Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 13, 26 March 1898 — Page 3

Page PDF (809.12 KB)

This text was transcribed by:  Pohai Souza
This work is dedicated to:  Halau Hula Kamamolikolehua

KE ALOHA AINA

 

HALAWAI A KA MANA HOOKO O NA AHAHUI ALOHA AINA EKOLU

            He 30 minute i hala ae o ka hora 10 o keia kakahiaka Poakolu, akahi no a hoomaka ae na keehina hana o ka malama ia ana o na hana halawai a ka Mana Hooko o na Ahahui ekolu, oia hoi ka Ahahui Aloha Aina o na kane a me na wahine, a me ke Kalaiaina ma ka hale halawai o ka Hui Kalaiaina ma Alanui Ema, i noho hoomalu ia e ka Hope Peresidena o ka Hui Aloha Aina o na kane, J. K. Kaunamano.

            I loa no a malu ka Aha, oia no ka wa i komo mai ai o na Elele mai kekahi rumi okoa aku, a i kahi a ke anaina e noho hamau ana, a oia no hoi ka wa i ku holookoa ai ke anaina iluna, no ka haawi ana aku i ko lakou mau hoomaikai no laua.

            O keia no hoi ka wa i kahoahoa ae ai ke kahunapule o ka hoomana Naauao, i ka nonoi ana aku i ka Mea Mana Loa, e hooholomua mai i na hana oloko oia halawai.

            I ka pau ana o keia, ua ku mai la ka Lunahoomalu a hoakaka mai la, o ka pane a na Komite ka hana mua i keia wa, oia hoi kekahi pane i hoomakaukau mua ia e na hoa o ka Mana Hooko o na Ahahui ekolu.

            Heluhelu mai o J. Kanui i ka pane a na Komite, iloko o ke akahele a hiki i ka pau ana.

            Ua lilo ka mua o ka haawi ana mai i na hoomaikai i na Komite ma ka aoao o na Elele, ia Jas. K. Kaulia, a mahope o D. Kalauokalani, a he like wale no ka lana olelo, a e waiho ana hoi kekahi hapa o ka laua hana iloko o ka lima o ka laua Kakauolelo, oia hoi o W. Auld.

            Heluhelu mai o W. Auld i ka hoike a na Elele, a iloko o kana hoike, o ka palapala hoopii a ka Hui Aloha Aina o 21,000 a oi ke kumu i nawaliwali loa ai ke kuikahi hoohui aina; a o ka lua, oia ka waiho ana aku o D. Kalauokalani i kana palapala hoopii koi aupuni kumu, ma ka la 23 o Feberuari, 1898, a oia no hoi ka hana hope a na Elele mamua ae o ka huli hoi ana mai o na Elele no Hawaii nei.

            I ka pau ana o kana hoike, oia no ka wa i ku mai ai na Elele e hoike i ko laua manao, a ma ka laua mau hoike, ua lawe mai makou ma ka mea ano nui, oia hoi keia:) O ka mua, o ka nawaliwali o ke kuikahi; o ka lua, o ka loaa ana o ka ikaika i na Elele Hawaii ka ikaika hoohana iloko o ka Aha Senate he 43 kue hoohui ia 46 kakoo i ka hoohui aku.

            O ke kolu, oia ke kumuhana koho balota, kekahi hoi o na kumuhana a Peresidena Dole i hoi awiwi mai nei; o ka ha, oia ka hoahu ana o ka lahui i waihone lulu no lakou, no ka hoomakaukau ana i ola honua, no ka ulu hou mai o kekahi hana ma keia mua aku, ua makaukau mua ka lahui i ke dala e hiki ai ke hoonee i na hana nui a pau e pono ai ko ka lahui aoao; o ka lima, oia ko na Elele hele ana o hoike ma kela a me keia mokupuni i ko laua mau manao no ka lakou mea i hana ai, a me ke ao maoli ana aku i ka lahui e kupaa mau ma na ano a pau, i ka wa e hoala ia mai ai ka hana koho balota e ke aupuni e ku nei, koe wale no ke koho balota laula, malalo o ka hooponopono ana a Amerika, a i ole, ma ke kanawai koho balota o 1892.

            Ua hoike mai na Elele i keia mau kumu nui me ka wehewehe ana imua o ke anaina o na poe i akiakia aku malaila, me ke akahele, a na hoike pu mai no hoi, aole loa i maopopo iki o Amerika ma o kona Hale Senate la, i ke kumu nui o ka hookahuli ia ana o ko kakou aupuni Moi, mamuli o ko kakou ka lahui Hawaii hoomaopopo ole ana iloko o na makahiki elima ae nei i hala, hoouna ole ana aku i mau Elele, e kue ana i ka hoohui aina, a e hoike aku hoi, aohe makemake o ka lahui Hawaii ia mea.

