Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 21, 21 May 1898 — Page 8
| This text was transcribed by: | Diamond Tachera |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KE ALOHA AINA
HE MOOLELO WALOHIA
NO KE
Keikialii ALabati
Ke Kaeaea o Pelekane.
A ME KA
Ui Madelina.
Ke Kukui Uwila o Ainapo
Hoohenoia no KE ALOHA AINA
I ka wa i akakuu mai ai o na koa o ka aoao o na enemi, oia ko lakou wa i hookaulua iki hou iho ai i ka nee ana aku imua, a ia manawa no hoi i ike ia aku ai na laina koa a pau mawaho e hoomaha ana, no ka noonoo ana i kahi e hiki ai ke wawahi maalahi ia na paia paa o ka halealii me ka hikiwawe loa.
Ua haawi koke ia ae la ke kauoha iloko o na laina koa e paa ana i ka pa alii no ka hoomaha ana no kekahi maaawa no ko lakou wa ai, a i hiki ai he wa e hooluolu ai no ko lakou mau kino.
I ka hiki ana ae i ka hora ekolu o ka auina la, oia ka wa i ike ia aku ai na koa kaua lio o ka enemi, e holo mai ana me ka puahi nui, a me ka lakou mau laau ihe e kamoe pololei mai ana imua, me ka manao o na paia pohaku e ku mai ana mamua o ko lakou alo, e hoohanee lakou iaia a hiolo ilalo.
He manawa pokole wale no keia hoomau ana mai o ua poe nei, aia hoi ua ike ia aku la ka owa ana mai o kekahi kihi o ka Paalii i na koa kaua lio o na enemi.
A oia no hoi ka i hooikaika loa ae ai o na koa oloko o ka Paahi me ka hoouna ia ana aku, palua a pakolu na poe kiai e ku ana maloko mai o ka Paalii.
A me ka hakalia ole ua hoouna aku la lakou i na elele o ka make maluna o ko lakou mau enemi, a i ka hora 12 o ke aumoe, ua ike ia aku la ka emi hope ana o na pualikoa mawaho mai me ka haalele ana iho i ko lakou poe make e muu mokaki ana me he lau pala ala.
Ua hooi loa ia ae la na manao koa iloko o ko lakou mau puuwai, mao ka nui hewahewa o na poe make i anai ia aku la a pau i ka pahee.
No keia ike ana o ka Weli o na ale huhu o ka moana, i ka luku pinepine ia o kona mau koa, ua ulu mai la iloko ona na manao ano e, no kana hana pono e luku ai i keia poe koa oloko o ka Paalu a me ko na papu pu.
Mahope o kona noonoo ana me ke akahele, akahi no a loaa iaia ka mea e hiki ai ke luku ia keia poe e hoonahoa mai nei maloko i na elele o ka make me ka weliweli nui.
Nolaila, i ka hora 1 a oi o ka @ hoouna aku la oia i kona mau elele lawe kauoha no ka holo ana iluna o ko lakou mau mokukaua, no ka hoolele ana mai i ka elua hapakolu o na kanaka maluna o na moku.
I ka wa i loaa aku ai o ke kauoha awiwi iluna o na moku a pau, ua hooko ia mai la ia me ka hikiwawe nui, me ka paa pu ana mai me ko lakou mau lako a pau.
He hapalua hora wale no ka mamao mai ka wa i loaa aku ai o ke kauoha, a hiki i ka pae ana mai o na koa a pau i makemake ia iuka o ka aina.
Iloko o keia heluna i pae mai la, aia he 25,000 a oi poe me na polohuku kiloi wawahi hale, a he 10,000 me na kimikua, a o ke koena iho me na lako kaua o kela a me keia ana.
A ke hui ia ko lakou nui a pau ua hiki aku ia i ka heluna o 60,000, a o ke koena aku iluna o na moku he 40,000, no ke ku kiai ana mai ma ka aoao makai.
O keia heluna nui hewahewa i pae mai la i ka aina, ua noe koke mai la lakou me ka awiwi nui, no ka hoopuni ana ia waho o ka Paalii a me na papu, me ka ike ole mai o ka poe o loko, eia ko lakou make ua kokoke loa i na wa a pau.
Aohe kauoha no ke kali ana a loaa mai na pane mailoko mai o na wahi hoolulu kaua o ka aina, oiai, oia mau hana, he imi ana ia i alahele o ka hoopakele i ke ola o ko lakou mau enemi, ka mea hoi a lakou nei e ake aku nei e loaa ia lakou ka lanakila.
I ka wa i puni ai o na wahi a pau oia no ka wa i hoomaka koke aku ai o na poe wawahi i na paia paa o na papu a me ka Paalii, a iloko o na sekona pokole loa, ua nanee na paia paa o na pa pohaku i hana ia ai e na poe Pelekane.
A oia no hoi ka wa i ike ia aku ai na laina koa o loko, e ku ana lakou me ka makaukau nui, no ke pale ana mai i keia make e nee aku nei mamua o ko lakou alo.
