Ke Aloha Aina, Volume III, Number 51, 18 December 1897 — Page 2

Page PDF (810.53 KB)

This text was transcribed by:  Johnney Alford
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

Hookumuia no ka

Pomuikai o ka Lehulehu, a he Nu pepa na ka Lahui Hawaii.

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

EMMA A. NAWAHI.

Puuku o KE ALOHA AINA.

HONOLULU ... DEC 18, 1897

 

PELA ANEI KAKOU E PONO AI?

     E hookahaha ia iho ana paha ka naau k ko makou mau makamaka heluhelu, me ka u-i ana ae paha, heaha la ia mea a makou e hana ai, i pono ai kakou?  Ae, oia hoi paha ko makou makemake, aia a komo ka hoohuoi, alaila hoi paha, hiki ia makou ke wehewehe aku; oiai, mamua koke aku nei no, ua hoolaha aku makou, o ka poe a pau i ai a hoonuu iho i ka momona o luna o ka papaaina o ka kakou wahaolelo hoomanawanui, nona hoi ka inoa a oukou e hele nei a moe pu maluna o kahi moe, oia hoi KE ALOHA AINA, i noho palaka a nanea, a i ole, i manao paha, he mea haawe wale aku no keia, ke hoike ia aku nei ka lohe ia lakou, mai hoahewa mai ia makou ke maalo ole aku oia ma kou ipuka hale, no ka mea, aole na makou i oki iho i kou kania-i ponoi, aka, na kou hoopalaleha no i ka hookaa pono ana mai i kona wahi ola.

     A oiai hoi, he hookahi wale no helu i koe a lele kakou i kuahu a Olopana, oia hoi ka piha ana o na helu he 52, nolaila, ke kono pu ia aku nei ka poe i uku pau mai no keia makahiki e hele nei, e liuliu mua mai no ke ola o ka kakou wahaolelo wiwo ole, no ka hoau mua ana no ka makahiki hou e hoea mai ana.  A o ka poe hoi akahi no a lawe, ke kono ia aku nei ko lakou oluolu, e hoouna pololei mai i ke ola o ka pepa ma ka inoa o ka Puuku o keia pepa i hiki ai ia makou ke hoouna pololei aku i kana nupepa ma ka owili pakahi.

     O keia makahiki ae e hiki mai ana, he makahiki ano nui no ia ma na mea e pili ana i ka hana a ko kakou mau Elele a me ka Moiwahine ma Wasinetona, a ia wa hoi kakou e ike ai i ka hua o na mea e hoea mai ana ia wa, ke ole hoi e hana koke ia ka Ninau o Hawaii i keia mau la e noho mai Ia o ka Ahaolelo, nolaila, aohe nupepa mawaho ae o makou i hiki ke hoike piha aku i na mea a pau e hanaia ana ma Wasinetona.  a e like no hoi me ka makou i olelo ai, e hele pololei mai ana no ka po-ke o ke a-hi a ka waha o ka lawaia, oia hoi KE ALOHA AINA, o ka pono wale no i ko makou mau makamaka o ka lawe nui, i ike pono i ka nani o Piiholo, he ole hoi ka lohe pepeiao.

 

WEHEIA KE KAU AHAOLELO O AMERIKA HUIPUIA.

AOLE I LAWEIA MAI KA NOONOO ANA I KA NINAU HOOHUIAINA.

Nawaliwali na poe kokua ia kupuino.

