Ke Aloha Aina, Volume III, Number 42, 16 October 1897 — Page 1

Page PDF (677.02 KB)

This text was transcribed by:  Jean Howard
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

BUKE III    HONOLULU, POAONO, OKATOBA, 16, 1897     HELU 42

 

 

 

KE ALOHA AINA

 

E hooopuka mau ia aku ana mai ka Poakahi a ka Poalima o na pule a pau o kela me keia mahina.

 

Ka Uku Pepa, he 20 keneta o ka pule.  No ke kope hookahi, he 5 keneta.

 

E loaa no ka pepa mai ke Keena aku o KE ALOHA AINA, a mai ka lima aku o na Luna Lawe Pepa.

 

E pai ia no na Olelo Hoolaha, na Kanikau me na Mele Inoa, me ke Dala kuike.  Aole nupepa ma ka owili pakahi e hoounaia ke ole e hookaa mua ia ka uku pepa.

 

E hoouna pololei mai i na Nuhou na Kumumanao, na Olelo Hoola ha, na Kanikau a me na Mele Inoa i ka Lunahooponopono o keia Pena.

 

Aole loa e hoopukaia a hoolahaia kekahi manao ma na kolamu o keia Pepa, malalo o kekahi inoa kapakapa ke ole e hoike mai i ka Lunahooponopono i kona inoa ponoi.

 

Ka Nupepa Puka Pule

E  ALOHA  AINA

 

Hookahi Makahiki                              $2.00

                           Eono Mahina                                       1.00

                                         Ekolu mahina                                           .50

                                         Hookahi Mahina                                      .20

 

EMMA A. NAWAHI

 

Pauku o

KE ALOHA AINA

 

EDWARD L. LIKE

 

Lunahooponopono a Hope Puuku

 

S. P. KANOA

 

Hope Lunahooponopono

O na kauoha Nupepa me na hooka Dala,

E hoouna pololei mai i ka Puuku ma Honolulu.

-----------------

 

NA HUNAHUNA O NA AINA E

 

---------------

 

            He ekolu haneri Pake kipi i pepehi ia e na Kepani ma ka baunaele mai nei o Formosa.

 

            He ola mau no ka haunaele ma Cuba, aia na kipi ke hookokoke mai ia i Havana.

 

            Ke laha la ka mai fiva lenalena ma Nu Olina, he 100 ka nui o na ma’i hou o kela a me keia la.

 

            Ua hopuia o Donador Chape ka@  Deecan, a me 28 poe a ae no ka pepehi ana ia Komisina Rand a me ka Lutanela Ayert ma ka apana o Poonaha ma ka po o ka la Iubile o ka Moiwahine Vitoria.

 

            Aia ke liuliu la ke aupuai o Guate mala e lele kaua aku maluna o ka poe kipi ma Totonicapau, e noho la ma ke kiekiena o Coxon a ua manaoia he kaua.

 

KA PAHU KUPAPAU O KA HAKU BERESFORD

 

            Ua hooholo ae ke Kapena Haku Beresford no ke kapilia ana i pahu kupapau nona, aole hoi e like me na pahu kupapau maoli, aka, e like no ia me ke ano @ ka waapa.

 

            Ua kapiliia mai nei ua pahu kupapau la e Messrs. Windram o Livapulu, mailoko mai o na laau oka, paina, elma, a me ka mahogane o Aferika Komohana.

 

            He 7 kapuai ka loa o keia waapa, a ua uhiia ka oneki o mua a me hope me ka laau, a ua hanaia hoi ke poi@ uhi maluna o ka palekai o ka waapa.

 

            Ua hanaia he mau kaula a puni ka waapa, a ua hoolawa pu ia hoi me na hoe, ka hoeuli, a me ke kuau o ka hoeuli.

 

            Ua uhiia o loko me na lole nani loa, e kekahi kanaka hana pahu kupapau o Ladana, a ua lilo hoi keia pahu kupapau i mea makaikai nui ia.

 

            Aole o Haku Beresford e lawe hele ana i kona pahu kupapau e like me Sarah Benhardt a me kekahi poe e ae, aka, e waiho malie ana oia i kahi o ka mea hana pahu, a hiki i ka wa ona e haalele ai i keia ola ana, alaila, e hookauia aku no kona kino maluna o kona waapa, a kakali aku hoi o ka hoea mai o ka la hookolokolo hope.

