Ke Aloha Aina, Volume III, Number 51, 18 December 1897 — Page 7

Page PDF (848.87 KB)

This text was transcribed by:  Wendy Tokumine
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA,POAONO, DEKEMABA 18, 1897.

 

HE MOOLELO WALOHIA

NO

ALANADELA

 

Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aahu Keoke

A I OLE:

Ka Loea Hooani Pila @ ke Kulu Auinoe.

 

            Elike me ka popoki e hoomakaukau ana e pei maluna o kekahi mea ana i hia i nui ai, pela noi ko lana nei ano e hele nei me ka puahi nui e  nihi ana hoi me ka hoonakeke ole i na lau laau maloo e waiho mokaki ana, me na maka hoi e hookolo pono aku ana mahepe o ko lau i enemi i makawelawela lea ai.

            No kekahi mau minute wale no keia hele ana a laua nei, ua ike maopopo aku la laua he mea elua e pouliuli mai ana mamua o laua, a lohe pu aku la hoi laua i na poha kapuai wawae lio e nee mai ana mamua.

            I keia wa i haliu ae ai o Rodufa i kona kokoolua a me ka leo hawanawana pane aku la oia penei:  E kuu hoa o ke alo pu ana mai nei iloko o keia pouli nui, ua hookokoke loa mai la kaua mahope o ko kaua mau enemi a me ka kaua lawehala pu, nolaila, e hoike mai heaha ka ka ia hana i koe e hana aku ai maluna o keia mau kino wahine?

            E lawe ae i ko lauaola, wahi a ke kauwa i pane aku ai ia Rodofu, kona haku, a maanei hoi kaua e mahele ai i ka kaua ma uapana hana owau o kaua ke hopu pio aku i ka wahine me ka uhimaka eleele, a o oe hoi i ka kaua lawehala i ho pakele ia aku nei e kela wahine lapuwale.

            Ua pono, wahi a Rodufa i pane hou mai ai, a o ka kaua hana pono wale no ia e hana aku ai.

            Nee hou aku la laua no mua me ka awiwi nui, a me ka palanehe pu hoi o ko lalua mau kapuai, a i keia wa hoi, ua kokoke loa aku la laua mahope o na lio a Alanadela me ka wahine o ka uhimaka eleele ie kau ana.

            Huli hou mai la o Rodufa no ka wa hope loa i kapa kauwa a me ka leo malie loa, pane hou mai la oia.

            E kuu kauwa ano, ua ho ea mai la kaua i ka hopena o ka kaua huakai, nolaila, e lele mua aku oe me kau nahikaua a lumai aku i kona oi iloko o ka opu o ka lio, a mahope hoi i ka wahine, i loaa ai he wa no’u e kaili hou mai ai i ka kaua pio.

            Ae, e kuu haku, e hooko no au e like me kou makemake.

            I ka hooki ana iho o ke kauwa i kana kamailio ana, oia no ka wa o laua i holo aku ai imua, a iloko o ka wa a ka wahine malihini e nanea ana me ka mahui mua ole ua hookokoke hou mai ka poino mahope o laua, oia no ka wa a kona lio i owala ae ai me ka ikaika a haawi ae la i kekahi peku mahanahana.

            Puiwa ae la oia, a unuhi koke ae la i kana pahikaua, aka @ua hike ole nae ke pale aku i @ka lima koko a kapoo hou mai la ka oi o ka pahi iloko o ka opu o ka lio, a ia wa no i hehee aku ai ua lio la no luna o ka honua, a @ahea wai aku la hoi na kulu koko mailoko aku ona.

            Aole i hoopau iho na kauwa nei i kana hana lokoino ana, aka, ua uhau mai la oia i kana pahikaua maluna o ka wahine me ka uhimaka eleele, @me ka manao ana kaili ae i ke oia o ka enemi a laua i makawelawela loa ai, aka, ua hoohokaia nae ia manao ona, no ka mea, ia wa koke no ua pale ae la ua wahine me ka uhimaka eleele i keia hauna pahi oolea, na keia ikaika o ka iho ana o ka pahi a ke kauwa a me ka ikaika o keia pale ana a ka wahine i hoolele liilii ae i na huna ahi i ka wa e halawai ai me ka lalua mekala kila.

