Ke Aloha Aina, Volume III, Number 40, 2 October 1897 — Page 8

Page PDF (760.90 KB)

This text was transcribed by:  Arnold Hori
This work is dedicated to:  Honolulu Botanical Gardens; Foster Garden Staff

KE ALOHA AINA

 

8        KE  ALOHA  AINA  POAONO,   OKATOBA  @   @897

 

HE  MOOLELO  HOONANEA

|---NO  KE---

Keikialii Alabati.

Ke Kaeaea o Pelekane.

--A  ME--

Ka Ui Madelina.

Ke Kukui Uwila o Ainapo.

Hoohenoia no KE ALOHA AINA

  Oiai oia e hiolani nei maluna o kona wahi moe, aia hoi, ua hoopuiwa ia kona uhane i ka ike ana aku i ka uhane o kana wahine, e noho ana iloko o kekahi ululaau me na hiohiona kupilikii, a e ani peahi mai ana kona lima iaia e hele aku.

  Ia wa, ua h@ie aku la kona uhane a hu, me kana wahine, a uwe iho la laua me ka ehaeha nui, a i ka pau ana o ko laua uwe ana, ua koi aku la kona uhane i kana wahine e hoi laua no ke kulanakauhale, a me ka ninau pu ana aku.

  Pehea ke ano o kau hele holoholo ana, o ka hele no ia a pau ka mahina, heaha kou mea i hoi koke ole ae ai, a aia hoi @hea ko kauwa wahine?

  Ia wa, ua hoike mai la ka Ui Madelina i kona moolelo. mai ko laua hele ana a me ka hoomainoino ana o kana kauwa wahine laia, a me kona huli hele ana i wahi nona e noho ai, a hiki i kona loaa ana i kekahi elemakule.

  I ka wa pau ai o ke kamailio ana a ka Ui Madelina, ua puoho ae la oia mai kona hiamoe ae, eia ka he moeuhane, a uwe iho la oia, e kiheahea ana na kulu waimaka ma kona mau papalina, oiai oia e hoomau ana pela, ua lohe aku la oia ke kani mai o ka hele aina kakahiaka.

  Aole oia i haalele iho i kona wahi moe ia manawa, aka, ua hoomau mai la na hakuikui hoomanao ana no kana wahine, a pela kona noho hoomanawanui ana a hiki i ke ano akakuu iki ana mai oia mau haawina kaumaha.

  Ku ae la oia iluna, a komo mai la i kona mau wahi aahu, a hele holoholo aku la maloko o ka rumi hookipa no ka hoolalau wale ana no, i wahi e nalowale ai na hoomanao ana no kana wahine.

  Iaia e nanea ana i ka holoholo, ua lohe hou aku la oia i ke kani hou ana mai o ka hele, a oia kona wa i hele aku ai no ka rumi aina, a i kona hiki ano aku ma ka puka, ike aku la oia i kona mau makua a me kona mau hoa ai e nonoho ana, no ke kali ana iaia o ka hiki aku.

  I kona komo ana aku, ua hoomaikai mai la lakou iaia e like ma ka rula maa mau, a i kona wa i noho iho ai maluna o kona noho, oia no ko lakou wa i noho like iho ai, a haupa iho la i na mea ai i hoomakaukau ia.

  Aole i liuliu iho kana ai ana, o kona oki koke ae la no ia, mamuii o kona ike ana aku i kekahi mea i maalo ae ma ka iuka aniani ana e huli pono aku ana, a ulu hou mai la na hoomanao ana iloko ona no kana wahine, oia ae la paha ia; a kulu iho la kona waimaka.

  Ua ku e la oia a haalele iho la i kona noho, a hoi aku la no kona rumi, me na wai i aka e kiheahea ana, mamuli o kona hoomanao ana ae i kana moe oia po, a oia ka ka mea kakau e hooheno ae mei i keia mau wahi lalani mele:

  Loaa oe ia'u ma ka hihio,

  Ko kino wailua ku kilakila.

  Ua hoomau ia keia ano o ke Keikialii pela a hiki i ka piha ana o ka makahiki, a ua emi mai hoi ka ikaika o kona kino, me kona haawi ana i kana olelo paa, aole loa e hiki iaia ke hoololi i kona kulana mauaopaa a hiki i ka waiho pu ana o kona kino iloko o ka lepo, mahope o ka mea a kona puuwai i aloha ai.

