Ke Aloha Aina, Volume III, Number 43, 23 October 1897 — Page 7

Page PDF (798.04 KB)

This text was transcribed by:  Lynda Patterson
This work is dedicated to:  In Memory of Edmund Y.M. Fu

KE ALOHA AINA

POAONO, OKATOBA 23, 1897

 

HE MOOLELO HOONANEA.

-:NO:-

ALANADELA.

Ka Wahine Hoopahaohao

o ka Aahu Keokeo.

-A I OLE-

Ka Loea Hookani Hapa o ke Kuluaumoe.

 

I loko o keia wa a Rod@a e pelo nei ia Lusia, aia ka inaina ke paila la iloko o ka puuwai o Rodika a no ka biki ole iaia ke hoomanawanui, ua paa ae la oia i kana pahikaua ma kona lima akau, me ka makaukau mau e lumai aku iloko o ka puuwai o kona enemi.

            A oiai no ua Rodika nei e haka pono ana maluna o kana mea i aloha ai no kana mea e hana ai i ke kiaha i piha i ka laau make ua ike aku la oia i ka lalau ana aku a paa ae la ma kona lima, me ka mino aka ana aku ia Rodufa.

            Ike pu aku la no hoi ia ia Rodufo e paa ana i kona kiaha i piha me ka wai ulaula o ka waina, hapai ae la oia iluna a me ka leo i piha me ka hauoli palena ole pane mai la oia.

            Mamua o ko kaua inu ana ae i ko kaua mau kiaha i piha me waina o ke oia mau loa, e kanoahoa mua ae au i na lani e lilo oe na'u, a i koolua hoi no kuu home kakela, no ka mea, ua haalele mai ko,u kokoolua ia'u, oia hoi, ka'u aikane mahope o kona hoomaewaewa ana mai ia'u me ka manao paha e lei ana oia i ka ui o ke kula, Eia ka e lilo ana i ke Eha-ko.

            Aole he leo i pae mai a Lusia Aku, aka, o na mijoaka hoohie oia kana i panai aku imua o Rodufa me kona manao he oiaio keia mau olela a Rodufa.

            Ano, e inu kaua i ko kaua mau kiaha no kou ola mua a mahope hoi ko'u wahi a Rodufa me ka maalea nui.

            Maanei e wehewehe iki aku kou mea kakau i ke kumu o keia upu ana o Rodufa e lawe i ke ola makamae o ka kaua Lusia, penei no ia:

            Oial, ua Rodufa nei e hoonanea ana me Lusia mawaho o ka lanai, ua haawi aku oia i na olelo pelo o ke akamai loa i wahi e lilo pio ai ke kupaa o ka wahine opio iaia, aka, ua hoopuhiliia nae ia, uolaila, ua komo koke @ la ka manao iloko ona, oiai ua ike iho la oia aole e ko ana kona makemake, nolaila, i mea nona e hoomainoino ole la ai kona noonoo, ka ike ana aku ia Lusia e kaunu ia mai ana e kekahi mea okoa aku, e pono e lawe mua no eia i ke ola o Lusia.

            Nolaila, ua kauoha malu aku la oia i kekahi kauwa e lawe mai i mau kiaha waina, a i hookalu e pai me ka laau make.

            Maanei ua lawa aku la paha na hoakaka ana a kou mea kakau, i keia manao puuwai eleele o Rodufa, a e nee hou aku hoi kaua no mua.

            Hap@i ae la ua Rodufa nei i kona kiaha i kona lehelehe a o Lusia hoi, ua hooko aku la oia e like me ko Rodufa makemake, me ka hapai ana ae i kona lehelehe.

            A iloko no hoi oia manawa e like me ka olapa ana a ka uwila, ua lele mai la o Rodika mai kona wahi e pee ana, a me ka eleu i loao i kona lima, ua uhau koke aku la oia i ke kiaha a Lusia e kau ana ma kona lehelehe, mamua hoi o ke komo ana aku o kekahi kulu o ka laau make iloko ona, me ke kuau o kana pahi, a iloko o ka imo ana a ka maka e waiho mokaki ana na apana o ke kiaha i ka papahele, ua okaoka liilii.

            Iloko o keia wa i haule aku ai o ke kiaha ma loko aku o ka lima o Lusia, ua hoohikilele ia ae la oia, a alawa koke ae ia oia ma o a maanei, me ke ake ana e ike i ke kumu haule ai o ke kiaha mai kona lima aku.

            A iloko no hoi o na sekona pokole, ua halawai koke iho la kona mau onohi maka me ka oiwi kilakila o Rodika e ku aku ana imua ona, ua lako piha me na mea kaua.