            I keia wa no hoi, i iele aku ai o Rodufa a kau akau la mahope o ka lio a Alanadela e kau ana, a i kona noho pono ana iho iluna o ka lio, oia no ka wa i hili iho ai o ua Rodufa nei i ke kuau o kana pahikaua me ka ikaika mahope o ke aikala o ka lio, oia no ka wa i kani ae ai o ka puka ihu o ua lio la, a kuupau aku la i kona mama holo a iloko o na sekona pokole wale ne, ua nalaku la oia me kona mau hololio e kau ana maluna o kona hokua.

            Aole i kaohi iki mai o Rodufa i ka holo o ka laua lio e kau la, aka, aia oia i na wa a pau ke uhau mau nei i ke kuau o kana pahikaua i ka hope o ka lio, oiai oia e ake nui ana e kaawale loa aku mai ka wahine ana i maka’u loa ai, nolaila, aole manawa o ka lio i hoemi iki mai ai i kona holo, a iloko o na minute pokole, aia laua he mau mile ka mamao, mai kahi a ka wahine a me kana kauwa e hakaka ana.

            No Alanadela, i kona ike ana ae o rodufa no keia ka mea nana i hooweliweli mau ae iloko o kona puuwai no kana mau hana makona, oia no ka wa i hoao aku ai e lele mailuna aku o ka lio, aka, ia wa no, ua hoomaopopo mai la o rodufa i keia manao o Alanadela, nolaila, me na lima wikani, apo ae la oia ma ka opu o Alanadela, a me ka leo uahoa pane iho la oia.

            E kea wahina lapuwale, e noho malie oe maluna o kou wahi, a mai oni hou ae i hookahi iniha o make loa aku oe ia’u.

            I ka lohe ana o Alanadela i keia mau olelo uahoa a kona enemi, ua hiolo iho la kona mau waimaka me ka ehaeha, a hu mai la hoi kona aloha no ka malihini nana oia i houpakele, i kona wa i hoomanao ae ai i kana mau hana maikai i hana mai ai maluna ona.

            Aka, ua haule aku la nae oia i hope e paio ana no ke ola a me ka make, @a iea hoi oia ke ahai ia nei e ka lio a me kona enemi, he mau mile ka mamao mai kona hoopakele mai aole hoi i maopopo iaia ka hope o keia huakai o ke kulu kakahiaka a ka hokua o ka lio e lawe nei.

            I ka wa o ka wahine me ka uhimaka eleele i ike ai, ua nalo aku la kana mea i aloha ai, a i alo hoomanawanui mai ai hoi i ka pouli nui o keia mau waonahele malihini iaia, oia no kona wa i hooi loa ia ae ai o kona inaina, a elike me ka hae o kekahi liona wahine i ka wa e kaawale aku ai o kana keiki, pela no na hiohiona e ike ia aku ana ma kana hakaka ana me ke kauwa hope a Rodufa, a no kekahi mau minute  wale no keia paio ana a laua lele aku la oia ihope a me ka mama i Ioaa iaia lele hou mai la oia imua me ka oniu ana ae i kana pahi iluna o ka lewa, a iloko o ka imo ana a ka maka ua kapoo aku @la ka pahi a ua wahine nei iloko o ka puuwai o ke kanaka lauwa, a haule pahu aku la oia iluna o ka ilihonua, a iloko o ka wa pokole mahope iho ua make loa aku la oia.

