Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 7, 12 February 1898 — Page 5

Page PDF (854.84 KB)

This text was transcribed by:  Zendy Solero
This work is dedicated to:  To the haumana of Halau Keali'i O Nalani

KE ALOHA AINA

 

He Hoopahaohao Nui.

            Ua hui mai ua me kekahi manao pane maloko o ka nupepa Ke Ahailono, a o ua manao, oia no na mea i hoolaha mua ia maloko o Ka Ahailono, e kehahi lala o ka Papa Hooko O ka Hui Kuwaena Kaliaina, a ie hoopololei ia mai hoi e ka nupepa Ke Aloha Aina puka la a me ka puka pule, I ko'u ike ana iho i na mea i hoike ia ae nei ma ke akea, ua hookahaha nui ia ko'u noonoo mamuli o keia mau hoolaha, a i mea hoi e ike mai ai ke lehulehu a me ka lahui holookoa i ka mea oiaio maoli, nolaila, ke hoike nei au, owau ka Luna ui o kela hana, i hapai ia malalo o ka puuwai lokahi o ke ahonui, ka hoomanawanui a me ka manaoio hana, no ka pono a me ke ola o na Elele a Hawaii i hoouna ai, aole hoi malalo o na manao e imi ana makou i pomaikai no na Elele a kaawale ka lakou, a o ke koea iho, e lawe ae makou ia mau mea no makou ponoi iho, ma ke ano he pomaikai ia no ka Ahahui Kuwaena o na Wahine.

            Aohe hoohalahala a na kaikamahine o ke aloha i na kokua laulima ana makamaka a pau i komo pu mai e puili pu me makou, ma ka hooikaika ana e loaa ka holomua o kela hana a ka Ahahui Aloha Aina o na Wahine i kukulu ai. O na hoomanao ana oia mau la o ka hana, eia ia me a'u kahi i lolii ai, a oia hoi ka'u e hoike aku nei imua o ke akea, i oiaio ole loa o na mea a pau i hoolaha ia maloko o Ka Ahailono a i kumu hoi e hoopau ia ai na manao hoohuoi o ka lehulehu, no keia mau hana a kekahi lala o ka Papa Hooko o ka Hui Kalaiaina, a i ole, o ke Kalaiaina holookoa paha, a e ike ia hoi penei:

            Mamua ae o ka hoala ia ana o kela paina luau, ma ka la 11 o Dekemaba, 1897, ua kaa na hooponopono ana a pau oia hana malalo o ko'u malu, me ka nana ole ae i na keahea e halawai mai ana ma ko'u alahele, ma ke ano hoi awau no ka Luna Hoohana Nui a meka Puuku o keia hana, a malalo oia kumu, ua kono ia aku na Ahahui Aloha Aina o na kane ma Honolulu nei, a me ke Kalaiaina e komo pu mai ma na hana e holomua ai kela ahaaina lua i malama ia, me ke kono ana aku, e hoakea aku i ka ike ma na apana ma na mokupuni e noho ana malalo o ka malau oia mau Ahahui e komo pu mai e kokua i keia hana nui a makou na wahine e liuliu ana e hana, a o ka mea i ikeia maloko o na leta a me na kokua i hoea maui imua o'u, ma ko'u ano he Luna Nui no ia hana, aole loa he 8 puaa, 9 kakini moa, 12 eke uala mai ka Hui Kuwaena Kalai aina mai o Honolulu, a mau Ahahui lala Kaiaina paha ma na mokupuni. He ole loa he mau leta e hooia mai ana no ia mau ukana, i hiki ai ia'u ke ike he waiwai ia no ka lahui, no kela paina luau.

            A ina io he oiaio keia mau hoike a Ka Ahailono o hoolaha nei, ika huina o kela mau waiwai lahui e paa hewa ia nei e ke kahi lala o ka Papa Hooko o ka Hui Kalaiaina, a i ole o ka Hui Kalaiaina holookoa paha, i loaa ole mai iloko o ka lima o ka Puuku oia hana, ke kauoha ia aku nei lakou e hoihoi koke mai iloko o ko'u lima me ka hoohakalia ole.

