Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 1, 1 January 1898 — Page 8

Page PDF (828.24 KB)

This text was transcribed by:  Arnold Hori
This work is dedicated to:  Randy Lum of Mililani; Retired, Royal Guard (Hawaii ANG))

KE ALOHA AINA

 

8        KE  ALOHA  AIONA,  POAONO,  IANUARI  1,  1898

 

HE  MOOLELO  WALOHIA.

--:NO  KE:--

Keikialii Alabati

 

Ke Kaeaea o Pelekane.

--:A  ME  KA:--

 

Ui Madelina.

 

Ke Kukui Uwila o Ainapo

 

Hoohenoia no KE ALOHA AINA

  A no oukou, e koho no oukou e like me ka mea a nukou i ike ai he pono, ina no ka hoi i ka aina a hoouna hou ia mai ma ke ano, e hele hou mai e kue i ka mea nana i haawi aku ia oukou i ka lanakila.

  O keia no hoi ka wa i hooho like mai ai o ua poe nei, aole loa makou e haalele i na kapakai o Pelekane, o ka Moi Uilama, oia ko makou Haku, a e lilo kakou a pau i poe makaainana malolo o kona malu.

  Ua haawi ae la hoi lakou he mau leo huro, no ka Moi Uilama, kana keiki, a me kahi olali opio o ke kuahiwi, me ne nanaina o ka hauoli, e hekau ana maluna o lakou a pau.

  O keia no hoi ka wa a ka Moi Uilama i haawi aku ai i ke kauoha i kona mau aipuupuu ponoi, no ka hoolako ana mai i mau mea ai na keia poe, a pela no hoi@ hooko io ia ai, e like me ko lakou makemake.

  O keia hoi ka wai huli hou ae ai o ka Moi Uilama a lalau mai la i na lima palupalu o kahi keiki opio, me ke kono pu ana mai iaia e hahai aku mahope o kona meheu, noloko o ka rumi hookipa nui o loko o ka halealii i ukali ia hoi e ke Keikialii Alabati a me kona makuakane ponoi.

  I ko lakou wa i noho iho ai maluna o ko lakou mau noho pakahi, me na helehelena i hele a piha i ka hauoli, ka mea nana i kono aku i ka Moi Uilama, e lawe ae ma ke kulana kamaiho mua loa ma kona aoao.

  A oia hoi kana i hoolauna mua loa aku ai imua o ke keiki opio me keia mau huaolelo, o ka noho ana hoaloha a makamaka hoi, me ka iini nui hoi e hoea mai na haina oiaio, e pili ana no keia kaua hookahe koko, i lawelawe ia mawaena ona a me na poe Denemaka.

  Ua hoea mai la kakou i ka ipuka o ka maluhia, aka, o ka'u wale no e nonoi aku nei ia oe. mai hea mai la oe, a e hele ana la kau huakai ihea?

  O keia ninau a ka Moi Uilama i pane aku ai, a oia ka ua keiki opio nei i pane mai ai me na helehelena kuio, o ka mea @piha kona naau i ke koa a me ka wiwo ole i ka i ana mai:

  Aole no keia wahi ka'u huakai, he alahele okoa kau'i makemake ai, a oiai hoi, he malihini loa au i keia mau kaiaulu, aka, mamuli o kekahi ulia, ua lone ne la nu i ke kani oeoe o ka leo o ka o-le. e puhi ia ana e ka mea hookani o kekahi pualikoa i maopopo ole ia'u ko lakou ano a me ka lakou hana.

  Aka, ia'u i kaalo ae ai ma kekahi wahi mamao, mai ka lakou wahi e ku hoomoana ana, oia no ka wa i ike koke mai ai o na kiu e ku kiai ana, no ka nana pono ana, ina paha he enemi kekahi e maalo ae ana, i ko'u aka, a o ko lakou wa no ia hoike koke aku ai i ka lohe i ko lakou haku, a hoopuni ia ae la au e ko lakou mau koa kaua ho a me na koa helewawae.

