Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 14, 2 April 1898 — Page 5

KE ALOHA AINA, POAONO, APERILA 2, 1898.

 

            MAKE KE KUIKAHI HOOHUIAINA.

 

Laweia mai ka Noonooia ma ka Olelo Hooholo

 

            Ma ka la inehinei i ae aku ai o ke Komite o na Aina E, e laweia mai ka noonoola ana o ka ninau hoohuiaina maloko o ka Hale imua hoi o ke akea, a ua ae pu aku hoi e lawe ia mai ka hoohuiaina @a ka olelo hooholo, a o'a hoi ka Senate Davies e hoike aku ai i ke Senate, a o keia kumuhana ke pani ana makahi o ke kuikahi i haule aku la, aka, aole nae iaia ka manawa e laweia mai ai o keia kumohana e noonoo ia. – The Post, Mar. 17, 1898.

 

            O na lono telegarpa hope loa i loaa mai nei i kekahi hoaloha a makou i hilinai ai mai Wasinetona mai mamua koke iho o ka holo ana mai nei o ka mokuahi Kina, penei no ia:

Mar. 23, 1898,

Hora 6:55, a. m.

            Ke manaoio nei na hoaloha, aole e holo ana ka olelo hooholo.  Ua pau loa ka manawa i na mea e pili ana me Sepania.

 

I MAU KOKUA MANAWALEA.

 

            Ua ike iho makou i na manao o ko makou hoaloha o ka makapeni, oia hoi ke Kuokoa, e olelo ana, e ala ae na Ahahui Manawalea no ke kokua ana i na poe i hoopilikia ia e ka wai, ma o ko lakou nele i na mea e pono ai ko lakou noho ana, e laa paha na pono aahu, a pela aku.

            Nani ko makou hauoli i ka ike ana iho i kona mau manao, a oiai hoi, ua hoea mai keia pilikia i ka wa kupono loa, oia hoi, eia ia nei i keia wa ka Ahaolelo o ke Aupuni, a he hana maikai hoi na lakou ka haawi ana i na kokua mailoko mai o ka waihona o ka lehulehu, a aole loa he mea nana e hoahewa aku ia lakou, no ka mea, o ko ka lahui kuleana ia i haawi ia ma o lakou la.  A o ka lakou hana pono, oia ke kokua ae i keia wa ano.

 

            Oiai no makou e hoohana ana no ka pono o na uhane ola kino o ka poe i hoopilikia ia e ka wai aia hoi, ua hoike koke ia mai la ia makou ka lohe, e olelo ana, ma keia auina la iho la i noho ai na Luna Nui o ka Hui Kokua Manawalea o ke au Korela o 1895 ma ka home o ko lakou Peresidena Mrs. S. C. Allen, a ua lohe mai makou, ua kohoia na Komite no ka hele ana e nana i na poe i loaa i ka pilikia, a ua hoomaka koke no ka hana i keia auina la me ke kali hou ole aku.  Oia ka hana ana, ku no na kapuai a maloeloe, hoeu no, aohe mea e nele ai o na mahalo ia.  Ma ka pepa o ka Poakahi e hoike piha aku ai makou i ka lakou hana.

 

E KA LAHUI ALOHA, NA OUKOU E KAUPAONA.

 

Ke Aloha Aina

Aloha oe:

            E ae mai ia'u no'u kau wahi kowa kaawale e hoakaka iki aku imua o ka lahui aloha ma ko makou aoao na Komite a Luna Nui o ka Hui Aloha Aina o na wahine, ka poe nana i hoala ae i ka hana Lulu Kokua Lahui Nui o na la i hala aku la, ma ka imi hou ana i ola no na Elele.  Ma ke'a wahi la, ke waiho aku nei na oukou e ka lahui, e kaupaona i ka pono a me ka hewa o na @ i hana ia.