He mea oiaio, o ka hanee ana o na wahi paa a pau, mai ka paalii a na papu, he hoike akaka loa ia no ka poino o na poe maloko oia mau wahi.
Aka, elike no nae me ke ano o ke kanaka Pelekane oiaio, aole oia e ae e haawi pio wale i ke ea o kona aina a hiki i ke kaneka hope loa, pela no na poe Pelekane oiaio, i ku mai ai e paio i keia heluna @ hewahewa o ko lakou mau enemi me ka wiwo ole.
Ua paio ia mai keia heluna nui hewahewa o na enemi, i oi palima aku i ka heluna o na koa o ka aina me ka hiehie nui, e nai ana no ko lakou aho hope loa.
I ka wehe ana mai o ke alaula o ke kakahiaka, aia hoi, ua hamau ka leo o na mea a pau, a ua ike ia aku la hoi ka hae o ke Keikialii Alavina e kau kehakeha mai ana iluna o ka pahu hae o ka haleaii.
E hoike mai ana hoi i na kupa o ka aina, eia ka mana hoomalu o ka ana iloko o kona lima kahi i paa ia ai, a o na hooponopono ana a pau, e hoohana ia aku ana ia iloko o na hora oia la me ka hakalia ole.
O ka nui o na make mawaena o na aoao elua, he heluna mahuahua no ia, a o ka oi loa aku, oia no hoi na koa ponoi o loko o na papu a me ka paalii, a ke hui ia ka poe make ma ka aoao o na poe Pelekane, ua hiki aku ia i ka huina o 25,000, a oia no hoi na koa i makaukau, i ka wa o keia kaua poipo a na enemi.
O ka loaa ana o ka lanakila i keia Keikialii o ka @ o na poe powa, ua hoike ae la oia i kona kanawai mua loa o kona lilo ana i moi maluna o ka lahui Pelekane, e hoomana ia oia elike me he akua nui la ma ka lani, maloko o na halepule a pau o ka aina, ma o kona kii ponoi la i kalai ia, a i ole, ma o kona hiki kino ana aku paha ma ia mau wahi.
O ka lua, i kona wa e hele ai ma na alanui, a ma na anaina hoonanea paha, e moe na mea a pau ilalo, a o ka mea a mau mea e kue i keia he make wale no ko lakou hopena.
O na wahine a na koa i make o ka poe Pelekane, he mau wahine lakou na kona poe kanaka, a o ka lakou mau keiki, e lilo lakou i mau mohai me he hipi a hipa keiki la i ka wa o ka Iseraela.
O keia mau kanawai hookaumaha a pau, ua kukala ia aku la ia ma na wahi a pau, ma ka hoouna ia ana o na elele e lawe i ke kuahaua alii me ka hakalia ole.
Aole loa e hiki i kekahi mea ke kue mai, oiai, i kela a me keia la aia na moku o ua Keikialii Alavina nei ke hoohonua mai la ma na awa kumoku a pau o Pelekane, me ka makaukau mau no ka hooko ana i na kauoha a pau mai ko lakou haku alii mai.
He elua makahiki a oi ka noho mana ana o keia Keikialii powa iluna o ka lepo paa o Pelekane, a ua hiki ke olelo ia aku, aole he hookanaaho hou ana aku e hoi hou ai ka mana o ka hoomalu ana o ka aina iloko o ko lakou lima.
Ua puni ka aina me na leo kumakena o ke kaumaha, ma o ka luku wale ia ana o na keiki opiopio me he mau holoholona la i mohai kuni no ka hoomana ana i ko lakou akua hou, oia hoi ko lakou moi hou.
Na keia mau hana maewaewa i hooulu ae i na manao hoomokuahana iloko o ka lahui Pelekane, ma o ko lakou hoao liilii ana e kue aku i ka mana hookaumaha o ko lakou alii hou.
Aka, elike me ka nui o ka makaukau a me ka ikaika e paa ia ana iloka lima o keia alii, ua oi loa aku kona hookiekie, a me ka luku wale ana i na makaainana ma na wahi a pau o ka aina.
A ua hiki ole hoi ke manaoia, e loaa hou ana ka noho ana maluhia a me ka lanakila i ka lahui Pelekane, mamuli o ka make aua o ko lakou mau haka moi, ka mea hoi a lakou i aloha nui ai.
I ka piha pono ana o na makahiki eha o ka nohoalii ana o ke keiki-
HE KUAI HOEMI NUI
MA KAHI O
L. B. KERR
He emi loa ke Kumukuai o na Wai
wai i hoopakele ia mai mailoko mai
o ka Pauahi Nui o Ladana
Dekemaba 1897.
Malaila o L. B. Kerr ia wa me kana mau dala a kuai aku la oia ia mau Waiwai a pau, a ke Kuai Hoemi ia aku nei i keia wa.
Na Lole Aahu ma pa kumukaai e hoonuiwa ana ia oe. Na Hainaka me na kaekae waihooliu he 20, 25 a me 35 keneta o ke Kakini. Na Dimiti Keokeo he 5 keneta o ka i-a. Oganadi he 12 o ka i-a. Na Dimiti kahakaha maikai loa 15 i-a i ke $1.00. Lawn Enelani 15 i-a i ke $1.00. Lihilihi Valenciennes he 25 keneta o ka kakini i-a.
