Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 2, 8 January 1898 — Page 5

KE ALOHA AINA, POAONO, IANUARI 8, 1898

 

Okalana hiki ilaila hora 6:30, haa-lele ia Okalana no ka Hikina i ka hora 9:40 eia no iwaena mauna he nani ke nana aku i ke keokeo o na puu hau a me na mauna hau, aia makou iloko o na kaaahi helu ekahi o ka nani kahi a na poe ona miliona e moe ai, aia na Elele Lahui ilaila kahi i hiolani ai me ka oku oluolu, oia ka Makapolena a me R. H. Wafeld, ka ona o ka Hotel Kaleponi ma@ana ia kakou ka Lahui Hawaii aole no laua ke kaahi, aka, ua hoo-ikaika laua e hoemi i ka uku, no ke kokua ana mai ia makou. Pehea la ko oukou manao no keia hana maikai a keia keiki Hawaii a me keia haole i pili ole ia kakou, aka, he hana maikai nae ka laua no makou ka lahui, ua haawi aku makou i na hoo maikai ana he n@i, a haawi hou mai i na ao ana, a ua a apoia aku a malama.

            Poako@ keia la 1 o Dekemaba, holo no ia la a po ia po no a ao no Ogden oia ka Poaha hora 10 a.m. a oi, haalele ia laila no Salt Lake City, ma keia wahi mai Okalana mai a hiki i Loko Paakai, he nui na wahi e hoolulu ai ke kaaahi he umi minute a he umi kumamalima ma kekahi wahi, e like me ka pokole o ka manawa, pela iho la oe e inu ai i kou wahi pola kope me ka awiwi nui pau a pau ole haalele no, hoi no oe no loko e ke kaa pela makou i hana mau ai a hiki i Loko Paakai, ke anu nei, ua paa ka mauna i ka hau, ua maloo na lau laau, i hele aku ka hana i kahi hoolulu kaa o Loko Paakai e ku mai ana ka Agena o na kaaahi me ka ohaoha me ka ninau mai, auhea la na Elele a ka Lahui Hawaii, o ka pane a makou, ae, ua telegarapa ia mai nei au e malama aku ia oukou, a haalele oukou ia anei na ka kupakak@ o na kaaahi e malama aku ia oukou.

            Ma keia wahi e hoike aku au ua ukali mai o George Makapolena a me kona Haole a hiki pu no makou i Okalana a kau makou ma ke kaa hoi laua nui no ke aloha o keia Hawaii ia kakou a nana no keia telegarapa i Loko Paakai pela no a hiki i Kikako.

            Ua hookipa ia makou ma Loko Paakai i kekahi Hotele helu ekahi o a kulanakauhale. Pau ka paina hele loa e ike i ka Peresidena Nui o ko'u hoomana a me kona mau hoa kuka, he kanaka ua aoo he 91 makahiki, aka, he kino oolea a he oluolu na kuka ana ma na ano a pau, a ua hoolohe mai i ka makou mau leo kanaenae a ua hooko i ko manao noi, a ua haawi ia mai ia makou he makana e hele e ike i ka hookani ia ana o kekahi Ogana Nui o ke ao nei a me ka hale poepoe, aohe pou o waena he kupanaha o ka naauao he 14,000 a i ole, he 15,000 hoahanau piha, pau ia, makaikai i ka hale laa.

(E nana ma ka aoao eono.)

 

KA UKU O KA HOOMANAWANUI.

 

            Ua hala ae nei ka hapa@ui o na @a o ko kakou noho ana iloko o ke kulana kupilikii loa, mai ka wa hoi a kokou i ikemaka aku ai i ka iho iho ana o ka hae kalaunu o ko kakou Alii Aimoku, mailuna iho o ka pahu hae o Iolani Hale a hiki i keia la, ua hauoli a hoolana pu ia hoi ko makou manao, mamuli o ka hoea ana mai o na lono ku i ka hoohauoli, ua komo aku la kekahi hapanui o ka hana a ka lahui iloko o ka lima o ka poe nana e kaa@a i ko kakou mau pono, ka mea hoi i hele a wa-le waha iloko o ka lehelehe o na keiki, na wahine a me ka lakou poe kane pu, me ka olelo mau, "aia a noho mai ka Aha Senate, alaila, noonoo ia ka ninau o Hawaii."