            He oiaio, i hapai makou na makuahine aloha aina, aole mamuli wale iho o ko makou mau manao ponoi, i mea e hooluhi wale aku ai, a e hoopilikia wale ia ai hoi oukou ka lahui e noho ana iloko o ka hune a me ka nele.  Aole!  Aole loa pela.  Aka, mamuli no ia o na leta ponoi a na Elele a me ka ka hoaloha Joseph Heleluhe, i hoolaha akea la ae ai imua o kakou, o onkou ka hoike no ia mea, a hele pu ia mau leta iloko o ka nupepa puka la a makou i paipai aku ai, a i uwalo aku ai ia oukou ka lahui e maliu mai, e alu like kakou me ka lokahi, i ola no na Elele, e noho hou aku ai a hiki i ka hopena o ka hana, ka mea a kakou i manao nui ai, aole hoi no kahi mau mea e ae, elike no me na mea i hoakaka ia ma ia mau leta.

            He oiaio, ua maliu mai oukou me ke aloha, a ua hooko ia iloko o ka wa pokole loa, ka mea hoi a makou i aie nui ai i ko oukou lokomaikai, na hoa makaainana o makou.  Ua pupukahi ae kakou me ka manaoio hana a me ka ulumahiehie nui, me na puuwai e pana like ana no ke aloha a me ka makee ana i ka aina hanau a kakou e makamae nei no ka pono o na keiki a me na mamo mahope aku o lakou no ka wa mau loa.

            A oiai hoi, ua hooku'i ia mai makou e na leo kaniuhu o kekahi poe e nune ana no ia mau dala a kakou i lulu iho nei, e ui mai ana kekahi poe, pehea akula la ia mau dala i hala aku la, i na no paha he mea hiki e hoihoi hou ia i kela a me keia oiai na Elele ua hoi mai.

            Ae, e ka lahui, aole oukou i hewa ma ia mea, ma ko makou aoao hoi, na poe nana oukou i hooluhi aku, ke nonoi aku nei, e kala ia mai makou na makuahine o na hana aloha aina a pau.

            Ua hana makou, ua hooikaika pauaho ole me ka hoomanawanui pu iloko o na hoino ia mai, ua kilei ae ia mau mea mahope o ko makou mau kua me ka nana ole ae ia mau alalai ma ke alahele, aka, e kau mau ana na manaolana imua, no ke aloha a me ka makee i ka pono o ka aina a me ka lahui.

            He nani ia ua hoi io mai la no na Elele eia i ka aina nei, aole hoi i ka aina malihini, ka mea a kakou i hooikaika nui ai e loaa aku na kokua o ka noho ana e hana i ko kakou pono, colaila, ke hoakaka nei au i ko makou manao, a na oukou ia e nana mai.

            O ka huina nui o na dala a oukou a pau, he tausani a oi, he tausani hoi i hoouna ia ma ka la 3 o Maraki elike me na mea i hoike ia ma na nupepa mua.  Ua ohi ia mai nei e na Elele ma Kapalakiko he hookahi haneri, a ua koe he eiwa haneri i hala loa aku ma ka eke leta o Wasinetona ma ka inoa o ka mea a oukou i hilinai ai, aole i halawai ia mau dala me na Elele, oiai, i ka la 4 o Maraki i Kapalakiko lakou ia wa, (eia pu no hoi he mau haneri ekolu e waiho nei ma ka waihona o ka Puuku) ke lana nei no nae ko makou manao, malia, o kela mau dala e hele 'la, e hoi hou mai ana no paha ia i o kakou nei.

            I mea no oukou ka lahui e ahewa ole mai ai ia makou, nolaila, e paa ana makou ia mau dala a oukou me ka ae ole e hoolilo ia kekahi keneta a hiki i ka wa e loaa mai ai he kauoha mai a oukou mai, i kahi i manaoia e hoolilo, a ina paha e hoihoi hou ia ka kela me keia, a i ole, e malama ia no paha no ko oukou mau pono, no kahi mau hana hou e hoea mai ana.

