Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 20, 14 May 1898 — Page 3

Page PDF (889.68 KB)

This text was transcribed by:  Pauline Uyeda
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO, MEI 14, 1898        8

 

Nuhou Kuwaho.

 

KU KAAWALE O IAPANA A ME KINA

            Wasinetona, Mei 3.  O ke Kuhina Iapana ua hoikeia mai iaia ka lohe mai ke Keena Aina E mai o Tokio ma ka po nei, o ke kanoha ma ke ku kaawale ana, ua hoopuka ia ae la ia, a ua hai aku oia i ke Keena Aupuni.  O ka lono i hoea mai nei, aole oia i hoike mai i ke ano o ke kauoha.  He paniku koke ana keia i ua awa kumoku o Iapana mamua o ka mea i upuia.

            Ua hoopuka ae la o Kina i kana kuahaua ku kaawale i keia la, nolaila, aole he wahi i koe ma na kapakai o Asia no ka hookuu akea ana i na mokukaua o Amerika Huipuia a i ole o Sepania no ka hoolako ana.

            He mea hou keia o ko Kina lawe ana ae la i ka apana hana o keia ano, he mea hoi i hana mua ole ia eia ke kuahaua ana ae e ku kaawale, ua hoomaikai ae na aliimoku no keia hana i hoike ia e ke aupuni o Kina i ka paa ana i ka hoopuka ana a hiki i ka wa i Iohe ia mai ai ua loaa aku la he kahua i na moku Amerika ma Pilipine.

 

AOLE E HAAWI PIO O SEPANIA.

            Ladana, Mei 3.  E like me na lono i loaa mai ianei i keia auina la, ua telegarapa aku la ka moiwahine kahu aupuni o Sepania i ka pope no ka haule pio ana o na mokukaua Sepania ma Manila e olelo ana:  “He maluhia ka lahui, aka, ua hooholo ae e kue aku a hiki i ka hopena awahia,” a ua noi aku hoi oia i ka pope e pule no na koa Sepania.

 

NA OLELO WALOHIA A KA MOIWAHINE O SEPANIA.

            Madarida, Mei 3.  Ma ka halawai ana aku o kekahi mea kakau nupepa me ka Moiwahine Kahuaupuni o Sepania, ua hoopuka mai la oia i keia mau huaolelo:  Ae, o ka hapanui o Europa eia me makou, a iloko o keia wa kupilikii a makou e hele nei iloko o ka ehaeha, ia wa hookahi no nae ua loaa mai no na manao hoohauoli.  Aole makou e noi aku ana i kekahi mau mana i hoike mai i ko lakou aloha no makou, aka, mai ka ike ana aku i ka lakou hooponopono ana, ua ku maoli no ia i ka naauao loa.  Aole he la i maalo ae me ka loaa ole mai he mau leta pumehana i ka moi a me a’u pu mai na wahi like ole mai, a mai Amerika Huipuia mai.  O keia mau palapala ua komo aku ia iloko o ko maua mau puuwai.  E hele mai, a o ka ke Akua mea e hooholo ai, oia ka maua e hoomanao aku ai no lakou.

            O ka manao makee Sepania, oia kekahi mea ano nui iloko o ka aina, a pii mau ae ko lakou inaina wela i kela a me keia wa e loaa mai nei o na lono mai waho mai.  O ko makou makee aole i hoopuka ia i na olelo hailiili, aole hoi o ka hae i hoikeike ia ae e ua poe kakaikahi.  Aole, o ka makee o Sepania oia kekahi mea nai e ola nei.  O ua poe a pau maauei, ua makaukau loa lakou e hookahe i kona koko hope loa no ka hoopakele ana ae i kona aina ponoi.  Ua makaukau ua mea a pau no ka hana aku i ka hana.  A e hakoka hoi e like me na poe wiwo ole maluna o ke kahua kaua.

            O na Sepania e hakaka ana lakou no ko lakou aina.  A o na Amerika e hakaka ana no lakou ponoi iho.  Pela makou i hauoli mau ai o ko makou manaolana.  He manaolana ko makou no ka wa e hoea mai ana.  Ua ike ke Akua aole makou i makemake i ke kaua, a ua hoao aku hoi ma na ano a pau no ka hoopau ana ae ia mea.  Ua hiki ia’u ke olelo ae ua hana mai o Amerika Huipuia i na hana hoohaahaa a pau maluna o makou.

            Aka, o na mea a pau he hopena no kona.  Ua olelo ae ke aupuni o Amerika Huipuia iloko iho ona:  Ua hiki ia kakou ke koi aku i na mea a pau i koho ai ia Sepania, a mahope o ka imihala ana aku e loaa ai ka kakou mea i makemake ai, no ka mea, he ilihune o Sepania, a aole hoi e haliu mai e kaua.  Ma ia mau kumu, ua opa mai la lakou a hiki i ko makou hiki hou ole ke nee aku imua.  Mahope iho la oia, ua hoea mai la ka mahae ana, a ua hoopahaohao ia na Amerika, a ua haule no lakou iloko o ka lakou pahele i hana ai.  Ua manaoio no lakou, e hiki ana ia lakou ke paa ia makou, mamuli o ko lakou manao he ilihune makou, aole hoi i makaukau no ka hele ana i ke kaua.  Aole lakou i makaukau i keia wa.

