Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 22, 28 May 1898 — Page 3

Page PDF (853.94 KB)

This text was transcribed by:  Caroline Tsaw
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA,

POAONO, MEI 28, 1898

 

HOOUKAIA HE KAUA HAHANA

 

Make na Aoao a Elua Iloko o Keia Ulele Kaua Ana ma Cardenas.

 

AOLE NO I LILO PIO O SAN JUAN

 

Aka, ua nui na Poino i Halawai me ke Kulanakauhale

 

KUE O IAPANA I KA LAWE ANA O AMERIKA IA PILIPINE

 

Make ke Kuhikuhi Puuone Pohakuhauoli

 

            Ma ke ku ana mai nei a ka nokuahi Mariposa i keia kakahiaka nui Poaha, i loaa mai ai na lono hope loa no ke kaua mawaena o Amerika Huipuia a me Sepania, a penei na lono ano nui i loaa mai ia makou, a na nupepa hoi o Kaleponi i hoike ae ai.

 

KA HOOUKAKAUA WELEWELU

 

            Ki Komohana, Mei 12. O ka make mua loa o na Amerika, ua ikeia ia maloko o ka hoouka kana mawaho o Cardenas, ma na kapakai akau o Cuba. He elima poe i weluwelu liilii a he elima i hoeha ia maluna o ka moku topido Winslow. O na poe i make oia keia:

            Warth Bagley, alii huki hae.

            John Varverez, hooma-u aila.

            John Daniels, Paoahi

            John Meek, Paoahi

            Josiah Tunnell, he paele kuke

            Na poe i hoeha ia oia o R.E. Cox, D. McKeown, J. Petterson, F. Gray, J.B. Bernadou.

            He kanakolu kumamalina minute ka loihi o ka manawa o keia hooili kaua i malamaia mawaena o na moku topio Amerika Winslow, Hudson a me Wilmington ma kekahi aoao, a ma kahi aoao na papu o Cardens me na moku Sepania oha. O ka Winslow ka moku a na Sepania i oi aku ai o ko lakou hoopoino ana, a o kekahi mau moku Amerika e ae aole i nui na poino i loaa aku ia laua.

            Ua poino no ma ka aoao o na Sepania, he hookah o kona mau moku topido i pau i kea hi, a ua pau hoi ka hale koa i kea hi.

            O kahi o ke kaua i ulele ia ai maloko no ia o ke kaikuono o Cardenas. O na mokukaua Wilmington, Hudson a me Winslow, ua komo aku lakou iloko o le kaikuono no ka lele kaua ana i kekahi mau mokukaua Sepania i ikeia malaila. Aole nae i ike aku na Amerika a hiki i ka wa a na Sepania i ki mai ai i kokua ia e na papu.

            He kana nahana weliweli keia i hoouka ia ai, ua hoomaka ia ke kipoka ana ma kahi mamao aku o 3500 i wilei e na moku Hudson a me ka Wilmington. He mau minute wale no mahope iho, ua hoea mai la ka moku topido Winslow a kipoka aku la i ka enemi. Ia manawa koke no ua hoohuli mai la na Sepania i ka waha o ka lakou mau pu maluna ona. Ua kupaa aku na poe o luna o ka Winslow, a ma ka hora 9:30, ua komo aku la kekahi poka iloko o kona kino, a hoopoino aku la i kona mahu, a ia wa i luli ino ae ai oia. Ua haawi ae la na Sepania i na huro ana, a kipoka hou mai la i ka moku poino.

            I keia wa ua holo koke aku ka Hudson no ke kokua ana i ka Winslow iwaena o na poka e hiolo makawalu mai ana. No iwakalua minute ko ka Hudson hoao ana e kiola aku i ke kaula iluna o ka moku poino akahi no a hooko ia kona iini. I keia wa no i loaa aku ai o ke kaula oia no ka wa o kekhai poka i pahu ae ai ma kahi ake alii huki hae Bagley e ku ana me kekahi puulu kanaka a oia no kona wa i make ai me kekahi poe kanaka e ku pu ana malaila, aka, ua moku ae la nae ke kaula kolo, ma ka hora 3:05 i hoolei hou ia aku ai o ke kaula iluna o ka Winslow, a he ekolu wale no kanaka i koe no ka hoopaa ana i ke kaula.

            Ua kolo ia aku ka Winslow no ka mokupuni Pedra, a malaila oia i kuu iho ai i kona heleuma. Ma ka hora 9:15 o ka po nei i haalele aku ai ka Hudson me na kino make a me na poe i hoeha ia no Ki Komohana, a hoea mai la ianei i keia kakahiaka. Ua hoeha ia ke Kapena Bernadou o ka Winslow ma ka wawae.