  A e like me kahi ikaika i loaa ia'u, pela au i aa kue aku ai i keia heluna kanaka nui i maopopo ole ia'u ko lakou wahi i hele mai ai.

  Ua hana au me ka hoopalaleha ole, a ua hooikaika hoi e lanakila maluna o keia poe a he oiaio no ua ko ka'u i upu ai, a pela au i hoea mai la imua o ko olua mau alo, he malihini hoi i ke ano o keia wahi.

  O keia mau olelo a ke keiki, ua hoike wale mai no oia ma ke ano nui, i wahi e hiki ai i ka Moi Uilama a me kana keiki ke hoohele kamailio hou no kona wahi ponoi i hele mai ai, a me kona mau makua a me ka lehulehu hoi o kona ohana nana i hanau mai iaia.

  Nolaila, ua hoomaka hou aku la ka Moi Uilama e ninau hou i ke keiki opio, mai ka aina hea mai la oia i hele mai ai, heaha la kana hana o kona hole ana mai a halawai pu ai me keia poe.

  Oai ka ua wahi keiki nei i pane aku ai, me ka nana pono ana mai maluna o ka Moi, me na helehelena o ka hoomanao ana ae no kona makuahine a me kona mau kupuna.

  E hoike aku au ia olua, o ka'u hana a me ka'u wahi i hele mai ai mai kekahi aina mamao mai ia, a mamuli o ko'u akenui e hele maikaikai maloko o na ululaau, e like me ko'u ano mau, he puni na'u ka uhai holoholona hihiu.;

  Nolaila, ua haalele aku la au i ko'u makuahine ponoi, a me ko'u mau wahi kupuna, a hele holoholo aku la au maloko o na ululaau, a oia no hoi ka wa i maalo ae ai o kekahi lio holo nahele a me ka ikaika i loaa ia'u, i lele aku ai au a kau maluha o ka hokua o ka lio a'u i kau mai la, a ahai mai la oia iloko o kona holo pupule nui, me he makani puahiohio la e pa ana mahope o ko'u kua.

  A me la ano iho la i lawe ia mai ai au me ka haalele ana aku i ka ohana, e holo ana maluna o na puu, na kahawai kuhoho, a i kekahi manawa hoi, ma na kula laula, me ka hoomaha ole.

  Ua hoao mau oia e hoolei ae ia'u mailuna aku o kona hokua, aka, e hai aku au ia olua, o ka'u puni ia. a he kawa hoi na'u i lele a o-pu.

  Nolaila, mamuli o ka hiki ole iaia ke hoolei ae ia'u, ua hoomau @o oi@ i k na holo pupule ana, a hiki i ka haia ana o kekahi mau mile lo hi, a'u e koho nei, ala he tausani a o ka heluna.

  A no ka luhi a me ka oopa, mamuli o keia hele ana. i ho pau ae ai via i kona huhu nui no'u, a hoike mai la hoi kona mau hiona laka, e hoolilo ana iaia, i kauwa hoolohe malalo o ko'u makemake .

  Ua haawi iho la i manawa hoomaha no maua a i elca, a ua kamau iho la i na wahi mea ai o ka pau po ana mai, a iloko o ka maluhiluhi nui, ua haawi @ la i manawa hooluolu no ko'u kiro.

  He oiaio, aole oia i noao hou mai e kue ia'u a ua hooi ia aku noi i kauwa hoolohe malalo o ka'u pailaka ana ma na wahi a pau a'u i makemake ai.

  Mamuli o geia kulana i loaa ia'u oia hoi, ua hoopomaikai ia au ma o na le, a mamuli hoi o ka loaa ana he maha a oluolu maikai no ko'u kino.

  Ua lawe ae la su i ke kulana haku maluna ona, a hoomaka aku la e alo hou i ke ehuehu o na waokua kanaka ole, e hel@ ana i ka po a me ke ao, me ka hoomaha ole, me ke akenui hoi e ike wahi maka kanaka aku.

  He mea oiaio, mamuli o kekahi ul a, ua halawai iho la au me kekahi poe e kiai ana i ka pono o kekahi mea i kapa iaia iho he haku a he moi no kekahi kulanakauhale iloko o ka hihipea o na laau.