            Aole o'u makemake e akakai hewa ia ka lehulehu, mamuli o keia mau hana i ku ole i ka oiaio a pela au i lilo ai i hoike ma ka aoao o ka lehulehu, oia hoi, o kahi kokua wale no ma ka aoao o ka Hui Kalaiaina holokoa, oia kahi puaa hookahi, i like loa ka hui me ka ka Hui Aloha Aina ole au i hoolilo i keia, i mea e paio ai, aka i mea e ike ia ai ka oiaio maoli,

Owau iho no.

Mrs. Kuahelani Campbell

Peresidena o ka Hui Aloha Aina o na Wahine, a Luna Hoohana Nui o ka Fea Luau o Dekemaba 11, 1897

Honolulu, Feb. 5, 1898

 

He Eono Haneri i Lukuia

            No loka, Ian, 20. O ka mea kakau o ka nupepa La e hnoho ana ma Havana, ua telegarapa mai nei oia penei: He kaua hahana kai malamaia ae ma Lusia e kokoke ana i Havana mawaena o ka bataliona o na koa Sepania o Olumba a me na koa Cuba malalo o Nester Aranguez ma ka lea inehinei. Ua lawe haa heo ae na poe Cuba i ka lanakila malalo o ke alakai ana a keia kenerala opio. O ka nui o na koa Cuba he 850 ke huipuia hoi me na koa kau lio he 300. No eono hora i kaua ai, ua hoopueha liilii ia aku la na kona Sepania meka haalele ana iho he 600 koa Sepania i make e waiho ana maluna o ke kahua kaua mawaena o lakou o Mekia Rodriguez o Jose Perezo o na pualikoa Sepania no, ua halawai oia me na palapu kokonukonu loa. I ka wa o na pualikoa Sepania i hoea mai ai i Hawana nei i keia kakahiaka he mau hoihoina ku i ka weliweli ko lakou. Maluna o ka kaaahi i hoihoi ia mai ai o na poe i make a i hoeha ia, o na helehelena o na poe i hoi mai nei ua hoike mai ia i ka luhi.

 

            Ua hoopaneeia aku la ka ahamele a ka hana lahui Hawaii i manao ai e haawi maloko o ka luakini o Kaumakapili ma ka po o kala 19 o keia mahina a hiki i ka manawa e hoike ihou ia aku ai.

 

Kauakai Ka Pono Ia Dole.

            Wasinetona, Ian. 20. He la ino keia no ka poe hoohui aina Hawaii, ma ko lakou hoao ana i ko lakou ikaika, ua loaa iho la e like me na mea i ike mau i iloko o ka hale ahaolelo a me na kalaiaina ana, oia hoi ko lakou  hele mua ana i na keiki moa mamua o ko lakou kikoo ia ana. Ua manaoio lakou i ko lakou lanakila ma na olelo i lawe ia mai ia lakou mai na poe i komo a i puka mai ka aha senate mai, o na poe e hooikaika nei i ke kumuhana hoohui aina, eia lakou me noonoo mai nei i kahi e lona ai o ka ikaika, a o ka hopena e loaa ana he mau maka uli no ka hoohui aina.

            Ma ka noho ana o ka aha hooko i keia la, ua malama ia ae he mau kuka ana o na alakai hoohui aina, a o ka hapanui o lakou, ua manao lakou e hele malie aole hoi e pupuhulu. E nui aku ana na poe hoaloha o ke kuikahi e hoiolelo ana mamua o ka mea i kono mua ia. e houlolohi ia ana hoi no kekahi mau pule mamua o ka lawe ia ana mai o koho oia hoi, i ka wa e ike ia ai o ko Dole kipa ana mai, ua loaa iki ae ia lakou ka ikaika. Ua nui na hilinai ana i hookau ia aku maluna o Dole, me ke kokua ana mai a Peresidena Makinile e loaa mai ai ia lakou ka ikaika.

