Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 18, 30 April 1898 — Page 6

Page PDF (846.82 KB)

This text was transcribed by:  Pohai Nuuhiwa
This work is dedicated to:  Ella Theresa Kaleimamookapakipika Kanoa Fujimoto

KE ALOHA AINA

POANO, APERILA 30, 1898

 

(E nana ma ka aoao elima)

 

ia ae nei a na lima o na lahui o na aina e.  I na wa o kekahi mea o ke koko alii e like me a'u e kipa aku ai ma Hawaii i keia, me ka nui ole o ka poe i lohe i ko makou hoea ana aku i Hilo, a i ka wa e loaa ai o ko makou hale no ka noho ana iho, e lawe ia mai ana na mea ai i ko makou ipuka hale, a e hookipa aloha mai ana ko makou mau kanaka ia makou no na pule, na mahina, a i ole no na makahiki ina makou e koho ana no ka noho hoomau ana malaila.

            Ma keika kipa ana aku a mkou i Hilo i ka 1862, i hoomaka mua mai ai o ka mokuna ano nui, oia hoi ke koho ia ana o kekahi kaikunane opio o'u i hooiuna no ka noho kalaunu.  O kekahi o na ukali o ke kamaliiwahine Ruta iloko o keia huakai a makou, a ua kokoke hoi i ka wa ona e hanau ai.  I ka wa o Kalaikuaiwa, kekahi o na kanaka o Ruta e makaukau ana no ka hoi ana i Oahu, ua ninau aku oia i ke Keikialii Lota, heaha la kana mau me i makemake ai e hoihoi aku i hope a haawi aku i ke Kama'liiwahine Ruta, e pili ana no ke kamaiki opio e makaukau ana e hoea mai i keia ao.  O ka pane a ke Keikialii i ka wahine lawelawe, aole oia e haawi i ke keiki i kekahi mea okoa aku ma na ano a pau, a oia ka ka wahine i pane mai ai ua ilo mua kekeiki ia Mrs. Bishop, kona hoahanau.  Ua hoopuka hou aku ke Keikialii me ke kuio nui, me ka olelo ana aku "E hoi aku oe ihope a hai aku i kuu kaikuahine, aole loa oia e haawi i kela keiki i kekahi mea okoa.  He keiki hanai no au i hoonele ia hoi me ke aloha o ko'u makuahine, aka, he malihini no nae au i ka hale o ko'u mau mokua hanai," Aole he mau mea hou aku a ke Keikialii i hoakaka aku ai, aka o kona hooikaika wale anu aku no i ka mea nana e lawe aku i ka lono, oia kana mea e hoike aku ai.  I ko makou wa i hoomaka ai no ke kaapuni ana i ka mokupuni o Hawaii, oia no ka wa i haalele iho ai o ua wahine la no ka home o kona haku a me kona home hoi ma Honolulu.

            I ka wa i pau ai o ka makou huakai kaapuni, ua hoi mai la makou no Honolulu, o ka la mua he la hoomaha ia, aka, i kekahi mau la mai, ua hoike ia mai la ka lohe i ke Kaikialii Lota, Moiwahine Ema a me Mrs. Bishop e hiki aku i ka hanau o ke Kama'liiwahine Ruta.

            Ua hanauia ka bebe ia auina la no i ka hora 3 maloko o kekahi hale i kapaia o Halaniani, a mawaho o ka lapai o ua hale la i noho ai o ke Keikialii no ke kali ana i ka nuhou hope e pili ana i ka makua a me ke kamaiki.

            I ka hora 8 o keia po Poaono e hoomaka ai ke keaka lio ma ke kahua ma Waikiki iho o ka Makeke Kuai I'a.

 

KE ALAHELE NO HANA

            Ua haalele aku i ke kulanakau hale alii o Honolulu ma ke hora 5:15 p.m., o ke ahiahi Poalua, Aperila 19 1898, maluna o ka oneki o ka mokuahi Maui, no ka Ua Lani Haahaa o Hana. 

