Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 7, 12 February 1898 — Page 8

Page PDF (785.21 KB)

This text was transcribed by:  Arnold Hori
This work is dedicated to:  Randy Lum of Mililani, Oahu; Retired, Royal Guard (Hawaii ANG)

KE ALOHA AINA

 

8        KE  ALOHA  AINA,   POAONO,  FEBERUARI  12,  1898.

 

HE  MOOLELO  WALOHIA.

--:NO  KE:--

Keikialii Alabati

 

Ke Kaeaea o Pelekane.

--:A  ME  KA:--

 

Ui Madelina.

 

Ke Kukui Uwila o Ainapo

 

Hoohenoia no KE ALOHA AINA

 

  I kona wa i hui ae ai he alo a he alo me kana wahine, oia no kona wa i lele koke aku ai a puili iho la ma ka a-i o kana wahine, a uwe iho la me ka ehaeha noi.

  O keia puili ana o ke Keikialii Alabati me ka Ui Madelina, iloko o na kuwili hooniponipo ana a ke aloha, ua lilo i mea hoopahaohao i ka manao o ka opio noho kuahiwi.

  Aole hoi oia wale no, aka, o na hoa hele pu no hoi kahi o ke alii, a pela no hoi me ka opio o ka makakila.

  Aka, ua kakali malie iho la no nae lakou i ka hopena o na hana e hoea mai ana, a pehea la i ike ai ke alii i keia wahine, oia na manao e nalu ana iloko o lakou pakahi.

  I ka mao ana ae o na hana a ke aloha, oia no hoi kka wa i lele hou mal ai o ka Ui Madelina a puili mai la i na lima o kana kane, me he mea la, e hoike aku ana imua o na ukali o ke alii, owau ko oukou Moiwahine opio.

  A o keia no hoi ka wa a ke alii opio i huli ae ai a kamailio aku la imua o kona mau hoahele, i ka i ana aku penei:

  I keia la akahi no au a ike i ka waiwai o keia huakai hele a kakou i ukali mai nei i ke keiki opio, oiai ua loaa ka mea a'u i aloha ai maloko o keia wahi a kakou a pau i manao ole ai e hui hou ana he alo a he alo me ke kino o ka mea a'u i aloha ai.

  O ko oukou haku wahine keia i nalowale ai no kekahi mau makahiki loihi i hala ae nei, a i keia mau minute, eia oia me kakou iloko o na puili ama o ke aloha oiaio.

  A o ka wa no hoi ia i hele mai ai o na mea a pau e ike i ko lakou haku wahine, me na manao hauoli palena ole, no ka loaa hou ana o ko lakou haku wahine.

  I ka pau ana o na ike ana ma ka aoao o ke Aliiwahine opio, oia no kona wa i hoike koke aku ai imua o kana kane, o ke keiki opio e ku nei ma kuu aoao hema, o ka kaua lei ponoi no ia mailoko aku o ko kaua puhaka, ka mea no hoi au i ike ai, ua loaa he hua no ko kaua mau la heu ole.

  A akahi no hoi oia a ike ua waiwai kona hahai na mahope o ka meheu o kana keiki a hiki i kona wahi i noho ai, a o kela hoi ua manawa la.

  A elike no hoi me kana i hana ai maluna o kana wahine, pola no hoi oia i apo aku ai i kaua keiki, a hoonoho iho la iluna o kona uha, me ka piha i ka hauoli, a oia hoi kana i pane aku ai:

  I kela la, ke ike nei au, o na hoohiwahawa ana a kou mau maka ainana no kou hoopakele ana i ko lakou ola, mailoko mai o ka poholima o na enemi o Denemaka, ua makepono ia.

  No ka mea, aole lakou i hoohanohano aku i kekahi mea haahaa, aka, i ke Keikialii no, ka mea nana e pani i ko'u makalua, a me kou kupunakane.