            I keia la i pau ai o ka haiolelo ana a Mogana no eha la maloko o ka ahe senate no ke kuikahi o Hawaii. No aneane o eha hora o kona haiolelo ana, a ia ka pau ana ma kahi o hapakakini a oi wale no na senate i hiki ae malaila, ua kamailio mai oia mawaena o na nuinau e ae i ke ano o ke aupuni o Hawaii i keia wa. Ua olelo mai oia o ka manao maoli no o na haole oia ka hana maikai ana aku i na Hawaii, a ma ka pane ana aku i ka ninau a Hora, aia he hookahi kahaka Hawaii iloko o ka Aha Kuhina o Peresidena Dole, he elima kanaka Hawaii iloko o ka Aha Senate, a o ka hapahui o loko o ka Hale Makaainana he poe kanaka Hawaii wale no. Ua heluhelu mai oia i na palapala e piana ia Hawaii. O Senate Teller ke haiolelo ana i ka wa e lawe hou is mai ai o ka ninau hoohui aina.

 

            Ua hoea aku o Beniamina Clubb, ma ka hale hui o ka Hui Kalaiaina ma ka po o a Poakahi nei, a ua hoomaka mai oia e haawi i kana mau ninau maalea no na mea e pili ana i ka hooii a ka lahui Hawaii i waiho ia aku la iloko o ke Senate, a ua pakeke ia mai oia e na hoahanau o koea hoomana. E na hoahanau aloha e, i paa ko okou manaoio i ka mana o ka Akua, aole i ke akamai o kanaka, mahalo i ko oukou kupaa mahope o ko oukou aina hanau.

 

Aikena Ia O Senate Mokana.

            O na lono nopepa i hoea mai nei i o kakou nei, oia no na mea e pili ana i ke kamailio akea ana o na hoa o ka Aha Senate, a iwaena o lakou o Senate Mokana kekahi, ka mea nana ka haiolelo i pau ai na hoa i ke auhee, no ka hoihoi ole, a me ka piha i ka opala, i kona amama ana ae a nana i kona mau hou o ka poai hookahi, ua pau i ka holo, a koe he eono wale no, he hoike hoi no ko lakou hoowahawaha maopopo iaia, mamuli o kana haiolelo kuanui, a lauwili maluna o na huikau buke a Alekanedero ma i pai iho nei, a me kekahi poe buke a ae.

            O kona hoolilo ia ana i kii keaka noloko o ka Hale Senate e kona mau hoa o ka poai hookahi he hoike maopopo maoii no ia o ka haule pio o ka makuakane nana ka bila i lawe ae iloko o ka Hale, a ina he oiaio, ua wae mai ke Akua a hookaawale i ka la 16 o keia mahina, oia ka wa e koho ai na Senate, no ka hopena o keia ninau, ke hopo ole nei makau i ka hoike aku, aia i au o ka lanakila mahope o ko kakou aoao.

 

Hala Ia Aloha Aina.

            Ma ka Halema'i Moiwahine i ka po nei, i haalele mai ai i keia ola ana o Miss Lizzie Doirou, kekahi lede a kakoo ikaika i ka hana no ke laoha i ka aina kulaiwi mai kinohi mai o ka hookahuli ia ana o ke aupuni i ka makahi 1893. He hoa a he lala oia no na Hui Aloha Aina Kuwaena o na wahine ma Honolulu nei, i hoomanawanui pu ina luhi a me na inea o na makahiki i hala aku la me kona mau hoa lawelawe hana, a hoomaha wale aku la oia i ka moe kau a hooilo. Aloha no ia kaikuahine o ke aloha aina. E hoolewa ia ana kona kino pupapau ma ka la apopo, nolaila, ke kono ia aku nei na poe aloha aina a pau, e komo pu ae i kona huakai hoolewa, mai ka home noho mai o Mrs. Keluia, Alanui Puowaina, me Ewa aku o ka Halema'i Moiwahine. Kekomo pu aku nei makou iloko o na u ana me ke ohana o ka mea i make.