            Aole oia i lele koke mai e puili i ka a-i o kana mea i aloha ai, aka, ua ku nana mai ia oia me ke ano pa@ a hoohaalulu ia ae la kona kino i ka wa ona i haupu ae ai o ka uhane paha o Rodika, a waiho maule aku la oia iluna o ka papahele.

            No Rudofa hoi i keia wa ona i lohe ai i ke okaoka liilii ana aku o ke kiaha a me ka haalulu ana aku o ke kino o Lusia iluna o ka papahele, me ka naau i piha me ke kuhihewa, ua inu aku la o Lusia i ka laau make, ua lohe ia aku la kona leo i ka hooho ana ae me ka hauoli.

            Aka, e pau ana ka ko'u ike ana i ka la ka mea mehana.

            A i ka hooki ana iho o kona leo, ua ike ia aku la ua Rodufa nei i ka puiwa ana ae, a aa ae la hoi kona mau maka me he mea la, ua halawai oia me kekahi uhane ino, naka haalulu ae ia kona kino a baule aku la ho ke kiaha ana e paa ana mai kona lima aku.

            Nou e ka mea heluhelu, aole paha oe e hoopohihihi ia ana no keia mau haawina ano e, e hekau nei maluna o Rodufa, no ka mea, ua hoea mai no keia haawina mamuli o kona ike ana aku i kona hoaloha Rodika o ka wa opio, ana i hana lokoino ai maluna o ke kua o ka lio, e ku mai ana me ka pahikaua hoi i makaukau no ka lumai ana mai iloko o kona puuwai e paa ana ma kona lima akau.

            I ka ike ana o Rodika ia Lusia e waiho maule ana maluna o ka papahole ua hapai koke aku la hoi oia iaia a hoomoe aku iluna o kekahi koki e waiho ana iloko o ua rum@ la, a hoi hou mai la no ka kahi a Rodufa e ku ana.

            A me ka leo o ka mea i piha i ka inaina, ua hoopaiakuli ia ae la o loko o ua rumi la, e wawalo hele ana a hiki i ka rumi a ka wahine me ka uhi make eleele e pee ana, i ka wa a Rodika i pane aku ai.

            O, e Rodufa kuu hoa mai ka wa kamahi mai a hiki i ko kaua kanaka makua ana, ano i keia po he enemi ino loa oe no'u, o kau hana hoomaewaewa i hana mai ai maluna o'u, e lawe ia hoi au maluna o ka hokua o kou lio a hiki i ka make ana maloko o na ululaau a me kou hoao ana e lawe i ke ola makamae o ka wahine opio me ka laau make i hookomo ia maloko o ke kiaha ua lawa ia mau hewa no ko'u mau lima e hooko aku ai i ka hoopai a ka make maluna ou e Rudofa.

            A oia no hoi ka manawa o Rodika i hapai ae ai i kana pahikaua me ka manao ana e apahu ae i ka hanu oia mai loko ae o Rodufa, aka, mamua ae nae o ka hooko ia ana o kona makemake ua kaili koke ia aku la ka pahikaua a Rodika a ka wahine me ka uhi maka eleele.

            A me ka leo olu waipahe, ua pane mai la oia. E kuu hoahele Rodika e haawi i manawa nona e kamailio mai ai.

            Aole he leo i pae mai ka waha mai o Rodufa, aka, o ka leo o kekahi ulili e kan@ alapine ana, oia ke lohe ia ana, a iloko o ka manawa pokole, ua lohe ia aku ia na halulu kapuai wawae he lehulehu wale me ka nakeke pu mai o na mea kaua e holo mai ana no kahi a lakou nei e ku ana.

 

MOOLELO O KA AHAHUI KULA

SABATI O KA NOKUPUNI O

O @ KAU O OCT. 1897.

            H@wai ka Ahahui Kula Sabati o @ m okupuni o Oahu, ma Kaumakapili, Honolulu, ma ka hora 9 a.m. o ka Poaha, Oct. 14, 1897. Mr. E. P. Aikue, Lunahoomalu mua ma ka noho.

            Hoomakaia na hana me ka himeni a me ka pule a ka Luna Hoomalu.

KIHAPAI.                  KAHU KULA.                       ELELE.

Kawaiahao      Naone, Hope   Nawwaa

Kaumakapili    Kailimai Hope Kailimai

Kalihi Moanaloa          Kawelohelii     Kawelohelii

Ewa     Meemano

Waianae          Hui, Hope       Hui

Makua Namea Halemano

Waialua           Mahoe, Hope  Awai

Hauula

Waikane          Davies, Hope  Paele

Haneohe          Kaailua

 

D. L. Naone, Kahu Kula Sabati Nui no na Kona.

E.  P. Aikue, Kahu Kula Sabati Nui no ka Koolau.

            Hapaiia ka noonoo no ke koho ana i na Luna o ka Aha.