  Ua hoohala ia na koena hana me na kamakemailio ana, a o ka hope, oia no ko ke keiki opio hele ana e alualu holoholona, i mea paina no lakou no ia manawa, a oia no hoi ka wa i olohani like aku ai na m@a a pau no ia huakai a ke keiki opio noho kuahiwi

  Ua hiki aku kou mea kakau i ka hui ana o ke keikialii Alabati me ka Ui Madelina, mamua aku nei, a ua maopopo no hoi ia ia kaua e ka mea heluhelu moolelo, aka, o ka hoohuoi paha o na mea a pau, aohe wahi i hoakaka kupono ia ai hoi kahi o ka hele ana mai a hiki iho la i ka wa o ka hui ana.

  Ua hoike ia mamua, aia no ke keikialii Alabati iloko o ke kanigau a me ke kumakena ana no kana wahine, aka, o kahi nae e ike ai a halawai pu, ua hoonele ia ai ia, mamuli o kona nalowale honua ana.

  O keia huakai hooluolu a ke keikialii a alualu mai ai i ke keiki opio he huakai hoolana no ia no ke aloha i kana wahine, a i hoopau ia ae ai hoi kekahi hoiloli ana a ke aloha e lauwili ana i kona kino, me kona haupu mua ole ae e hui ana oia iloko o na puili pumehana ana o ke aloha o kekahi a me kekahi.

  O keia iho la paha na wehewehe pololei ana, i ke kumu o ko laua hui ana, o kekahi a me kekahi me ka hali'a mua ole, o keia iho la ka wa e halawai ai.

  Maanei, e nana ae hoi kakou no ka huakai hele a ke keiki opio a me kona mau hoohele, ua hoonuanua ia kela a me keia hoa me kona makaukau hana no keia huakai.

   A oiai hoi lakou e liuhu ana no ko lakou mau holoholona, ua  noho iho la no ke keikialii Alabati no ka hale, no ka hoohala ana i ko laua mau minute no na mea e pili ana i ko laua kaawale loihi ana. a hiki i ko laua hui hou ana.

  A i ka hope loa o kana kamailio ana, ua puana ae la oia penei, me ka hiolo pu ana o na omaka waimaka mai kona mau lihilihi mai:

  E hoomaikai ia na lani i kona ae ana mai e huoloihi i ko kaua mau ola, a hiki i ko kaua halawai ana he alo a he alo, a oiai hoi, o keia kowa loihi o keia kowa loihi o keia mau makahiki i hala ae nei, ua auamo ia no ia iloko o na luuluu a me ke kaumaha, me ka hoomanawanui.

  E hahu mai. a e hoike aku au ia oe, @ @u h@ huoi ana no i a'u kauwa wahine, ua hiki mai ka wa a'u e apono i a aku ai i kou mau manao, e hooia ana hoi malalo o ku'u paakiki ana mamuli o ko'u hilinai a me ko'u aloha nui iaia, i halawai mai ai au me ko'u hopena poino.

  Ak@ ua hala ia, aole a'u mea e nana hou aku ai maluna ona, ina paha ela oia ke ola nei maluna o ka lepo o ka honua.

  O ka'u wale no e hoike aku ia oe oia ko'u neho aie ana malalo o ka malama ana a keia mau elemakule i piha ko laua mau puuwai i ke aloha, a no ia aloha hoi i pakele ai ko'u ola a hiki iho la i ko kaua huipu hou ana

  O ke laua mau lima palupalu i hookomo ia me na manao aloha kanaka oiaio, ke kumu nana i hoopakele me i ko'u ola mai ka make mai, oiai hoi na maewaewa pahi a ka puuwai i hoopiha ia me ka lokoino e kau nei kana mau aiina maluna o ko'u kino, a o ko laua aloha me ka hoomanawanui, ka laau lapaau nana au i hoola ae mailoko mai o ka make

  A nona hoi au e hoike aku nei ia oe me ka oiaio, ke noho nei au me ka kaua lei. he mau mea aie i ke ahonui o keia mau elemakule.

  E nana pu ae hoi, aole i kupono keia wahi no kou kulana e ke alii. a pela no hoi me kou mau ukali, oiai, na lawa kupono ole keia wahi no kou hanahano.

  A no'u iho, ke ai nei au i na mea  a pau e hiki ai ke loaa ke ola maluna o ka ili o ka honua, ka mea hoi a'u i maa ole ai i ko'u mau la opio.