 

Ka Hopena O Ka Ona Rama.

            Ma ka hora 8 o ka po Sabati nei, ua pu@w ae l@ kekahi kaapio e kau ia ana e elua wahine me ka kalaiwa ka pio, a holo mai la me ka ikaika, i kike ana ma ka alanui e hoea aku ai i ka pa hoopae limahana, ua hookoi aku l a ua kaa la i ka pa a okaoka hilii ae la, a o ua poe o loko o ke kaa, ua kiola ia aku lakou no lalo o ka lepo. He hookahi o lakou i hoehaia a o kekahi mau mea e iho ua pakele mahunehune aku laua. O ke kumu i hoea mai ai o keia poino mamuli no ia o ko lakou inu nui loa ana i ka waiona a hoolilo iho la i ke kaa i wahi na lakou e lealea ai.

            Ua hopuia ke kalaiwa kaa a lawe ia mai la no ka halewai, a me he mea la, e poino ana oia, no ka mea, aole nona ponoi ia kaa i nahaha aku la, o keia ino la no ka  hopena o na poe ona a pau he poino ke halawai mau ana me lakou.

 

He Pauahi Hui.

            Mahope iho o ka hora 10 o ke kakahiaka Poakahi, ua kani mai la ke oeoe pauahi o ka hale uwila e hoike mai ana hoi i ke kulanakauhale, aia he pauahi ma ke kihi o ke alanui Puowaina a me Moiwahine.

            I ka hoea ana aku o ka kaa kinaiahi helu ekahi ilaila, ua ike ia aku la o ka hale e pili pua ana me ko E.K. Lilikalani, ka mea e hamu ia ana e ke ahi, ua hoea koko aku na iliwai o ua kaa kinaiahi la, a iloko o ka manawa pokole, ua hoomaka mai la ke kualilii ana o ke ahi a hiki i ka pio loa ana.

            No Geoge Sahw (Keioki Pia) keia hale i pau iho la i ke ahi, e ku nei ma Honuakaha. O ke kumu o ke ahi i hoea mai, aole i maopopo loa. He uuku wale no ko lakou mau wahi pono kino i pakele aku, a o loko o ka hale ua pau loa i ka a ia e ke ahi.

 

Ka Mokuahi Amur.

            Ma ke kakahiaka nui o ka Poaono noi, i hoea mai ai he mokuahi malihini nona ka inoa o Amur, ma kona alahele e holo loa ana no Vito ria, no ka hookomo ana aku hoi iaia i moku halihali ukana mailaila aku no Kolonadaika.

            No 16 la o kona alo ana mai iloko o ka ino a hiki mai la oia ianei, h e30 la holo mai Lauban, Borneo Akau mai. Ua olelo ae kona kapena o keia kekahi o na ino ana i nano ole ai e hoea ana lokou i Honolulu nei, ua lilo aku i ke kai he elua waapa me ka hoopoino ana au i ka rumai hookele moku, me ka pulumi pu ana aku noi o ke kai i na mea a pau e waiho ana iluna o ka oneki o ka moku.

            Ua hoopoino pu ia hoi e ke kai na la@o aahu o ke kapene, he au pepa waiwai, 2,000 ci@a me na paahana hooholomoku, a mamuli o keia mau poino i loaa iaia i kipa mai ai oia no ka hooponopono hou ana iaia.

            I keia kakahiaka i pili mai ai oia ma ka uwa@o o Kinau, no ka lapaau ana i kiona wahi poino, a i keia mau la iho no e hoomau loa aku ai oi a i @a@a huaki aumoana no Vitoria.

 

            Ua lilo ka eo o kekahi heihei o ka po o ka Poaono nei ia Bill Martin.