  Aole malalo o kekahi kumu okoa e ae, aka, mamuli o ka eo wale ana no iaia, ma o kona huli wahine ana ae, a loaa oia i ke aupuni o Ke Ao Keokeo a o kana hana hope wale no e hana ai oia no kona lawe maoli ana ae i kona ola, elike me keia ana e hana nei.

  Elike me ia ano, aia no ke Keikialii ma kana wahi i koho ai, e hooko ana oia ia manao ona, a o ka pahu hopu wale no, oia no ka luakupapau, ka ilina hoi o na mea a pau ma keia ao.

  I ka nana aku ia mua, ke hoea mai la ia me na ao hakumakuma o ka popilikia, e na i mai ana paha na kahoaka e alualu nei ma na meheu o ke Keikialu, oiai, ua ike ae la no oe e ka makamaka heluheln ia mea, a he mea hiki ole hoi ia ke ana aku ina oia iho la na kokoia o ka hooko ia ana o ko ke Keikialii au.

  Aka, aole no paha kaua e alualu mau aku ana mahope o kona meheu, oiai, aia no he wa a hoea mai, a ia wa e hoopau ia ai na manao kanalua no kona palekana ana.

  Eia kakou ke hele nei imua. pehea aku nei la ko ka Ui Madelina noho ana me kona mau makua heokama, ua poina paha oia i ka hoomanao ana ae no kana mea aloha he kane.

  Ke hoike mai la kana mau hana a pau, aole ia i poina, aole hoi i  uluhua no kona noho mehameha ane ma ia nahele waoakua, oiai, ua like no a like ia mau mea i kona manao.

  I ka hala ana o na mahina eono o kona noho ana ma ia nahele, ua hookau mai la na haawina ehaeha o ka hanau keiki maluna ona, a oia no hoi ka piha ana o ka manawa e hoopuka mai ai i ke ao malamalama he opuu, he momi, a he wohi ahi hoi no ke kalaunu o Pelekane.

  I kona wa i ike ai, e hookokoke mai ana kona wa e hanau ai, ua hoike aku aku la oia imua o kona mau makua hanai, ua kokoke loa i kona wa e hanau ai, ka mea hiki hoi iaia ke koho iho me ke kanalua ole.

  He hookahi pule mahope iho o kona hoike ana aku i kona mau makua hanai, ua hanau iho la oia he keikikane nui nepunepu, nona hoi na helehelena ui mohaha maikai.

  A bala ae la he mau pule, ua ano ikaika ae la ua wohi opio nei, a ke nana iho i kona mau helehelena, ua like loa no ia me na helehelena o ke Keikialii Alabati, a e hoomanao mau ana no hoi ka Ui Madelina nona, iaia e luhi hookahi nei i ka hua o ko laua puhaka.

  I kekahi la ana e nanea ana me ka hua o ko laua puhaka, ua halialia mai la iloko ona na hoomanao ana no kana kane, a na kona mau waimaka no e hiolo, e hoopulu ana hoi i kona mau papalina n@henohea.

  Oiai oia e hoomau ana no i ka uwa ana no kana kane, ua komo mai la kona makuahine hanai, a ike mai la @ na waimaka e hiolo ana ma kona mau papalina, oia no kona wa i ninau mai ai i ka laua kaikamahine hanai.

  He mau waimaka aha keia ou e haloiloi nei e ka mau kaikamahine? ua hoike aku la oia, e ho@ @ao wale ae ana no au i kuu kane a@, ike ana paha oia i ka hua o ko maua puahaka aole paha.

  Ae. he mea o'aio kela, oiai na mea i noho a loihi, aole e nele ke aloha o ke kahi i kekahi, e like me keia ka naluwale honua ana i na mahina loihi, a pela no hoi ka Ui Madelina e hoomanao nei. 

  Hala ae la he huokahi mahina o ka hanu ana o ka opio hou i na ea huihui o keia noho ana, ua kapa iho la kona makuahine i kona inoa o Alafereda, ka weli, a o ke kanaka hahai holoholona kupanaha.

  Pela ko lawa noho hoomanawanui ana, e makaala mau ana ka Ui Madelina i kanaa keiki i na manawa a pau, a hiki wale i ka hiki ana ke hele nona iho oia paha ka piha apa iaia no na makahiki ekolu.

  I kekahi la, oiai ua Alafereda nei e noho ana me kona makuahine malalo o kekahi kumulaau, ua kahea mai lia oia i kona makuahine, a ea aku la no hoi kona makuahine, ma ka olelo pu ana aku i kona makemake.

  No keia mau olelo a ke keiki uuku imua o kona makuahine ponoi, ua liloia he mea ano e ka noonoo o ka mal@a, a oiai hoi aole i lawa ka ikaika hoohana o kona mau aakoko e hana pela.

