Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 9, 26 February 1898 — Page 8

Page PDF (801.40 KB)

This text was transcribed by:  Miki Moriyama
This work is dedicated to:  all kumu who taught me ʻōlelo Hawaiʻi at KCC

KE ALOHA AINA

HE MOOLELO WALOHIA

:NO KE:

Keikialii Alabati

Ke Kaeaea o Pelekane,

:A ME KA:

Ui Madelina.

Ke Kukui Uwila o Ainapo

Hoohenoia KE ALOHA AINA

 

   I ka wa i hoomaha iho ai o na kukui kamailio ana mawaena o ua mau opio la, oia no ko laua wa i ku like ae ai ilina mai ko laia wahi i hoohala kamailio ai i na minute mamua iho.

   Lalau aku la ke kanaka opio o ke kapakila i kona lio, a alakai aku la hoi ma kahi a ke kanaka opio i ike ai , oia ke alahele kokoke loa e hoea aku ai laua i kauhale me ka mealahi, a me ka hooloihi ole ia o ka  manawa.

   Oiai laua e hoi aku nei no kauhale, aia hoi na holoholona o kela a me keia ano, maaloalo mai ana mamua o ko laua alo, a he oi aku hoi ko lakou aaka a me ka uahoa o ka lakou mau hana, mamua o ka mea hiki ke hoomanao ia ae.

   Aka, o keia mau kanaka opio nae a elua e hoi nei, aole he wahi helehelena o ka makaʻu iloko o ko laua mau kuemaka ke nana aku, a me he mea la, o lp laua huluaa loa ia, ke ike a ke lihi launa aku hoi mahope o ka meheu o ka laua mea i hauoli ai.

   Ke hala hope ae nei na laau hihi loloa mahope o ko laua mau kua, a eia hoi laua ke aneane aku nei e puka mawaho o ke ao aina, a e hoea aku hoi i ka malamalama o na kukuna la o ka auina la e pa ana maluna o ke kula laula a laua e hele aku nei me kona kokoolua.

   Oiai laua e hoi pu nei no kauhale aole i hoano e ia ae na helehelena o ke kanakan opio o ke kapakila, mamuli o ko laua hoi pu ana, a hoao ana paha e hoonowelo kamailio aku i ka mea a kona puuwai i iini ai.

   Nani no ke ahonui o kona waihona puuwai, i ka hoonakulu ole ae i ka hana a ke aloha i kaomi a hunakele loa ia mai ka ike a hoohuoi ana mai hoi a kona hoaloha he wahine oia, i hoano-e iaia iho malalo o kekahi uhi hoonalonalo.

   Ua hoea aku la laua ma kahi kokoke loa aku i ko lakou wahi home e hoaumoe aku ai, a oia no hoi ka wa i ike mai ai o na mea a pau, ua loaa aku ka mea i ini ia aku ai e ko lakou makamaka opio.

   Oiai hoi ke Keikialii Alabati a me ka Ui Madelina e ku kiai mai ana ma kahi kokoke loa i kahi a na opio e ku aku nei, oia no ka wa a laua i hookokoke loa mai ai ma kahi a keia mau opio i hoohui iho ia laua iho i mau hoaloha oiaio.

   A me ka leo o ka mea i piha ko laua mau puuwai i ka hauoli, oia no ka wa i pane kuke mai ai o ke Keikialii Alabati me keia mau olelo e hiki ai ke lohe pono ia mai e na mea a pau e ku koke aku ana malaila.

   E ke keiki opio Alefereds,  a Keikialii oiaio hoi mailoko mai o la puhaka o kou makuahine nei, ka Ui Madelina, a me aʻu hoi kou makuakane ponoi, ua hoohauoli nui ia koʻu  puuwai, mamali oka loaa a hui hou ana o kakau a pau me ka palekan@, ka mea hoi aʻu i h@@@u mua ole ai, e hoea mai ana ka wa e hoolauna hou ia ai au me kou makuahine nei.

   Aka, aole me aʻi ia, no ka mea, ua ike no oe, oke Akua wale no ka mea i ike i na mea a pau, a nana no hoi i haawi mai ia kakou a pau i ka hoohui hou ia ana ma keia wahi mehameha kanaka ole.