-------------

 

HE WAHI HANA PAHAOHAO

 

-------------

 

            Oiai ma ka hole ana aku nei a ka mokuahi Claudine i Kapalakiko, ua lawe pu aku oia maluna o kona oneki he poe i manaoia he mau ohua no ia awa, aka, malalo o ka hiki ole iaia ke lawe aku i na ohua mai na awa aku a pau o keia mau Paemoku no Amerika, nolaila, o ka hana wale no e pae maalahi aku ai lakou me ka hoopilikia ole oia, oia ko lakou hooliloia ana i poe hana no luna o ka moku, ma ke ano he poe kupakako, he poe kuene, a pela aku.

 

            Aole malaila, ko makou wahi i aka ai, a ia i ka hooliloia ana o ka wahine a ke kupakako a me ke kapena i mau kuene no luna, hu ko makou aka no laua, o ka hooliloia ana i mea hoeluhi wale ia e na poe o luna o ka moku, a ina e hoomau loa ia aku ana ko laua kulana kuene ma keia mua aku, pomaikai na ohua kapena o ka Mokupuni o Maui, i ka loaa o na mea kupono nana e malama na pono o ia poe.

 

            Aka, ua maopopo no nae ia makou o ka hana pono wale no ia a ka Hui o Waila Ma e hana ai i ole e hopu ia ka molu no ka lawe i na ohua mai keia awa aku, a he hana nae na Amerika e kupono ai ke noii pono mai, a hiki i ka wa e loaa pono ai o ke kolohe, a ke ole nae hoi makou e kuhihewa ma keia kamailio ana, aole ma ka manao pilikino, aka, ma ka ike maole iho no ma ka hana e maopoo io ai he mea aia mahope mai o ke kua kahi i pili ai.

--------------

 

O KIE OLA PAHAIA A KE AKUA

-------------

 

            Ma kekahi la o kela mahina i pau aku la, ua hele aku kekahi kahunapulen ona ka inoa o Rev. Eliphalet no ka hana pili i ke Akua ma ka home o Job Ellioth, he haole hanai holoholona,   Iaia ma kona alahele no kahi o ke kanaka hanai holoholona, ua hoomaka maila kekahi ino nui e nee ma kona alahele e hele aku nei, a nolaila, i mea e hiki koke ai oia i ka hale, ua komo aku la oia ma ke kula holoholona o Elliot, a oiai oia iwaenakonu o ke kula, ua halawai iho la oia me ka ino, a oia no kona wa i huku ae ai i kona mamalu a hoomaka hou aku la i kana huakai.

 

            Iloko o keia wa a ka ino e pahoia nei, ua lohe ae la oia ia kekahi halulu ano e, i kona huli ana ae ma kahi o ka halulu ana i lohe aku ai, ua ike aku la oia i kekahi bipi bulu e alualu mai ana iaia, me ka hookaulua ole ihok ua kiola aku ia oia i kona mamalu a holo aku la no kahi o ka pa e ku mai ana ma kahi mamao.

 

            Ua oi loa ka mama o ka bipi, a nolaila, ua loaa koke no oia, a i kona wa e hoomakaukau iho ana e kululi ilalo @ ka lepo a noi aku i ka lokomaikai o ka Haku e hoopakele mai iaia, ua olapa koke ae la kekahi uwila ikaika loa i iho mai ka lani mai, i panai koke ia mai hoi e ka halulu o kekahi hekili.  I kona alawa hou ana aku i hope ua ike aku la oia i ka bipi e waiho mai ana ua make loa.

 

-----------------

 

He Kiaaina ke Alii Hoomalu

 

---------

 

            Aole makou i haupu mua, e hoea mai ana la kekahi lono, e hoike mai aina no na mea i upuia mao, e ke Poo Hoomalu o ka Repubalika o Amerika Huinuia, e like me na hoikeike ana a na nupepa mai na Aina e mai, ka mea hoi a makou i hiki ole ai ke h@ linai i na hoonuinui olelo ana a ia mau nupepa, mamuli o ke kamaaina mau ia makou o ka lakou mau hana, a pela aku.