     Ma ke ku ana mai nei a ka mokuahi Mariposa i keia kakahiaka nui Poaha mai Kapalakiko mai, i loaa mai ai na lono e pili ana no ka ninau hoohuiaina, a me ka hoea ana aku la o na Elele a ka Lahui i Wasinetona, a penei na lono ano nui i loaa mai, a no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu ke hoopuka nei makou me ka hakalia ole:

     Ma ke awakea o ka Poakahi, Dekemaba 6, i wehe ia ai keia kau mua o ke Kau Ahaolelo Kanalimakumamalima o Amerika Huipuia, a ua hoopiha ku’i ia hoi na Hale a elua me na poe makaikai he lehulehu wale i akoakoa ae.  Aole i lawe ia mai ka ninau hoohuiaina iloko o ka Aha Senate a hiki i ka wa a ka moku i holo mai nei

     Aka, ma na lono nae i loaa mai nei, aia ke kanalua ia la ka holo o ka ninau hoohuiaina iloko o keia Kau Ahaolelo.  He kanalima poe i hoomaopopo ia ko lakou manao kokua i ka hoohuiaina, a he kanakolu-kumamaiwa hoi poe he kue lao i ka hoohuiaina, a ina e komo hou mai ana he eono poe senate ma ka aoao kue i ka hoohuiaina, he mea maopopo loa e make loa ana keia ninau.

     He nui na poe e kue ikaika ana i ka hoohuiaina ke lawe ia mai ia ninau no ka noonoo ia ana iloko o ka Aha Senate.  O Senate White o Kaleponi, oia aku ana kekahi e paio ikaika ana ma ke kue ana i keia ninau hoohuiaina.  Ua hoohauoli pu ia no hoi na poe kue i ka hoohuiaina i ka wa i lohe ia mai ai, ua huli mai o Senate Hoar ma ko lakou aoao, a me kekahi poe e ae he lehulehu wale.

 

O KA HOOHUIAINA KE HIOLO MAU NEI KONA KAHUA.

     Wasinetona, Dec. 8.  He elua mau pule i hala ae nei, ua hoomaopopo ia ka ike ia ana aku o hooko ia ana ke kuikahi hoohuiaina Hawaii e ka Senate.  He oiaio, o na hoaloha o ka hoohuiaina, ua manao lakou, ua maopopo loa kona hooholo ia.  I keia la, o ka elua hapakolu a lakou i manao ae ai, aole e hiki ia lakou ke hoakoakoa ae.  Nolaila, ua hoomaopopoia, e haalele ana lakou i ka lawe ana mai i ka noonoo ia ana o ke kuikahi, a lawe mai ma ka bila, ka mea hoi a ka hapanui e hooholo ai o na hale, oia iho la ka lakou alahele i manao ai.

     Ua manaoio ae no na poe kue hoohuiaina, e haule ana no ia bila ke lawe ia mai.  Me Speaker Reed e kue ana, e like me Bailey o Texas, ke alakai o ka hapa @uku, e hoea mai ana he paio hahana maloko o ka Hale o na Makaainana, a iloko hoi o ka Senate o ka ike o na alakai e like me Hoar a me Morrill, ua hiki ole ke hoopahua ia.  He elima a i ole eono o na poe e ae a na hoohuiaina e hilinai nei e koho ana i ka hoohuiaina ke kanalua nei.  Ina he kanaha-kumamalima poe koho e kue ana, e haule ana keia kumuhana, a ua manao na alakai kue i ka hoohuiaina e loaa ana no keia huina no ke ana aku i ka bila.  O Speaker Reed, he kue oia i ka hoohuiaina.  He manaoio kona o ka hoohui ia ana aku o keia mau mokupuni i Panalaau no Amerika Huipuia, he kumu ia nana e hoonawaliwali mai, aole hoi he ikaika.

 

HOEA NA ELELE A KA LAHUI I WASINETONA.

HOOHIKI LOA KA HUAKAI I KA HALE KAU KANAWAI O AMERIKA HUIPUIA.