            Ua makaukau makou e hana pela a e waiho ia i kahi e maluhia ai, a hiki i ka wa e pa-e mai ai ko oukou leo kahea no ia mau dala, oiai, o oukou no ke kuleana ma ia mea, a mai ili mai ko oukou ahewa ana maluna iho o makou, he poe wale no makou e hookauwa ana i ko makou mau kino nawaliwali me na puuwai hopo ole i ake e hana e like me ka mea e hiki ana no ka pono o ko kakou aina kulaiwi, ina, paha ia he mea e hooko ia ai ko kakou makemake.  O ke Akua wale no ko kakou hoopakele.

            Owau no me ka haahaa,

                        E. Aima Nawahi.

            Honolulu, Mar. 29, 1898.

 

HE 301 I HOONELE IA ME NA HOME.

 

            Ma ka huli pono ia ana o na poe i poino ma kela waikahe nui o ka auina la Poaha nei, ua loaa pololei aku ka huina o na poe i hooneleia me na home i ka ilamuku, oia hoi, he 301, a mailoko mai o keia huina, he 117 he poe keiki opio, a o kana kokua i manao ai, oia no ka haawi manawalea ana aku i kekahi mau kaa no ka halihali ana i ka lakou mau ukana a me kekahi wahi okoa, no ka mea, aole e hiki ia lakou ke noho koke ma ko lakou mau home i halana ia e ka wai i keia mau la e nee nei, a me he mea la maloko o elua pule e hiki ai ia lakou ke hoi hou ma ko lakou mau home.

 

KA HOPENA O KA INU RAMA.

 

            Ua ulu ae he haunaele ma ke awakea o ka Poakahi nei, mawaena o kekahi poe eha ma ke alanui Nuuanu, nana hoi i haawi aku i kekahi alina ma kona helehelena no ka hopena o kona mau la ma keia ola ana.

            Mai uka mai o Niolopa keia poe i hoi mai ai me ke sahiohio, mahope hoi o ko lakou inu ana i ke suaipa malaila, a ma keia hoi ana mai a lakou, ua ulu ae la he hoopaa mawaena o kekahi kanaka nona ka inoa o Lio a me kekahi poe ekolu no lakou na inoa o Kaapana, Kapaki a me Moke, ua lele aku lakou maluna o Lio me ka manao ana e hoea aku iaia aka, ua kue mai no nae oia ia lakou, a ma keia hakaka ana, ua mo-ku a kaawale kekahi wahi apana o ka ihu o Lio, mamuli o ke nahu ia ana e kekahi o kona mau hoa kanaka.

            Ua hoomau aku no oia i ka hakaka ana a hiki i ka wa i hoea aku ai o kekahi makai, a lawe ia mai la na poe ekolu i alu iho ai ia Lio, no ka hoopaa ana i ka halewai.

            O keia wahi o Niolopa, he wahi keia i ike mau ia no ka hana suaipa a me ka ona rama, aka, no kekahi wa loihi na noho maluhia ia wahi, aka, eia nae ke hoomaka hou mai nei ka hana suaipa o hoalii hou ma ia wahi.  A me he mea la e hoea aku ana o makai kiu Kaapa me kona mau kanaka ma ia wahi na keia mua aku.

 

KA HALAWAI MAKAAINANA NUI.

 

            Mamuli o na leo nonoi o ka lahui a makou i hoike aku ai i na la i hala iho la, no ke kahea ia i halawai makaainana nui, no ka lohe ana o ka lahui i ka hua a me ka waiwai o ka hoouna ana aku nei i na Elele i Wasinetona, mamua hoi o ka lohe pepeiao wale mai no mai a hai mai, a oiai hoi, he kuleana ko lakou e koi ai ma na ano a pau, e haawi mai na Elele i na manao hoolana e hauoli ai ka lahui, ma ka laua huakai imi pomaikai.