            Ma ke noi a H. K. Meemano, ua hoomauia no o E. P. Aikue, i Luna Hoomalu, a o S. K. Mahoe i Kakauolelo no keia Aha.

            Noi mai o James Davis, e lilo na hoa e ae i mau hoakuku no keia Aha, hooholoia.

            Koho ka Luna Hoomaluia D. I. Naone, Iames Davis a me J. A. Awai i Komite Imi Kumuhana.

            Hoike a ke omite Imi Kumuhana:

            1. Hepaha Hora Haipule.

            2. Hoike Papa Helu a na Kahu Kula Sabati Apana.

            3. Hoike a na Elele.

            4. Hoike a na Kabu. Kula Sabat Nui.

            5. Na Hana Hoeueu i na Kula Sabati.

            6. Na Lulu no ka Buke Kula Sabati "Kahoahana."

            7. Koho ana i na Elele i ka Ahahui Nui.

            8. Kahi a me ka Manawa e Halawai Hou ai keia Aha.

            Ua aponoia ka hoike a ke Komite.

            Ha@aiia ka noonoo ana i na kumuhana pakahi.

            1. Hapaha Hora Haipule. Ua hookoia.

            2. Hoike Papa Helu a na Kahu Kula Sabati Apana. Na D. L. Naone i ko Kawaiahao, aponoia. Na W. H. Kailimai i ko Kaumakapili, aponoia me na hooponopono, aole i makaukau ka hoike o Kalihi a me Moanalua. Na H. K. Meemano i ko Ewa. Na S. K. Hui i ko Waianae. N. ke Kakauolelo i ko Makua, aponoia keia mau hoike ekolu. Aole hoike papa helu o Waialua, aole no hoi o Hauula. Na J. s Davis i ko Waikane. Aole o Kanehoe

            Aole i pau.

 

HE HOOMAIKAI.

Ina lala a pau o na Ahahui Aloha Aina o Hamakua holookoa. Mai ka hawli o Hauula a hiki i Waimanu.

            Aloha nui.

           

            Mamuli o ka hooili ia ana mai o ke koikoi o na hana kakau inoa maluna o keia Ahahui wale no nolaila, ua hoounaia aku na komite i koho pono ia imua o ko oukou alo no ke kakau ana mai i ko oukou mau inoa malalo o na "Palapala Kue Hoohuiaina," a ua waiho pu ia aku no hoi ma ko lakou mau lima na Pepa Komite, no ke noi ana aku i ko oukou oluolu e haawi iho ma ka mea hiki i wahi lau oliwa no na lilo o ka Elele e lawe aku ai i na Palapala Kue Hoohuiaina i Honolulu.

            Oia leo ua hooko mai oukou me ke kanalua ole, elike me ka nui o ke aloha aina oiaio iloko o ko oukou mau puuwai, nolailaa, ma ko'u ano he alakai no keia hahahui, ke haawi aku nei au i ko'u mahalo a me na hoomaikai ana he nui, i ka poe a pau i haawi mai i na kokua aloha no ka pono o ka aina a me ka Iahui.

            T. N. NALEILEHUA,

            Peresidena Ahahui Aloha Aina o Waipio, Hamakua, Hawaii.

            Oct. 18, 1897.

 

HE HOOMAIKAI.

Ina Lala a pau o ka o Ahahui Aloha Aina mai ke kanawai o Kuaikalua a hiki i ke kahawai o Ihala.

            Aloha nui:

 

            O makou o ka poe no lakou na inoa malaia iho nei, he poe komite i koho pono ia ma ka halawai a ka Ahahui Aloha Aina o Hamakua Komohana i malamaia ma ka la 30 Oct. 1897.

            Nolaila, ke haawi aku nei makou i ko makou hoomaikai ana ia oukou mamuli o ko oukou lokohi ana e kokua mai i ka hana nui a kakou e hana nei, no ke kue ana aku i ka hoohuiaina a me ka oukou mau kokua aloha lau oliwa, no ka pono a me ka pomaikai o ka aina a me ka lahui.

 

            Komite:           S. K. Pupulenui,

                                    S. N. Kaaeamoku,

                                    A. Pomaikai.

 

HE AHAMELE NUI.

 

            E weheia ana he ahamele nui maloko o ka uakini o Kaumakapili ke hiki aku i ka po Poaono hope o keia mahina, Okatoba 30, o na hua e loaa mai ana no ka poaikai no ia o ka Hale Halawai o Kapalama.

