Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 18, 30 April 1898 — Page 7

Page PDF (877.94 KB)

This text was transcribed by:  Caroline Tsaw
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

POAONO, APERILA 30, 1898

 

HE MOOLELO WALOHIA

 

NO

ALANADELA

 

Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aahu KeoKeo

 

 AI OLE:

 

Ka Loea Hookani Pila o ke Kulu Aumoe.

 

            I ke kuu ana iho o ka leo o ua kanaka hololio nei, ua ike koke iho ie ua Alanadela nei, aole io no ka keia he mea okoa ake, aka, o ka wahine o ka uhimaka eleele ana i kuhihewa loa ai no he wahine maoli io no keia, eia ka auanei he kanaka opio, a hoomaopopo pu iho la no hoi oia, aohe ana wahine okoa aku e huli nei oia no. Aole nae i komo ka mana aloha iloko ona no keia kanaka opio, nolaila, ua huna iho la oia iaia iho me ka makemake ole e hoike iho me ka makemake ole e hoike aku ia Walata, oia no kana e huli nei.

            A hala ae la kekahi manawa  loihi o ko laua noho ekemu ole ana aia hoi, ua loheia aku la ka leo o ua Alanadela nei i ka ninau hou ana aku.

            Aole oe i hoike mai nei ia’u heaha la ka hopena i halawai aku me kou hoaloha nona ka inoa o Rodika au hoi i hoopakele ai mai ka hokua mai o ka kio make, ua make anei oia?

            Aole, aole oia i make, aka, ua kukonukonu nae na palapu i loaa ma kela hakaka ana o maua me na kau, wa o ua hale la, a i ko’u wa i haalele aku ai iaia mahope o na lulu lima pumehana ana a hookolo mai la mahope o ka’u mau pio, e kamau iki ana no ka hanu ola iloko ona, mai ia po mai, a hiki i keia la, aole au i hui hou me ia.

            I keia wa no i ikeia aku ai o na waimaka e haloiloi mai ana main a lihilihi maka mai o Alanadela, aka, aole nae oia i hoike aku imua o ke kanaka hololio.

            I ka lilo ana aku o na maka o Walata i ka makaikai ana i na lau laau uliuli a me lala laau e hooluli ia ana e ka makani, oia no kona wa i holoi koke ae ai i kona mau waimaka e hookaumaha ana i kona mau lihilihi maka, a ia wa no ia i pane aku ai o ka kaua Alanadela me ka maalea nui, oi i hoi, kona puuwai e hana mao ole ia ana e ke aloha no Rodika, me he mea la, e ike okoa aku ana no oia i na helehelena o kana mea i aloha ai e waiho mai ana me ka loaa ole he mea nana e kokua aku iaia, i ka i ana aku penei:

            He keu maoli ko’u aloha i kao moolelo e kamaiho mai nei, o ka elua pule keia o ko’u moho ana iloko o keia ululaau, aka, aole nae au i halawai iki me ka mau mea o imi nei malalia paha, ua hoi hou aku la kau mau pio no k hale a oukou i haka ka ai, eia nae o eke huli hewa nei iloko o keia mau ululaau kanaka ole. E ke kanaka maliluni, ua makaukau loa au e haawi aku i na koi ua ana ia oe no ka hookau ana aku i ka hoopai maluna o kou enemi, ina nae oe ua makemake e hele pu aku au me oe, aka, ke kanalua loa nei nae ao, i ka noonoo ana ae ela no laua maloko o kekahi wahi o o keia ululaau e hoopu mai nei, aohe wahi e ae a’u i manao ai e loaa ana laua, aka, o keia hale wale ae la no.

            I kekuu ana iho o ka leo o Alanadela, oia no ka wa o na maka o ke kanaka hololio i haka pono mai ai maluna ona, a me ka leo hikilele pane mai la oia.