            He mau olelo hoouluhua mau keia i ka manao o na makamaka heluhelu, a ua hoao mai no hoi lakou i kekahi wa e pakike ma mamuli o ka hoike mau ia aku iloko o na nupepa, no na mea e pili ana i keia hana, aka, aole nae makou i nana aku maluna oia mau olelo, oiai, he mea makehewa ka hoolohe ia ano olelo, oiai, aohe io oia mau mea, he opala wale no i puhi ia e ka makani. Ku mau makou me ka nana mau aku no imua e hoea mai ana no ka wa e uku ia ai o ko mako@ luhi, a e hookoia ai no hoi ko ka lahui makemake.

            Mamuli o ko kakou hoomana-wanui a me ka nana ole i na poino he lehulehu wale, ua hiki mai la kakou i kahi i oleloia, ke hoo-kokoke io mai ne na ipuka o ka maluhia, a ke kaalo ae nei hoi mahope o ko kakou mau kua ka hapauui o na olelo hooiloilo a ko kakou mau enemi, a ke uiuiki mai la hoi na kukuna o ka malamalama mao aku o na hu-a ale o ka moana, e hoike mai ana, ke hookokoke aku nei kakou i ka hopena e hookoia ai o ko kakou mau iini, a e hoopau loa ia aku ai hoi na ehaeha mai ko kakou mau kino aku.

            O ka makou ia e olelo nei, o ka uku o ka hoomanawai, e hoea mai ana he hauoli, a o ka poe i hoowahawaha ia haawina makamae i haawi ia mai e ko kakou makua Nui ma ka lani, he hopena hakalalu ko lakou, a ua like hoi lakou me na lio i eha ko lakou mau maka, e holo pahua ana ma o a maanei me ka puiwaiwa mai, ke ike i kekahi mea ano e, e waiho ana i ke alanui hele. Aole keia he hoino pilikino i na maka maka, aka, he mea oiaio maoli no.

 

            E hoohuiia aku ana ma ka berita laahia o ka mare o Miss Harriet Blanche McGuire o keia kulanakauhale me Mr. Otto W. Rose o Kauakanilehua.

 

KE HOHONO MAI NEI KA UAHI.

 

            Mamuli o ke kulana nawaliwali maoli o ke Kuikahi Hoohui Aupuni iloko o ka Hale Ahaolelo Senate o Amerika Huipuia, nolaila, ua lilo i mea e hoano e ia ai ka noonoo o na alakai o kahi waa Aupuni Repubalika Hawaii, mamuli o keia hana pili i ko lakou pono, a oiai hoi makou e ku kiai ma ko ka lahui aoao, ua hauwawa ae la no he mau lono i kela pule aku nei, e pili ana no ka hoouna ia aku i mau Elele Hawaii, ma ka aoao o ka poe e kakoo ana i ke kuikahi hoohui aupuni, aka, aole no nae makou i lawe mai a hooia aku ia mea, o lilo auanei ia i mea na na enemi o ka lahui e imihala mai ai ia makou, me ka hoino pu mai hoi.

            A elike no hoi me ko makou ano, o ke kali a poha io ae o ka mea oiaio, alaila hoike aku, pela makou e hoike aku nei, i na mea i hoike ia ae maloko o ka nupepa Avalataisa o keia kakahiaka Poakahi, e olelo ana: "Ua hauwawa ae na lono lauahea e hoouna ia aku ana i mau Elele no ka aoao Hoohui Aina i Wasinetona. O ka inoa, o Noah Kepoikai o Maui ka mea i kamailio nui ia, a pela no hoi me ko John Ena, S. K. Ka-ne a me J. M. Poepoe."

