Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 18, 30 April 1898 — Page 2

KE ALOHA AINA POAONO, APERILA 30, 1898

Ke Aloha Aina

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu pepa na ka Lahui Hawaii.

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

EMMA A. NAWAHI.

Puuku o KE ALOHA AINA.

HONOLULU . . . . . APR. 30. 1898

HE MAIKAI KE OLA O KALNI AIMOKU.

            Maluna o ka mokuahi Alameda i hoea mai nei i keia kakahiaka Poaha mai Kapalakiko mai i loaa mai ai na lono hope loa e pili ana no Kalani Aimoku.  He maikai no Oia a me kona mau ukali e noho la ma ka Ebbitt House.

            Aohe no he mau mea i noonoo ia no ka ninau o Hawaii nei, i keia mau la maloko o ke Senate.  Oiai ke aupuni o Amerika Huipuia ma ke kae o ka hookahe koko me Sepania.

            Aka, oia mau pioo kaua nae a pau oia mau aupuni mana nui e ikeia la malaila i keia mau la, ua lilo wale no he mea ole iaia.  A ke kali hoomanawanui la no hoi no ka hopena o ka ninau o Hawaii.  O ka mea nui wale no i hai mai nei, e haawi i ke aloha i ka lahui, a e pule no makou.

 

NA LONO KAUA.

            Maluna mai nei o ka mokuahi Alameda mai Kapalakiko mai nei i loaa mai ai o na lono kaua mawaena o Amerika Huipuia a me Sepania.  Aole i poha ae ke kaua mawaena oia mau aupuni elua i ka wa o ka mokuahi Alameda i haalele aku ai ia Kapalakiko, aka, ke honaku la nae ia i kahi e puka ai.

            He 80,000 koa a ka Peresidena e kuahaua la no ke komo ana aku iloko o ka oihana koa, no ka hele ana e hakaka, a ua haalele aku hoi kekahi poe i ka lakou mea aloha mahope a hele aku la no kahi o ke kahua kaua me ka maopopo ole i ka hopena e loaa ana ia lakou.

            He nui na waimaka i lu ia aku no lakou e ko lakou mau ohana, a pela no hoi lakou i na ohana, aohe wa i kaumaha e ae i ikeia elike me keia no kanakolu makahiki ae nei i aala.

            I keia wa i ike ia ai ke ino o ka hoohuiaiua, no ka mea, i na i hui iho nei kakou, ina i keia wa ua ohi ia mai la kakou i mau koa no ka hele ana aku e hakaka me Sepania, me ka hiki ole hoi ke pale ae i ka makemake o ke aupuai o Amerika Huipuia.

            Ina i hui, i keia wa eia kakou ke pioo nei, ke kaumaha nei, ke ono ole nei ka ai i ka hoomanao ana ae e hele aku ana kakou e molia i ko kakou mau ola makamae no ka hae hoku o Amerika Huipuia, a e haalele iho ana hoi i na mea aloha mahope nei.

            Aka, aole nae o Iehova i ae mai i ka manao o ka poe hoohui aina e hoohui koke ia kakou me Amerika Huipuia, no ka mea, he hopena no ko na hana a pau.  A i keia wa ke ike aku nei makou i na poe e hooikaika nei i ka hoohui aina, ke mihi mai nei i ko lakou laki i ka hui mua ole ana me Amerika Huipuia i ka wa o keia onene kaua i ulu ae la.

            He hookahi wale no kumu i pakele ai kakou, oia no ke kupaa mau o ka lahui ma ke kue mau ana aku i ka hoohui aina.

            Nolaila, o ka makou no e noi hoomau aku nei i ka lahui e hoomau no ko kakou kupaa ana mahope o ke aloha i ka aina, ka Moi a me ka lahui, i ole ai e ike aku ka kakou mau hanauna mahope aku nei i ka eha o ka ili, no ka hele ana e hoopakele i kekahi aina malihini, ana i aloha ole ai mamua.  A lilo wale hoi na ola aohe mea e loaa mai ana i ka lahui Hawaii.

NANI KO KAKOU PAKELE ANA.

            Ua nui ko makou noonoo ana, mamuli, o ka noii pono ana iho, me na manao makee aina no ko kakou kue ana i ke kumuhana hoohuiaina a ka poe naau papau, a ake hoopili wale aku mahope o ka poe e mali nei i kekahi poe Hawaii kakaikahi, e onou aku ia kakou iloko o ka lua mimilo o ka hoohui aupuni me Amerika ka mea nana i hoolilo i ko kakou kulana aupuni onipaa o na la i hala i mea ole.

            Ua hoea ae na leo hoohenehene o ko kakou mau enemi, me ka paleo ana ae imua o ke ao holookoa, ua kupono loa o Hawaii e lilo aku i Panalaau no Amerika, a ma ia lilo ana, e pau loa ai ko ka lahui kuleana ma na mea a pau e pili ana i kona one oiwi ponoi, a e lilo ai hoi oia he ohua noho hale aku malalo o hai.