            He maikai ka moana mai Oahu mai, aka o ka pilikia, oia ka loaa ana ia'u o ka ma'i mau o na moku, oia hoi ka luai a me ke poluea pu, mamuli o ka hana pono ole a ka lua a ko'u kokoolua i loko o ko'u rumi, a oia paha ke kiekie o ka loai a hiki i kona lele ana i ka uwapo o Punahoa Hana nei.  O kahi laki wale no, oia no ko'u hiki ke ai ke pau ae ka mai moku.

            I ka Lae o Kalaau ua hoi mai la me ka mokuahi Keauhou, a oiai hoi, ua haalele mua ae oia i ka hora 4 ia Honolulu, i ka wa hookahi no a makou i holo pu mai ai, a he wa pokole wale no mahope o na hoeueu ana a na mikini hoohana a na Wiliki, ua haalele hope aku la makou iaia e uhai mai mahope o ko makou meheu, a hiki i ko makou ku ana i Lahaina, i ka hora 1:47 a.m., o ka wanaao, a he hapaha hora hoi ke kowa o ko makou ku ana iho, a hoea mai la o Keauhou, a ma keia wahi i hoohala iki ai ka moku no ka lawe ana i na ukana o keia wahi.

            Ua hoomanao ae la i na la e noho haumana ana no ka Malu Kukui o Kaukaweli, mamuli o ka ike aku i na kukui e aa mai ana iloko o ka pouli o ka po, me he poe hoku la e imoimo mai ana iloko o ka panopano pouli o ka po.

            Ma keia awa o Lahaina i huli ai hookahi waapa ukana o ka moku, malalo o Kamaka, ke alii waapa, oia no ke okaikai o ke awa a me ka pouli maoli no o ka poeleele e aaki ana, a ma keia huli ana, i pakele ai hookahi ola, mamuli o ka hihia ana i ke kapolena uhi ukana o luna o ka waapa, aka, ua pakele no nae ke ola o na mea a pau, e ole nae hoi ia, pikai ia na hohono bia o kahi poe.

            Haalele ia laila hora 4:15 a.m., a ku aku la no Kahului i ka hora 7:30 a.m., a ma keia wahi au i lele aku ai no ka hale telepona o Kahului, a hoike aku la maloko o ka uwea uwila a hoike aku la ia makamaka o'u ma Hana, J.K. Kaiewe, a nana hoi i hoike aku i ko'u kamaaina noho hale nponoi, J.W.H. Momoa a me kona ohana.

            Ua ulolohi loa ko makou haalele ana ia Kahului nei a hiki i ka hora 11:15 a.m., mamuli o ka nui loa o ka ukana o keia awa, a me na limahana Iapana no na mahiko o Nawaieha, a i ka pau ana no, o ke kapeku ae la no ia o ka huila o Keanae ka ihu, a hoea aku la ia wahi hora 1:50 p.m., haalele ia laila no Nahiku, hora 2:30 a ku ilaila hora 3, haalele ia laila no Hana, a ku i ka hora 4:30 p.m.

            Ua kau koke iho la no maluna o ka waapa no uka a ke awa, a hui aku la me ka kamaaina puuwai hamama J.W.H. Momoa iloko o na puili lima ana o ka hauoli a pela no hoi me J.W. Kaiewe, a ua kau koke ae la maluna o na lio no Kapohue, ka home ho'i a'u e noho nei i keia mau la.

            Ke pii maikai ae nei ka ikaika iloko o ko'u mau aakoko, a ke loaa na wa maikai no ka hoohala ana ma keia aina a ka olulu i noho ai, ua manao au, ua hiki hou ke hana i ka hana a ka lehulehu me ka holopono.

            Ke hauoli nei ka poe Pi-Gi o Hana nei no ka huki ia o ka hae hoku o Amerika ma na hale aupuni o Honolulu, pela na lohe i hoike ia aku i kela pule aku nei, mamuli o ka hoolaha hoopunipuni a ka nupepa Hoku, aka, i ko'u hoea ana aku nei i Hana, a hoole aku nei, aole i huki ia ka hae Amerika, a maloko no hoi o na nupepa, ua pau ka lelele ana, a ke hamau nei.