            Ua olelo ae lakou e ka Mea Kiekie, wahi a ka mea kakau o na nupepa Examiner-Journal, o ke kumu maoli i haalele iho ai o ke Kuhina Amerika aole e like me ka mea i hoikeia ae la, aka, ua hoole aku ke aupuni o Sepania i ka lawe ana mai i ka manao kauoha hope.

            O keia kumu i hoike ia ae la, aole he mea oiaio, wahi a ka moiwahine i pane aku ai, aka, ua loaa mua mai i ke Kuhina Amerika keia kauoha hope.  E hookuu ia o Cuba maloko o 48 hora a i ole pela e puka ae no ke kaua.  Malalo o keia ano, ua hiki ole ke lawe ia mai keia mea e noonoo.

            O ke aupuni o Amerika, i hoomau mai ai ka moiwahine, ua hoike mua ae oia imua o ka lehulehu.  O ka wehewehe ana aku i ke kulana ua hiki ole ke hoomaopopoia, no ka mea, ua hana iho la no makou e like me ka makou mea i hooholo ai.  Ua maopopo ia lakou, i ka la o ke aupuni o Sepania e haawi aku ai na Cuba e hooponopono nona iho, ua like ia me ka haalele loa ana iho o kona mana maluna oia mau mokupuni.

            Aka, ua hala loa nae ka wa pono no ka wehewehe ana.  Ua hoea mai ka wa o ka hana, aole ona. huaolelo.  E paulele aku kakou i ke Akua, a e paulele aku hoi no keia mua aku.  Cwai ka mea hiki ke olelo ae, aole o Europa e komo mai ana mawaena, mahope o ka hoouka ia ana o ka hoouka kaua weliweli mua?

            Ua kamailio ia mai keia e ka moiwahine me ka leo moakaka a me ka wiwo ole, e hiki ole ai ke pale ae i ke aloha iloko o ka mea e hoolohe ana, no ka mea, he kahu aupuni oia, ua hiki ole iaia ke kamailio a pau i na mea ana i manao ai.  Aka, ua hiki nae ke hoomaopopoia ka nanehuna iloko o kona noonoo maluna o keia poo manao.

 

UKU KE AUPUNI I KE KOI POHO A DUNWELL.

 

            Ua uku aku ke aupuni i ke koi poho a Dunwell he $3,500 ma ka Poalua nei, a ma ka Poakolu nei i haalele mai ai oia ia Honolulu nei me kona makuahine maluna o ka mokuahi Aorangi, a holo aku la no Jamaica, ma ke alahele aku o Vanekoua a me Halifax.  O keia Dunwell, oia no ka haole a ke aupuni i hopu hewa ai a hoopaa iloko o ka halewai me kona moe po e paa ana i ka ili, a i ae ole ia aku hoi e komo i mau aahu kupono nona, ma kela haunaele o ka 1895, a mamuli o ka nui o na hana hoomaewaewa i hana ia aku maluna ona, pela oia i hoo komo aku ai i kana hoopii koi poho i ke aupuni ma o kona mau loio la, Paulo Numana a me Wm. Horace Wright.  E hoi hou mai ana no oia i anei nei, maloko o hookahi makahiki, mahope paha o ka mimino ana iho o keia eke talena i loaa aku la iaia.

            O keia uku ia ana aku la o keia koi poho e ke aupuni, he wehe hamama ana ae la ia i ka puka e komo mai ai o na koi poho a kekahi poe e ae i hoopaa hewa ia ma ia haunaele hookahi no, ma keia mua aku.  Ua kani aku la ka iaia aka i keia puu dala nui hewahewa i loaa aku la iaia, no na po a me na ia ana i alo ai me ka inea i na hana lokoino a ke aupuni.  Pokeokeo no!

 

            O na poe a pau i makemake ia Jos. Kalana, a i ole i kona Kaapio, e hookani ae i ke Telepona, Helu 319.

 

UA KU KAAWALE O ENELANI

 

            Wasinetona, Apr. 25.  O ka bila kanawai malalo iho nei e hoike ana ua kukala ia ke kaua mawaena o na mokuaina o Amerika a me ke aupuni moi o Sepania, na hooholoia ia e ka Ahaole  lo, a i kakauinoa ia e ka Peresidena.

            E hanaia he kauawai ma o ka Aha Senate a me na Lunamakaainana o ka Hale O Amerika Huipuia maloko o ka Ahaolelo i akoakoa mai.

            Akahi – O ke kaua e hookoia, maanei e kukala ia ua ku ia, a o kela kaua ua hookumu ia ma ka la 21 o Aperila, M. H. 1898, ia la no mawaena o Amerika Huipuia a me ke aupuni moi o Sepania.