 

HE HAOLE MALIHINI PUPULE

 

            He haole malihini pupule kai lawe ia ae no ka halewai ma ke kakahiaka Poalua nei, a nona hoi ka inoa ana i hoike aku ai o J. w. Gunno.  Ma ka po o ka Poakahi nei, ua hoea aku oia ma ka Hotele Queen e ku nei ma Peleula, a noi aku la i ka ona o ua Hotele la i wahi nona e moe ai.

            Ma ke kakahiaka o ka Pealua i loaa aku ai oia, mena palapu ma kona mau lima a me ka helehelena mamuli o kona koekoe ana me kona mau m@kiao.  Ua hoopaa kokeia kona mau lima me ka hao, i ole hoi e nui aku kana mau hana e hoopoino aku ai i kona ola.

            He kanaka malihini oia, a ma kana olelo, maluna oia o ka mokupea Irmgard i holo mai ai i Honolulu nei.  He elua la a me elua po o kona waiho wale ana me ka ai ole a me ka hiamoe ole ana.

 

PAA I KA HOPUIA O LUTANELA DUNBAR.

 

He mau la i hala ae nei ka huli pauaho ole ana a ka oihana makai, no ka hopu ana ia lutanela i pau Dunbar, i koho wale ia ai, ua hala oia maluna o na mokuahi ko na aina e Moana a i ole Dorika, aka, ma ka auweina la o ka Poaono nei, ua paa iho la oia i ka hopuia, a ua hookuu ia mai oia mahope o kona uku ana $100 bela.  Wahi ana, ua makaukau oia me ka loio no ke pale ana iaia, a ua makaukau pu hoi oia no ke ku ana aku imua o ka aha.

 

            Ua wehe hamamaia ae na puka o Wasinetona Hale ma ka Poaono nei, a malaila i hoomaha iho ai ke Kama’liiwahine Kaiulani, mahope o kona hele ana ae i ka paina luau nui a ka lahui.

 

Nuhou Kuwaho.

 

            Maluna mai nei o ka mokoahi Mariposa i loaa mai ae na mea hou makamaka loa, a no ka pomaikai o ao makou poe heluhelu ke hoopuka awiwi aku nei makou penei:

LAWEPIO NA GEREMANIA I KE KULANAKAUHALE KAIO-CHAN

            Ladana, Dec. 7.  He lono kai hoea mai nei i ka nupepa Daily News mai Sapahai mai e olelo ana, ua loaa mai nei he lono telegarapa ma Chin Fu mai, ua lawe pio ae la na koa Geremania no lakou ka huina o 200 koa marina a me na luina me elua pukuniahi, i na paia o ke kulanakauhale o Kiao-Chan, he 18 mile mai ke kaikuono aku, ma ka Poalima nei, Dec. 3, ua pau aku na pualikoa Pake o Kiao Chan i ke auhee, i ka wa a na pualikoa Geremania e nee aku anan imua.

HE KUE IKAIKA HOOHULAINA.

            Los Angeles, Dec. 8, O ke Keena Oihana Kalepa, ua hoike ae oia i kona kue ikaika loa i ka hoohui ia o na Paemuku o Hawii, a i keia la i hooholo ae ai lakou he olelo hooholo e olelo ana, o ka hoohuiaina he kumu ia nana e hoopiono i ke kopaa-uaia o keia Mokuaina.

HOOUNA O FARANI I KONA MAU MOKU KAUA I KINA.

            Ladana, Dec. 8  Wahi a na lono i loaa mai Parisa mai, o na mokukaua Farani Jean Bart, Isley a me Alger, ua loaa aku la ke kauoha ia lakou no ka huliu koke ana, a holo aku no na kapakai o Kina,

ANEANE MA KA LUAKUPAPAU.

            Canton, Dec 8.  Eia no o Mrs. Nancy A Makinile, ke waiho nei ma ke kulana maopopo ole o kona ola hou mai, eia kana mau keiki ke hooppuni nei i kona moe, no ka kali ana o ka hoea n ai i kona hopena.  Aia o Peresidena Makinile ma ka aoao o kona makuahine me na manao kaumaha nona.