            Laki loa lakou i ko kakou hui ole ana me Amerika, ina la, o lakou na koa mua loa mai Hawaii nei aku no luna o na mokukaua Amerika, a o ka ilina e lawe ia ai lakou, oia no na kapakai o Cuba, kahi a na manawa Sepania e lumai mai ai i ke ola o keia poe ike ole i ke kaua.  Na ke Akua ahonui lakoiu i hoopakele, a pela pu no hoi me kakou.

Owau iho no,

S.P. KANOA.

Kapohue, Aperila 22, 1898

KOKOKE LOA E ULU KA HAKAKA

            I ke kakahiaka o ka Poalua nei i hoea mai ai ka mokupea Andrew Welch he 20 la holo mai Kapalakiko mai, mamuli o kona loaa i ka pohu kona kumu i ulolohi loa ai.

            Ua hoomaka koke no oia i ke kiola ana i ka ukana mahope iho no o kona ku ana mai, i ke awakea oia la no, ua hoea aku la kona kapena i ka halewai, no ka hoike ana aku i ka oihana makai, ua makemake oia e hopu ia kekahi o kona kanaka, nona ka inoa o Mike, no ka ona.

            Ua hoea aku na makai o ke aupuni iluka o ka moku, a kii aku la iaia e lawe mai no ka halewai, aka, ua hoololohe iho la oia me ke kue ana mai i na makai, a ia wa no i ike aku ai kekahi o na hoa luina o Mike i ka paki ana mai o ke koko mai kona ihu mai, ua hoomaka ae la oia e huliu no ka hakaka ana, me ke komo pu ana mai o kekahi poe e kokua iaia, ua pau koke nae ia i ka i lolo mai ai o Mike i na makai no ka halewai.

            Mahope iho, ua hoea hou mai la no ke kapena no ka hoopuka ana i palapala hopu no ka luina i hoao ai e houlu haunaele i ka ike ana i ke koko e kahe mai ana mai ka ihu mai o Mike, no ka hoeha ana i ka malama moku, a ua hoea hou aku na makai no ka hopu ana iaia, aka, aole nae oia i hoohakaka mai, a lawe ia mai la oia no ka halewai.

HE HOOALOHALOHA NO KA MAKUA ALOYS.

            O makou o na hoahanau Katolika o Kealia, Kona Hema, Hawaii, ma o ka lono i loaa mai ia makou, no ka hala ana aku ma kela aoao mau, o ko makou makua uhane.

            Nolaila, ua iii iho maluna o makou na hoomanao aloha ana no kana mau alakai maikai ana ia makou ma na mea pili i ko ke Akua makemake, oiai no hoi, ua pokole no kona mau la i noho ai iwaena o makou aka, aole nae ia he mea e poina ai.

            Nolaila, me ka luuluu o ka manao a me na hoomau ao walohia ana nona, ke komo pu aku nei makou a pau ma o ko makou komite la.

Poaumako wale,

Mr. D.L. KAILIPONI.

Kealia, S. Kona, APril 21, 1898

MOOLELO O KA AHAHUI KULA SABATI O KA MOKUPUNI O OAHU, KAU O APR. 1898

            Na Kawaikalai i ko Kaumakapili na Kawelohelii i ko Kalihi & Moanalua, na Meemano i ko Ewa, aponoia keia mau hoike ekolu maluna ae.

            Na Kalikau i ko Waianae, na D. Kauwa i ko Makua, na ke Kakauolelo i ko Waialua, na Paele i ko Waikane, apono ia keia mau hoike eha, aole hoike Elele o Hauula.

Na A. Ku i ko Kaneohe, aponoia me ka hooponopono.

4. Hoike a na Kahukula Sabati Nui.

Na D. L. Naone no ka kula sabati o na Kona a na E.P.Aikue no na kula sabati o na Koolau, aponoia keia mau hoike elua.

5. Na hana hoeueu i na kula sabati.

Ua nui na kuka aoa o na hoa o ka aha no keia kumuhana, a mahope o na kuka ana, ua noi mai o J. Davis e waiho ia keia kumuhana i kela a me keia kula sabati, pakahi hooholoia.