  Mai keia la aku, e lilo ai oe i Keikialii Hooilina Moi no Pelekane, i pani ma kahi o kou makuakane nei, ka mea hoi nona ke kuleana e paa ai i ka nohoalii o koʻu makuakane a me na kupuna ou i moe aku la i ka moe kau ahoilo, a i hiki ole hoi ae kue ia i na wa a @au.

   Nolaila, me ka hookaulua ole iho ua lele koke aku la oia a puili aku la i kana keiki me ka naau walahia o ka mea i piha kona puuwai i ke aloha oiaio, a he wa hoi ia o ka makua a me ke keiki e hokoko ana iloko o ka ehaeha nui, o ka mea i piha a hu ko laua mau puuwai i ke aloha kekahi me kekahi.

   O keia  haawina mawaena o ka makua a me ke keiki, aia ke koikoi loa ma ka aoao o ka makuakane, a oiai hoi ke keiki e ku aku ana e nana me ka naau pahaohao, me kona haupu mua ole e, he piii keia kanaka iaia.

   I ka pau ana ae o na kikoni maeele ana o ke aloha keiki iloko o ka puuwai, i ke Keikialii Alabati, oia no hoi ka wa i pahola koke mai ai na elemakule a me ka Ui Madelina i na mea ai no ko lakou aina ahiahi.

   He mea oiaio, o keia ka makamua loa o na papaaina i luluu pono i na ono o kela a me keia ano, i haawi ia no ka pono o na malihini a me na kamaaina pu, a ke hoonuu la hoi kela a me keia no kona pono ilo.

   Oiai kela a me keia e hoolawa ana i kona makemake iho maluna o na mea ai, aia na kaulona ana o ka maka o na mea a pau maluna o na kipoohiwi o ke keiki opio e aahu nei me ke kapa kila, a ua lilo hoi kona mau helehelena ui e puapuai mai ana iloko o ke anoano eehia o kona nanaina, i mea e hoouluku ia ai ka manao o na mea a pau e noho ana maluna o ko lakou mau noho, me ka hoonioni pu ia o ko lakou mau aakoko, ina paha oia he wahine, e eaa ana oia i ke Keikialii o ka waonahele.

   O na ukali ponoi o ke Keikialoo Alabati, ke nana pu aku nei lakou i ke a keiki opio me na manao hauo@@, manuli o kona komo pu ana mai malalo o keia huakai hele a ke keiki noho kuahiwi.

   I ka pau ana ae o ka lakou puna ana, oia no ka wa o kela a me keia i lawe ae ai i kona kol@na hana oia ka hoonanea ana ia lakou iho, no ka hoohala ana i na po loloa o ka noho ana o ke kuahiwi, oi@i o na ea oluolu e pa kolonahe mai ana mail@ko mai o na eheu o na laau loloa, e luhe ana hoi ko lakou mau lau me k@ nani nui.

   I ka, hala ana he o kekahi mau hora loihi o ke aumoe, ua hoi aku la kela a me keia no kona wahi e moe iho ai, a oia h i ka ke Keikialii Alabati i pane aku ai i kana wahine me ka manao ulumahiehie o ka hauoli.

   Nani ka ke akua ahonui i ka haawi ana mai ia kaua he hoohui hou ana iloko o ka ulumahiehie, me koʻu manaopaa, iloko o keia noho ana kino aole loa au e ae e noho hou me kekahi wahine a hiki i koʻu mau la hope loa.

   O na lealea iloko o ko kaua mau la e noho pu ana, ua mamao aku ia mai koʻu puuwai aku, a ua like hoi koʻu mau la e noho ana i ke alo o ka nohoalii, me he keiki la akahi na a ai hou i ka waia o ka makuahine.

   O ka o@ loa aku o koʻu hauoli nui oia ka loaa pono ana he hua kainakahi mailoko mai o ko kaua puhaka nona na lima wikani i lehia i ke kakele ana o ka maka o ka pahikaua a me ka wioi oi o ka laau ihe, aʻu hoi a me ka lahui holookoa o Pelekane nei @ noho aie nei.

   Nolaila o keia huakai aʻu i hoea mai la imua o ko alo, aole ia na koʻu makemake iho, aka, o ko ke Akua alakai ana no ia i wahi e hoopau ia ai ka hoauwana ia ana o kuu keiki iloko o keia waonahele laau loioa.