  Nolaila, hoomaka hou aku la kona makuahine e ninau iaia penei:

  Alaila, o ka hana hahai holoholona anei kau mea oi loa aku o ka punahele mamua o na mea e ae, aole anei o kou noonoo iho eia kaua i keia waonehele kanaka ole, e ulu ae hoi na manao iloko ou e huli no kou makuakane, ka mea nana oe i imi a loaa, ma mua o ka noonoo ana i na mea e ae.

  He oiaio no paha ia mau olelo ao e kuu mama maikai, aka, aole no i hiki mai ka wa no'u e hooko ai i kou makemaka.

  Oiai, he mea hiki wale no ia @e hanaia me ka loihi ole aku, e ah@ o lilo mua au i weli no loko o keia ululaau, no ka pono o na mea a pau i komo iloko o ka hoopilikla wale ia mai.

  No keia mau olelo mau olelo naauao a kekahi keiki uuku e like me keia ke ano, ua lilo ia i mea hoano e ka manae o kona makuahine, a pane hou aku la oia, me ka hooniele hou ana aku.

  Alaila, ke olelo mai nei oe, e lilo mua oe i weli no loko o keia mau ululaua, mamea o kou huli ana i kou makuakane ka mea nana oe i huli mai a loaa, iloko o kahi poi uhu o ke aa keiki.

  Aole anei o ka mea mua ia a ke keiki aloha makua e hana ai, mamua o na mea e ae, a oia hoi ka'u e makemake nei e ike pono i kou manao, e kuu keiki aloha.

  He oiaio, wahi a ua keiki nei i pane hou aku ai imua o kona makuahine, o ke aloha o ka makua, ua oi aku ia ia'u mamua o na mea a pau a ke hoohiki nei au, aole loa au e hoopoina i ke aloha o ko'u makua a hiki i ka wa e iho aku ai keia kino ilalu e ka luakupapau.

 

WELA  KA  HAO!!!

 

O na Hawaii maluna ina wa a pau,

No ka mea, he kuai lakou ina waiwai ma kahi o

L B Kerr.

Malaila e loaa ai na Waiwai Hou o

hookahi dala no ka hapalua dala

  Eia makou ke kuai hooholo nei i na Dimlti he 20 i-a i ke dala Hookahi.

  Na Remants ma ka hapalua o ke kumukuai.

  He Agena kuai no na Mekini Humuhumu Wheeler & Wilson a me ke Domestic.

                                L. B. KERR.

  HONOLULU  ALANUI  MOIWAHINE.

 

  Aka, heaha ka waiwai oia aloha no'u oiai au a me oa iloko o keia wahi mahameha kanaka ole, e noho ana malalo o ka malu o kou makua hookama ka mea hoi no laua na puuwai i haawi lilo ioa mai na kaua e hana e like me ko kaua makemake.

  Aole anei o ko'u uni i na hana e pono ai o ko kaua noho ana, a e kaulana ai hoi ko'u inoa maloko o keia mau ululaau, he mea ia e hooi aku ai i ke kulana o i ekahi kanaka opio elike me ko kau keiki nei, ka mea hoi i koho e hana aku au pela.

  A i ka wa e hooko ia ai keia mau manao ana o'u pela, ua like ia me ka mohai moliaola, ke hoea aku na lono o ia mau hana a kau keiki nei imua o kona alo, a iloko hoi o na la pokole wale no, e hookolo mai ana oia mahope o ka meheu o ka keiki nei, a hiki i ko kaua wa e loaa mai ai

  He mau olelo olaio keia a'u e hoike nei ia oe, a na ke au o ka manawa e hoike mai i ka pololei o keia mau olelo a'u e kamailio nei.

  Ua hoomaopopo koke mai la no hoi kona makuahine i keia mau olelo a kana keiki, a ua ike oia ua paa loa kona manao e hooko i ka mea akona waha i kamailio ai.

  Ua hoohala ia ia mau miaole e lana ma ka hoonanea kamailio ana, aka, o loko nae o ka naau o kona makuahine, he ano kahaha loa oia no ka hiki ana i keia keiki uuku ke nooneo e hana pela:

  Aka, aole ona makemake e hoike aku i ka mea a kona naau e loku ana iloko, oiai, ua hiki iaia ke koho, he keiki paakiki loa keia o kona manao, a he pomaikai paha ka hiki ke hoololiloli ia kona manaopaa. oiai, he opio wale no oia o ekolu makahiki. eia nae he keu a ka ikaika o kona noonoo.