 

            Aka, oia mau hoike olelo ana nae, he mea no kela na makou i koho mua, he mea oiaio ia, aole he hoopunipuni, a e  hoolilo ana hoi i na olelo a ke Senatoa Mogana i hoike ai mamua aku nei, he mau olelo hoonuinui wale no kana, i wahi no kakou e hihia aku ai ma umiumi a kani no ka lakou la aka, a penei iho kekahi o na olelo o loko o ka nupepa “Koronikala,” o Kapalakiko a makou i lawe mai ai:

 

            “Wasinetona, Oct. 3.  Eia ka Peresidena ke ake nui nei e hoohui@a mai o Hawaii iloko o keia kau hooilo, mamuli o kona kamakamailio pu ana me Senatoa Burrows o Mikiana.  Ua hoike ae oia o ko ka Peresidena manao maoli, e lilo o Hawaii he aina no Amerika ma ke ano Panalaau, a he Kiaaina ka mea nana e noho hoomalu maluna o ia mau Paemoku, aole hoi e hoomau aku i ko Dole kuiana aupuni, a ano e ae paha.”

 

            O keia mao i no ka mea oiaio maoli, a o na noopuukahua ana no keia mau olelo, aole e hiki ia makou ke nana aku no ia mau mea, oia, ua kolekole ae la no ka no’a ia Amerika.

 

---------------

 

            Ua lohe mai makou, ua waiho aku o Samuel K. Pua i kona noho Hope Lunahooponopono ana no “Ka Ahailono o Hawaii i keia mau la aku nei, a ke pau keia mahina kaawale mai ia.

 

HOPUIA O MAKAIKIU HUIHUI

 

----------

 

            Ma ke kakahiaka Poakahi nei, i hopuia ai o Huihui, he hapa Pukiki ma kekahi olelo ana, he makaikiu hoi no ka poai o ko D. Kaapa mau makai i na la i hala, aka, mamuli o ko laua komo like ana me Enoka iloko o na hana sifa nolaila, ua hoopauia oia mai ia, kulaua aku.  Ua hopuia oia ma ke ano hoohuoi ia, eia oia ke hele nei ma na hale noho, na hale hana me ka wili puaa ma ka hoao ana e wili a puka ka papahele, komo iloko, a lawe mai i na waiwai i loaa iaia.

 

            Ua loihi na la o ka hoomakakiu ia ana o ka Huihui mau hana, me ka makaala loa ia, ina oia io no paha ua kanaka la nana e hoopuhili nei i ka ike a me ka noeau o ka oihana makaikiu a pela hoi me na makai kaulio, ua komo like lakou a pau iloko o ia kai mimiki hookahi, a hiki wale no ia ka wa i hopuia iho ia o Huihui, @ ina io hoi, oia ua kanaka la, alaila, ua maha ko ke kulanakauhale nei poe a pau, a ua pakele hoi mai na lulumi ana a ka hopohopo, no ko lakou mau wahi opeope ke waiho wale ae.

 

-----------------

 

O KAISER WILHELM der GROSEE KE KAUPU HEHI ALE O KA MOANA.

-------------------

 

            Ma ka hora 8:5 p.m. o ka la Sabati, Sept. 26, i ku mai ai ka mokuahi Kaiser Wilhelm der Grosse i Nu Ioka, iloko o 5 la, 22 hora, a me 35 minute, hoi i hoohaule iho i ka manwa holo loa o ka mokuahi St. Paul he i hora a me 56 minute.

 

            O ka manawa holo loa o ka mokuahi Lucania i ka la hookahi, ua hoemi pu ia iho e keia moku ma ka elua nota.

 

            Ua kapil@ia keia mokuahi ma Vulcan, Geremania, a ua hoolanaia ma ka mahina aku nei o Mei.  O kona loihi he 680 kapuai, 66 kapuai laula, a nona hoi ke kaumaha he 14,000 tona.  E lawe ana oia he 400 ohua kapena, ame 350 ohua o ka papa elua a me 450 Ifmahana.

 

            Ma ka la 20 o Sept. i haalele aku ai oia ia Needles ma Southampton ma ka hora 2:30 p.m. a ku moi la i Nu Ioka, ma ka hora 8:5 p.m. o ka la Sabati.  O na manawa like ole i holo ia ai e ia i kela a me keia la he 531, 495, 512, 554, 564 ame 186 mile.  Aole he mau mea i hoopoino ia ma keia huakai ana i kuupau ai i kona mama holo.