Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 6, 5 February 1898 — Page 3
| This text was transcribed by: | Cyndi Defenbaugh |
| This work is dedicated to: | Kaelene Ahu Rey |
KE ALOHA AINA
KE ALOHA ANIA, POAONO, FEBERUARI 5, 1898.
KEKULANA HOLOMUA O NA
HANA A NA ELELE.
O ka hoea ana mai o na lono ma ka mokuahi Auseteralia o ka Poalua nei, oia kekahi mea ano kekahi mea ano nui loa nana i hoololi ae i na mea oiaio i hana ia maloko o ka Hale Ahaolelo Senate o Amerika Huipuia, i mea uhi no na manao uluku o ka poai e kakoo nei i ke kuikahi hoohuiaina, a hoike ae la maloko o ka nupepa Hoku puka ahiahi o ka Poalua nei, e olelo ana, “aia he 58 mau hoa oloko o ke Senate e kakoo la i ke kuikahi, a oia 58huina, ua hooia ia mai ia e ka lono telegrapa hope loa, mamua iho o ka haalele ana aku o ka mokuahi Auseteralia i ke awa o Kapalakiko.”
O keia na olelo palaualelo haanui makehewa a ka nupepa Hoku oiai nae na lono nupepa mai na aina e mai, a me ka hoike pu mai o kekahi poe i haalele aku ia Kapalakiko, e olelo ana: “e make loa ana ka hoohuiaina,” a pela aku, he mea hoi e kakoo mai ana i ke kahua hana mau a KE ALOHA AINA e hoonee i na iliili konane o kana papa hoonohonoho hana mai kinohi mai a hiki i keia la.
E nana i na hoike a ko kakou mau Elele, o ko lakou hoea kino ana i Wasinetona, oia ke kumu nui nana i hoouhi aku i ka lepo maluna o “kelalio poino i haule iloko o ka auwai,” wahi a kekahi Senate, i makee e hana ia ka pono a haule mai na lani. e hoomaopopo ia no hoi ma keia, ua hoouna mua ke Alii Aimoku he mau Elele i Wasinetona, oia hoi o Numana ma, a o ka lakou i hoihoi mai ai na ke alii a me kona lahui he hua Pueo; a no ka lawa ole a me ke ko ole o na manao makee o ke alii e hanaia no ka pono no kona lahui a me kona nohoalii pu, ua hoouna hou aku la oia ia Samuela Paka ma, Wilimana ma, a o ka hopena, ua like no me ka huakai a na hikimua i hele ai, ka loaa ole he wahi pono iloko o ko lakou lima.
A no ia kumu, ua ulu ae ka manao iloko o ke alii, e pono oia e haalele iho i ka aina nei, a e hele kino maoli e huli i ka pono no kona mau makaainana, a me kona aina kulaiwi, a pela kakou e ike nei Iaia e kiai paa ana i ka maka-ha o ka i’a e pii ai, a oiai no nae, aole i lawa ka ikaika hoonee hana Iaia wale no, nolaila, ua kau mai la no kona mau maka ihope nei, a no ia kumu, ua ala ae la ka lahui me ka manao makee hana, a hoouna aku la i mau Elele ma ko kakou aoao, me ka nana ole i na olelo palaualelo a ka poe hoino, a i keia la, heaha ka kakou mea e ike nei i ka lakou hana, aole anei he holomua? Oia no.
E hoike maoli aku makou i ke kulana o na Elele Hawaii a ka lahui i hoouna ai, aole lakou i hana e like me ka Numana ma i hana ai, ka hele a Wasinetona, nana i ka ohe luli i ka makani, a hoolilo i ka hapanui o ka manawa iloko o na hana uhaai; o na Elele Hawaii, ua hoolilo lakou i ka Hale Senate, i kikowaena no ka lakou hana, e maalo mau ana i ka hale Poo aupuni i na la a pau, a ua lilo hoi ia i mea makaaiau nui ia e na poe kiekie a hanohano oia kulanakauhale, i ko lakou ike mau mai, ua lawe maoli no na Elele Hawaii, i ke kulana o ka poe Keonimana, a o ko lakou maalo mau ana i na la a pau imua o ke alo o na Senate, ka popo auhuhu nana i hoololi ae i ka manao wikani o kekahi mau hoa o loko o ka Hale Senate, a koho iho la i ko lakou manao, e kue i ka hoohuiaina ma na ano a pau.
A oia ka makou e hoike aku nei imua o ka lahui Hawaii holokoa, o na hunahuna a kakou i haawi manawalea aku ai i ola no na Elele a kakou, ua hoi hou mai ia ihope nei, me ka hoikeike pu mai i ka poe nana i lulu ia mau dala, i ka waiwai oia mau mea a kakou i haawi ai, a oia no hoi ka makou e hoikeike mau nei, e ala ae kakou a hana, me ka nana ole i ko hai haikaika a hoino mai ia kakou, no ka mea, aohe o kakou mau pomaikai ilaila, he opala ia a me ka puahiohio. O ka leo keia o ke ola, a o ko kakou pomaikai hoi ia.
HEAHA KA KAKOU E
HANA AI?
