Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 3, 15 January 1898 — Page 6

Page PDF (803.79 KB)

This text was transcribed by:  Lynda Patterson
This work is dedicated to:  In Memory of Edmund Y.M. Fu

KE ALOHA AINA

POAONO, IANUARI 15, 1898.

 

Nuhou Kuwaho

KE HOOPUIPUI MAU LA I KONA IKAIKA.

 

            Wasinetona, Dec. 28 Ua loaa mai nei he mau lono i ke Keena Kaua a hoike ana, aia ke aupuni o Beritania ke hoonee la i ka hana imua me ka puahi nui ma ka papu o Giberaleta, aole i emi malalo o 5000 limahana Sepania e hele la a e hoi mai ana ma ka hana ana ma ka papu.

            He heluna nui o na pukuniahi i kau ia iluna o ka papu, aia ke kukulu ia la kekahi mau uwapo no na mokukaua Beritania a e malamaia ana hoi e na pukuniahi nunui o ka papu. Eia o Beritania ke haaheo nei no kona kulana ikaika, aole hoi e like me kekahi mau papu e ae o Beritania ka hookapu, aka, ua hookuu laelae ia keia papu i na aliimoku a me na luina o Amerika no ka makaikai ana.

 

PAHOLA HOU KA MA'I AHULAU MA BOMABE.

            Bomabe, Dec.29. Ua hoea hou ae nei kela ma'i ahulau nana i luku he mau tausani o ka lahuikanaka Inia ma ka apana aina o Mandive, kahi hoi a ka lahuikanaka i imi aku ai i puuhonua no lakou.

            He 54 ka nui o na poe i loaa a mailoko mai oia heluna he 37 i make mai keia ma'i mai i keia la. O ka nui o na poe i loaa i ka ma'i ma Bomabe he 14,257 a mailoko mai o keia huina he 11,882 i make.

 

KA IKAIKA KAUA O BERITANIA MA NA WAI O KINA.

            Ladana, Dec. 27. O ka nui o na mokukaua o Beritania i keia wa ma na wai o Kina, ua like aku kona nui me na aumokukaua e kiai nei ma ke Kai Waenahonua a me ke Kowa o Enelani. He 19 ka nui o kona mau mokukaua malaila o ke ano hou. A aia no hoi ke hookokoke aku la ma na wai o Auseteralia he 14 mau mokukaua, o ko lakou mau lako no keia au hou. Ua hiki i keia mau aumokukaua ke hui like iloko wale no o elima la.

            O na aumokukaua a pau aia ia malalo o ke alakai ana a hope Adimarala Sir A. Buller, K. C. B, e lawe ia ana hoi kona hae e ka mokukaua Centuriona. A o ka lua o na aumokukaua ia Rear Adimarala Oxley, e kau ana maluna o ka mokukaua Grafton.

 

HOPUIA O WEYLER.

            Nu Ioke, Dec. 30. He lono telegarapa mai Madarida mai e olelo ana, ua hopuia o Kenerala i ka hora hope loa o keia po, mamuli o kekahi memoriala ana i waiho aku ai imua o ka Moiwahine o Sepania e hoino ana ia Peresidena Makinile a i hoopukaia ae imua o ke akea.

 

E HOEA HOU MAI ANA I ANEI.

            Wasinetona, Devc. 29. Ua hoomaemaeia mai nei ka mokukaua Mohikana, ma Mea Ailana, a ua hoolilo ia aku la hoi oia i moku a'o kaua no Amerika Huipuia, ma ka la 10 ae nei o Ianuari e loaa ai o kona komisina, e noho kapena ia ana e Kapena Bern. E hoi hou ae ana kona mau aliimoku maluna o@a. E hookau ia aku ana maluna ona he 150 poe haumana, ma kekahi la o keia mahina ae e haalele ai oia ma kana huakai kaapuni honua.

 

KUPAA O ENELANI ME KA NAUE OLE.

            Ladana, Dec. 27. He lono kuikawa kai hoea mai i Sanahai e olelo ana: Ua hoike ia ae aia he umikumamahiku mokukaua Beritania ke kalewa la mawaho o Chemulpo, Korea, ma ka aoao komohana aku o Seoul, no ke kokua ana i ka palapala kue a ke Kanikela Beritania, i ka haawi ana aku i ka mana o Korea iloko o ka hooponopono ana a ke Kuhina Rusia.

