Ke Aloha Aina, Volume III, Number 45, 6 November 1897 — Page 2

                                      KE ALOHA AINA
                     KE ALOHA AINA , POAONO, NOVEMABA, 6, 1897
                                                            KE – ALOHA – AINA
                                                              Hoopukaia ao ka
                                         Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa
                                                            na ka Lahui Hawaii.

                                                            EDWARD L. LIKE,
                                                            Lunahooponopono.
                                                            E. A. NAWAHI,
                                                   Puuku o KE ALOHA AINA.
                                                  HONOLULU, NOV. 6, 1897

                                                    NO SENATOA MOKANA.
    Aole paha e poina ana na helehele na o kela wahi elemakula poohina, a kino pilalahi wale no hoi, i hehi iho nei i ka lepo aloha o Hawaii nei iloko o ka malama o Sepatemaba, a i huli hoi aku no hoi no Amerika, i ka malama iho nei o Okatoba.  Ua olelo ia ola, oia ka makuakane a me ka makuahine o ka hoohui aina, ka mea hoi i kaena ia e ka poe o noho mna nei, maluna o ka aina, oia ko lakou lima akau a me ko lakou lima hema, a aia hoi na maka o keia poe e noho ai alii nei i na lako a me na kuleana o ke aupuni Hawaii, maluna ona, a ma o kana hooikaika ana la e upu aku nei keia poe e loaa ana ia lakou ka lanakila, a e noho mana mau ai lakou maluna o ka lahui kanaka Hawaii, ka poe hoi no lakou ka naau i piliaiku i ke kaumaha a me ka aloha i ko lakou aina. 
    He mea oiaio, eia lakou ke hilinai nei maluna o ka ike a me ke akamai o ke kanaka, aka, o na kanaka Hawaii nawaliwali a popilikia, eia ko lakou mau maka ke kau aku nei i ke ahonui a me ka mana o ko ke Akua lokomaikai, e kokua mai i ka lakou mau leo pule me ka ehaeha, a e hoolilo hoi i na manao haakei o keia poe, i mea e palupalu ai a e nawaliwali ai ko lakou mau noonoo ma na ano a pau.
    He oiaio no paha, he leo mana ko Senatoa Mokana, oiai oia he hoa no ka Hale Ahaolelo Senate o Amerika, a no kekahi kulana ano nui a koikoi hoi e hiki ai ke hoohuli pu m akona aoao, aka, e hiki mai ana no nae ka wa e ike maoli iho ai kela kanaka noeau a piha noonoo, ua hoao ia oia e hoopunipuni e kona mau kamaaina i kipa mai ai, a i ka loaa ana o ia mau noonoo maikai iloko ona, mai ka mana mai o ke Akua Kiekie Loa, alaila, e lilo ana oia he mea kue hoohui aina, a e kokua ana oia mahope o ko ka lahui Hawaii makemake.
    Oiai, he mau la wale no koe a hoea aku kakou i ka wa e ike ia ai na hana o ua Hale Ahaolelo Senate la, iloko ae nei o ka la 5 o Dekemaba, a o ka wa hoi ia o kakou a pau e ike ai i ka lakou hana pakahi, heaha la na mea ano nui e hoea mai ana ma ia hui ana, e lanakila ana anei ka poe kue hoohui aina, a i ole o ka poe hoohui aina paha, he mea maopopo ole ia ia kakou, aka, na ke au o ka pomaikai e hoike mai, ua eo ia oukou ke kulana a oukou e uhai loloa nei no ka hopena.
    A oia ka makou e hoike hou ae nei, i Hawaii nei o Mokana, he anoano oia na ka hoohui aina, ai kona hehi hou ana i ka lepo o Amerika, he anoano maikai oia no ke kue hoohui aina, a nona hoi ka makou leo pule e nonoi pinepine nei i ka Haku Mana Loa, e hooliloia oia i mea kue oiaio i ka hoohui aina ma na ano a pau.