            O ke kumu o ko laua hoi ana mai, oia no ka noho ana o ka Aha Elele a kuka no ka lakou mea pono e hana ai, i wahi hoi e hoemi mai ai i na lilo ma ko ka lahui aoao, a ua hooholo lakou me ka manao lokahi, o Keoni Rikekini ke noho e hana ma ko ka lahui aoao, a o laua ke hoi mai me ke Kakauolelo pu a na Elele, a malalo oia kumu, ua haalele io aku aku la na Elele ia Wasinetona ma ka la 27 o Feberuari, a huli hoi mai la no Honolulu nei.

            O keia ae la maluna na mea ano nui a makou i lawe mai ai ma o ka laua hoike ma o ka laua Kakauolelo la, a ma o ka laua mau olelo ponoi la hoi imua o ke anaina i malama ia ma ke alanui Ema, a ua nui no hoi na poe i kipa ae a lohe pono i ka lakou mau hoike, a iwaena oia huina, he 12 lala o ka Papa Hooko o na Wahine i akoakoa ae ma ia halawai, a ua like hoi ia me na haumana he 12 a ka Haku.  Nani kela.

 

            Ua hoolilo aku o Henry Vida i kona mau mahele o ka mokukuna Waialua ia Harry Evans.

 

            Ua hoopaiia o Kanakaaimoku a me Kalaeiwa, he 30 la hoopaahao pakahi ma Kawa, no ka lawe malu ana i kekahi eke kopaa mai kekahi mai o na mokuahi o Waila Ma.

 

HE WAIKAHE NUI.

Uhipuia na Uwapo

NAHAHA NA PAIPU ELILEPO

Lilo he Keiki i ka Wai

Hoolana puia na Hale - Make he Iapana

            He ku i ka weliweli na hana a ka waikahe i ka auwina la Poaha, hora 3 p.m.  Ua hoopiha ia na kae kahawai me na poe makaikai, a me na poe e hoohei ana me na kaula i na apana papa e lawe hele ia ana e ka wai.  O na uwapo mamua ae o Sana Lui a me Kamila ua uhipu ia e ka wai, a ua hoopoinoia no hoi ia mamuli o ka hookuia ana e kekahi kao lawe lepo.

            O na paipu o ke kao eli lepo e waiho ana mauka iho o a Uwapo a Haaliliamanu, ua lilo aku ia i ka wai.  O kekahi hale ma Aala, ua hanee, a o na hale e ku ana ma Kamanuwai, ua halana pu ia e ka wai, a no mauka aku oia wahi ua lilo he halelaau nui a laki i ka paa ana i kekahi mau kumulaau, ua haalele ia na poe oia mau wahi i ko lakou mau home.  A he moana wai ka hale hoolulu kaa ahi.  Ua hiki ke holo ka waapa maluna oia wahi, a ma ke Alanui Moi.  Ua laweia he mau waapa ma Kamanuwai, a pela ma Aala ae nei no ka hoohiki ana i ka ukana o na hale i hoolanaia e ka wai no ka mea, ma kekahi mau wahi aole he ku o ke kanaka ilalo.

            I ke awakea, oiai, na keiki o ke kula o Sana Lui e hoi ana no ko lakou mau home mai ka halekula aku, ua haule iho la kekahi wahi keki uuku iloko o ke kahawai o Nuuanu, ua lilo oia i ka wa, aka, ua laki nae i ka ike e ia ana e kekahi kanaka, a holo mai la e hoopakele iaia.  Ua loaa aku oia ua nawaliwali, mamuli o ka lumilumi ia ana e ka wai, a ua piha hoi kona opu i ka wai.  Ua hoihoi ia mai la oia no ka halekula, a mailaila i hoihoi loa ia aku oia no kona home.

            Ua lilo mai la he haole i ka hoe 3:20, a ua pakele ke ola, mamuli o kona hoao ana e hoopakele i ke ola o kekahi Iapana e lilo ana i ka wai kona kumu i lele ai iloko o ka wai, ua make ka Iapana.

            O keia kekahi o na waikahe nui loa i ke ia ma ke kahawai o Nuuanu.

 

            Aia no ma ka uwapo Pakipika e hoolei nei ka mokuahi Azets i kona ukana lanahu.

 

            Mamuli o ka ua o ka Poaono nei, aole i malama ia na lealea heihei maloko o ka pa kula o Sana Lui

 

Nuhou Hope Loa

HAALELEHE MAU TAUSANI LIMAHANA

            Belina, Mar. 5. He lehulehu wale na limahana o na kulanakauhale like o Geremania i haalele aku i ka hana.  Maloko o Belina he 12,000 poe hana kamaa i haalele aku i ka hana, no ke ake ana e hoopiiia ae ko lakou mau uku hana, a me he mea la, e komo pu mai ana kekahi poe o kahi mau wahi e ae me lakou.  O na poe hana pahu ume ma Hamburg a me Algona, ua haalele aku lakou i ka hana, mamuli o ko lakou makemake ana e hoemiia i eiwa hora hana o ka la.  Ma Dresden, ua waiho aku he 8000 poe hana kikaliki i ka hana.  Ua hoea mai na lono e like me keia mai na kulanakauhale mai o Charlottenburg, Stettin, Koenigsberg a me Sarou.  Ma ke noi a Barona von Stumm, na hoounaia aku la he pualikoa no ka hoomalu ana i ka Apana o Saar.