            O ke kumu o keia kue, oia no ka hoopauia ana o McLoy Brown, ka mea e ao ana i na Korea, ma ke kauoha a Rusia. Ua hoopioo ia ae na poe o Seoul i ka wa i lohe ia ae ia, aia na mokukaua o Iapana no lakou ka huina o kanakolu, ke liuliu la e kokua ia Beritania.

 

KE KIAI MAKAALA IA LA NA MOKU HOO PAE LAKO KAUA.

            Jacksonville, Fla., Dec. 26. He lono kai hoea mai nei i ka nupepa Union Times mai Punta Gorda mai, e olelo ana, o na mokukaua Montgomery. Forward a me McLane, ua hoea mai nei lakou i ke awa kumoku o Charlotte Harbor i keia kakahiaka no ka huli ana i na moku e hoopae malu nei i na lako kaua no na kipi o Cuba, i lohe wale ia e holo ana lakou no ia wahi. Ua huli ia na moku a pau e ku ana ma ia awa, aole nae mau lako kaua i loaaoo aku maluna o lakou.

 

UA HIKI IA ENELANI KE BAKAKA NONA PONOI IHO.

            Nu Ioka, Dec. 24. He lono kai hoea mai nei i ka nupepa Herald e olelo ana. Ina o Beritania Nui he manao liuliu kaua ma na kai o Asia, ua lawa i kona ikaika kaua moana ke kue aku i na aupuni mana nui o ka honua nei, oia hoi, o Rusia, Geremaniua a me Farani i hoohu@ia lakou iho i hookahi, a he emi uuku wale iho no ka heluna o kona mau mokukaua i na heluna o keia mau mana nui i hoohu@ia, aka ina e komo 10 mai ana o Iapana e like me na mea e upu ia nei, alaila,ua hiki i ko laua mau aumokukaua ke pulumi aku i na mana e ae e komo kue mai ana ia laua e like me Italia a pela aku.

 

            Ma ke ku ana mai nei a ka mokuahi Kinau ma ke awakea o ka Poalua nei i loheia mai ai he nui ka ino e kauhola la ma na awa o Maui a me Hawaii, aia no na mo kuahi Lehua a me Hawaii ke mo-ku la no ma ke awa o Hilo, a o Helene, aia no oia i Paauhau kahi i kali ai o ka malie ae. He ino puni keia ma na awa huli makani o Hawaii, a pela i hiki ole ai i kela poe moku ke hoolele aku i ko lakou mau ukana, a pela hoi me ko uka mai.

 

E HOOKUU AKU IA HAWAII.

 

            I na e hoohuiia o Hawaii, a i o e, ina aole, o ka hewa nui i hana ia aole ia e hookoia aku me ka ole e noonoo akahele ia. E kue ana ke kau ahaolelo a me na kanaka noonoo pono, a me ka hapanui o na nupepa i keia kuikahi. O ka haunaele mau ma na palena aina o Enelani ma Aferika, he haawina ia nana e a'o mai ana ia kakou mai lawe mai i kekahi lihi aina mamao.

            Ma ka makahiki 1894, ua hooholo ae ka Aha Senate i kekahi olelo hooholo, o Hawaii ka mana no ke kukulu a hooponopono i kona aupuni, aole hoi o Amerika e komo wale mai e keakea, a pela me na lahui e ae. He hooko ana hoi i na olelo a'o a Daniela Webster a me kekahi mau kanaka nui e ae o Amerika Huipuia. Ma ia makahiki hookahi no ma ka la 7 o Feberuari ua hooholo iho la ka hale o na makaainana i kekahi olelo hooholo i like loa me keia iho. E hoololi anei kakou i kona kulana? He maluhia ia mau mokupuni, o ko lakou kuokoa no lakou iho, mai na mana nui mai, eia no ia me kakou. O ka hoohui ana aku, e malama aku ana kakou iaia, me ke pale aku hoi i na poino e halawai mai ana me ia me ka nui o na hoolilo. O ka mea a ka ahaolelo i hoopuka ai ma ka makahiki 1894, he mea pono ia e hooko ia aku i keia manawa. Aole hoi a kakou mea e hoolala aku o keia kumuhana o Hawaii, aia no ia me Hawaii ia holeana hooponopono ana. Ina ua makemake na kanaka Hawaii i aupuni alii, e hooko aku pela, ina hoi, he aupuni repubalika, ua ike no lakou i ke ano o ke kukulu ana, aka, aole nae he kuleana no kakou e kii aku ai a aihue mai ia aina me ka ae ole mai o na kanaka oia mau mokupuni.

