Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 21, 21 May 1898 — KA BUKE MOOLELO HAWAII I HAKUIA E KA Moiwahine Liliuokalani, ma Wasinetona. Pai a hoopuka ia e Li a me Shepord o Bosetona, Amerika Huipuia. [ARTICLE]

KA BUKE MOOLELO HAWAII I HAKUIA E KA Moiwahine Liliuokalani, ma Wasinetona.

Pai a hoopuka ia e Li a me Shepord o Bosetona, Amerika Huipuia.

(l r nuhiifi no ka >> na \*<m- h(!n* hrin o KE A h()JIA A L\A)

MOKUNA IV, \:nu: HAWAII, A MK KA KOOKII'A AN'A j m r>t'TE. Maioko o ka makahikī ISCB, i hoea mai ai o ke Duke o Edinel>oro (Bdinhurgh),Keik)alii AlXredo lani, nealoko o ke awa o Honolulu nej, e noho kapena sna hoi no ka naokukaua Beritania Galatea". Ika wa kokē m o ka moi i lohe ai i ka hoea ana mai o ke Duke, ua hoomakauktu ae la oia i kekahi aiiaiiia ike a o kehi kupono loa ana i manao ai no ka hookipa ana mai iuka nei o ka aina, ua noi aka la oia i ka ha!e o Kekuanaoa, i ma ka mahina o Novemaba oia makahiki no. O ko'u makaahine ponoi, ua muke oia he ekolu mahina aku mamua o ka boea ana mai o ke Oalalea, a aole hoi au e komo pu ana iloko o na hauoli ana ia wa, a ua hnomaha mai hoi au mai na anaina mai. aka, ua noonoo ia he wa keia i haupu mua ole ia 3 a ua hoike mai ?a Ka moi i kona manao ia'u, aole au e hoohaule i ke komo pu ana aku e huōhanohano. A elike me kana n >i ia'u, ua hapwi ae la au i kekahi oaina lunu nui, ma ko'u'home mawaho o Wuikiki, a malaila au i kono aku ai i na uoe a pau e noho ana maluna o naoihana aupuni, he meaoiaio, o na ohana o ka papa ekahi o ke kuīanakauhale i hanau ia maanei a me na poe i hsnau ia ma na aina e. O Mekirf J. H. Wodehous9, ka Emabasedoa o T3. ritania Nui ma Honoluiu, o kona hoea ana mai no ia me Mrs. Wodehouse ao.la.ua. kekahi i ia aku e ke keikif|ii e holo pu ae* no ko 7 u hale. O ka ahaaina a'u i manao he paina kakahiaka i kekahi mau aina okoa no ka mea, ua hoomaka ia ia ika hora 11 oke awakea. Ua kau ae ke keikialii luina ma kahi o ke kalaiwa fcaa, me ka lalau ana afi:u i na kaulawaha a hoike ae la hoi i kona makaukau no ka noho hooponopono ana maluna ona lio, Ona poe a pau o loko o ka ohana a'lii o Enelani, he poe akamai lakou ma na mea pili lio, pela no ka'u hoomaopopo, ma heike ae la ke Duke o EdīneborO, ua haliai aku la oia e like me ka mea i maa ia lakou ma kona aina ponoi. Ua hoea mai ka Moiwahine kaoemake Kalama, ka wahine a Kamehameha 111. no waho 0 "Waikiki maluna o kona kaa ponoi 1 ukallia e kana keiki banai Kunuia kea me kuu kaikaina Miriama Likeliue. Ia wa ua hoopa'au ia laua no