  O keia mau olelo i puana ia mai, mai ka leheleho mai o ka Ui Madelina, ua like ia me ke kui e houhou ana i ka puuwai o ke keikialii, a oia hoi kana i pane aku ai me keia mau olelo e hiki ole ai i kana aloha ke uumi iho i na koiikoi a loko, i ka i ana aku:

  He oiaio, o ke aloha, oia ka laau hoomaemae ma ko'u alahele, he mea ole ia'u na mea a pau, ina ia he mau mea e hooluolu mai ai i na hana welania a ke aloha.

  Ke hoomaopopo nei au, o keia kowa loihi a kaua i noho kaawale ai a hiki iho la i keia wa a kana i hui iho la, ua like no ia ia'u me ka wa o ka wati i ka neo ana ae i ke sekona mua ma kona alahele manawa.

  O kou noho ana ma keia wahi inoino loa, i kupono ole i kou kulana e ke aliiwahine, ke ehaeha nei ko'u puuwai no ia mea, a ke hakuikui mai nei hoi na hoomanao ehaeha ana iloko o ko'n umauma, no kou auamo wahine ana ia mau kikina o ka pilikia.

  Aka, e ke aloha. ua hoike mua aku no au ia oe, mai malama i kekahi iloio hae pahee o kona hulu, no ka mea, aia maloko o kona puu he omokoko maopopo oia, e nahu a e hina ino ana i kona hookapuhi,  a pela iho la oe i ike ai i ka hopena walania i kau ponoi iho maluna o kou kino, i na li i ani aku la.

  Aka, e hoomanao nae, ua hala aku la ia mau la o ka ehaeha, a ua hoi hou mai la hoi na la o ka hauoli. e kuilima pu me kaua, a ke hoomanao nei au, mamuli o na ulia laki o ka manawa e hooloihi loa ia aku ai na la o ko kana noho ana me ka hauoli mau, a hiki i ko kaua mau la hope.

  I ka hooki ana iho o ke keikahi i kana mau olelo kaukau oia no ka wa i puili like ae ai laua kekahi me kakahi, e hoike ana hoi i ka hana maeele a ke aloha,. a kon mea kakau i hooheno ae ai i keia mau wahi lalani mele:

  Ke aloha i hiki mai nei,

  He heli'a mau no kou ia'u,

  Kuu lei e mai poina oe,

  Hoi mai kaua la e pili.

  Ua hoohala ia ko laua manawa ma ke kamailio ana, oiai hoi ka nui a me ka lehulehu o na ukali o ke keikialii, ua hala aku la me ke kaiki noho kuahiwi i ka uhai holoholona.

  Oiai no nae laua e kamakamailio ana, ua hoolauna koke aku la ka Ui Madelina i ke keikialii imua e ke alo o na elemakule, me kona hoke pu akku, ua lilo keia mau ele nakule iaia i mau makua ponoi nona a i kupuna hoi no ka laua keiki.

  Me ka naau hookae ole, lalau aku la oia i na lima o ke kane a lulu lima iho la ma ke ano, e haawi aku ana i kona mau hoomaikai kiekie ana maluna one, a pela no hoi me kana wahine.

  Ua noho iho la lakou iloko o na kukai kamailio loihi ana, me ka hoolohe pono ana aku i na olelo momona mai ka lehelehe mai o ka elemakuie kane, a ua ike io iho la no hoi ke keikialii, he keu keia a na elemakule oluolu a ma ka piha hauoli i awili pa ia me ka lokomaikai.

  I ka maha pono ana iho o ko lakou noho ana, oia no ka wa i lohe ia agu ai ke pohapoha mai o na kapuai lio o na poe hele hahai holoholona, e huli hoi nui mai ana.

  A oiai na mea a pau e hoi ana no kauhale, ua koe hookahi aku la ka opio o ke kapa kila, e naku hele ana iloko o ka naele o ka ululaau, mamuli o kona lealea i ka hoolono i ka leo nanahe o na manu e kani kapalili ana.

  a no ke a kumu, ua hoopoina loa ia kona manao no ka hoi ana i ka hale kamaaina, e ua poina pu ae la hoi me na manao no ka hoi ana i ka hale kamaaiua, e ua poina pu ae la hoi me na manao hoohihi no ka hoolono ana no ka mea a kona makuakane i makemake ai

 

OLELO  HOOLAHA.