            Aole keia poe inoa ae la i noonoo ia e ka Hui Hoohui Aina ma Honolulu nei, aole no paha iloko o ka Aha Kuhina, aka, aia nae he mau ooloku hoolele manao ana no ka pono o ka hoouna ana i mau Elele Hawaii ma ko lakou aoao, a pela e lilo aku ai keia i kumuhana na ke aupuni Repubalika Hawaii e noonoo ai, i keia mau la o ko lakou noho kupilikii ana, a i humu hoi e hookanaaho ia aku ai ka hoomau ana aku o kahi aho o ke kuikahi a hiki i ka wa e loaa aku ai i ka poe nana e lomilomi iho i ka pehu o ka opu o ka mea e waiho ma'i la ma Wasinetona.

            O na mea keia i poha ae nei i keia mau la o ka makahiki hou, a ua like no hoi ia me ka hohono uahi a makou e manao nei, e hoea mai ana no ka mea oiaio mahope aku o keia mea e lohelohe wale ia mai nei.

 

KA MOKUAHI DORIKA.

 

            Ma ka hora 3:15 o keia kakahiaka nui Poalua i hoea mai ai ka mokuahi Dorika mai Kapalakiko mai, he eono la me ka hapa mai Kapalakiko mai. He umi wale no min@te kona kaawale mai ka wa a ka mokuahi. Auseteralia i haalele aku ai ia awa hookahi no. He ekolu la o ko laua holo like ana, a ma keia Poalima aku nei, ua halawai ilio la laua me kekahi ino nui nana i hookaawale aku i ka mokuahi Auseteralia. O na leta a na nupepa, ua waiho ia aku a maluna mai o ka mokuahi Auseteralia.

 

KE KANAWAI AUHAU POLOKELOKE.

 

            Ua lilo ke kanawai auhau a ke Aupuni Repubalika Hawaii i hana ai, i mea hoohenehene ia e na poe, loea kanawai, ma o na hoopii hoohalahala auhau la a kekahi poe i waiho aku ai imuu o ka Aha Kiekie no ka manao kanawai i kue ole i ke Kumukanawai, e like me ke ku pale ana a ha lolo o na aoao a elua. A oiai hoi, o ka poe no nana i hana ia mau mea, aole ia he poe hapa ike i ke kanawai, a he poe lomaloma hoi, aka, he poe lakou ua ike ia no ka papa ekahi wale no. A mamuli o ka noho ana o ka Ahaolelo mau o ka Repubalika Hawaii i kau ia ai na kanawai hookauma@a la, e na Lunamakaaina a me na Senate o ua aupuni pahaohao nei.

            Ua ike kakou i ka pane a ka Luuakanawai Kiekie, e kue ana i ka mana o kekahi mahele o ua kanawai la, a e olelo ana hoi, k@ ole makou e kuhihewa, he kanawai kue Kumukanawai ia, a ua apono ole na Lunakanawai o ko kakou Aha Kiekie i ka pololei oia hana ana a na Lunamakaaina-na a me na Senate o ke aupuni o lakou. Aka, aole no nae ia he mea e hoopau ia ae ai o ko lakou mau manao paakiki, a me he mea la, eia no na Luna Auhau a me ko lakou mau Hope, ke hoohana mai nei i ka mana o ua kanawai paewaewa la maluna o ka poe i hoomaopopo ole, ua kue keia hapa kanawai auhau i ke Kumukanawai. O ka pono maoli no, oia ke kiloi loa ia oia kanawai iloko o ka puu opala, i ole ai hoi e lilo i mea hooweliweli i ka poe ilihune.

