Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 12, 19 March 1898 — Page 5
This text was transcribed by: | Maggie Butterfield |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KE ALOHA AINA
POAONO, MARAKI 19, 1898
a me ka wawahi hale, i wahi e pono ai keia uoho kino ana, elike me ka hana a na poe ilihune o kekahi mau aupuni nui o ka honua nei, ka hiki ole ke moe pono ka poe waiwai i ka po me ka maikai.
He mea oiaio loa, o ko kakou noho ana me ka malama mau i ka maluhia i na wa a pau, oia ke kumu i hiki ole ai i ko kakou mau enemi, ke hoohiolo i ko kakou kupaa mau ana nahope o ka mea a koakou i hilinai ai. Ku no kakou a hana no ko kakou pono iho, e ola ai keia wa hune a nele o ka aina, a me ia ano maemae a hoopono o ko kakou mau manao i loaa ole ai he mau pilikia mawaho ae o keia mau mea a makou e hoike nei, a i hoao ole ia hoi e kekahi o kakou, i mea e pomaikai ai kona noho ana a me ka ohana a pau malalo o kona malu.
He ikemaka makou i keia mau mea a makou e kamailio nei, aole hoi he lohe pepeiao. Ia makou i kaahele iho nei ia loko nei o ke kulanakauhale, ma ke ano he Komite ohi dala no ke ola o na poe a ka lahui Hawaii i hoouna ai, a ike iho la makou he poe ulakolako maoli no ka lahui, aole hoi i nele me na mea e pono ai ko kakou noho ana, ua lawa i ka ai, ke dala, a ua hiki no hoi ke uku i ko lakou mau uku hoolimalima hale, ko lakou mau halau e hoomoe ia ai ko lakou poo i ka po, oiai hoi ka wi a ka ai ke hele mai nei a hahani, aka , he ole wale no nae ia ia kakou.
HE HOPE KO NA MEA A PAU.
Ae, he oiaio, ke hana kekahi kanaka i kana mea e hana ai, e hoea mai ana no he hope mahope o kana mea e hana ai, ina paha hana kekahi kanaka i mokuahi nona, hoolako i na mea a pau e pono ai kona holo maikai ana maluna o ili o ka moana, a i ka pau ana a piha pono kona moku i na mea a pau ana i makemake ai, no ka lawe ana i na ukana mai kekahi awa a i kekahi, e hoea mai ana no he mau hopena pomaikai ma ia hana, a i ole, he poino paha, oia na mea elua e uhai ioloa nei ma ka ke kanaka mau hana i na wa a pau, aka, aole nae ia he mea e hookuemi hope ia ai ko ke kanaka mikiala hana manao no ka pomaikai e loaa mai ana iaia.
Pela no hoi makou e upu mau nei i na wa a pau, elike no hoi me ko kakou mikiala hana, aole kakou i manao nui i na hana pili kuloko iho nei o ka aina, aka, ua kau nui ko kakou manao iwaho no na hana a ko kakou mau Elele ka mea hoi a makou e manao nei, he hope no ko na hana a pau a kakou i hana ai ne ka hoomanawanui, aole hoi me ka hoopalaleha, aka, me ka hana io a hooko pololei.
E HOOKO AKU ANA MAKOU
Mamuli oko makou noi mau ia mai e ko makou pee heluhelu e hoopuka aku i ka buke moolelo a Kalani i haku mai nei ma Waainetena a hoopuka ia mai nei hoi ma Bosetona, nolaila, ke hoike aku nei makou i ka lohe i ko makou poe heluhelu, e unuhi a hoopuka aku ana makou i na molelo la maloko o na kolamu o na nupepa KE ALOHA AINA puka la a me puka pule, ma ka pule mua o keia mahina ae no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu, Nolaila, e lawe nui i KE ALOHA AINA i ike i ka buke moolelo hookahi a ka Moiwahine Liliuokalani ii haku ai a hoopuka ia ma ka aina malihini me na olelo walania a ku i ke aloha no Kona hookahuli ia ana. Aloha no Oia.
UA WAIHO AKU.
Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Malulani i ke kakahiaka la Sabati nei, i hoea pu mai ai o F. W. Carter ka Makai Nui o ka mokupuni o Kauai, a o ke kumu o kona holo ana mai, oia no kona waiho ana mai i ka hookohu Makai Nui no ia mokupuni.
Ua lohe wale ia mai, o ke kumu nui o keia hoiLoi ana mai la i kona hookohu, oia no koina paa ana malalo o kekahi hana okoa, malalo o kona hoahanau ponoi la, A. W. Carter, kekahi ona o kekahi aina waiwai nui ma ka mokupuni o Molokai.
Mamuli o keia kumu, ua hiki ole i ka Ilamuku ke kaohi aku iaia malalo o keia hana a ke aupuni, nolaila, na kau aku nei na maka o ka Ilamuku maluna o J. H. Coneu ka Hope Makai Nui oia mokupuni, a ma ka po la Sabati nei no i hoomaopopo loa ia ai kona hookohu, a ma ka Malulalni e holo aku ai ka Ilamuku no Lihue, Kauai, no ka hookohu ana aku iaia i pani ma kahi o ka mea i waiho mai i kona kulana.