E IKE auanei na kauaka a pau ke nana mai ma keia, o wau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, he Lunahooponopono a he Kahu Malama Waiwai no na keiki oo ole a Joseph Nawahi i make.

  Ke pana a ke hookapu loa aku nei au i na apana aina o Mkanihalulu a me Kaunaloa, e waiho la ma Puna, Hwaii. Aole e hookuu a hookomo wale i na holoholona iloko o ka pa ma Makanihalulu, aole hoi e wawhi wale i ka pa, aole hoi e kii, a ohi, a lawe i na mea ulu o iuna o na mau aina la i hoike ia ae la maluna.

  A me keia, ke koho a ke hookohu pono aku nei au ia J. M. Kauila i Hope no'u ma na wahi i hoakakaia mamua ae nei, a o hana oia i ka mea a mau mea paha e kue ana i ka maluhia o ua mau aina la e like me ke kanawai. Ua loaa ka mana iaia pela.

  E hoolohe i keia i pono ai o pilikia auanei.

                                   EMMA A. NAWAHI,

Lunahooponono a Kahu Waiwai o na keiki oo ole a Joseph Nawahi i make.

  Honolulu, Oahu, Feb. 2, 1898.

 

OLELO  HOOLAHA.

 

  Ma keia la 24 o Ianuari, 1898, ke hookohu a hoonoho aku nei au ia Mrs. Aukai Keoni, i hope Iune no'u no ka malama ana i ke kai lawaia o Kahala, Honolulu, Oahu. A he mana ko'u hope ke houpii ma ke K@nawai, i ka mea a mau mea, ke komohewa a hoopahu i ke kiana pauds, (giat powder), a kue i ka pono o ke @ai lawaia i hai ia maluna.

  O PUNAHOA (k), ua hopauia kona malama ana ike kai lawaia o Kahala. O Mrs. Aukai Keoni ka mea mana no na mea a pau e piliana no ko kai lawaia o Kahala.

                               W. C. AK@NA KALAUKI,

     Luna Malama Aina o Kahala

  Honolulu, Jan. 24, 1898.

 

HOOLAHA  KAI  LAWAIA.

  Ke papa a ke hookapa loa aku nei au, i na ano kanaka a pau loa, i kuleana ole i ke kai lawaia o Kalua oia ke kai e hoomaka ana mai ka lae o Kawaihoa. a hiki i ka palena o Kuhouoa Ekahi ma ka hema o ka Mokupuni Oahu, ua kapu loa ka lawaia ana ma ma ano lawaia a pau ma ua kai la, o ka mea, a o na mea paha e kue ana i keia Hoolaha, e koi ia no e like me ka piha o ke kanawai.

                              G. KALAUOHE.

  Maunalua, Jan. 25, 1898.

         Jan. 29, 1m.  wkly.          *

 

NO  HOOKAHI  PULE  WALE  NO.

. . . . . . MA  KAR@O . . . . . .

L. B. KERR

Ka mea hoolako i na kanaka

    E kuai hoemi ana oia i na waiwai malalo iho penei:

Na KEOKEO maikai loa he 25 i-a i ke $1.00

  "  KALAKOA nani loa he 30 i-a i ke $1.00

  "  KINAMU paa loa he 25 i-a i ke $1.00.

  "  PALULE o na wahine he 35 keneta wale no.

  "  Lole Aahu Keokeo maikai loa he 15 i-a i ke $1.00.

  O na Waiwai Aahu a pau i kuai ia iho nei no ka 20 keneta o la

i-a he 10 keneta wale no i keia manawa

                                                    L. B. KERR.

HONOLULU--ALANUI  MOIWAHINE--HONOLULU

E HOONANO I KEIA.

NO  HOOKAHI  PULE  WALE  NO.

  He Agena no ka MIKINI HUMUHUMU Wheeler & Wildon a me ke Domestic.