Ae, i hoomahui ae la hoi paha makou ia ninau ea, no ko makou ikemaka, eia na Elele a kakou ke kiai paa ala i ke kahua o ka hana kahi hoi a kakou i hoouna aku ai ia lakou e hele e hakoko no ka pono o ka aina a me ka lahui, a o kakou mea e ike nei i keia la, aia ko kakou kulana hana ma kahi o ka lanakila, oiai no nae na enemi e anai paa mai ana no i ke kumu o ka hana, me ka nana ole mai i keia mau hoolala noeau ana ma ka aoao o na Pukaua o ka lahui.
A oiai hoi, aia ka hana io kahi i mili lima ia ai, me ka hooikaika ana e loaa ka lanakila, i na wa a pau, e ku malie anei hoi kakou me ka nana ole aku i ola no na koa a kakou i hoouna aku ai, aole anei o ka kakou hana maikai e hana ai, oia ko kakou hoolawa mau ana aku i ola no ua poe la, e haawi la i ko lakou mau ola, no ka mohai ana i hoopakele no ko lakou mau hoa kanaka e noho aku nei mahope nei, me he mea la, oia no ka mea oiaio.
Ua hoala ia mai keia manao iloko o makou, mamuli o ka manao ana, he mea pono loa ia na hoa a pau o loko o na Ahahui Aloha Aina a me Kalaiaina, ke hoeueu mau i ko lakou mau Ahahui, no ka hoahu mau ana i ola no ko kakou mau Elele, a e hoihoi ae ma ka lima o Miss Lucy Peabody, ka Puuku no ia waihona hoahu i koho ia ai, a nana hoi e hoouna aku ma ke kahua o ka hana. Mai lilo nae keia mau olelo hoeueu a makou e hoike nei, i mea e hoehaeha ia ai ka manao o ko makou mau hoa kanaka, a olelo mai paha, na makou wale no keia mau hana e hapai nei, aole loa pela. Aka, na ka ikemaka no i ke kulana o ko kakou mau Elele.
Nolaila, o na mauao nonohua o na la i hala, a me na olelo hoopuukahua hoi no ka hana a ko kakou mau Elele, e kiloi loa aku ia ma kuono, a e noonoo iho, i ikaika no ka hana a ke kanaka hana, i ka paa mau o ka houpo lewalewa, a aohe mea e hoemi ia ai ka hana, o ka makou mau olelo paipai mau no keia, a na kakou no ia a paue noonoo iho.
LAWE I KONA OLA PONOI.
Maluna o ka mokuahi Kalaudina i hoea mai ai o kekahi lono mai Lahaina mai, e olelo ana: Ua lawe ae kekahi Iapana ma ka auina la o ka Poaono nei, me kona mau lima ponoi i kona ola me ka menemene ole.
Ua wehe ae oia i kona kaei opu a nakii ae la ma kona a-i me ka nakii ana aku i ke poheoheo o ka puka, a ma ka hookaumaha ana ona i kona kino i poino ai kona ola.
Ma ia kakahiaka no oia i hookuu ia mai ai mai ka halepaahao mai, mamuli o ka uku ia ana o kona hoopai e kona mau hoaloha.
NA LIMAHANA IAPANA.
O ka Iapana i hoea mai nei maluna o ka mokuahi Riojun---Maru ma kaPoaha o kela pula aku nei mai Iapana mai, nolakou ka huina o 505, ua lawe ia aku lakou ma na mahiko like ole penei:
Hakalau—27 kane, 10 wahine a me 2 keiki.
Paauhau—100 kane, 22 wahine a me 5 keiki.
Kilauea—25 kane a me 6 wahine
Haw. Sugar Co.—75 kane, 20 wahine a me 1 keiki.
Hutchinson Plant—50 kane, 12 wahine a me 2 keiki.
Hilo—35 kane, 6 wahine a me 2 keiki.
Ookala—50 kane, 11 wahine a me 4 keiki.
Huina a pau 392 kane, 87 wahine a me 16 keiki.
O ko Hilo a me Hakalau kai laweia aku maluna o ka mokuahi Lehua ma ka Poaono nei. Maluna mai nei o ka mokuahi Mogul i hoea hou mai ai he 438 limahana no keia mau mokupuni, a mailoko mai o keia huina he 87 he poe wahine, a eia lakou ke hoomalu ia mai nei ma Kahakaaulana.
Nuhou Kuwaho.
Maluna mai nei o ka mokuahi Auseteralia i loaa mai ai na lono o na aina mamao, a no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu ke hoopuka aku nei makou i keia mau nuhou makamaka loa malalo iho nei, penei:
MAKE O BISPO KE KANAK LIMAKOKO.
Rio Janiero, Jan.25. O Bispo ke kanaka nana ipowa i ke ola o Kenerela Battencourt, ke kuhina kaua ma kela Novemaba aku nei a i hoao pu hoi e lawe ike ola o Peresidena Moraes, ua lawe oia i kona ola me kona mau lima ponoi maloko o ka hale paahao.
KE HOOLALA LA E HOOKAHULI I KA
NOHOALII O HELENE.