            He lehulehu wale na hui himeni e komo ana ma keia ahame e oia na keikikane a me na kaikamahine o na Kula Kamehameha, Kapalama a me kekahi mau hui himeni e ae i makaukau no keia hana. E mele ia ana na hineni me ka eleu a me ka nani maoli no i ku i ka nanahe a me ka mikioi.

            E naue nui ae kakou e na hoaloha a me na makemaka i ike i ka po lea o Ha@ he ole hoi ka lohe pepeiao. E hemo ana ka puka i ka hora 7 p.m., a e hoomaka ana hana i ka hora 8 p.m. Uku komo 50 keneta wale no.

 

KAUKA.

Ka Ma'i o Prof. Bowman o ke Kula Nui Hartsville

 

Ua Hoike ae Oia me ka Oiaio na ka Hua

Aie Akala a Kauka Williams i Hoola

Iaia Mahope o ka Hiki ole ana i

na Kauka.

            O Prof. R. S. Bowman, ke kumu a'o akamai o na mea ake akamai, o ka hale kula nui o Hartsville, i ike ia hoi e na mea a pau, aole wale hoi ma ke ano he kumu a'o, aka, he kahunapule pu oia. Mamua aku nei ua loaa iho la oia i kekahi ma'i ikaika loa, i hoola ia hoi ma ke ano kupaianaha. I ka lohe ana o kekahi mea kakau nupepa no keia mea ua hele aku la oia no ka ninau pono ana. Ua loaa aku ua Bowman nei iwaena o kana mau hana, aka, ua haawi mai no oia he manawa no ka mea kakau nupepa e kamailio ai.

            "He makahiki i hala ae nei," wahi a ka Porofesa, "na loaa iho la au i kekahi ma'i paupauaho, a ua hiki ole hoi ia'u ke lawelawe i ka'u hana. Ua hoao au i na kauka like ole, aole nae i loaa ka oluolu, a ua ai pu hoi ina laau like ole, a ua hiki aku hoi ko'u hoolilo ma kahi o kanalima dala no ia laau wale no. O ko'u ake paa a me ko'u opu he nawaliwali loa. A he oiaio eia hoi au iloko o ke kulana kupilikii.

            He kahunapule i kona lohe ana i ko'u kulana kupilikii, ua kamailio mai la oia ia'u e hoao i ka Hua'le Akala a Kauka Wiliama. No ekolu a'u pahu i lawe ai me ka malama pono ana i na rula. Ma ka wa i lawe ai i ka hua'le hope loa, ua ola au, i oi ae hoi i na makahiki he lehulehu i hala ae. Ua hoomau au i ko'u lawe ana a hiki i ho'u oluolu ana. Ke hoomaikai nui nei au i ka Hua'le Akala a Kauka Wiliama.

            Ua hooiaio ia keia mau olelo a R. S. Bowman penei:

            Hartsville, Ind. March 16, 2897.

            Ke hoike nei au he oiaio na mea i hoike ia ae la no ko'u ma'i.

            R. S. BOWMAN.

 

            Hanaia a hoohiki ia imua o'u i keia la 16 o Maraki, 1897.

            LYMAN J. SCUDDER,

            Notari no ka Lehulehu.

 

            I ka Hua'le Akala a Kauka Wiliama ua haawi mai ia i ke ola hou a me ka maemae o ke koko a  hoihoi mai i ka ikaika.

            Kuai ia e na poe kuai laau a pau.

 

HE KUAHAUA I NA KOMITE KAKAUINOA I NA PALAPALA HOOPII KUE HOOHUI AINA.

            Ke kauohaia aku nei na Komite a me na poe a pau e paa ana i na Palapala Kakauinoa me ke poo palapala Hoopii Kue i ka Hoohui Aina, i kakauinoaia e James Keauiluna Kauli@, Peresidena o ka Ahahui Hawaii Aloha Aina. E hoihoi a e hoounai mai ua palapala la ma ka inoa o Peresidena Kaulia, a ma kona Keena Loio ma Honolulu. E paniia ka manawa kakauinoa ke hiki aku i ka la 30 o Okatoba. A o na palapala a pau e hoihoi ia mai mamua ae oia manawa.

            Ma ke kauoha,

            Jas. L. Akolo,

            Hope Kakauolelo, Hui Aloha Aina,

            Honolulu, Oct. 13, 1897.

 

            Ma ka ia 12 o keia mahina i hoea aku ai ka mokukaua Farani Duguay Trouin i Kapalakiko, he 10 la holo mai anei aku.

 

            Ma ke kakahiaka o ka Poalua nei i hala aku ai ka mokukaua Wheeling no ka hoomaamaa kikipu ana ma ka moana, a e hoea loa aku ana oia i Lahaina.