                                                HE LEO UWALO I NA POE LAWE PEPA.
    Oiai kakou ke hookokoke aku no@ a hiki i ka pahu hopu o keia makahiki, ka wa hoi a makou i manao ai, pau keia makahiki me kana mau hana, a ke komo aku kakou he makahiki hou, e hoei ae ana makou i ke kulana o ka makou pepa ma na mea heluhelu, ka mea no hoi a ko makou mau makamaka heluhelu a pau i hilinai mai ai i na la i hala aku la, a me keia mau la no hoi e naue nei, mamuli o ko makou hooikaika mau ana e hoopiha i ka kakou wahaolelo me na lihaliha momona o ka aina hanau, a pela no hoi me ko na Aina E.
    Ua hanai aku makou i na manao hoonaauao i na poe a pau i lawe i ka makou pepa, me ka waiu a me ka meli o ka naauao, me ka hoolilo ole aku i ko makou mau hoaloha i poe enemi lakou no makou, koe wale no, o ka poe i kumakaia a i hoike maoli mai i ko lakou ano, maloko a mawaho, he poe lakou i hipuuia malalo o ka hoohui aina, a e lilo loa lakou i keiki na ia nahesa nui, oia ka enemi o ke KE ALOHA AINA, a o ka lakou mau olelo e ahewa ana ia lakou, ke hoea mai na hora o ka pomaikai, aoleia he mea e hoomaalili ia ae ai o ka inaina wela o ko makou puuwai no lakou, a pela no paha me na poe a pau, e noho nei malalo o ia apo hookahi.
    O ka makou wale no e hoike aku nei, oia hoi, he ehiku wale no helu o ka makou pepa puka pule mai keia pule mua aku o Novemaba, a ua makemakeia hoi na poe a pau e noho nei me ka hoomanao ole mai i ke ola e ikaika ai ka aakoko o ka kakou wahaolelo, a ke pau @o hoi keia makahiki, ua paa na kinaunau, a ke komo hou aku he makahiki hou, ua maemae na lima, a ua kau @a ma ka helu ekahi o ka hookaa pau.
    Nolaila, ke paipai e aku nei makou i ola honua, e hooka mua mai i ke ola o ka kakou wahaolelo, i mau ai kona kipa ana aku ma ko oukou mau home, a i ku ai no hoi kau olelo iho, na’u ia milimili, aole na hai aku.
    O ka poe no hoi e nanamaka mai ana ia makou, ua ike no lakou i ka laau lapaau e hiki ai ia makou ke kaana pono mawaena o lakou a me makou, ka poe no lakou ke kuleana e hiki ai ke hookoia.  He mea nui ka nupepa i na poe naauao a pau, a ua like no hoi ia me ka ipukukui e kau ana i waenakonu o ka rumi hookipa o kona hale, pela makou e manao nei, ua like ka nupepa me ka mea e hoomalamalama ana i ka noho ana o kekahi poai ohana, a mea hookahi paha.
    He mea oiaio, he mea nui keia, a ua pono ia kakou a pau ke hanai ka mea kupono e mau ai ka malamalama o kou hale, a nolaila, pehea e mau ai ka malamalama, aole anei o ka hookaa pololei ia mai o ke ola o ka pepa, ke kumu e mau ai ka malamalama o ka hale.
   
                                                POLOLEI NA MEA PAU
    Oiai, ua koike pinepine aku makou i ko makou manao, he mea pono e hoounaia ona mau Elele i Wasinetona, aole nae na makou ia hana, aka, na na Ahahui Kuwaena Aloha Aina a me Kalaiaina ia mau hana, a mamuli o ka lakou apono ana, e hoounaia no na Peresidena o ia mau Ahahui i mau Elele, a me J. M. Kaneakua, o lakou na inoa i apono lokahi ia, ua ku iho la makou a hoike aku, ua pololei ia mau hana, a e kakoo ana makou no lakou, a hiki i ko lakou holo ana no Wasinetona, ka mea hoi a makou i olelo ai, aia ilaila e ikeia ai ka lolo o ke kanaka Hawaii, aole i a nei nei, elike me ka olelo a ka Baibala, “aole e ike ia ke kaula ma kona aina iho,” pela no hoi ka lolo o ke kanaka Hawaii, aole e ikeia maanei, ho aku imua a na Amerika e wae mai, elike me ka Laiana makua i olelo ai, no kona hapuku i ka hookomo ana i na kanaka iloko oka Ekalesia, a he hana kupono ole hoi ia, a eia kana pane kaulana loa e hoomanaoia nei a hiki i kela la. “Paa aku i ka lani na ke Akua, haule mai i ka honua na Laiana,” a pela hoi makou e manao nei, komo aku i ka puuwai o ka lahui a hoea i Wasinetona, na KE ALOHA AINA ia, a haule a hiki ole, na ka poe eepaia, i ae ole e kokua i na hana e pono ai ka aina.  A o ke kumu, oia no ka huki like ole, a ina e huki like, e holopono ana, a e ko ana ka makemake o ka lahui, a i na aole oia iho la no.
    O ka makou nae e haupu e ae nei, e ko ana no ka makou mau upu ana, e hooikaika, a hiki ka hopena he pomaikai no ke loaa ana.
   

                                                          KE HOOMAU NEI NO I KA HANA.
    Mamuli o ka hiki mau mai o na lono e hoike mai ana, eia no na Komite noi dala ke hooikaika mai nei i ka lakou hana no ka pono o ka hoouna ana aku i na Elele, a ua pale ae lakou i n aolelo makona mahope o ko lakou kua ua papani pu hoi lakou i ko lakou mau pepeiao, i ka hoolohe aku ia mau olelo, a hoolilo ae la ma ko lakou kua.
    Ua kipa aku kekahi poe o lakou, a me na olelo welawela i nou ia mai ai mamua o ko la kou alo, ua haawi aku lakou i ko lakou mau kua me ka nana ole he hana pomaikai ka hoolohe ana aku ia mau mea, no ka mea, o ke kanaka manaoio hana, e halawai mau ana me ia na pilikia, a pela no hoi me na pomaikai, aole ia he mea e nele ai, elike no me ke ano o ia hana, pela no e hoea mai ai o kona hopena.
    O ka makou wale no la poe, moea imua, he hele’na na Kalaauloa, e ku auanei na olelo hooiliilo a ka poe manao ino, a olelo iho, he hana na kanaka, aohe e holo pono.  O ka hoao ka mea e ike ia ai, aole o ke kamailio wale iho no ma ka lehelehe, he mea ole ia ia kakou, no ka mea, aohe waiwai oia mau olelo, kapae ae no ma kuono, hele no ka kakou imua, a pela no e loaa ai ia kakou ka lanakila i na wa a pau.  A oia no ka makou e olelo ae nei, mai nana ia mau olelo, he opala ia he mea puhi na kamakani.