            Ae, he mea oiaio kau e kamailio mai nei, a ke manaoio nei au, aole io no paha laua iloko o keia mau oluiaau, aka, ua hoi hope hou aku la laua i ka hale, aka, he hookah wale no mea e hoopauia ai o ke kuhihewa, oia hoi, ka hoi hou ana aku i ka hale e nana pono ai. E ke ka kou opio ke hawi aku nei au i na hoomaikai palena ole no kou haawi ana mai i na kokua ia’u, ae, ua makemkae loa ia ae hoi kekahi mau hora o ka ehaeha no ka’u mea i aloha loe ai, a nona hoi na helehelena i like me kou.

            I keia wa i komo mai ai na manao mai ai na manao hauo’i iloko o kona puuwai no ka hui hou aku o kona mau maka me kana aloha, a i keia wa no hoi, ua haalele iho la kona mau kaumaha i kona kino, oiai, kona puuwai e akenui ana e haalele koke iho i ka laua wahi e ku nei a nee aku hoi ka laua huakai no ka hale o Rodika, aka, he hookah wale no mea nana i hoopilikia mai iaia oia no ka make a ka polloi.

            Iloko o keai manawa i loheia aku ai ka leo o Walata i ka pane hou ana mai, mahope hoi o kona lalau ana iho i kekahi eke ili e kau iluna o kona noholio.

            He mea pono ia kaua ke hoomaha iki maanei manua o ko kaua hele ana aku, no ka mea, he loihi ke ala a kaua e hele aku ai a hiki i ka hale, ma ka’u koho i ka wanaao ana kaua e hoea aku ilaila i na kaua e hoomaha ole, nolaila, e paina awakea kaua, i loaa ai ia kaua ka ikaika kupono, no ka hoonee ana aku i ka kaua huakai imua me ka hikiwawe nui,

            Aole o Alanadela i kue aku i keia manao maikai, aka, ua noho koke iho la oia ilalo, a haupa iho la i na mea a-i a kana ipo e huli nei. I ka hiki hou ole ana i ko laua mau puu moni ke moni, akahi  no laua a hooki ae i ka nuu ana iho i na lo hi kelekele a ka puukolu e waiho ae ana iloko o ke eke ili.

            Mahope koke iho o ko laua hoonanea ana ma na kukai kamailio ana, ua hoeu koke aku la o Alanadela i kona hoa no ka hele ana ma ka laua huakai loihi, a ia Manawa i ike ia aku ai o Walata i ka pii ana ae iluna o kona lio me ke kono ana aku ia Alanadela o kau aku mahope ona, a i koi a kau pono ana aku iluna o ka hokua o ka lio, oia no ka wa o ka lio i kunpau aku ai i ka holonui.

 

Na Palapala.

 

            Aole e ili maluna o makou ke koiko o na ahewa ana no keia mau manao hoopuku ia malalo o keia poo, aka, e ili no ia maluna o ka poe na lakou i kakau mai.

 

NA ANOAI O MILOLII

 

MR. LUNAHOOPONOPONO,

            Aloha oe:

            Ma ke ahiahi o ka Poakolu, Aperila 20, 1898, ua huipu ae la na aloha aina, o Hoopuloa a me Kapua me ka Elele D. Kalauokalani ma ka ipuka o ka Luakini o Milolii. A ma ka hora 6 ponoi ua weheia ae la na hoike elele a D. Kalauokalani. Koho ia o Rev. Nua i Lunahoomalu wehoia ma ka pule.

            Me na olelo mai ka Elele mai i poha mua loa mai ai: Aloha oukou a ua haawi mai o Liliuokalani ko kakou Moiwahine ia kakou i ke aloha. Hooho lokahi aku ka lahui aloha oe a me ka Moi.

            Ua hoikeia mai i o mea a pau no ka lakou hana Elele i Wasinetona, I ka pau ana, na haawiia ekolu huro nui ka hauoli o kuaaina i ka imi hele ana mai o Kalauokalani i ka peo e noho ana ma ka Hema loa nei o na Kona. Ma ka hope loa o na hoike a ka Elele, ua waiho mai la oia i keia mau olelo i hauololoa ia ai.