* - , t k;v nuiie »na. ;ikh. uißiioi>o TUfli it»c* j vu\ Oi»rc ili*> la o'ia nio lluīi A. S. ] Cl«Kljot«, R lilo ueU oia ka mikuahine o ke Kama'liiwahine Kaiulani | O na kalaiwa kr ; a ua lio-,ybn ia , laua me na koloka "uulu rcanu iiīhlu- j na o ko luua m,iu poohiwi, a pe'a nohoi oa kanaka lawelawe o ke kaa ua aaiiu like no laua U aahu liookalii o ka paikini u na ulii, Ua olek> ia ae oU kokahi manawa hAuoll loa i i ike ia muloko o ka moololo oia man j la, a ua hala alt« ia. eliko lt«o-, 1 kie 'O kona tian«iii i<\ ana a mo Ve , kulana alikai o ka mnkna mah'hīni. i | ! Ua haawi ia aku na hookipa punie--1 hana ia ana a pau rtiai ka*u kane ā , ! me a'u pu, a pda pu rto hoī mts ka | Mea Kamehameha V., "ka ! mea i hoea mua ae malaila. I ka J \ra o ke Keikialii 1 komo mai a', ua • halawai īho la oia me kekahi mau j lede Hawaii, uielua ; i nee aku imoft ; ona, a elike me ka mea i maa maei i ' ko makou aina, ua heowehiwehi U | aku la oia me ka loi, he lei hoi i 1 hanaia roai na i ua mai a lewalewa , ! iho la ma kona a-i. ! I ka wa o Mrs. Bush, kekahi o na ! wahine ui i nianao ia maloko o na !.mc-kupuni o Hawaii, i mai ai, a ! nakii ae la i *»ca lei ma ka a-i o ke i Keik'alii, ua hoike mai la konamau ' hiohiona i ko ano pioo iki i keia imeailuna ia aku, aka, ua ae aku i no nae oia elike me ke kulana keoi nimana, ua hoike mai kona helehe- ! lena ua hauoli ia no na pua a me na ! huaolelo o ke ano healoha, a heo- ! puka ae la oia ina hoomaikai no keia i hanaia mea i aku maluna on;t. | O ka ka ahaaina a me 1 na hoohala ia ana me na paina Hilii j ma na wahi okoa, oia kai ukali aku : i keia la. ua panai mai no hoi ke ! keikialii ma ka haawi ana ee i aha | lealea naakona home, a ua hoea aku ! au a me ka'u kane a me kekahi poe j i ikeia o ke kulaUakauhale. ī ka j la i hoea mai no ka haalele ana o ke | <xalatPH, ua kipa mai la keKeikialii j a haawi mai la i nahoomaikai no na j mea i hana ia aku nona i keia kipa f ana siai ona. a me kona kauinaha | no kona haalele .ana iho ia makou. j Ma keia wa ua makana mai la oia | ia'u i kekalu kupee lima i hoailona ■ ia, ana hoi i hana { ; onoi ai, he gula ■ ia me kekahl hao i hana ia e i like ine ke kauia hao o ka moku me j kekahi heleuma i hoopaa ia e lewa- ! lewa ana, tJa haawi pu mai oia li3 I elua kope o kana mau himeni i haku ponoi ai, a hiki i keia 10, eia au ' ke malama nei i keia mau makana 1 ekolu a ke kejki a ka moiwahine o ■ Enelani me ka pulama nui, a ia wa ! kekahi o na luina kiekie o Enelaui, ! He hookahi wale no o'u halaw;ii ana me ia mai ia niau la mai, ma ka ■ luhile o ka Moiwahiuo, ī ko'u wa i ' kipa aku ai i Laelana i ka makahiki I . - . ' : 1.5587. 0 ko maua luuna ana o m ! -wa i hala aku, na ike|koke !a mm la ! e ke Kei&ialii, a oia no hoi kt/u j alakai u kekahi anniua ike nu', a o

lea lua o leo'a mun }toa tna kekahi hma okoi/kn o!r iio h Empj;pra o Hor<Juiaiiia > k< u w<i. MOKUNA vr. KAMEHAMK-HA V. M» l<a mHhi'oa o Eekemalw, 1872 i ho«a oaai o kft make o ke Koikialii Lots, i mna i lee nmu \t\ akn, oiai no waliope 6 j>tl nni ft<? uaalana o ka eohoalll m«!a!o o ltd Ihoa'Kamehameha V. Māk i i i 10 r»ia mahmo, uA kftuoba h n)ai l:i Ku a me ka'u kaao &o ka nna nlm i ka halealii, no ka mnlatu& nna »ka moi « kokolee loa ana e make. na komo pakahī mai na alii o na kanaka Hawaii nie ka lako", mau ukaii kakaikahi, ma keiawahi, z hoohala ia e makou ma ko kiai ana me ka hamau ma kalil '&oaoke ī ka m,-iQ o ka moi. Ua hoik6 ae na kaulea, o ka ma'i he pehu ma ka umauoua. Ma ka hora 0 o kekahi la ao, ua hoopuniaē la makou i kona moe, a mawaena o na noonoo iloko o keia wa o ke kui>iliku oia ka mea 6 koho iaaku ana no ka nohoalii, & o ka mana o ke kpho pono ana, aia no ia me ka moi. 0 oa poe i hoea malai« h, oia no kona kaikuahīne Iluta T Mrs. Pauahi Bishop» Mrs. Far.ny Young, ka makuahino Em.a a me a'u pu, he poe wale no ma* ka o na wabine e pii ae ma ia kulana. Ma ka puka o ka rucpi e ku ana ke Keikialii Wiliama Lunaiilo a me kuu kaikunane Davi<l Kalakaua, he mau hooilina pu hoi i kupono uo ka nohoalii, a e 4ana mai ana hoi ma kani e aku na ukali o na alu', 0 ka loio Kuhina Ho». <Steyhen, H. I'hilip», Hon. P. Nahaalelua,mahope mai he hoa no ka aha kuhina o kuu kaikunano, ka'u kane K.enei'ula ūoininiK, Kamakou a. mo elua wahine e ku ana iakou ma ke kowa mawaena o makou a me na pu"ta, A oiiii, uakokoke ioa i kahopena, e maikai ana no nae ka noonoo o ka moi, a o kona manao, ua like noia .mu ko makou, e wae ana i moi nomua, aku e hoea mai no ka mokupuni 3Joi, uo ka mea, ua huli ae oia Ja Mr§. Bishop, a noi aku la iaia e hookioaieae iaia ma na kaula kaohi o ke aupuni a lilo hoi oia ka moiwahine i kona manawa e make ai. XJa ,»ohi) hamau iho oia iio kekahi manawa, alaila, me ka malie niuau aka la oia i ka moi no ke aha la eia i koho 010 ai i kona kaikuahino i hooiiina nona, ke Kama'liiwahina Ruta Keelikolani, a no ia hinau uu pane jnu,l ka moi, aole e hiki i ke Kaoia'liiwahin..' ke lawelawe me ka hoi mai ka hoili xa ana mai o ua uhewa ke aupuni, a ma ia wahi i paue hou aku ai o Mrs. Bishop, v O, aka. ua hiki no nne ia makou ke kekua e like me ka makaukiu i leau ia makou. . 1 ka niaopopo ana o kona manao» ua hnli ae la oia ia a koi ak j la iaia e hoike m.ii owai la ka mea kupono e koho i» no ka pii an:i ao ma nyhoali;."Xo keii. iu