            Malalo o ke kanawai hou e ku nei, a ka poe oehaa hana kanawai o ka malama o Ianuari o kela a me keia makahiki ka wa e ohi ai o na auhau, a nolaila, o keia mau la aku e hoea mai una, oia ko kakou wa e lu aku ai no ka hoopuipui ana aku i ka waihona o ka lehulehu, a na hai e hao iho a hoolilo ma na mea ano olei. No-@aila, o ke kulana o keia kanawai i kue ia e ka Mana Hookolokolo, he mea pahenehene ia i ka noonoo o ka poe naauao io, mamuli o ka ike ia ana ae nei o ka hemahema o ka poe nana i hana ke kanawai, a eia ke aai nei ia me he linalina la, maluna o ua poe la i oleloia, he poe pouhana no ke aupuni Pi-Gi, @ia nae, huhewa a lilo i mea hoohauhili buke moolelo o ka Ahaolelo kela mau hana ana.

            Ke upu mau nei makou, e hoopau loa ia na kanawai polokeloke a pau, a e hoea mai he mau kanawai maikai a pololei maluna o ka lahui, i ole ai hoi e lilo i mea nema ia, elike iho la me ma'i i pahu ae la.

 

OIA HOALOHA JOHN D. SPRECKELS.

 

            Mamuli o ko makou ike ana i na manao kue maopopo o John D. Spreckels, i ka hoohui aupuni o Amerika me Hawaii nei maloko o kana nupepa ka S. F. Call; (Kahea), nolaila, ua lawe mai makou a hoikeike aku imua o ko makou mau makamaka heluhelu i na manao waiwai nui oia makamaka, i ake ole e alunu i ke kuleana o ka poe nawaliwali e noho ana ma keia Paeaina.

            Ua hoikeike pu ae no hoi oia i ka manao o kahi mau nupepa no keia hana he hoohuiaina, a nolaila, ua manao makou, he mea pono i na makamaka heluhelu ke lawe nui i KE ALOHA AINA, i ike i na manao o kekahi kanaka waiwai loa o ke ao nei, nana e uku nei kekahi mau auhau koikoi o ke aupuni A oiai hoi, he makahiki hou ae keia, nolaila, e eleu mai i ka lawe ana, o haule auanei i ka hopewaa, a olelo mai oukou no makou ia hewa. O ka leo keia o ke ola a o ka pono ka maliu mai.

 

KA NUI O NA MAKE O HONOLULU NEI.

 

            Ua hoopuka ae ka agena o ka Papa Ola i kana hoike mahina i ka nui o na make o ke kulanakau-hale nei iloko aku nei o ka mahina o Dekemaba, a ma ia hoike, ua hookaumaha ia no makou, i ka ike ana iho, he oia mau no ka nui o na make mawaena o ka lahui Hawaii, a penei ka huina nui o na make ona lahui like ole.

            Hawaii 49, Pake 9, Pukii 7, Iapana 9, Beritania 3, Amerika 2, na lahui e ae 2, huina 81, a mai loko mai o keia huina he 25 aole i lapaau ia e ke kauka.

 

KA AINA HANAI HOLOHOLONA O MOLOKAI.

 

            Eia keia aina nani o Kalae a me Kaunakakai, ke liuliu ia nei no ke kuai aku i ka poe e makemake mai ana, a o keia no hoi ka waiwai o na ohana Kamehameha i ili iho maluna o Bernice Pauahi Bishopa, ka hooilina hope loa o ka lalani oia ohana alii, a i hoike ia ae hoi, mai ka $150,000 aku e hoomaka ai ke koho ana. Ua lilo ia mau aina mamua, i wahi makaaiau mau ia e ko laila mau kini, a pela no hoi i lilo ae ai o Kapuaiwa Kamehameha V@ i Moi, na hoi aku oia a hookahua i kona noho ana ma Kaunakakai, a ke k@ nei he kia hoomanao nona ma ia wahi a hiki i keia la, oia hoi na laau kiawe, a ke hoea aku oe ilaila, po i ka laau o laila, aka, me ia nani no, eia ke makaukau ia mai nei no ke kuai aku.

 

            Maemae ka hapanui o na ouli hikimua o ku la Hapenuia, lawa pono na home i na mea ai, a maluhia no hoi ka hapanui o ka manawa o ka la. Nani kela.