            1 – E paa i ke aloha aina a hiki i ke kanaka hope loa.

            2 – E pono i ko oukou hui i waihona dala no oukou i hiki mai ka wa o ka pilikia, ua loaa ked ala e pale aku ai ia mau pilikia.

            I ka noho ana iho o ka Elele Kalauokalani, ua ku ae la ke Komite ma ka aoao o na aloha aina, D. S. Kaui, a haawi aku la i na hoomaikai i ka Elele, a hoike pu aku la penei. Ke lawe mai nei makou i kau mau olelo ao waikai. A hoike hou aku la, i keia hora au e ike mai nei i na aloha aina e noho aku nei, ke hoike aku nei ke Komite, aole he ahahui maanei, aka, ua hopu keia a a me keia i ke aloha aina nona iho a hiki i keia la.

           Nolaila, e lawe ana makou a hana i keia wa ano, hookuu na hana hoike Elele me ka himeni a me ka pule a Rev. J. Nua.

            Ua lawe kokeia ka noonooia ana i ahahui, kohoia o J. Nua i Lunahoomalu, ninau ka Lunahoomalu heaha ka hana mua?

            Na Beniamina i waiho ae. Ka noonoonoo ana i ka hui a kakou e koho ai oiai, he elua hui makua e ku nei oia hoi, ka mua ka Hui Aloha Aina o noho Peresidena e noho ia ana e Jos Kaulia, elua ka Hui Kalaiaina e noheia ana e D. Kalauoklani. Nolaila, e kapaia keia hui Hui Kalaiaina, oiai, ka Peresidena Nui me kakou. Ua aponoia.

            Ua ninauia ka inoa o ka hui e ka Lunahoomalu, a oa hooholoia ka Hui Kalaiaina o Milolii, Kona Heme Hawaii. Na Kaui i waiho mai ia Kaanaana i Lunahoomalu Nui, aponoia. Na Beniamina i waiho mai ia Kaui i\ Hopo Lunahoomalu, aponoia. Na Kaui i waiho mai ia Beniamina i Kakauolelo, hooholoia Puuku, Mrs. Keliikipi Kaanana, hooholoia. Nolaila, akahi no a ku ka hale Aloha Aina, a o ka hia aku koo o na a’o.

            Maka inoa o na Lani ke nonoi nei i ke Akua e kui kakou, Hoi Aloha Aina me Kalaiaina, hookuu na hana penei: 3 huro no ka Moiwahine Liliuokalani, 3 no ka aina, 3 no na Elele.

            Hookuu na hana kokoke i ka hora 9 p.m.

            D.S.KAUI.

            Milolii S. Kona, Hawaii

 

KAHEA HALAWAI

 

Ke kauoha ia aku nein a lala a pau o ka Hui Aloha Aina o na Wahine, e akoakoa ae ma ka home o ka Persidena Kuaihelani Campbell, ma Alanui Ema, ma ka hora 9:30 o ke kakahiaka Poaono ae nei, Aperila 30, no ka noonoo ana i kekahi kumuhana ano nui.

            Ma ke kauoha,

            LYDIA AHOLO.

Kakauolelo o ka Hui Aloha Aina o na Wahine,

 

UA HAALELE MAI I KEIA OLA ANA

 

            Ma ka hora 3:30 o ka auina la Poalua nei, i haalele mai ai i keia ola ana o Mr. Kiakahi ma Kemakela ae nei, i oko o ke 69 o kona mau makahiki, mahope hoi o kona loaa ana i kekahi mai kunu ikaika no ekolu i hala ae nei.

            Ua hanauia oia ma Makuu, Puna., a he 20 hoi makahiki ka lioni o kona kaawale ana mailaila. Ua hoihoi ia aku kona make no Kaneohe, Koolaupoko, a mlainla oia I palo ai Aloha no oia.

