Ke Aloha Aina, Volume III, Number 47, 20 November 1897 — HE MOOLELO WALOHIA. -:NO KE:- Keikialii Alabati Ke Kaeaea o Pelekane. —:A ME KA:— Ui Madelina. Ke Kukui Uwila o Ainapo Hoohenoia no KE ALOHA AINA [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA. -:NO KE:Keikialii Alabati

Ke Kaeaea o Pelekane. —:A ME KA: — Ui Madelina.

Ke Kukui Uwila o Ainapo

Hoohenoia no KE ALOHA AINA

Nolailo, i keia wa ~ke uaawl mai eei onkoii i ka onkou maa eaea kaua, no ka pono a me ka lanakila o kekahi aoao. A oia hoi ka'u e hoike aku nei imua o oukon a pau, aohe o'u enemi i koo maluna o ke kahān kaua, i keia matQ minute a kakon e kamailio nei. I keia wa e hoi aku »na oukou jne ka lauakila, ma ko oukou wahi ponoi iho me ka m#a ole naiia e i ko oukou mau ola pakahi. I ka pau ana o na olelo maikai a ke keiki imtia o lakou, oia ko lakou wa i hele mai ai e haawi 1 ko lakou aloha nona, Oie ka hoik6 pu mai, ina no aolelakou e aa § hele mai e paio imua ona. Huli ae la oiaa nana ae la i kona wahi kanaka puhi o-Ie a me ka nanaina i piha i ka hauoli 0 kona puuwai, pane aku la oia me keia mau huaolelo i ku i ka naauao. E kun wahi hualoha, kuu wahi hoa hoomanawauui o fea ehaeha o na mea kaua, ano, eia kaua iloko o ke ehneliu o ka hanohano kahi i hekauai i keia eekonaano, na loaa ia oe ka manawa knpono mua loa no ka lawe ana aku i kou uku o kou hana ana malalo ou. • Oia hoi, e hoomanao oe, o oe ka haku maluna o keia poe, a e noho lakou malalo ou, elike me ko lakou wa e noho ana malalo o ka hanu me ka hoolohe i mau olelo a pau, ina ia lie mea e pono ai no ao Jakou noho ana. E hoomanao oe, o ka hooponopono ana me ke akahele, oia ka mea e mau a\ ke aloha o na mea a pau maluna ou. I na hoakaumaha oe, hoolilo i na kanaka a pa« i mau enemi nou alaila, e ulu mai ana ka mokifahana o na kanaka malalo ou, A e lilo auanef oe i kanaka hoowahawaha ia iwaena o ka pohai an e hoho hoomalu ana, md ka ho»ulu mau ia o ka hoohaunaele. Kolaila, mai keia la aku, e ai ai oe i ka luhi o kau hana an a mahope o'u, mamuli o kou lilo pna i mea puki o-le mala}o o ka'u kauoha m® ka ka loli ole o Uou manao inahope o ka mea i kamaama ia I keia mauawa, o ke puhi o-le a ke keiki opio, oia ka haku ma-

lana o na mea a pau ma koia Wahi, a o koua ha!e oihana m> ka hoopoaopono ana i im inea a pnti naaloko o keiji wabi t nuu akvi ia e haoa »ole ua'w, HuM ae !a oia a pane aku la i tia koa he 50 i kokua mahope ona. i ka i ana aku. O oukou a pau, ua koa hoopo--210 i huh a hahai mahope o ka'« ai&kai ana e kue aku i ko ouiiou halni pouoi, ka mea uoua keia home a'u e hehi ku nei i keia horii. Āiio, o oukou pu kekaiii e mapu i na waiwai pio oloko o keia wahi, a e noho onkou me kfi hanohano a hiki i ka wa e pm ai oko oukou ola. O keia hoī ka wa i ike ia akn ai na knkui o ua kuahiwl la, e a-a naai ai» me he mau niiliona hoku la ma ka lewa lani, a lohe pu ia aku la na leo huro he mau haneri iiiiaani e wawalo ana zna ko lakou mau wahi ponoi. O ke kuit)u nul i hoea m»i ai o keiH m-au Jeo huro, oia no ta Ipaa ana Jaku o ka lohe i na mea a pau, ua make ks lakon haku mun, a he haku hou ko lakou. A o kana Kulana a me helēhelena. he opiopio loa e hifri o!e ai ke manaoia aku, e hiki.ana iaia a me kfona w»hi kmo uubu, keipepehi i kekahi leanaka o 315 paoi.a.