            Wasinetona, Mei 11. O ka nuhou kaumaha Ii hoea mai nei i ke Keena Kaua Moana i keia kakahiaka no na aumokukaua paniku o ua aumokukaua ma Cuba, he elima luina Amerika i make, na poe i hookah mua ia na koko no ko lakou aina mahope hoi o ke poha ana ae nei o ke kaua.

 

AOLE I LILO PIO O SAN JUAN.

 

            Nu loka, Mei 12. He lono kuikawa kai hoea mai nei i kekahi nupepa kakahiaka mai St. Thomas mai, e olelo ana, ua hoea aku na aumokukaua Sepania mawaho o San Juan mamua o kea o ana.

            Ua hoike mua ia aku ka lohe i kekulanakauhale i na wahine a me na opio e kipoka ia ana ke kulanakauhale. Na ka Iowa i hoomaka mua i ke kipoka ana i ukaliia aku e ka Indiana.

            Ua panai mai no na papu o ka aina. Ua pau na papu i ka weluwelu, aole he moku i hoopoinoia aole hoi he Amerika i make a i ole i hoehaia, aka, o ka mea nae i lohe ia mai, aole ke kulanakauhale i haawipio, oiai no nae, ua hiki loa ia Admarala Sampson ke hana e like me kana i makemake ai. O na kanikela o na aina e ua imi aku lakou i ko lakou wahi e pakele ai iloko o ka aina. Mahope o ke kipoka ana na haalele iho la o Adimarala Sampson me kona mau moku ia laila.

            Havana, Mei 12. Ua loaa mai nei he lono telegarapa ia Kenerala Blanco i keia la mai ke Kapena-Kenerala mai o Porto Rico e olelo ana i keia kakahiaka ua kipoka mai he umikumamakahi mau mokukaua Amerika i na papu, a ua panai ia aku. Ua olelo ae ua lono la o ka manawa i hoounaia mai ai o ua lono la o ka hora 9 a.m. ia aole he ola i hoopoino ia a he uuku loan a wahi i hoopoinoia.

 

HALA NA MOKUKAUA AMERIKA NO KA HULI ANA I NA MOKU SEPANIA.

 

            Wasinetona, Mei 15. He manaoioko Kuhina Long, aia o Adimarala Sampson ke holo la me ka awiwi nui ma ka aoa makan o ke kowa mawaena o Haiti a me Cuba. O kona manao a ke Keena Kaua Moana e hoomaopopo nei, oia no ka halawai ana aku me na aumoku Sepania maloko o na wai ma ka hema aku o Cuba, a malaila i manao ia ai e lele kana mai ana lakou i na moku Amerika.

 

KUE O IAPANA I KA LAWE ANA AE O AMERIKA IA MANILA

 

            Ladana, Mei 17. He lono kai loaa mai nei i ka Daily Telegraph mai SanaPeterohoro e olelo ana: O ko Iapana manao, ke kue loa ana aku ia Amerika i ka lawe ana ae ia Pilipine. Ua huli koke aku oia no na kokua ana a Rusia, aia ke ikeia la na kukakuka ana ma o Kauna Muravieff, ko Rusia Kuhina o na Aina E a me ko Iapana Emabase, Barona Hayashi Tadason. Ua manao ia e kokua ana o Farani a me Geremania ia Iapana.

 

MAKE KE KUNIKUNI PUUONE POHAKUHAUILI

 

            Hawardeu, Mei 18. Ma ka hora 5 o keia kakahiaka i make ai o William E. Gladstone (Pohakuhauoli). Ua maule o Pohakuhauoli i ka la holookoa, a he nuku loa hoi kona wa i ike ae ai i na poe e kiai ana ma ka aoao o kona moe. Ua ike ae oia i kana wahine e noho ana ma kona aoao a hiki i ka wa a ke kauaka i noi aku aku ai iaia e hoomaha. Ua hoopuka ae oia he mau huaolelo ohewahewa i maopopo ole i na poe e kiai ana. A ua make ola me ka ike ole i na ehaeha. O na kanaka o Beritania Nui ua hookaumaha ia lakou, a ua haawi na nupepa o Farani, Italia, Belegiuma a me Helene, i na hoomaikai palena ole no ke keonimana i halaaku la.