Mai hoohala i keia wa maikai:
Ka Rumi Hana Papale.
O keia hale ua lakou la me na Paikini Hou o na iapale i hoouna ia mai Parisa a me Ladana mai, o loaa no ia oe na papale Pale i kinohinohi ia mai ka 1.00 a pii aku.
L. B. KERR
Honolulu - Alanui Moiwahine - Honolulu
alii vlavina maluna o Pelekane, aia na kiu hoohalua maloko o na ipuka hale o kela a me keia makaainana, e nana pono ana no ka hooko ia ana o na kauoha a ke alii, no kona hoomana ia me he akua la.
A oiai hoi, aole i ike ia keia mau hana apuhi a ke alii ma na hale noho, ua noho pu wale no na mea a pau me ka makemake ole e lawe ae a noonoo no ia mea, mamuli o ka hoowahawaha o ka naau, i keia mau hana hoomanakii, aka, eliko me ka nui o ka hoowahawaha i hoike ia ma: e ka lahui, pela ka nui o ka make e kau ana maluna o lakou.
Ua hoopioloke mau ia ka noho ana maikai o ka aina, a loli ae la ke ano, a me he mea la, he aina oia i hookumu ia me na hana ino o ka hao wale, ka pakaha a me ka powa.
Hoea mai la keia poe mai ua kakai mauna mai, a luku mai la lakou me ka weliweli nui maluna o na poe a pau e loaa mai ana ia lakou, ina he poe Pelekane lakou, a i ole, he poe kuewa paha mai ke kai mai.
O keia mau poino weliweli e hekau nei maluna o ka lahui Pelekane ka mea nana i kono ae i ka mana o kekahi poe, e ku ae lakou iluna a e hana i na mea e panai aku ai maluna o ko lakou poe enemi.
O keia nanawa e liuliu ia nei e ka poe i aikena i na hana hookaumaha, oia no ka po naamua iho o ka piha aua o ka makahiki elima o ka nohoalii ana o ke Keikialii Alavina ke Pukonakona hoi o na ale @ o ka moana.
Ma keia wahi, e huli ae ai kakou a nana aku i ka hoea ana mai o ke keiki opio o ke kuahiwi a me kona hoaloha, ka Euou hoi o ke kapakila a me ko laua mau wahi kanaka kakaikahi.
I ke aumoe o ka po, @ aku la lakou mawaho o ka pukapa o ka Paalii, a kikeke aku la i ka puka, elike me ke ano maa mau, a e hiki ai hoi ke manao ia mai, o ke alii no paha keia o lakou e kikeke mai nei mawaho.
A oiai hoi, he lehulehu wale na manawa a keia alii e hele ai e hoomanakii i na koa kiai, a pela i puiwa koke ne ai na manao o na poe e ku kiai ano ia wa, a oiai hoi, he poe Pelekane lakou, ua hoomaka koke mai la lakou e ninau.
Owai kela mawaho?
A oia no hoi ka wa i pane koke aku ai o Alefereda, keiki noho kuahiwi, "he hoopakele no Pelekane."
O ka lohe pono ana mai o na koa Pelekane e ku kiai ana maloko mai i ka huaolelo hoopakele, ua pale ae la laua i ke kulana ku kiai no ka pono o hai, a oia no hoi ko laua wa i wehe awiwi mai ai i ka puka, a oia no hoi ka wa i komo koke aku ai o ua opio la, me na lululima pumehana ana me ko lakou alii opio.
O keia no hoi ka wa i noi koke aku ai o ua opio la i na wahi koa, aia la ihea ka moi kahi i noho ai, oia hoi ke keikialii Alavina, ka mea hoi e noho nei me ka manao ole ae, ua kokoke mai kona hopena e anai aku iaia.
Ua hai mai la ua mau wahi koa nei i na mea a pau, me ka hahai pu mai o ua mau wahi koa nei i ke ano o na koa malihini, he lipine ulaula ma ka poohiwi akau a he papale hulu hea ma ko lakou poo, a e paa ana ma ko lakou lima he laau ihe me ka pahikaua pokole ma ko lakou mau puhaka, a he mau helehelena ahiu o ke ano aikanaka e haianu ana maluna o lakou.
I keia wa, aole o lakou mea hookahi e ku kiai ana, oiai, eia i na koa Pelekane ponoi ka malama ana o ka maluhia o ka paalii a me na papu, a he wa keia no ua poe nei e noho hoomaha ai a hiki i ka hora 4 o ka wanaao, ma o ka hoohala ana i ko lakou manawa me na mea inu a me ka hulahula pu hoi.
Ua lilo ke eo o ka hookuku kinipopo mawaena o ka Honolulu a me ka Regimana i ka inoa hope mamuli o ka loaa ana iaia he @ puni, a o kona hoa he 9 puni, ma ka Poaono nei.