pahe ak'i 1:i kona tno lea oialo, nve ka olelo ana ftta: O Va - •' r \'t ~ " : '-v *- mpft e olnnīu nna la oo e īeo "u, o'na j_ -- -a=y». V- J " U "~ alii i nik! rnfti la i koia wa. TTu nO J ho hamau iho la ka moi, a i koia va I komo mai ai fea abaibno o l:a uiaKe, a 1.1-wo ae la i lea hoao aea e »uonoo ika ucsoi hon oks aupui\i,.a waihp maulp aku la oia, a liala aku,. , la tne ke kolio 010 ana i ka oiea O pii aktt maluna o ke kalauou, 0 fea mea mua uo nae i maupopo ''. no ke liaui ia hal<aliuk:i oia na ka hoahanau o "ka moi, ke Keife,ialii Wiiiama Lunalilo, a uo ka mea e pilianaikona haiiau a»ft aohe he mea hiki fee kamailio aku nona. 0 kona, makuahine Kekauluolii, he kaikamāhine hanai oia pa KameKameha ka Kyi, ua makemakeia oia ej na mea a pau, he a|ohaia, a hehuhii hikiwawe. Aba v he mau kumu uasLti- , ana i ka pololei q!o o koho ia ana, a ano kanawai qle, oiai, a ke Keikiaiii.Wiliaaia i kaia. . wa e noho ana oia malalo o ka malaoaa, ana a Mr. Charles R. Bishop ka ipea banako, o kona mau waiwai ua lilo aku ia mai kon;. hoomnla ' anft ftku, a he uku hoomauhoi kona e loaa mai ana mai kona kahu malama waiwai mai he $25 o ka mahina ma ke ano he dala hooliio . O kona koho ia ana mamuli no ia o ka maiiao o na poe o ka mokupunī hiokahi o Oahu, aka, i ka wa nae i hoike ia aku ai o kona koho ia ana, ua apono ia mai ia me ka hauoli a me na manao maikpi e na kanaka Hawaii, he poe knkaa i hoike mau mai hei'i ka mākee no ko lakou aaau alii, O na alakai o konahoahanau Kamehameha V, oīa o Mr. R. C. Wylie Mr. C. C. Harris, Mr. F. W. Hutch?nson, Hon. S. H. Phillipa a me kekalii poe kanāka makauk-iu e ae, 'aka, aole nae i huipu me na pee i ike ia no k'a aoaft nliKionan. Ma ka pii ana o Lunalilo ma ka noho moi, ua lilo ae la i keia poe hope ka mana o ka hoomalu ana i| ka moi, me ka hoolilo ana malalo o ko lakou ikaiii'a i kona nawaliwali, e alakai ana i na kanaka Hawaii īloko o ka popilikia a me ka hopena o na mokupuni. Ua lilo ia lakou ka manao o ke ana ! keia poe malalo iho nei no ka aha Kuhina, Hon. Charles R. Bishop, (Kuhina o ko na aina e) E. O. Hall, f(Kuhina Kalaiaina) R. Stirling (Kuhina 'Waiwai) A. F\ (Loiō elua o ke;a poe 6ha, ma! mai i pae mat ma ko makou mau kapakai me ka noianao hookahi e a*o ī ko makoū lahuikanaka i ka lioomana la Karisto. - 1 TTa loaa mai ia makou ka lq«,. he Hi!o aa haaUla I keia ola ,aua o B«2a .K4-, lana, ka mea nanji i haka i k* o , u ua lioi oiii i kekahi kukMk&uhaie aei. wale oia»