Nu Ioka, Jan. 25. Ua olelo ae kekahi nupepa puka kakahiaka. Eia he eha haneria tausani poe Helene i hoowahawaha i ka maka’u a me ka hooko pono ole o ko lakou Moi i k amakemake o ka lahui, nolaila, ua hoolala ae ka lahui Helene e hookahuli i ka Moi Keoki, a e kukulu i aupuni Repubalika Helene.
Wahi a kekahi kanaka kalepa kuonoono Helene e noho ana ma Nu Ioka, eia he 3000 poe Helene e noho nei maanei i makaukau no ka hoi ana aku i ka home e komo pu iloko o ke kaua ana. A na lakou hoi na poe kalepa ana malaila, a mai na wahi e ae e hoolako ana i ka dala a me ana mea kaua.
HE OIA MAU NO KA HOOKAHE KOKO
MA CUBA.
Havana, Jan. 23. He lono kai hoea mai i Havana mai ka apana aina mai o Cauta River, ua hoeha ia ae o Kenerala Sepania Pando malaila i ka wa i malama ia ai o kekahi kaua haahana malaila, mawaena o na Sepania a me na Cuba. Nolaila, ua hiki ole iaia ke hoonee aku i kona mau pualikoa imua, a ke kali la hoi oia o ka hoea hou mai ona mau kokua nona.
HE OIA MAU NO KA HAUNAELE O
ALGIERS.
Algiers, Jan. 24, He oia mau no k ahaunaele, ma ka hora 9 o keia kakahiaka i ka wa i lohe ia ai ua hou ia aku i ka pahi kekahi kanaka Sepania e kekahi kanaka Hebera. Ua hoea la kekahi puulu kanaka hoohaunaele a pakaha aku la i na waiwai o loko o na halekuai o na poe Hebera. Ua puka aae ke Kiaaina-Kenerala e hoomalu i na poe hoohaunaele i ukaliia e kekahi poe koa i lako me na mea kaua, aka, ua hahai aku he 3000 poe hoohaunaele mahope ona, me ka hooho ana E hoohiolo i na Iudaio.
O KA HOPE IA O KA HOOIKAIKA ANA.
O ke kanaka hana, hoolawa oia i kona manawa, me na mea e holomua a e kuia ole ai o kana hana, lawe oia i na keehina hana e hiki ai ke ku iho maluna o kona mau kapuai a hamau oia i kona leo i ke komo pu ana aku iloko o na anaina hauwalaau a ka poe puni kamailio, papani oia i kona mau pepeiao, i ole ai oia e lohe i na olelo a na poe puni kamailio, a hookele aku la i kona mau manao hana no ka pahu hopu o ka lanakila, a o ka hope i loaa iaia, oia kona ai ana i ka luhi ana i hoomanawanui ai, me ka loaa ole o na lawena kamailio.
Pela no hoi kakou a pau, i na hoomanawanui kakou ma ke kupaa ana, pale ana kau i na hoowalewale mai ko kakou mau alo aku a hoomau no kakou i ke kupaa ana i ke aloha i ko kokau aina, oiai na olino ao hauoli, eia ko poha mai nei, a oia ka makou e olelo nei, o ka mea hoomau i ka hana me ka hoikaika ana, he hua no e loaa mai ana, oia ka lanakila.
E MAKAALA E KA LAHUI
HE MOO NIHO AWA UA
HIKI MAI.
Ua loaa mai nei ia makou he lono mai kekahi makamaka a makou i hilinai ai, eia he moo niho awa na hoea mai nei iwaena o ka lahui maluna mai nei o ka mokuahi Peru o ka wanaao Poakolu nei. O keia moo niho awa he haole moramona no ia nona inoa o Benjamin Cluff, he kumukula hoi no Provo Uta.
I holo mai nei oia ianei no ka huli pono ana i ka nui o na kanaka Hawaii e kokua ana i ka hoohui aina a me ka poe kue, a e kakau ia hoi ko lakou mau inoa maluna o kekahi apana pepa. Nolaila, e ka lahui, mai Hawaii a Niihau, mai kakau hou i kekahi palapala e hoea aku ana imua o oukou, oiai, o na palapala a oukou i kakau iho nei, aia ia ke moe lolii mai la iloko o ka Aha Senate o Amerika Huipuia.
Me he mea la, ma ke koho aku o ka mea nana i hoouna mai nei i anei oia no o Frank J. Cannon, a i ole, na Kakina mai nei no paha i hoouna mai nei iaia e holo mai i anei a hoi aku a hoike hoopunipuni. Nolaila, e ka lahui e makaala i keia kupuino.
Ua noi ia mai makou e hoike aku i na makamaka heluhelu o ka nupepa “Ka Ahailono o Hawaii.” ua hookaulua ia kona oili ana mai ma ka Poaha iho la, mamuli o kona nee ana ae la i halu hou ma ka halepai o Ka Loea Kalaiaina, a oiai he mau mea hou na mea a pau, a he mau mea hoonoho hou wale no na mea a pau. Nolaila, ua hookaulua ia kona oili ana ma ka Poaono, Feberuari 5.