 

E KUAI ANA O HAVANA I MOKUKAUA

            Havana, Mar. 10.  O na poe aloha oiaio ia Havana, eia lakou ke hoolala nei e kapili a i ole e kuai aku i mokukaua no ke kokua ana ia Sepania o ke ano hou loa.  Ua hoopuka ae na nupepa ma na manao pepa i keia la, e no ana i na poe he aloha oiaio e noho ana ma Havana e lulu i dala no ke kuai ana i mokukaua.  Ua hoopuka ia ae maloko o kekahi mau nupepa e malama ia ana he mau hana lealea maloko o ka Lancoln Theater no ka pomaikai o keia kumuhana e noonoo ia nei.  E kapaia ana ka inoa o keia mokukaua o Isa de Cuba.

 

HE $80,800 I HOOKAAWALEIA NO KA UKU ANA I NA MOKUAHI LAWELETA.

Wasinetona, Mar. 10.  O ka bila haleleta i hookawale ia ua hoikeia ae i maloko o ka Hale i keia la, ua like no ia me kokela makahiki aku nei i hookaawaleia ai he $50,000 no ka hui laina mokuahi Okenika no ka lawe ana i na eke leta.

 

KA HALE IPUKUKUI O DAIMANA HILA

            Eia ka hale ipukukui o Daimana Hila ke kukuluia nei, a iloko wale no o na la pokole i koe e ike ia ana no kona malamalama e hoolei pau ana no waho o ka moana, no ka hoike ana aku hoi i na moku a pau mai hookokoke mai iuka o ka aina, o poino auanei.

            Malalo o na hooponopono ana a Gug Gere e kukulu ia nei ua hale la, o na lako a pau o ua hale la i hoouna ia mai nei mai Parisa mai, ua pololei na mea a pau, a he oiwi kilakila maoli no kona ke paa io ae.  I ka Poalima o kela pule aku nei i hoomaka ia ai ke kukulu ana o ua hale la, a e hoomau ia aku ana ka hana a hiki i kona paa ana.

 

E HOAOIA AKU ANA E KOHO

            Wasinetona, Mar. 9.  O ke kuikahi hoohuiaina e hooneeia aku ana ia imua me ka hakalia ole.  Ua hoea ae keia manao i keia la mamuli o ko Senate Davies manao e lawe mai i ke kumuhana a Bacon iloko o ka aha hooko.  Aole nae i makaukau o Bacon no ke makailio ana maluna o kana kumuhana i hoolala ai, oia hoi, e koho balota maluna o ka ninau hoohui aina.  E hoomau ia aku ka noho ana o ka aha hooko, a e hoaoia ana ka lawe ana mai e koho i ke kuikahi.

 

UA HOOPAIIA HE $200.

            Imua o ka Aha Hookolokolo Apana, ua hoopai ia iho la o Edmund Norrie a me Horace Wright, ka Lunahooponopono o ka nupepa Kuokoa namu a me kona kokua kakau mea hou, no kekahi hewa laibila i kekahi luna mahiko o Kauai.  He $200 ko Norrie hoopai, he $1.00 ko Horace Wright, ua hoopii hou aku la o NOrrie i kona hihia i ke kau kiure, a me he mea la, e uku ana no o Wright i kona hoopai, no ka mea, he $1.00 wale no.

 

PAU KE AHI

            Ua ulu ae he pioo nui mawaena o na limahana o ka hale hana hao o Ulakoheo, ma ke kakahiaka o ka Poakahi nei, mamuli o ka pau ana o loko o ka ipuhao hoomoa ta  i ke ahi, he ipuhao keia i hanaia no ka hooluu ana i na paipu iloko o ke ta.

            Ua hoea aku kekahi puulu kanaka malaila no ka makaikai ana.  Ua hoolapu ae na alelo manamana o ke ahi i ke ta, a iloko o ka manawa pokole loa ua kohu luapele, na hopu hoihoi maoli ia kekahi poe, a aneane loa e kahea i na kaa kinaiahi, aka, ua hoomanawanui no nae na limahana o ka hale hana hao i ke kinai ana a hiki i ka pio loa ana o ke ahi.

 

UA ANEANE E PAA KE ALAHAO A HIKI I WAIALUA

            Ua olelo o Mr. Dillingham, ma ka la 1 o Mei ae nei o loheia ai ka leo oeoe o na komau kaaahi e hoopaiakuli ana ia Waialua.  O ke kumu i ulolohi loa ai o ka hoonee ia ana o na hana i mua, mamuli no ia o ka ino o keia mau la, aka, aole nae i hookuemi ia mai ka ikaika o na limahana e hoomoe la i na alahao kaaahi…  I keia wa aia ke alanui kaaahi he hookahi wale no mile mai ka lae mai o Kaena, a ke hoomau ia la no ka hana me ka puahi nui.

 

            Ua haalele iho o Wray Taylor, ka haole hookani okana o ka luakini o Sana Anaru i keia awakea maluna o ka Zealandia, no ka hoolana maiʻi anei.