  A mamuli o ka ikaika i loaa i ko'u mau olona, ua lawe ae la au i ke kulana hoomalu o a wahi malalo o ko'u leo, a i haawi ia aku hoi na kekahi mea okoa e malama ia wahi me he mea la, oia no ka haku a me ke alii ma ia wahi.

  A ke noho la na kanaka oia wahi kulanakauhale oneanea, malalo o ka hoomalu ana a ke kanaka a'u i hookohu aka ai nana e kiai ka maluhia oia wahi, me ka hoao ole e hookau aku i na auhau koikoi maluna oia poe.

  Ua haalele aku au ia lakou, a ua hoomau mai la i ka'u huakai hele no mua ma kahi a ko'u ho e lawe ai ia'u, a i ole, a'u paha i hoomaopopo iho ai, e loaa hou mai ana no paha ia'u, he mau kauhale kanaka hou ae i oi ae ka nui mamua o kela wahi i loaa mua ia'u.

  Ia'u nae e hele mai ana ma ke alahele malihini i maopopo ole ia'u he kamaaina kekahi, ua lohe ae la au i ke kani kapalili mai o ka leo o ka o-le, o kekahi mea a'u i koho ai aia he pualikaua no ka enemi, e hoolulu ana ma kekahi wahi a lakou i makemake ai e lele aku e poipu maluna o kekahi poe i noho palaka, me ka ike ole, eia ae ka make ua kokoke loa mai.

  Mamuli o ka eleu o kela lio a'u i kau mai la, ua alo aku la au i ke ehaehu o na laina koa e ku hoolulu ana ma kela a me keia aoao a'u e kuunau aku nei i ka holo, a oia no hoi ka wa o na mea a pau @hoao mai ai e alai i ko'u alahele, me ko lakou hili ana mai i ka lakou mau mea make maluna ponoi iho o ko'u poo.

  Aka, he kawa nae ia na'u i lele a o-pu, a ua hiki ole hoi i ko lakou akamai ke hoonee mai imua o ko'u alo, oiai au a me kuu lio e anai ana ia lakou me ka weliweli nui, a e hiolo ana hoi ko lakou mau kino mailuna aku o ko lakou ma ulio, a iluna hoi o ka ili o ka honua.

  O ka alihikaua mua ka'u i o-u mua ae i kona ola, a mahope ko'u hookau ana aku i ka hoopai weliweli maluna o ka poe e kue mai ana ia'u, a hiki i ko'u ike ana aku, ua lilo ke kahua hakaka a makou e kakele nei, i wahi no kekahi kiowai nui e halana ana.

  O ka nui o ka make a me ka ike ana o na koa, i ko lakou alihikaua he kanaka opiopio wale no e moe ana a hoomaha i kona hano no ka wa hope loa, na ia mea i hoopau ae i ke kue ana mai o na koa, a hoomaka aku la lakou e kuemi hope, a auhee aku ia iloko o ka pouli o ke alahele.

  Oiai lakou e auhee ana ua hahai mai la au mahope o keia mahele hope, a kakou i haawi aku la i ka lanakila, oiai hoi ka leo o ka lakou mau o-le, a me na mea kani e nee ana no mua, me ko lakou haupu mua ole, aia he mau heana lehulehu o lakou ke moe la i ka moe kau a hoolio.

  A e like me ka imo ana o ka maka, pela au i kaalo ae ai mamua o ke alo o na koa kaua lio, e nee mai nei no loko nei o ko oukou kulanakauhale, me ko'u huna ole iho i ko'u ano, no ke kakele ana i ka oi o ka maka o ka'u ihe maluna o ka poe a pau e hoao mai ana e kue ia'u.

  O olua no na hoike maka no ka'u mea i hana ai maluna o keia poe, i ake e umi ola ia oukou a pau, iua i holopono ka lakou mau mea i hoolala ai.

 

HAPENUI A!

. . . . . . MA  KAHI O . . . . . . .