  Eia no o Pinapa Ma ke hoomau nei i ke kuai hoopau ana i na waiwai like ole o ko lakou halekuai

  St. Peetersburg, Sept. 18. Ua hoike ae ka Ekele Aupuni i keia la, ma ka la inehinei. Sept. 17, hora 11 o ke kakahiaka, ua hoike ae na kanaka e noho ana ma kahi kauhale o Antzifirowskoje, maloko o ka apana aina o Yeniseisk, Siberia Hikina, ua ike akou i kekani baluna nui, i manao wale ia o ka baluna o Andree, ka haole e huli nei i ka welelau akau, no elima minute ka loihi o ke lakou ike ana.

  Konatinopela, Sept 20. Ua hoike pili aupuni ia ae i keia la, o ke kuikahi maluhia mawaena o Tureke a me Helene, ua kakauinoaia ia i keia la, a o na Kuhina Kaua, ua hoike aku lakou i na atak@ o na pualikoa aina a me moana. Mahope o ka pau an o keia, ua haawi aku ka hapanui o na Moi o Europa i ko lakou hoomaikai i ke Suletana.

 

OLELO  HOOLAHA.

 

  Ke kauohai aku nei na lala a pau o ka hui Kalepa H. Hawaii e akoakoa ae ma ke Keena o J. K. Kaulia opio, ke hiki aku i ka la 5 o Okatoba, ma ke ahiahi hora 6 ponoi.

                       Ko'u oiaio

                            S. K. MAKEAU,

                                     Peresidena

 

TOMMY  K. NAKANAELA

He Agena Kuai Hoolimalima a Hoomaopopo

Kuleaua Aina no ke Kaua Ma'i

Lepera ma Molokai.

 

  Mamuli o ka lehulehu o na hana maluna ae haawiia mai na'u e hooponopono iloko o na makahiki i kaa hope aku la mai na makamaka haole a pela po no hoi ma@ o'u mau hoa o ke e hooko aku i na kauoha oia ano, a ma keka@ ano e ae paha i makemakeia me ka moakaka oa i ka manawa pokole loa.

  O na poe ma ke Kahua Ma'i he mau kuleana pohihihi ko lakou iloko o kekahi mau waiwaipaa, a ma kekahi a@o e ae paha, mai poina i ke kipa ae io'u la no ka hoomaopopo a me ke kuka pu ana hoi i ka mea pono e hana ai, a e loaa no na kokua ana mai o'u aku no ka nowelo ana i kahi o ka pono a me ka pomaikai.

  E hana ia no na palapala kuai a hoolimalima p@ha o na waiwaipaa me ka uku ole, a pela pu no hoi me hooiaio ana imua o na Agena Hooiaio Palapala o ke Kahua Ma'i Lepera.

  E hanaia no na Palapala Kuai o na Waiwa Lewa ma ke Kahua Ma'i Lepera me ka uku haahaa loa.

  Ieun 19, 1897,        6 moth--wkly.

 

OLELO  HOOLAHA.

 

  E ike auanei na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo, kekahi o na moopuni ponoi, a i kuleana hoi ma ke ano, owau kekahi o na hooilina oiaio ma ke kanawai no kuu mau kupunakane i make, oia o Kalauli, nona ka apana aina i hoakakaia ma ka Palaiki, Waianae, Oahu. Makela, ke hoike akea waeine. oia o Kalaniwahi a me Uwia kuu kaiaina i kekahi poe e aku me kuu ike ole, a apono ole hoi, ke hoole nei au i ka mana ole ma ke kanawai o ia hoolilo ana. O ka poe a pau e noho ani maluna o ua mau apana aina la, he kuleana ole, ke kauohaia aku nei e hookaawale a i ole, alaila, e hanaia aku no elike me ke kanawai.

                       Me ka oiaio

                          MR. J. MAKANUI,

  Pulama, Puna, Hawaii, Sept. 13, 1897.

 

OLELO  HOOLAHA

 

   E ike auanei na kanaka a pau ma keia, ua hookohu pono aku wau ia

       J. U. UAHINUI ESQ.,

o Kaunakakai, Molokai, i Hope oiaio no'u no ka hooponopono aha i ko'u mau waiwai paa a me na waiwai lewa e waiho la ma Kamalo, Molokai, a he mana piha kona e hoopii ma ke kanawai.

                     Owau no.

                        HOOIPO (w)

  Kalaupapa, Molokai, Sept. 15, 1897