6. Na lulu no ka "Hoahana"

Ma ka noonoo ia ana o keia kumuhana, a me ke noi a Meemano, ua hapai ia ka noonoo ana i na hoike papa helu i waiho ia ma ka papa a ma ke noi a Timoteo, ua kauoha ia na kula sabati i uku ole i ka lakou mau dala e hoike mai mamua o ka la 15 o Mei, 1898.

7. Koho ana i komite hoalohaloha.

Koho ka Lunahoomalu ia E S Timoteo, J M Ezera a me James Davis i Komite Hoalohaloha.  Hoike a ke Komite Hoalohaloha.

Mamuli o ke ko mau ana o na au hulihope o ke ola o ko ke ao nei a me ka hoea mau ana mai, o ka hopena o na mea a pau i hana ia.

Ua olkolu i ke Akua ka Makua mau loa, e ku mai maluna o ke kiekiena o ka mauna o Zions, a kahea mai i kona poe i aloha ia, e hallele iho i na luhi o onei a e hooko i ka mea i hai kahiko ia mai.

Aohe o kakou home e mau ana maanei.

O ko kakou makuahine Mrs. Miliama Kekahuna, ka wehena kai ao o ka la 9 o Dekemaba o ka makahiki i hala, ua kahea ia mai la oia e hele i kela home mau loa, nolaila, e hooholoia o makou o na hea o ka ahahui Kula Sabati o Oahu.

1. Ke ae nei makou e auamo pu me ko makou kaikuaana Rev. J. Kekahuna a me na haumana Kula Sabati o Waianae i na haawokaumaba maluna o makou.

2. O ka makou pule e hoomama mai i na kaumaha o ko makou kaikuaana i aloha ia, a e noho pu mai ka Uhane Hemolele me ia i na hoi o keia noho mehameha ana.

3. Ma na mea a pau e leha aku na maka i na mauna a mailaila m@@ ke kokua e hiki mai ai.

No Komite,

E.S. Timoteo,

James Davis,

J.M. Ezera

Aole i pau.

PAPA KUHIKUHI KINIPOPO

Eia makou ke hoopuka aku nei i ka papa kuhikuhi o ko kau kinipopo o keia makahiki e hoomaka ana ma ka la9 ae nei o Aperila, no ka pomaikai o na poe puni lealea, penei:

Apr 30- Regimana kueia Honolulu

Mei 7- Honolulu kueia Uniona.

Mei 14- Uniona kueia Regimana.

Mei 28- Honolulu kueia Uniona.

Iune 4- Uhiona kueia Regimana.

Iune 17- Regimana kueia Honolulu

Iune 25- Honolulu kueia Uniona.

Iulai 2- Uniona kueia Regimana.

Iulai 4- Regimana kueia Honolulu

Iulai 9- Honolulu kueia Uniona.

Iulei 16- Uniona kueia Regimana.

Iulai 23- Regimana kueia Honolulu

Iulai 30- Honolulu kueia Uniona.

Aug 6- Uniona kueia REgimana.

Aug 13- Honolulu kueia Regimana

Aug 20- Regimana kueia Uniona.

Aug 27- Uniona kueia Regimana

UA HULI HOI MAI NEI.

Maluna o ka mokuahi Kalaudina o keia kakahiaka Poakolu i huli hoi mai ai ka hui keaka lio a Willison, mahope o kona kaawale ana aku nei no na mokupuni o Maui a me Hawaii no kekahi mau mahina i hala ae nei.

Ua haawi ae na keiki puhiohe oloko o ka huikeaka he manaleo mele me ka lakou mau hokeo i ka wa a ka moku i pili mai ai i ka uwapo, he mau leo hauoli no ko lakou hehi hou ana i ka lepo o ke kulanakauhale o Honolulu nei.

E haawi hou ana lakou he mau hoikeike ana maanei, e hoomaka ana i ka po Poaono ae nei, ma ke kahua ma Waikiki iho o ka Makeke Hou i ka hora 8 p.m.