L. B. KERR

E haawi aku ana makou he Hoikeike Nui

 

  Na PAPALE HOU, na PUA me nu HULU MANU i hoounaia mai no no La Kulaia wale no.

  O na Paikini Hou mo ke Kumukuai Haahaa Loa.

  O ka makou KIULANI LAWNS a me na MASELANA, he 8 i a a me 10 i-a i ke $1.00, he nani loa, a ua papalua ia iho mamua o ka makou e noi nei

  Eia makou ke kuai hoopau nei i na LIHILIHI ma ka $1.00 o ka paa.

  Na UHI MOE no na moe palua, he $1.00 pakahi.

  Na KALAKOA HAULIULI paa loa he 16 i-a i ke $1.00.

  He heluna nui o na KII BEBE a me kekahi mau KII PAANI e ae e hoea mai ana maluna mai o ko mokuah Auseteralia e haawi wale ia aka ana e makou.

  Na MIKINI HUMUHUMU e hooliloia aku no ma na uku liilii na no ma ka mahina.

  E lawe ia no na MIKINI KAHIKO ma ke kuapo ana.

                                    L.  B.  KERR.

HONOLULU--ALANUI  MOIWAHINE--HONOLULU

  Ka mea nana e hoolako i na kanaka a pau

 

MAKE  LOA  KA   HOOHUI  AINA

 

[Mai ka Nupepa S. F. Call mai.]

  Nu Ioka, Dec. 9. O ka nupepa World o Wasinetona, ua ole'o ae oia. O Senate White o Kaleponi, ka mea hoi nana i alakai i ke kue ana i ke Kuikahi o Hawaii maloko o ke Senate, ua hoopuka ae oia i eia po. o ka manao no ka Hoohui ana mai ia Hawaii, ua make loa ia.

 

HOOLAHA  HOOKOHU  HOPE.

 

   Oiai au e kaawale akku ana mai Honolulu aku nei, ua hookohu aku au ia S. W. Kamakaweo o Kamanuwai, Honolulu, i Hope no'u. nana e hooponopono me ka mana piha i ko'u mau waiwai o na ano a pau e waiho la ma Kamanuwai, Honolulu, A e kulike na hoopponopono ana e like me ka'u Palapala Hookohu Hope nona o ka la 7 o ec. 1897

                       ALBERT CATUK, (ALABATI)

  Kamanuwai, Honolulu, Dec. 6, '97

  dec. 17.                    4ts. dly.--wkly

 

OLELO  HOOLAHA.

 

  Ma ka la 2 o Dekemaba, M. H 1897, ua koho a hoonoho aku au ia Antone Bright (Pukiki) i hope no'u no ka malama ana i ka aina kula o Mokauea Kilihikai. a ua papa loa ia aole e kii a lawe a oki i na laau Kiawe e ulu ana maluna o ka aina ua kapu loa. O ka mea a mau mea paha e kue ana i na pono a pau o kai aina, he mana i ko'u hope luna (Antone Bright) ke koi poho, a hoopii ma ke kanwai.

                       W. C. AKANA KALAUKI.

  Honolulu, Oahu,  Dec.  13, 1897

 

OLELO  HOOLAHA.

 

  E ike auanei na ano kenaka a pau, ke nana mai ma keia Olelo Hoolaha, owau, o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa a hookapu loa aku nei au i na ano holoholona a pau, lio bioi, hoki, puaa a pela aku aole helewale maluna e kuu aina e waiho ala ma Kona Hema Hawaii, oia hoi o Omaka.

  Ua hookohu pono aku au ia Kaipuhia, i Luna a i heoe no'u maluna o ua aina ala o'u, he mana kona e hopu a e hoopii ma ke kanawai ma ko'u inoa me he la, owau ponoi no ia. Nolaila, he 30 Ia mai keia la aku a hopuia no na holoholona a pau e kuu Luna i haiia ke loaa aku maluna o kuu aina. O ka lohe ke ola, o ke kuli ka make.

                         MR. KEKUHAO,

  Kakaako, Honolulu, Dec. 23, '97.

  dec 23.                 2ms, dly.--wkly.