 

HE MAU LONO HOOPUIWA

 

            Ua pahola ae kekahi mau Iono hoopuiwa mahope o ke ku ana mai o ka mohuahi Mariposa mai Auseteralia mai e olelo ana, ua poha ae la ke kaua mawaena o Amerika Huipuia a me Sepania i ka wa oia moku i haalele aku ai ia Aukelana. Aka, i ka wa nae i huli pono ia aku ai o keia mau lono, ua ike ia iho la aohe oiaio. Ua hole mai ke Kapena o luna o ka mokuahi Mariposa, aohe mea oia ano i loheia mamua o ka haalele ana aku nei a kona moku ia laila.

 

            I ke kakahiaka nui Poakolu i ku hou mai ai ka mokuahi Mokoluu iauei mai Molokaia me Lanai mai, a ia ahiahi no hora 5 i puehu hou aku ai oia  no kona mau awa mau.

 

Kela a me Keia.

 

            Ua hopu ia o Lemi ma ka Poaina nei e David Kaapa no kalulu.

            I ka hora 3:30 o ka auina la Poakolu nei i hala aku ai o ka mokuahi Mariposa no Kanalakiko.

            Ua ao ia mai o Solomon Moses aole e holo nui hou i kona kaa e ka Lunakawai ma ka Poakolu nei.

            Ua hoopio ia ae na kukui uwila o ka halwai ma ka po o ka Poalua nei, a na ho-a ia na kukui hele po.

            He hookuku kimipopo ko waho o Makiki i ka hora 3:30 o keia auina la mawaena o ka Honolulu a me ka Rigimana.

            Ua haalele aku la ka malama moku Olsen i ka noho ana maluna o ka Mauna Loa, mamuli o kona akennu ana e holo i ka eli gula i Kolonadaika.

            He halawai kuikawa ka na Wahine o ka Hui Aloha Aina o na Wahine, e malana ia aua ma kahi mea mau, a na makemake ia na hoa a pau e akoakoa ae.

            Ua kuai aku la o Mr. Jack Wilisona i kona halekaa nui a me kona mau waiwai a pau i kekahi mea puu dala nui no $37,000, e huli hoi loa aku ana oia no Okalana. Pokeokeo no.

            Ua loaa aku ia David Kaapa he ekolu mai keiki mahuka o ke kula Keoneula iloko o kekahi hale nahaha e ku nei ma kahi kokoke i ka halekeaka Pake, ma ka Poakahi nei he hookah pule o ko lakou pee ana malaila, a he manako opiopio ka hapanui o ka lakou ai o ka noho ana malaila.

            Ua make i kela Poalima aku nei ke Kaikuahine Virginia Eliphrosine Oursel o ka hoomana Katolika i ke 67 o kona mau makahiki, na hoea mai oia i anei i ka mahina o Mar. 19, 1864. I ka hora 9 o ke kakahiaka Poaono ae i hoolewa ia aku ai oia no ka ilina o Koula.

            Ua  hoea.mai nei o Kapena J.G. Baker, o ka mokupea Kenilworth i Honolulu nei, ua haalela aku oia i kona moku ma Hilo, i holo mai nei oia no ka hoolahelohe ana i na mea pili kaua, no ka mea, ua makemake oia e lohe i na mea a pau mamua o kona haalele ana iho o kona moku ma ka oiha kopaa no Nu Ioka.

 

 E HOOLOHE I KEIA

 

            Ke hoike ia kau nei ka lohe i na mea a pau he mau Uwati a me na Waiwai e ae e waiho nei maloko o ko’u Hale Hana Uwati, e ku nei ma ke alanui Nuuanu, helu 417, E kii koke mai lakou i ka lakou mau Uwati a me na Waieai e ae, mamua o ka hiki ana mai o keia Poaono iho Aperila 30. No ka mea, ia la e kuai Kudala ia aku ai o ko’u mau waiwai a pau, mamua hoi o ko’u hoi ana aku no Iapana

            Onau iho no me ka oiaio,

            S. IWASHITA

            Mea Hana Uwati

Honolulu, Apr. 27, 1808