Ka mea hoi a kakou a pau i weliweli ai i na la'i hala afeu, ake, i ke„ ia hora. ua lanakila kakou, a e nobo ana Kela a mo keia nona iho me ka hoopilikia ole ia. I ka wa e holo la o,ka leoo ka hauoli ma feela a me keia wahi i nobo ia e na kanaka o ea home la, oia ka wa i haawi koke ia aku ai o ke eauoha i «a kauwa lawelawe oloko o ua la o ke kanaka ht luhulu. e hoomakaukau koke ia i mau men ai na ko lakoii haku op.'o, mea hnj nona ka mana malnna o na oieaa j>au e noho ana ma la wahi. He manawa pokofe s ua la"wa na' mpa a p»u i makemake ia, elike me kana kauoJha, a oia hoi kana i Kono aku ai ike kmkl $pio no ka hele ana e &i i kOea ama ahia^. Elike hoi me ka mana ī loaa iaia, hoii ae la oia a kono aku la i [na koa he 50, na poe hoi ī loaa pu na haawina hoopomaikai mai kn lakou haku mai. , Ua hookoia keia mau olelo a pau, a ojaj hoi ke koa opio e hele 'a me kona mau wahi koa uuku no ka hoolawa aua i So iakou houpo lewalewa. Oia hoi ka wa o kahi puhl o-le, e hele la e hooponopono i ke kino o ka poe,.i hoeha ia e ke keiki opio, a 0 ka poe no boi i make, eja no noi ia ke waiho mokaki nei, me he poe piha-a mrewai la. Elike me k,e aloha kanaka i loaa i kona puuwai, lalau maoli iho la oia me kona mau lima, abapai »ku la i ka poe i hoeha ia ma.kahi kuoono. 1 ole ai hoi e pilikia ko oia, mam.uli o ka loaa i ke anu.

Oiai boi keuahi poe e ae e ku ana malaila, ua haawi ae 1$ oia i ke kauoha no ka lawe ana aku i ke kino o ka poe i make ma kahi okoa, a i hiki ai hoi ke kanu ik ko lukou uiau heana ma kahi kupono. Ua hooko ia kanaolelo, no ka mea aela oia i haku, a o ko lakou pona wale no, oia ka hoolohe i kana n au oleloa pau.

IHp h»t)rj i#« leiinn'hW ! h«i.ft a-, a hh hoi ia ] Jift j tuakenta3;'- o "ke keiki opio, oia ho'i, o,:i4w Imw jfi .ua kiooa (i«o i luake, el kt« «je ke aloha i 1« &a i.loko 0 ka pi uwai o ka mea, e. noho li'oo-» oihlu aku ana oialuna o na kanaka «t>au oia wabi. * A oiai, a kon« hana ana. pela, he laieaa maiKai ia na na mea a pau oia Wiihi e na/m mai ui i hooponopono finf\ m<» k«v lonii ol«- o nk kne mawaenn o tftkou Sho. i Ika pau aiui oka i>nina iuia o.Jukeiki opio a\m koa fh& hn 50. oia ko lakou wft i pukft ri)fti ft? e nana f nn, hnnn a ko Inkou hoaloha i& manatra. 'A na h'ki hoi ia lakou Apau ke ike mai uoe ka hoohewahewa ole. e auama ana oia 1 keia poe i make/ oaakahiano ahua iki ae, oiai hoi ka wai koko e halana ana maluna o na kino t> ba poe nwike e h§ku opio i noke ai 1 ka luku a koe ka 1 haan i pio, Uakoiookoke mai namanao mahalo iloko oke keiki opio, no keia hana ku i ke aloha o kahi puhi o-le *iia i aku ai i haku maJuna o keia wahi. Aole hoi oia i nona iho i na kiheahea koko e kakahe ana maluna o kona hokua, a elike hoi me na olelo ao a kona haku opio i ao ai i*aia, oia kana i hooko ai nue ka ,naau i piha i ka menemene a me ke aloha. H&pai ae la oia i na poe i hoehaia ma kahi okoa se, i ole ai hoi e komo aku ka huihul o ke bqu iioko o