            He nui na manao i waiho ia mai no ka hoohui aina. No ka hoouna ana i nanahu no 2,000 mile, alaila, hoouna aku i na mokukaua malaila, no a hoopiha lanahu ana i ka wa e hoopuka ia ai o ke kauoha awiwi no ke kiai ana i na kapakai o Kapalakiko a me Oregona. Ua olelo pu ia ae hoi, aia keia mau mokupuni ma ke alahele o na oihana kalepa mawaena o na kapakai o Amerika a me Asia. O ka mea oiaio nae aia keia mau mokupuni he 1600 ma ka hema aku o ka laina pololei e holo ia nei mawaena o America a e Asia.

            O na manao o keia kuikahi na Amerika e uku i kona aie he eha miliona a ke aupuni hapa uuku a Dole ma i aie ai. I ka wa e hoopo nopono ia ai o kona kulana e hoea aku ana kona mau aie i ka elima a eono miliona, he hoike ana mai i na hiohiona poina, aloe he pomaikai e ioaa mai ana ia kakou, a pela hoi i na kanaka Hawaii. -Philadelphia Times.

 

Nuhou Kuloko

 

            Ua nanai ae l@ na keneta o ke kopaa ma Amerika a i ka 4 1/4

            He eiwa ka nui o na poe paani che-fa i hopuia e David Kaapa i keia mau la i hala iho la.

            Ma ke kakahiaka o ka Poalua nei, ua hoopaiia o Cropley, he $5 me na koina no ke kue ana i na rula o ke kaa pio.

            Ke pii mahuahua ae nei ka oluolu o S. C. Alani, i keia mau l@ mahope o kona waiho ana iho nei iloko o kekahi ma'i kulipolipo.

            Ua make hikiwawe ma ka hora 10 o ka po Poalua nei o Charles II Eldridge, kekahi o na haole kahiko loa maloko o ka Hui o Irwin ma.

            E a ke noonooia nei ke oki loa ana i ke alanui mawaena o ka Hale Aupuni a me ka Hale Mele Hou a hiki i kai loa o ka uwapo, a me he mea la, e hana ia aku no ia na keia mua koke iho.

            Ua holo ia mai nei e ka mokuahi Pelekane Trinidad, mai Nu Ioka a hiki i Bermuda, he 45 1/2 hora, a ua olelo ia, oia ka mokuahi holo loa nana i kakele i kela mau awa elua iloko o kela mau hora wale no.

            Ma ka Poakahi nei, ua loaa iho la ia Jack McVeigh, he elua pahu lole me na tini opiuma he 60, he 38 tini oloko o kekahi pahu, a he 22 o kekahi pahu, maluna mai nei o ka mokuahi Peru i hoea mai ai keia mau pahu lole, a ua hopu ia na ona o keia mau pahu.

            Ma ka noho ana o ka Aha Kuhina i ka Poalua nei, ua heluhelu ia ae he eono poe i manao ia e hookuu mai ka  halepaahao aku o Kawa, a ua waiho loa ia aku ka noonoo ana oia poe iloko o ka Ahakukamalu. O keia poe i manaoia no ka la 17 paha ia o keia mahina, ka la  hoi i ku ai i keia aupuni.

            Ua paa ae i ka hopu ia o Kaluna, he loea no na pani puka o ka hale pauhao o Kawa, e Makai Kiu Kaapa, malalo o ka hoohuoi, oia no paha ka mea nana i komo aihue ka halekuai o Hollister ma Alanui Papu, a me ka halekuai papale o Murata ma Alanui Nuuanu.