     Ua loaa mai he lono telegarapa mamaua o ka haalele ana aku nei o ka mokuahi Mariposa ia Kapalakiko, e pili ana no ka hoea ana aku la o na Elele a ka lahui i Wasinetona.  Ma ka Poakahi, Dekemaba 6, i hoea aku ai na Elele i ka Ebbitt House, Wasinetona, a huipu aku la me Kalani Aimoku a me Kona mau hoa, a ia la no i holo loa aku ai lakou no na hale Kaukanawai o Amerika Huipuia no ka makaikai ana i ka la mua e wehe ia ae ai keia Kau Ahaolelo.  Ka pahu hopu hoi o ka lakou huakai i alo hoomanawanui aku la i na inea o keia alahele loihi, e imi ana i ka pono a me ka pomaikai o ka lahui i pakahaia.  He maikai ko lakou mau ola kino a pau.  Nolaila, e ka lahui e pelu iho i ko kakou mau kuli, a e kahoahoa hoomaikai ae i na mana lani no kona alakai ana aku la i na Elele me ka maalahi iloko o na alahele poino o Amerika Huipuia, no ka mea, he make ma ka moana, ma ka aina, a maluna o na kaaahi, aka, ua pale aku nae kona mana ia mau poino.

    Ua loaa pu mai no hoi na lono, e pili ana no ko Kalani Aimoku ola kino a me Kona mau ukali e noho hoomanawanui mai la i Wasinetona, a o na lono la i loaa mai nei he maikai no ko lakou mau ola a pau.

 

HE HUKIHUKI KAULA N@ $1,000.

     Ua aa mai nei na keiki o Wailuku Maui, e hukihuki kaula me na keiki o Laie no ka pi’i o $1,000, ua lohe mai makou ua ae aku na keiki o Laie, a ke kaliia aku nei na keiki o Wailuku.  O ke a kekahi ona hukihuki kaula ano nui loa ke hoea io mai hoi.  Ma Laie no i manao ia ai e malama ia ana keia hukihuki kaula.

KA LA HANAU O KARISTO.

     O keia ka la nana i hookaulike ole i ka noonoo o na poe hooma na Karistiano like ole maluna o ka ili o ka honua, mai ka la i opuu ae ai keia la iloko o ka hoomana Katolika Roma, ka hoomana mua hoi i pae mai mahope o ka hoomana Kalavina, maluna o na puu ako’ako’a o ka Hawaii Paeaina, a hiki i keia la a kakou e kau aku nei, he la nui ia no ka aina, i hookaawale ia hoi malalo o na kanawai maa mau o ka hooponopono ia ana e ke aupuni, a i kukala akea ia ae hoi, o ka la 25 o Dekemaba, oia ka la hanau o Karisto ke keiki a ke Akua.

     I ko makou mau la kamalii, ke hoomanao nei no makou i ke kulana like ole o ka malamaia ana o keia la iloko o keia mau Paemoku, ma o ke ano la o ka malama ia ana, no ka mea, he hoowa@awaha loa na hoahanau o loko o na hoomana Kalavina i ka malama ana i keia la, mamuli o ke ao ana a na makua o ka pono oia mau la, aohe i akaka ka la i hanau ia o Karisto, maluna o keia ilihonua, a ua komo pu mai no hoi ia mau manao kanalua iloko o makou ia mau la la, mamuli no hoi o ka like ole mau o na kuhikuhi a me na alakai ana a ka poe nana kakou i hoonaauao.

     Aka nae, ua kakali makou me ka malie iloko oia mau la, a ua hoea koke mai no hoi ka puana a makou e ike nei me ko makou mau maka elua, ua hui a likahi anei na keiki a me na pua oia hoomana, a komo pu aku la me na hoomana nana i kukulu a paa ke kahua o ka la 25 o Dekemaba oia io no ka la hanau o ka Mesia ke keiki a ke Akua.  Emoole a lilo iho la keia la, he @a kulaia aupuni, a ke hoomanao nei makou, ua piha paha he 20 a oi, a i ole, emi mai paha na makahiki o ka paa ana iloko o ka @buke hoomanao aupuni, ka malamaia ana o keia la i la nui a kamahao iloko o na umauma e noho ana maluna o ka lepo o Hawaii.