ko lakou mau io, a lilo ia i mea e hoomahuahua aku ai i ko hkou nawaliwali, a poino hou hoi ke ola. Na keia uiau haawina maemae i hookomo roai i ka manao mahalo īloko o ke keik» opio. a oia hoi kpna i hele aku ai e kokua pu i ka haua a kona hoaloha e laweiawe mai ]a. - I ka wa hoi i ike mai ai ona mea eaea pau, i ka hana a ke keiki opio oia no ko lakou wa i hele mai ai e kokua like a hiki i ka pau ana o na mea a pau i ke kanu ia o ke lafcou mau kino. A o na poe hoi i hoeha ia, hapai ia aku la lakou no loko o ka me ka wahi ia o ko lakou mau waht i eha, elike me ka meu feiki ke hana ia. _ I keia \va hoi, ke pahola mai nei na kukuna malamalania o ka la, a ua ike maopopo ia aku la hoi na mea : hanaia ma ia po. a he ku i ka mapaonao ke ike aku. Mahope o na hoopononono ia ana no ke ola makamae o na poe i hoeha ia, ua hoihoi is. aku j a l a kou a pau np loko o kekahi haie. i heokaawale ia i haiema i no keia poe. a i hiki ai hoi ke lapaay ia ko )akou mau sino i hoeha ia.

I ka pnu ana o keia mau hana, ua alakai aku la kahi kanaka puhi o-le i ke keiki opio, no .ka he|e ana e hookuna i kona ohana, a i kona wahi hoi i «uho ai muniua o kona halawai ana me ke keiki opio, « I ko laua hīki aua aku i imua o kona ohf>na 4 \ia hoolauna ia aku la oia imua o kana waliine me kana mau keiki lehulehu,

Oift kaba i pane aku ai i katfa wahine a me kana man keiki pu i ka i ka i ani anu iq lakou penei: 0 keia keiki opio au i alakai inai la imua o oukou, oko kakpu ha'ku keia no keia mua aku. a ua pai3 lio* ko kakou iioho ana malalo o kela kanaka huluhala hookaumaha. tTa make a ua naio loa k<mft maU hana in'o maloko o na paia : anoano o keia home kuahiwi a kakou'i hoomanawanui a ma keia m«a aku,. owau ka haku o keia wahi, walaio o kA hooko ana i na olelo & keia keiki opio ole, he ikaika eou» 4 oi- aku mkmua o na M»en ta«sam elinaa o kma wahi. E hoike hou aku au }a oukou, aole loa au i i kekahi kanaka opiopio loa nona, na makahiki kakaikahi e hiki ana iaia ke kulai a hoolilo i ka ikaika oke kanaka huluhulu a kakou a pau i maka'u ai i mea ole. Nolaila, e hoomanao, o ko kakon haku keia no ka wh rn«u loa, ao' kana mea e kauoha ai ia kakou, oifc ko kakotr e hana, 'ai, a mai hoao kekahi mea e pakike a olelo Ino p'aha iaia aaa m wahi & pau oloko o keia hoine noho kuahi,wi. Ika pau ana o keia mau olelo'a ua wahi kanaka puhi o-le nei imua o kona ohapa, oia ko hkoū wa.i bele mai ai e 1 ko lakpu a?oha iaia, ma ka lulu lima pu me ia. A iloko hoi o na launa hauoli ana aia no he raau hoohuoi pna ilo|fo o kekahi poe o lakou, no ke kul'ana o keia kejki, a ua koho no lakou a p&u | me he mea la, he Keikialii no keia. j Maluna o ka mpkuahi Lehua i laweiaaku ai he mau ma'ilepera no i fe a ai n a o ka eh afe^k. Ua manao waieia mp, ka pule hope o keia mahina e holo hou ai na lala o ka Papa Ola no Molokai. Ma ka po Poakahi nei, ua hopuia he wahin6 no ka hoohawnaele po s ma ke kihi a na alanui Puowaina a me Moisvaliine. Ua hookolokoloa o Ah Mun imua 0 liuaakanawai Wilikoki ma ke kakahiaka Poaono nei no ka malama opiuma a ua hookuu ia mai oia. ' Pina pono ka Paka Heihei o Ke- > vaio i k» po Poaono nei, no ka uo j i*ope loa pah» hoi k«kahi, hek> ai a | Le-i i ka auku

. Ma Kamake!a ae <ief, ua boea mai , la 1 kel« ao inai ianu- | w- -N" I hak»4 ma,i o a m.e I Qrace Jie keikiiane, aui mohaha. ma ka 1» 2 aku nei. o ,Oim- 'a * *- * -> i -+s. £ ~,-, 51 ' -' •"4, toba. A mauka ae um ua oili mai la mni ke o Mr. a me Mrs. G. W. Kualaku he nepunegu, p ja Js% 9 oei o k#j.a mahina- Ao ka t wale no e ae nei e hooloihl | m na la o-na malihini |bou.