            Elua – O ka Peresidena o Amerika Huipuia maanei ke kauoha pololei ia aku e hooko i ka hoohana ana i na pualikoa aina a me moana o Amerika Huipuia, a e kahea aku no ke komo ana mai e hana no Amerika Huipuia na koa o na mokuaina lehulehu e like me ka nui i manao ia, ua hiki ke lawe ia mai keia hana no ka hoohana ia ana.

            Wasinetona, Apr. 26.  O Sir Julian Paunceforte, ka Emabasedoa o Enelani, i keia la ua loaa mai la iaia he lono telegarapa mai ke Keena Oihana o na Aina E mai o Enelani i kakauinoa ia e ka Haku Salisbury, e hoike ana o ke kuahaua a ka moiwahine e kuokoa mailoko mai o ke kaua mawaena o Sepania a me Amerika Huipuia, ua kakauinoaia ia.  Ua panai hou ia mai no, o ke kuahaua ua like no ia me kona wa mamua, aka, ma ka nana ana aku ma na rula ekolu o ke kuikahi o Wasinetona o Mei 8, 1871 o ke kumuhana 6, a malaila oia e ike aku ai i na aupuni elua.

 

HE LONO OIAIO OLE.

 

            Maluna mai nei o ka mokuahi Zealandia i loaa mai ai o kekahi lono.  He elua pule i hala ae nei ua laha ae la kekahi lono oiaio ole, ua make ka Ona Miliona Claus Spreckels.  Ua hoike ia ae ia ma na wahi a pau o ke kulanakauhale o Kapalakiko, a na hapa iho la ka hae o kona halepai nupepa Call, a ua makaukau hoi keia lono e hoopuka ia aku imua o ke a ea.

            O ka mea oiaie, ua loohia ka moi o ke kopaa me kekahi ma’i ma kona home hanai holoholona no kekahi mau la.  Ua hoi mai la oia no ke kulanakauhale nei no ka lapaau ana, a ua hooholo ia iho la e oki i ka io ulu ma kona kua, a ia wa i oki ia ai o ua io ulu la, ua pahola ae la kekahi lono hoehikilele ua make oia ia kona wa i oki ia ai.  Ua hoole ia mai ka oiaio oia lono.  Aia o Konela Spreckels ke waiho la ma kona wahi moe, a me he mea la e loaa ana iaia ka oluolu maloko o hookahi mahina

 

LILO KA LANAKILA I KA PA PAPA O LUI MA.

 

            Ma oko o ka hale keake lio ma ka po o ka Poalua nei, ua malamaia ae he hukihuki kaula mawaena o na keiki o ka hale hana hao a me na keiki o ka pa papa o Lui Ma, mahope koke iho o ka hoomaha ana o na hana keaka.  Ua hoao ae la na aoao a elua e kai i ika lanakila o ka moa moho o ia po, a iwaena o na leo huro o na poe makaikai i akoakoa ae malaila, ua lilo liilii aku la na keiki o ka hale hana hao, a i ka piha ana o 20 minute o keia huki ana, ua lawe haaheo ae la na keiki o ka pa papa o Lui Ma.  O keia poe o ka hale hana hao i huki iho la me keia poe, aole lakou o na poe nona kela inoa hanahana e o nei o “Wela ka Ha.”

            E malama hou ia ana no he mau hukihuki kaula hou ana maloko o ka hale keaka ma ka po o ka Poaha ae nei.

 

PAKELE MAHUNEHUNE KE OLA O KEKAHI WAHINE IAPANA.

 

            Ua hoea mai nei o Kauka Reid i ke kulanakauhale nei mai lalo mai o Wailua, a mai iaia mai i loaa mai ai o kekahi lono, oia io, ua haule iho kekahi wahine Iapana iloko o kekaki nau kopaa ma ka hora 10 o ke kakahiaka Poalua nei ma Kahuku, ua halawai oia me kekahi palepu kuhohonu, aka, ua laki nae i ka pakele mahunehune ana mai o kona ola.  Ua hoihoi ia mai, nei oia i Honolulu nei, a eia ke waiho mai nei maloko o ka Haukipila.

 

            Ma keia huakai aku nei a ka mokuahi Gaelic no Kapalakiko, ua halawai oia me kekahi ino nui ma ka moana, a no 24 hora kona ku malie ana.

            Ua hookuu ia mai ka wahine pake i hanai ai i kana mau keiki i ka opiuma, malalo o ka bona $3,000.  e hookomo ia aku ana ka hihia lawe ola maluna ona.

            E haawi ia ana he ahamele nui ma ke kula keikikane o Kamehameha, ma keia mua koke iho, a o na pomaikai e loaa mai ana e haawi no na hemahema o ka hui kinipopo.

            Maluna o ka mokuahi Aorangi i hala aku ai o kekahi mau hoahanau o ka hoomana o na la hope no Loko Paakai, a mawaena oia poe o Mrs. Makanoe Trouseau kekahi, no ka noho paa ana malaila.