            Aka, oke aloha aina oiaio, ka makee i kona mau pono kumu, a pela aku, me ka paio ikaika ana iloko o ka nawaliwali, ua hoea mai ka wa a kekahi poe i ake e hoohui ia kakou e apono loa ai me ko lakou mau leo hamumu o ka hamau, i ka pololei o ko kakou kue ana i ka hoohui aina, a penei paha e akaka ai.

            O ka hoea ana ae nei o na ao omamalu kaua mawaena o Sepania a me Amerika, a ina ua hui o Hawaii me Amerika, alaila, i keia la, he pauku iwi na Paemoku o Hawaii na keia mau aupuni kaua elua, oia hoi, e holo mai ana o Amerika a hooili nanahu ma na awa kumoku o ko Hawaii Paeaina, me ka hooili pu i na koa Hawaii, no ka lawe ana ia lakou e honi i ka hohono pauda ma na ale apiipii o ka Moana Pakipika, a i ole, ma na kapakai o Cuba, ke kikowaena o ka hakaka i manao ia ai mawaena o keia mau aupuni elua, ina laua e hakaka io ana.

            I ka wa o ke kaua, he enemi o Hawaii uuku no Sepania, mamuli o kona lilo ana i Panalaau no Amerika, a i ka wa e kaalo mai ai o na moku Sepania ma keia mau kapakai, ua hiki no iaia ke lawe pio ae i kekahi mau wahi o ko kakou mau mokupuni, i wahi hooili nanahu no kona mau mokukaua, a i wahi hoolulu paha, elike me kona makemake.

            O na poe Hawaii a me na poe o na lahui e, i ake ai e lilo i poe Amerika, mao ka hoohui aupuni la, e nui auanei ko lakou mau waha i ka alala, no ka lakou mau keiki a me ka lakou mau wahine, aole hoi o lakou wale no, aka, o kakou pu no kahi o ka poe i kue i ka hoohui aina.

            Nani ko kakou pakele ana, mamuli o ko kakou kue ikaika ana i kela mea ino he hoohui aina, he mea no ua ike ia e ka poe hoohui aina ilikeokeo, he hopena poino ke hoea mai ana mahope aku.

 

NO KEAHA LA I HOPU OLE IA AI.

            O ka makou mea haohao loa e ike mau nei oia ka hopu ia o na pili waiwai liilii i hana ia ma kahi malu e ke aupuni, a o na pili waiwai hoi ma ke akea, ua pupuu mai ko lakou mau lima.

            Eia iho keia la pili waiwai maopopo e hoea mai ana, oia hoi ka la e malama ia ai o ka heihei lio kaa mawaena o kekahi mau lio heihei o ke kulanakauhale nei ma ka la 14 ae nei o Mei, mawaho o Kapiolani Paka, aka, ua maopopo no nae ia makou, aole he hookahi o na poe pili waiwai mawaho o laila e hopu ia ana.

            O ka pili mawaena o na lio e heihei ana ia la, oia hoi, ka Margaret H a me Directress, he $500 a no ke aha la ke aupuni i hele ole aku ai e papa, a e heihei wale laua me ka uku ole ia o kekahi dala i ka mea o laua e eo ai.

            He hana kapakahi maoli no keia aupuni ka hopu ana i na poe pili waiwai liilii a hookuu wale hoi i na poe pili waiwai nui ana imua o ke akea.

            Me he mea la, e hoolimalima ia aku ana ka mokuahi Mikahala no ka lawe ana aku i kekahi poe o ke kulanakauhale nei no ka ahaaina nui a Glade e haawi ia ana ma Kauai i keia mau la iho.

 

KE ALOHA AINA E KUPPA MAU.

UINA KA WAI O NA MOLOKAMA.

Hanaio ke Aloha i paa iloko.

Ebbitt House,

Washington, April 14, 1898.

HON. J. K. KAULIa,

Aloha !  Aloha !!  Aloha Kaua !!!

            Ua loaa mai kau o ka la 24 o Maraki, mai ka aina hanau mai o kaua, aloha wale ka aina, kona mau kualono, kona ea like ole me ko keia aina a kaua i hoomanawanui like iho ai, ae, ua waiho iho oe ia'u mahope nei, e kuoe hookahi ae i ka pono o ka lahui o kaua.

            E ka hoaloha, he nui na mea nana i hoomalule mai i ko'u puuwai, e laa kou a me ko kaua mau hoaloha kaawale ana aku mai ko kakou apu like ana i keia aina malihini makamaka ole, hookahi no makamaka o ke aloha i ka aina a me Kalani a kaua.