KE ALANUI KAAAHI HOU
I ka wa o ke alahao o ke alanai kaaahi e hoomoe ia nei a hiki i Waialua e pau ai, ua loaa i ua malihini a me na kamaaina o ke kulanakauhale nei he wa ehoea kino aku ai i ke one kani kaulana o Waianae me ka luhi ole, no ka makaikai ana i keia hana kupaianaha a ke Akua, no ka mea, aole he kaawale loa o keia one kani mai ke alahao aku.
He niau puuone ano ole wale no keia i ka nana aku, aka; i ka wa nae e pii ia aku ai iluna he nunulu elike me ka ilio, ua olelo ae o Sam anaru, aole he hookokoke o ka bipi malaila, a pela na lumahana Iapana e hana nei i ke alanui kaaahi, ua ku a makau maoli no kekahi poe o lakou i keia one kani kupanaha.
KE SENATE O MAUI
Aia ka Poai Uniona American o ka mokupuni o Maui, ke liuliu ala e wae i moho Seuete no ke pani ana i ka hakahaka o ka makaiua o W. Y. Horner, i make, elike me ke kuahaua a ke Kuhina Kalaiaina, elike me na rula maa mau no ia hana.
Ma ke ahiahi Poaono nei, i malama ia ai he halawai ma Kahului, no ke koho ana i moho no ke lakou poai, a o ka mea i hoomaopopo ia, o ka inoa o A. N. Kepoikai ka mea i hilinai nui ia e puka mai ana e ko Maui poe Pi-Gi, a oiai hoi, he keiki papa no oia no ia mokupuni, a na kupono no ke lilo ia wahi iaia.
KA ILINA HOU O KE AUPUNI
He elua mau apana aina a ke aupuni e noonoo nei i keia wa i ilina kupapau no ke kanu ana i na kino make, he hookahi aia ma Kahauiki nona na eka he 40, a he elua mau apana ma Halawa, he 50 a oi aku eka. E hiki ana no ke kaa kupapau a me na kaa ohana i ka apana mua i manao ia, aka i na apana elua iho i koe maluna o ke kaaahi i manao ia ai e lawe me ka hoemi loa ia iho o ka uku kaaahi. I na e hooholo io ia ae ana ka ilina kupapau o Halawa alaila e waiho ia ana he kaa kupapau malalo o laila a me ke kahi mau hooponopono e ae no ka wai. Aole i maopopo loa ka apana e koho ia ana e ke aupuni.
EIA KE NOONOO IA NEI
O kela heihei i hoopaapaa ia ai mawaho o ka Paka o kewalo, mawaena o King, Damon, eia ia iloko o ka lima o na Lunakanawai oia hana kahi i noonoo ia ai oia hoi o Mekia Jones, Mekia Macarthy a me George Angus ua noho lakou e hoolohe i na olelo ike mawaena o na aoao elua, ma ka la Sabati nei, (oia hoi ka la inehinei) E halawai hou ana no lakou i keia awakea Poakahi, a ke kanalua ole ia nei ka puka mai o ka lakou olelo hooholo maluna o ke alahele o ke kaulike a me ka pololei, i mea e hoomau ole ia ai na paonioni iloko oia kahua hoopau manao o ka lehulehu.
NUI NA AIHUE MA PUOWAAE NEI
He mau pule i hala ae nei, ua aihue ia iho la he mau ilikaa mai na home mai o kekahi poe e noho nei malalo mai o Puowina, he hookahi mai kahi mai o P. E. Nichols, ka lua mai kahi mai o H. B. G. Biart a o kekolu mai ka home mai o kekahi Pukiki. A ua lilo pu aku hoi mai kekahi hale aku maia wahi no he mau lako gula me $40 ma ke gula.
No kahi o Kauka Anderson, ua aihue ia iho Ia he mau moa.
HOPUIA NO KA AIHUE.
Ma ka Poalima nei, na hopuia iho la kekahi kanaka, nona ka inoa o Kulia. Ua ikeia oia i ke komo ana iloko o ka rumi o ka malama moku o luna o ka mokuahi Noeau, ma, ka hora 3 o ka anina la, ua hoike koke ia aku ka lohe i kekahi makai, a i kona wa i hoea aku ai, ua loaa aku a o Kulia e hoomaka aku ana e huli ia loko o ka pakeke o ka puliki e waiho ana maloko o ua rumi la ua laweia mai oua no ka halewai a malailai loaa aku ai he elua, mau tini samano iloko o kona poli, i ka wa i nanau ia aku ai, ua hoike mai la oia no ka halekuai mea ai o Walakahauki keia mau tini, he 10 keneta o ka mea hookahi. Ua laweia aku oia e Kapena Paka no ka halekuai o Walakahauki, a malaila i hoike mai ai o Kulia ua aihue ia eia ua mau tini samano ala. Weliweli no ka maka’u ole.