 

AOLE I HOAHEWAIA O LEHUA

 

            Ua hoopau ae na ona o ka mokuahi Lehua i ko lakou hoahewa ana i Kapena Anoru ola mokuahi no ka hookui ana me ka mokuahi Kaala ma kela pule aku nei.  Ua hoike ae oia, he kuleana kona e hookele ana ma kona alahele, a i kona ike ana i ka ulia poino e halawai ana me kona moku, ua hoopaa koke iho la oia i ka holo o kona moku.  Aole he wahi i manuheu o ka mokuahi Lehua ma ke’a hookui ana.

 

            Ma Sana Iosepa, ua mare mai nei kekahi haole nona ka inoa o John J. Overton, nona na makahiki he 100 a me hookahi mahina ia Mrs. Mary Henderson, nona na makahiki he 77, ma ka la 18 iho nei o Novemaba, ua kolopupu aua, aka, he oia mau no ka ikaika o ko laua mau ola Kino.

 

LAWEIKE OLA ME KA LAAU MAKE.

 

            Ma ka hora 9 o ke kakahiaka Poakahi nei, ua lawe ae la o Akana kekahi o na Pake mahi raiki waiwai loa o Honolulu nei, ma ka inu ana i kekahi laau hoomake ioio mauko o Kapalama ae nei.

            Mamua o ka lawe ana o akana i kona ola, na ulu ae he hoopaapaa mawaena ona a me Ah In, he hoahanau nona, a ooia hoi ka ona o ka hale wili raiki a Akana e noho luna hoohana ana, no kekahi wa ko laua hoopaapaa ana, ua pau ae la ia, aka ua kom nae ka ehaeha, iloko o Akana no na olelo i hoopuka ia mawaena o laua.

            Nolaila, ua hoi aku la oia no ka hale wili raiki, a maluna o kekahi holopapa, e kau ana kekahio omole laau hoomake iole, oia no kopa wai inu ae ai i ua laau make la a hikika pau loa ana o ka wai, he minute mahopoiho, ua loaa aku la oia i ke kahi pake e waiho ana, a e kamau iki ana no kona wahi hanu.

            Ua telepono koke ia mai o kauka ay, aka, ua hala nae ka wa kupoi no no ka hoopakele ana i ke ola o Akana, a make loa aku la oia.

            Ua haalele iho la oia he wahine a me na keiki he lehulehu wale, a na haalele pu iho oia he puu dala mahuahua mahope nei.  He 32 ka nui o kona mau makahiki, he pake oia i kamaaina loa ma Honolulu nei.

 

            Ke pii mahuahua mau ae nei ke ola o ka Hope Lunahooponopono o keia nupepa i keia mau la.

            He eha o na poe seia hoohaunaele o ka po poaono nei, o ka mokuahi Auseteralia, i hoopai ia no ka onea.

            Ua hookohuia aku la o Zero Kakioni i Lunakanawi Apana no ka apana o Kawaihau, Kauai, ma ka Poaiau nei e Peresidena Dole. 

            He umikumamaono ka nui o na poe ew komo ana ma ka heiheiu kaa hehiwawae e malamaia ana ma ka p ka heihei o Kewalo ma ka po Hapenuia.

            E malamaia ana he hookuku kinipopo, ma ka la Hape Nuia ae hei, a o na pomaika e loaa m@ ana e haawi@ aku no ia no kakahi ahalui manawale.a

            Ua haule iho ka mokuahi Kinau no ka hoomaemae hou ana, a ua hala io aku ka mokuahi Kalaudina no ke pani ana ma kona wahi i ke kakahiaka Poalua nei.

            E malamaia ana he mau heihei waapa maloko ae nei o ke awa o Kou nei ko hike aku i ka la Hape Nuia ae nei.  Ke loaa oie nae he mau kuia e na poe o

            luna o na mokukana elua e ku nei maloko nei o ke awa.