   O keia mau kukai kamailio ana mawaena o ka Ui Madelina a me ke Keikialii Alabati, eia ia ke hele aku nei i na hora o ke kuʻuaumoe, a o laua wale no hoi ia e uhaiaholo aku nei ma ke ala ana, a elike no hoi me ko laua ano mau i na la kinohi, pela no hoi ia i keia wa.

   Mahope iho o ka pau ana o ka laua kamailio ana ma na mea e pili ana i ko laua kaawale loihi ana, oia no ka wa i pane aku ai o ke Keikialii Alabati. imua o kana aloha, i ka @ ana aku:

   Ke manao nei au, ma ka la apopo e hoouna aku ai i kekahi Elele, no ka hoike ana aku imua o ka Moi Uilama, ua loaa iho nei oe iaʻu, a e hoi aku ana hoi kakou no kekahi mau la pokole wale no ma keia mua koke iho.

   E kauoha awiwi aku ana au iaia no ka huli ana mai ia kakou a loaa ma ke alahele, me ka hoolawa pu mai, i mau lako ai no keia huakai holi hoi i ka home, a oiai hoi, ke ike nei au, he loihi ke alahele, a he mamao hoi nona ka loa a makou i hele mai nei, i oi aku mamua o ke tausani mile.

 

 

NO HOOKAHI PULE WALE NO.

MA KAH@O

L.B.KERR

Ka mea hoolako i na kanaka,

   E kuai hoemi ana oia i na waiwai malaloo iho penei:

Na KEOKEO maikai loa he 25 i-a i ke $1.00.

 "   KALAKOA nanu loa he 30 i-a i ke $1.00.

 "   KINAMU paa loa he 25 i-a i ke $1.00.

 "   PALULE o na wahine he 35 keneta wale no.

 "   Lole Aahu Keokeo maikai loa he 15 i-a i ke $1.00.

  O na Waiwai A@@@ @ pai i kuai ia iho nei no ka 20 kaneta c la i-a he 10 kaneta wale no i  keia manawa.

 

 

L.B.KEER.

HONOLULU-ALANUI MOIWAHINE-HONOLULU

E HOONANO I KEIA.

NO HOOKAHI PULE WALE NO.

He Agena no ka MIKINI HUMUHUMU Wheeler & Wildon a me ke Domestic.

   He nui ka luhi a me ka eha o ke k@ ne no keia alahele i alo ia mai nei e makou, iloko o ke enuehu, me ki h lawai le me na poiro, a aole noho he mau keakea nan@ e hoopilikia i na malihini kaahele e maalo ana malalo o ka malumalu o na laulaau o ke kuahiwi. he oki loa hoi ka hoao ana mai o na holoholona hihiu e hana kolohe ia makou, me ko la kou mau mainu ooi a me na niho wakawaka.

   Ua uhaiaholo aku la laua ma ke ala ana a hiki i ka wa a ko laua mau lihilihi i @poi iho ai no ka aina moeuhane o Niolopua, kahi hoi a ko laua mau hoa i pa u a i hookuu aku i ko lakou mau kino pakahi no ia wahi.

   I ka wehe ana mai o ke alaula o ke ao, aia hoi, ua hala mua iho la ke keiki opio no ke alualu holoholona ana, a oiai nae oia e hele aku ana, ua ike koke aku la oia i ka opio o ke kapa kila, e maalo ana manu@ o kona alo, a e kamoe ana hoi kona alahele no loko o  ka ulelaau.

   Ua hoopahaohao ia ka manao o ke keiki noho kuahiwi, mamuli o kona ike ana aku la i kona hoaloha opio e maalo ana mamua ona, a oiai nae hoi oia i haalele aku ai no iaia e moe ana maluna o kona wahi moe.

   Me na kapuai mama, ua awiwi aku la oia e alualu mahope o na kapuai o ka opio o ke kapa kila, a hiki i ko laua hui ana maloko o la pohai o kekahi wahi ululaau nenee e ku ana iluna o kekahi kula oneanea.

   A oia no hoi ka wa i halawai like ae ai ua mau opio nei kekahi a me kekahi, iloko o na manao pihoihoi, aka, ua hoopau koke ia ae no nae, mamuli o ka like loa o ka laua mau pane ana, e pili ana no ke kumu o ko laua hele ana iloko o ka ululaau.

   Ua huli like ae la ko laua mau maka a nana aku la iloko o keia wahi ululaau nenee, iluna o keia kula oneanea, no ka nana pono ana aku, ina paha he mau holoholona ahi@ kekahi e hoopue ana malaila.