     Aole makou i lawe mai i na hoomanao ana i na la i hala e aku, i mea e hoehaeha aku ai i ka manao o ko makou mau hoaloha e noho ana iloko o na hoomana, i hoole i ka la 25 o keia mahina, aole ia o ko ka Haku la i hanau ai, aka, o ka makou e hoomanao nei, oia ka loli hikiwawe ana ae o na noonoo mai @ke ku mau ana i kahi hookahi, a i keia kulana ano hou a kakou e laulima pu nei, me he mea la, e hooia aku ana, ua pololei keia hookaawale ia ana o keia la, i la hoomanao no kona hanau io ana mai he Haku a he Mesia maluna o na lahuikanaka a pau o ka honua, o like me ka n@ hoomana Katolika Roma, Hoomana Enelani a me kekahi hoomana e ae, i apono lokahi ia, o kona la no ia i hanau io ia ai.

     O ka Poaono, Dekemaba 25, 1897, he hookahi pule mai keia la aku a makou e hoopuka aku nei, he la nui kulaia ia no ke aupuni a e hoomaha ana hoi na Keena Aupuni, na hale hana a me na uapo, i ko lakou lawelawe ana i ka lakou mau hana maa mau, a e hoolilo hoi i la hoomaha, hooluolu, a haawi mau anaina haipule ana maloko o na heiau, hoomana like ole no ka nonoi ana aku i ko ke Akua ahonui, e iho mai oia e kokua pu i na hana e pono ai o ko kakou aina, ka mea hoi a makou e hilinai nei me ke kanalua ole o Kona mana a me ka palena ole o kona ike, ka mea nana e hooko i ka kakou mau leo kalokalo no ka pono o ko kakou aina no ka wa mau loa.

     A oia hoi makou e kalokalo ae nei, mamua o ka hoea ana mai o na kukuna olinolino oia la nui a kamahao.  ke haawi mua e aku nei makou i na hoomanao aloha ulumahiehie mau ana, i na makamaka heluhelu a pau o ka nupepa KE ALOHA AINA, me keia mau huaolelo paa mau, Aloha Karisimaka kakou a pau loa.

 

NUI NO KA HOOKAE O KA ILI KEOKEO.

     Ua ike iho makou maloko o kekahi nupepa o na aina e i ka hookae maoli no o na ili keokeo i na ili eleele, a Senate Mogana i hoike ai maloko o ka luakini o Kawaiahao he maikai loa ka noho ana o na poe ili keokeo me na ili eleele ma Amerika Huipuia.  E olelo ana ua nupepa la, i ka wa i kanu ia mai nei o kekahi koa ili eleele i hele i ke kaua huliamahi o Amerika Huipula maloko o ka ilina i hookaawale ia no ka poe a pau i komo ma ia hakaka, ma Hiawatha, Ks, ua hoo@iha loa ia ka wahi ne a kekahi haole aliikoa i make a kanuia ma ia ilina, me ka inaina no ke kanu ia ana o keia ili eleele malaila, nolaila.  ua hue hou ae oia i ke kino kunapau o kana kane a lawe aku la maloko o kekahi pa il na okoa e kanu ai.

 

NA KOHO NO KE KUKULU I HALE HOAHU UKANA.

     Ua wehe ia ae na kohokoho ana a na poe ike kamana no ka nui o na uku o ko lakou kapili ana i hale hoahu ukana no ka Halewai.  ma ka Poakolu nei.  He ehiku ka nui o na poe kamana i waiho aku i ka lakou mau koho haahaa ana imua o ke Kuhina Kalaiaina no ke kukulu ana i ua hale la penei:

E.B. Thomas ...   $4,536

Fred Harrison ...    4,975

C.H. Patzig ...        5,800

Arthur Harrison ... 5,949

F.H.Redward ...     6,449

Wm. Wagner ...     7,125

Lucas Bros. ...       7,247

 

     Ma keia la Sabati aku, e hoike ai na papa kula Sabati o Kaumakapili no keia hapaha hope o keia makahiki.