            Nolaila, ua kahea ae nei ka Peresidena Nui o ka Paeaina o na Hui Aloha Aina a Elele Poo hoi i Wasinetona, e malama ia ana i halawai akea no na makaainana, ma ke ahiahi Poaono, Maraki 26, ma ka hora 7 p.m., maloko o ka luakini o Kaumakapili, a ilaila e lohe pono ai kakou i na mea a pau a lakou i hana ai, elike me ka makou i hoike mua aku ai, ilaila e ike ia ai ke au-nui a me ke au-iki, wahi a ka olelo, ka waiwai a me ka waiwai ole o ka lakou hana, a pela aku.

            Ua manao no hoi makou, ua kupono ole ka waiho ia ana o kela halawai iloko o ka luakini o Kaumakapili, kahi hoi he mau haneri wale no kanaka, a o ka piha ae la no ia, koe wale iho no ka hana mao ole o ka ua i keia mau  la e hele nei, a ma ia kumu paha i noonoo ia ai pela e hana ai, aka, ina ua manao ia no ka lahui holookoa keia halawai, e haawi ia no ma kahi kupono, elike me ka Makeke Kuai I'a, ke Kuea o ka Pa'lii, kahi i maa mau i ka lehulehu i ka hele e hoolohe, i na hora o ke ao, elike me ka hora 4 a 5 paha, manao makou, ua lawa ia manawa no laua e hoike ai me ka lohe pu o na makaainana mai na Pali Koolau mai, ko Ewa mai hoi, ko Waianae a me Waialua mai, he hoolawa like ana ia i ka pomaikai mawaena o lakou a pau kekahi poe no hoi i komo pu iloko o na hana kokua i ko lakou mau ola.

            O ko makou manao keia, aole hoi ma ke ano e hoahewa aku ana i ka lakou hana, aka, mamuli o ka manao maikai e hoolawa like ia ia pono iwaena o ka lahui holookoa aole i ka poe kakaikahi o ka heluna he mau haneri wale no, mamuli o ka lawa kupono ole o kela wahi i hookaawale ia no ia hana, oiai hoi, o ko ka lehulehu akenui aia no ia maluna o ko laua leo, a ke lohe pono aku no i na mea a pau, o ka olu iho la no ia o ka manao, a hoi iho la hoi na manao kupikipikio o na la i hala, a kona wahi mau, elike paha me ka hele kapalulu ana o na ula o ke ahi, a ke pa aku no i ka wai o na ohe kiwai, ka emi koke iho no ia o kona ikaika a lilo i mea palupalu.

 

EIA HOU NO KEIA AIE MILIONA.

 

            Eia iloko o na Hale Ahaolelo elua o ke aupuni Repubalika o Hawaii, kekahi bila kanawai no ka hookomo hou ana aku i ka lahui iloko o na auamo koikoi o ka aie kuapapanui ana, ka mea hoi a ka lahui e noke mau nei i ka uwe, i ua hookaumaha kuahewahewa a ke aupuni, mai ka hoomaka ia ana o keia aupuni e ku a hiki i keia la, o na hua nui i loaa mai, oia ka pii mau ana o ka aie a papalua mamua o ka mea hiki i ka lahui ke hookaa.

            He oiaio, o ka huina nui o na dala i makemake ia ma keia bila, he elua miliona ia a oi, a ke hookui aku me ka eha miliona mua, ua pehu ae kona huina nui i ka eono miliona a oi, he nui makolukolu hoi e hiki ole ai i keia lahui ke hookaa, a o ka hope aku no, oia ka banakarupa, a lilo i mea e kudalaia ai ko kakou aupuni, i lilo i ka wa mamua, i momi maemae a me ka hiaai nui ia, aka, ina penei ke ano e hanaia ai, me ka nee mau ana o ka aie imua he mea maopopo, o kona inoa nani kamahao i na la i hala, e lilo ana ia i mea ole.  O ka makou keia e ike nei, aole ma ka lohe o ka pepeiao, aka, ma ka ikemaka ma o ka lakou mau hoike la i puka mau ae i ke akea.