   A oiai nae laua e hoolono ana i ka owe o na lau maloo oloko o ka ululaau, oia no ka wa a iaua a eiua i ike like aku ai i ka maalo ana ae o kekahi mau kino punonohu mamua o ko laua alo.

   A iloko o ka wa pokole loa, i lele mai ai oia maluna o na opio me ka manao e pakaha ae i ko laia mau ola, no ka hope loa.

   Aka, ua kuhihewa ia nae oia, ma muli o ka nui eleu a me ka makaala o keia mau opio elua, ua loaa pomo aku la oia i ka pahuna laau ihe a na opio, ma kona kaia i a me kona puuwai.

   Na keia mau maka ihe i haawi ae i ua holoholona la he mau leo uwo hope loa ana, e haawi aku ana i na hoailono o ka pilikia i kona mau hoa holoholona, a iloko wale no o ka wa pokole, ua puni ae la laua i na holoholona ahiu, i makaukau loa hoi e lawa ae i ko laua mau ola.

   Aka, elike me ka ikaika wikani i loaa i ko laua mau lima, pela laua i hoohana aku ai iloko o ka wa pokole loa, a aia hoi, he heluna nui o lakou e waiho mokaki ana maluna o ka ili o ka honuna.

   I keia wa a laua e kuupau nei i ka hana a ko laua mau lima, aia na kilohi ana a ka opio noho kuahiwi maluna o kona kokoolua, oiai hoi, o ka makamua loa keia o kona ike ana i kekahi opio pukonakona o kona mau lima elike me keia.

   I ka wa i pau ai o keia mau hana a laua, oia no ka wa i lalau iho ai o ka opia o ke kapa kila i kekahi holoholona nui e waiho ana, a hapai ae la maluna o kona kipoohiwi, no ka hoihoi ana i kauhale.

 

 

OLELO HOOLAHA.

   E IKE ana mei na kanaka a pau ke nana mai ma keia, o wau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, he Lunahooponopono a he Kahu Malama Waiwai no na keiki oo ole a Joseph Nawahi i make.

   Ke papa a ke hookaou loa a ku nei au i na apana aina o Malanihalulu a me Kaunaloa, e waiho la ma Puna, Hawaii. Aole e hookuu a hookomo wale i na holoholona iloko o ka pa ma Malanihalulu, aole hoi e wawahi wale i ka pa, aole hoi e kii, a ohi, a lawe i na mea ulu o luna o ua mau aina la i hoike ia ae la maluna.

   Ama keia, ke koho a ke hookohu pono aku nei au ia J.M.Kauila i Hope noʻu ma na wahi i hoakakaia mamua ae nei, a e hana oi@ i ka  mea a mau mea paha e kue ana i ka maluhia o ua mau aina la e like me ke kanawai. Ua l@ a ka mana iaia pela.

   E hoolohe i keia i pono ai o pilikia auanei.

 

EMMA A.NAWAHI,

   Lunahooponopono a Kahu Waiwai o ka keiki oo ole a Joseph Nawahi i make.

   Honolulu, Oahu, Feb.2, 1898.

 

 

KAHEA NO KA HOAHU A HOILIILI DALA ANA.

   Ua makemake ia na poe a pau i loaa aku na palapala kakauinoa no ka hana Hoahu a Honolulu Dala a me ka poe e makemakke mai ana no keia hana me ka manao lokahi like, hana me ke kakoo ana kekahi i kekahi, no ka pono a me ke kuonoono, ke hiki aku i ka Poalua, Maraki 1, 1898, ma ke keena o ka nupepa Ka Loea Kalaiaina, no ka hoomaka ana i na hana lulu dala ma ia la, a e loaa no au malaila ia oukou.

Owau,

M.PALAU.

Honolulu, Feb.12, '98. 1m wkly

 

 

W.C.AKANA.

Kalauki

   He Loea Maheleolelo mawaena o ka Lahui Hawaii a me na keiki oka Aina Pua. He makaukau oia ma ka hana ana i na Palapala Hoolimalima, na Palapala Kuai a me na hana pau e pili ana i na Waiwai Paa a me na Waiwai Lewa. He waipahe ma ke kuka ana.

Keena Hana: Ma Kanaana, kihi o na Alanui Moi a me Alakea.

  feb 21-1yr.