 

            He lono kai loaa mai nei ia makou mai kekahi mai o na hoahanau o ka ekalesia o Kawaiahao, ma ke ahiahi o ka Poakolu nei, Ian. 12, oiai na kaikamahine o ke Kula o Kawaiahao e hele mai ana i ka halawai ahiahi Poakolu ma ka luakini o Kawaiahao, a oiai lakou i hiki mai ai ma kahi alanui ololi mahope iho o ke halepule o Kawaiahao, ua holo mai la kekahi lio e kau ia ana e kekahi nmea i maopopo ole kona ano a komo pu mai la iloko o ka laina o na kaikamahine a hookau liilii aku ia lakou ma o a maanei, ua halawai kekahi mau kaikamahine me ka poino, mamuli o ka hana naaupo ana o keia hololio, aole i maopopo ka helehelena o ke kolohe, mamuli o ka pouli o keia wahi.

            Ua hoomaka hou ka mea @ awa i kona hana ana i ka @ ke ahiahi nei.

            Ua lawe mai nei ka nokuahi Peru mai Kina a me Iapana mai ia 275 Iapana a me 17 Pake, i poe lima hana no ko kakou mau mahiko.

            Aole i kani ae na pu aloha o ka batari o Kakaako ma ka wa a ka mokuahi Peru i hoohemo aku ai no waho o ka uuku o Mamala ma ka la sabati nei, no ka poeleele loa ka.

            Ua hoopuka ia ae nei he rula hou no na kalaiwa kaa hapaumi aole lakou e ku mawaena konu o na huina alanui, aka, ma o a maanei iki mai o na huina alanui, mamuli o ke keakea o keia ano kaa i na huina alanui.

            Ua hoea aku o Kapea a me Kaio imua o ka Aha Kiekie, na mea pepehikanaka o Kauai i hopu ia ai e li ia ana ma ka amana, mamuli o ke noi ana o Robikana ko laua loio e hoolohe hou ia ko laua hihia, ma ka Poakahi nei.

            Ma ka home hoohanau keiki o Kapiolani ua hoea mai la i keia ao malamalama mai ka puhaka mai o Julia P. Kaauwai, he kaikamahine nui mohaha, a oia ka makou e kalokalo ae nei i na Mana Lani e hooloihi ia na la o ka malihini hou ma keia ilihonua, ma ke kakahiaka o ka Poakolu nei i hanau ai oia.

            Ma ka hora 9:15 o ka po o ka Poaha nei i haalele mai ai i keia ola ana o Henry Cooper Jr. iloko o na la opio wale no o kona ola ana maloko o ka Halemai Moiwahine. Ua piha iaia he elua makahiki a oi ma ka hanu ana i na ea inea o keia ola ana, a hala aku la no kela aoao o ka muliwai o ka make. Aloha no ia opuu rose i mae aku la.

            Ma ka Poalua nei, Jan. 11, i noho ai ka Hui Hookuonoono o na Wahine o Pauoa, o ka huina nui o na dala i lulu ia $1,012, he 7 pakeneta ka ka puka o ke dala no ka makahiki i pau aku la, e hoomaka ana i Jan. 5, 1897, a pau i Dec. 28 oia makahiki no, o ka hua keia i loaa mai i keia poe wahine hoomanawanui, no lakou hoi na huina he 19 wale no, i noho Peresidena ia e Miss Mary Uli, Kakauolelo Mrs. Debora Pasina, Puuku Mrs. Kahoaka Ke. Ke haawi aku nei KE ALOHA AINA i kona mau manao kakoo maluna o keia mau hana maikai a oukou e na makuahine o ka lahui. Hoomau aku a mai kuemi hope.

 

HALA IA KAMAAINA KAHIKO.

 

            O Valdemar Knudsen, (Kanuka) o ka wai ula iliahi o Waimea Kauai, ua haalele mai oia i keia ola kino ana, ma ka Hotele Arlington, ma Honolulu nei, i ka hora 12:38 a.m. o ka po Poakolu nei, ma ke ano, ua kanikoo na la o ke ola ana. He kamaaina oia no ka mokupuni holookoa o Kauai, a he keiki lalawai hoi no ka Apana o Waimea, kahi ana i hookuonoono iho ai me ka imi ana i na mea e pono ai o kona noho ana.