PAKELE MAI KU I KA PAHI
Ma ka auina la o ka Poaha nei, ua ulu ae he hakaka mawaena o na makai uwapo Harry Evans a me Jim Kupihea, a me kekahi mau Inina mahuka o ka mokupea Mauna Ala, a mamuli no hoi o ko Kupihea piha eleu, ua pakele ae la kona ola ina ua kamumu ka puhi a ka lokoino iloko ona.
I ka hora 10 oia kakahiaka, i ka wa a ka mokupea Mauna Ala e liuliu ana e hoopuka no waho o Mamala, ua ike aku la na makai i ke poo o kekahi mau haole e kiei mai ana maluna o kekahi ahua papa, e kiai ana hoi i ka holo aku o ko laua mokupea.
Ua holo koke aku o Evans a me Kupihea no ka hopu ana ia laua a hoihoi aku iluna o ka mokupea, i ka ike ana mai o na luina mahuka i ko laua poino, ua pahu koke mai la kekahi o laua ia Jim Kupihea i ka pakahi, me ka eleu nui, na kulai aku la oia i ka haole a paa aku la i kona mau lima, a o kekahi hoi, ua mokumoku ae oia i ke pihi o ke kuka o Harry Evans.
I ko laua wa i lawe ia ai no luna o ka moku ua hooulu haunaele hou ae la laua malaila, a nolaila, ua lawe ia mai la laua no ka hulewai, a ke paa nei no ka hookolokolo ia aku.
MAKE HIKIWAWE
Maloko mai o ke telepone, i hoounaia mai e Paulo R. Isengerg, mai Waialae mai, e hoike ana, ua make hikiwawe ia kekahi kanaka Hawaii opio ma kahi kokoke i kona wahi e noho ana, kona hoi ka nui o na makahiki he 16. Ua hoouna ia aku o Kakuka Emekona uo kahi o ka mea i make, a mamuli o kana nana ana, ua hoike ae o’a, ua make oia mamuli o ka inoino o na mea haua o loko o kona opu.
OIA KA HANA ANA
Mamuli o ko makou ike ana iho maloko o kou mau kolamu e KE ALOHA AINA, i ka papainoa o na poe a pau i haawi i ka lakou mau hunahuna dala ma ka lima o kekahi Komite ohi dala, nona ka inoa o Mrs. Helen Kamaiopili, ke hauoli nui nei makou i ka hooko ia ana o ko makou leo e ke Komite ohi dala, a nona hoi makou e hilinai nei maluna ona, mamuli o kona hooko pololei i na dala o ka lehulehu. Nolaila, ke hoike nei makou i na mahalo kiekie ana maluua ona, a nona hoi ka maalo mai i kahi wa, ua makaukaku makou me ua kokua no ka opono o ka lahui. Me ke aloha.
Na Kekahi poe i haawi ma ka lima o Mrs. H. Kamaiopili.
MA KE KAUKOHA.
O makou o na luna Nui a me na iaia o ka A H A o na wahine o Hilo Taono.
E like me ke kuahaua o ka Nupepa Puka la aloha aina o ka la 21 o Feb AD 1898, no ke ola o na Elele a ka lahui.
Nolaila, ua hooko makou ia hana me ka eleu a me ka manao lokahi me ka nana ole ae ina keakea.
A nolaila, ke haawi aku nei ka hui ina hoomaikai he nui ina poe a pau, i kokua aloha mai no ke ola o na Elele.
MRS. MIHANA AI.
Komite Hoomalu
Hilo, Mar. 9, 1898.
AUHEA KEIA MAU DALA A KA LEHULEHU
Ma na leta, a ma na mea i hoike ia mai i na Luna Nui o ka Hui o na wahine, ua hoouna ia he mau dala i ka Hui Kalaiaina, a e koi pu mai ana e hoolaha aku, a penei na mea i hoomaopopoia:
Mai Napoopoo Kona Hawaii $33.50
“ Kohala, Hawaii........ 19.80
“ Laie, Koolauloa, Oahu... 40.00
“ W. Kawaiki, Honolulu 7.00
“ Capt. Sam o Moi “ 2.00
“ Kamalo, Molokai 5.00
“ kekahi wahi mai o Kauai
ia D. Ai....... 6.00
Ke huiia keia mau dala a pau $113.30 me ke koe pu o na mea e ae he nui i hele ia iwaena o kekahi poe.
Ma ka pane hoi a na Komite o ka Hui Kalaiaina i ka palapala a ke Komite Ninaninau a na wahine i koho ai, ke ike ae la kakou, he kanaono ($60.00) wale no ka mau wahi dala i hoouna ia i Wasinetona no na Elele eha (ma ka pa $15.00 paha a ka mea hookahi o lakou) ua waiwai ia mau dala ua hele ma ke ala pololei. Alaila, e koe ana mailoko ae o keia huina i hoike ia maluna he $53.30. Auhea ia mau wahi kenikeni, e hoihoi koke ae ia Miss Lucy Peabody i ka Puuku o ka waihona o na Elele Kalauokalani ma e pono ai. Ke waiho aku nei makou na ka lehulehu no e kaupaona iho ma ka mea kaupaona.