            Lohe mai nei au ua hooholo mai nei ka Aha Elele o Maui e noho au i Wasinetona nei a pau ka hana, a ua hooholo lakou e lulu i $1,500 no ko'u mau wahi pono o ka auee ana ae mahope nei no ka hana a ka lahui, aka, ua ike no oe he mau kuee mawaena o ka lahui no kaua, he nui na enemi e hoino ana, aka, aole au i nana aku ia mea, ke hana nei au i na mea a pau e like me kau kauoha no ka pono o ka lahui o kaua.

            Mahope mai o ko oukou hoi ana aku nei, ua nui na kamailio kaua ma na alanui, a ma na Hotele, he mau tausani o na kanaka e pii ana i kela a me keia la ma ke Capitala (Hale Ahaolelo) e hoomaka ana mai ka hora 8 kakahiaka e kali ana a hora 9, hemo ka puka me ka hookeke ke komo ana, a loaa kahi noho, e noho ana a hora 3 auina la, no ka hoolohe ana i ka ka Ahaolelo hooholo ana no na mea pili i ke kaua me Sepania, piha na alahele, na rumi na lanai, a iloko oia aluka e oloio mau ana maua me J. Heleluhe, a e keha (blow) mau ana maua no na mea pili ia Hawaii.

            I keia mau la i hoea mai ai na kanaka koikoi o Amerika nei i ke kulanakauhale nei o Wasinetona, he mau haneri ke hoea mai ana i kela a me keia la.  O na wahine me ka lakou mau palapala hoopii o na kane me ka lakou e nonoi ana i ka Peresidena "aole e kukala ae i ke kaua me Sepania."  E kipa mau mai ana keia mau huakai e ike i ke Alii ma ka Ebbitt House nei, a o na pepa inoa (card) o makou i pai ai aohe makemake o keia poe, aia no a kakau lima maoli aku, ke loaa aku ia ano kani iho la ka aka, ua hoea mai kekahi poe me na pahu i piha me na peni kakau i mea ua makou e kakau aku ai i ko makou mau inoa, he mea nui iho la ia ia lakou, e like no me kau e ike ana ia kakou ianei.

            Ma ka Poalua nei i hoeamai ai e Kenela Lee ke Kanikela Amerika ma Havana, a ma ia po iho hoea mai na Bana o Nu Ioka a hui pu me ka bana o Wasinetona nei, piha na alanui i na kanaka. 

            Eia ianei o W. J. Bryan moho Peresidena a ka poai Kemokalaka, ke noho pu nei makou i ka Ebbitt House nei, he makamaka a he hoaloha no Hawaii.

            E kuu hoaloha, e hoomanao aku i ka hihia o ke keiki a kaua, malia o kahea mai ko Maui ia oe no'u, oia ka'u mea ehaeha loa, aka, ke nonoi nei au i ke Akua e hoomama mai iaia a me ka naau mokumokuahua o kona makua nei.  Aloha ke keiki eia au no ka lahui, ke nonoi nei e aloha iho aia oe, me keia mau olelo pokole, e hoomama e ka lahui, he la ko na ilio a pau wahi a ka olelo o keia au naauao.

            Owau no kou hoahanau iloko o ke aloha i ka aina.

            JOHN RICHARDSON.

 

UA HOOWELIWELI AE E HOU I KA PAHI.

            Ua hoopihoihoi ia ae kekahi poe e noho nei ma Kapuukolo, mamuli o na hooweliweli a kekahi Kilipaki pupule e noho nei malaila, ma ke ahiahi Poakahi nei.  E paa ana oia he pahi loihi ma kona lima me ka hoomaka'uka'u ana i na poe e noho ana malaila e hou i ka pahi.

            Ua hoouna ia mai ka lohe i ka halewai, a ua hoea aku kekahi mau makai no ka hopu ana aku iaia, no laua na inoa o Henry Espinda a me Neeley a i @kali ia aku e Lutanela Pohaku a me kekahi poe makai ku huina ekolu.

            He puulu kanaka nui ke hoopuni ana i ua Kilipati pupule la, aka, aole nae e hiki ia lakou ke hookokoke aku, oiai oia e hoana mau mai ana i kana pahi.  I ka hoea ana aku o na makai malaila, ua alualu ia mai lakou, a ua hailuku aku na makai iaia me ka pohaku, aka, aole nae oia i pa, nolaila, ua hili maoli ia oia i ka pauku laau, a oia no kona wa i hina ai ilalo, ua holo koke aku na makai e hopu iaia a lawe mai la no ka halewai, me kaua pahi nona ka loihi o 6 iniha.

            Aole oia he kanaka nui, aka, he mau hiohiona nae kona i ku i ka weliweli, e hoihoi ia aku ana oia no ka halemai pupule.

            Ke hoike ia aku nei ka lohe i na mea a pau, ua hoemi iho la makou i na papale i-e o na kamalii mai ka 15 keneta a pii aku o ka mea hookahi, ma ka Halekuai Papale nui o Iwakami    *