                                                KA LA HANAU O KA EMEPERA O
                                                                        IAPANA.
    O keia la Poakolu, Novemaba 3, oia ka piha ana o na la hanau o Mutsuhito ka loea o ka naauao a me ke kaulana o ka Emepera o Iapana, i ke 45 o kona mau la hanau ma keia ilihonua.
    He alii naauao loa oia ma na Paemoku o Asia, a iloko o kona mau la e paa mai nei i na kaula kaohi o ka mana hooponopono aupuni iloko o kona lima, ua ike maopopo ia ka holomua ma na mea a pau ana e hana ai no ka pono o kona lahuikanaka ma na ano a pau e pono ai ka noho ana.
    O kekahi hana kaulana ana i hana ai, oia kona hoouna ana i kekahi poe keiki ponoi o kona lahui, e hoonaauao la ma Enelani, Amerika, a peia aku.  I ko lakou wa i hemo mai ai mai na kula a lakou i hoouna ia ai, ua haawi koke mai ke aupuni i ka hana iloko o ko lakou lima, elike me ka mea a lakou i ao ai.  Ina ua ao oia i ka oihana kaua moana a aina, e loaa ana no he mau kulana kiekie ia lakou ma na mea a pau.
    I ke kaua hahana mawaena o Inia a me Iapana, no ke kuokoa o ka Anemoku o Korea, ua komo kino pu oia me kona mau makaainana maluna o ke kahua kaua hookahe koko o ka weliweli.  Hoohenehene mai o Kina iaia, ma o ka uuku la o kona mau koa, a me ka nui hewahewa o ko kona enemi.
    Aka, aohe ona nana ia mau olelo a kona mau enemi, hele no oia imua a hiki i ka lanakila ana, akahi no a kaakaa na maka o Kina, elike me ka olelo kaulana a ua Emepera ala: “O ka naauao ka mea nana e opa pu aku i na haneria miliona kanaka o Kina, a e hoolilo hoi i kahi lahui uuku, i mea nana e rula na aupuni nui o ka honua.”
    Ua malama ae no kona poe oiwi ponoi o kona lahui i ka eehia o kona la hanau, a pela no hoi me na Luna aupuni o na aina e, ma ka hoohiwahiwa pu ana me na kahakahana wai hooluu like ole o na hae, a pela aku.  E ole loihi ka Emepera o Iapana.

                                                KAU KIURE KUIKAWA O KAUAI
    Mamuli o ka hoolaha a ka Lunakanawai Kaapuni o ka apana Hookolokolo Elima o ko Hawaii Paeaina, e malama ia ana he kau Kiure kuikawa, ma ka Poakolu Novemaba 10, ma ka hale hookolokolo ma Lihue, a o ka Lunakanawai Kaapuni Hardy no ko kahu o ka Aha, no ka noonoo ana i kekahi hihia nui a koikoi, oia hoi kela hihia pepehi kanaka o Koloa, a Kapea a me Iokepa i hookau aku ai maluna o Kauka Kamika.
    O A. G. M. Robikana a me Antone Rosa, na loio o na lawehala, a o W. A. Kini a me ka Hope Loio Kuhina E. P. Dole ma ka aoao o ke aupuni.
    O ka Poalua o keia pule ae ka wa e lawe ia aku ai na lawehala a me na hoike pu ma ka Malulanai, a e holo pu ana no hoi ma ia moku hookahi na loio o na aoao a elua, no ke kahua o kahi o ka hana.
    He pahaohao no nae hoi ko makou, i ka pupuahulu loa ia o keia hihia, aka, ua maopopo no nae ia makou ke kumu, aia ia lakou a pau ka mana o ke aupuni, a i ko lakou wa e hana ai i kekahi hana, aohe poe nana e keakea aku, no ka mea, aia ka mana a pau iloko o ko lakou lima kahi i paa ai, ina no ka pono a no ka hewa, he hookahi wai wale no ia o ka like ia lakou nei, aohe mea nana e kamailio, hamahamau wale ia ihono a hiki i ka pau ana.
   
    Ma ka Poakahi e hiki mai ana e hoau mua loa ia ai ke k@apio me ka huila laholio maloko nei o ke kulanakauhale.  O George Wells ka ona o keia kua, a eia ke pena ia nei e Wright.