 

HOPOHOPO IA HE MOKU KOPAA

 

            Mount Holly, N.J. Eia ke hopohopo ia nei ka palekana o ka mokupea George, Stetson i haalele aku ia Honolulu no Nu Ioka me ka piha kopaa. E hookele ia ana ka moku e Kapena Patton o Mount Holly, i ukali ia e kana wahine a me ka laua keiki. O Miss Bessie Smith, Vincent ka ohua o luna. O Arthur Sewall o Bath, Me., ka ona o ka moku, a ua noonoo ia ka hoouna ana aku i mokukaua no ka huli ana iaia, a lawe mai iaia no loko nei o ke awa, me ka maalahi, a i ole pela, e paa ana oia i ka hopu ia e na Sepania.

 

UA HOEA MAI LA I KE AWA O KOU NEI

 

            I ke kakahiaka nui Poaha nei i ike ia aku ai ka moku kialua poino Tahiti Tetautea i ku mai ai i Hookena, a makou no hoi i hoike mua aku ai, e hookomo mai ana no loko o ka nuku o Manala, ua holo aku ke pailata a lawe mai la iaia no loko nei o ke awa, a eia oia ma ka uwapo o ka makeke kahiko e ku nei me kona hae Pelekane e welo ana ma ke kia hope.

            O ke kumu o ko kona poino mamuli no ia o ka nalowale ana o ke panama holomoku, he maikai no na poe a pau o luna o ka moku, a ua hoea aku kekahi puulu kanaka malaila no ka makaikai ana ia lakou.

 

            Ma ka hora 5:30 o ke kakahiaka Poakolu nei i haalele iho ai ka mokuahi kolo Eleu i kona uwapo, a holo aku la no kekahi wahi i maopopo ole, ua manao wale ia ua holo aku oia e huli i ka mokukuna poino Tahitit, aka, ua hoea mai nei ia, a o ka Eleu hoi aia la oia ihea kahi i lalau ai.

 

Nuhou Kuwaho.

 

            Maluna mai nei o ka Moana i hoea mai nei main a Panalaau mai o ka Hena, i loaa mai ai o kekahi mau hunahuna pili kaua mawaena o Sepania a me Amerika Huipuia, a no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu ke hoopuka aku nei makou me ka a wiwi nui penel:

 

LILO PIO KE AWA O PORTO RICO

 

            Wasinetona, Mei 13. Ua kipoka aku o Adimarala Sampson me kona mau mokukaua he eiwa i na papu o San Juan.

            O ma lono i loaa mai mai Port au Prince main a ka mokukaua lowa i kipoka mua a mahope mai ka Indiana.

            No na minute pokole wale no ua lilo na papu i mea ole.

            Ua  ki mai no na papu, aka, aole nae i hoomau mai.

            Ua haawi pio ke kulanakauhale o San Juan.

            O na kanikela a me na poe kanaka he mau tsusani malaila ua holo aku lakou no loko o kaaina.

 

HAALELE KE KALETONA NO MANILA

 

            Wasinetona, Mei 12. O ka mokukaua Kaletona e lawe ana i mau lako kaua no na aumokukaua o Duwe, ua hala aku la oia.

            Wasinetona, Mei 12. O ka mokukaua Kaletona, ua hoouna ia aku la oia me 150 tona lako kaua no ua aumokukaua malalo o Duwe.

            O Kenerala Merritt kai hookohu ia aku i alakai no na pualiloa no ke kokua ana ia Duwe ma Pilipine.

 

AOLE I LILO PIO O MANILA.

 

            Hongkong, Mei 13. O ka mokukaua Beritania i hoouna ia aku no ke kiai ana i ka hoouka kaua ma Manila, ua hoike aku ke kapena i ke aupuni o Beritania aole makemake o Duwe e kipoka ia Manila, aka, ua manao oia e hoopololei i ma pa kaua. Ua olelo ae na Sepania he nui ka ai ia lakou i hoahu ia mawaho aku o ka hike i na mokukaua ke loaa aku.

 

HE EHA MAU MOKUKAUA GEREMANIA MA MANILA

 

            Belina, Mei 12. Ua hoouna a@u la ke aupuni o Geremania he eha mokukaua i Manila no ke @ ana i ka pono o kona mau kupa malaila.

 

KA NINAU HOOHULAINA

 

            Wasinetona, Mei 13. O na poe kue i ka hoohuiaina o Hawaii, ke hilinai la lakou maluna o Speaker Reed, aole e hooholoia ana ka olelo hooholo i manaoia no keia kumuhana.

 

           

aole i haalele aku ka mokuahi Pekina i ka wa a ka Mariposa i haalele aku ai ia Kapalakiko.