Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 22, 28 May 1898 — Page 8

Page PDF (818.97 KB)

This text was transcribed by:  Nancy Houlding
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

8      KE ALOHA AINA, POAONO, MEI 28, 1893

 

HE MOOLELO WALOHIA

 

NO KE

 

Keikiakii Alabati

 

Ke Kaeaea o Pelekane.

 

A ME KA

 

Ui Madelina.

 

Ke Kukui Uwila o Ainapo

 

Hoohenoia no KE ALOHA AINA

 

            O keia mau hoike i loaa mai la i loaa mai la i ke keiki opio, oia kana i hoouna koke aku ai i kekahi o laua iloko o na pakaua, a iloko hoi o ka Paalii, me ka hoike pu aku, ua hoea mai ka opio noho kuahiwi no ka hoopakele ana i ko lakou aina a me ko lakou mau ohana pakahi.

             A i mea hoi e hikiwaweai na hana ua ku kia@ iho la ua mau opio nei elua ma ka puka a hoouna koke aku la laua i ko laua mau wahi kanaka kakaikahi no ka hoike ana aku i na koa Pelekane oloko o ka Paalii, aole lakou e pono e hikilele, o loaa auanei ka wa a keia poe powa e hoomakaukau ai no lakou.

            I ka wa i lohe ai na koa Pelekane oiaio a pau, mai ko na pakaua a i ko loko ponoi iho o ka Paalii, ua ala mai la lakou me ka lokahi, a hoomakaukau no lakou iho no ka wa e loaa hou aku ai o na kauoha.

            O keia no hoi ka wa i hoouna ia aku ai o ka opio o ke Kapakila, e lilo oia i Alihikaua nui no na koa o loko o ka papu, a i kana kauoha ke hooko ia e na mea a pau, ke hoea mai ka wa o ka hana.

            O ka opio hoi a me an wahi kiai puka, hele pololei aku la lakou no kahi a ke alii e ai hookano ana, me kona maopopa ole mai, ua kokoke oia i kona hopena.

            I ko lakou nei kokoke loa ana aku ma ke anu o ke alapii, oia no ka wa o kekahi o na koa a ua ahi powa nei i ike mai ai i keia poe e hele aku nei a oia noho kona wa i hoa mar ai e ninau mai.

            Aka, mamua ae nae o ka hiki ana aia iaia ke hoopuka i kahi huaolelo oia no ka wa i paa mai ai o kona kani a-i i ka hopuia e ka opio, a kiola ia aku la oia no ka mamao o 20 anana a oi aku.

            A i kona wa i haule aku ai iluna o ka lepo ua pau ke aho, a ua haalele mai la ke ola i kona kino, a ua huipu aku la me na poe kino make o ka poe Pelekane i luku hoomainoino ai.

            Aole lakou i hookaulua iho i ka pii ana aku noloko o ka halealii, a oiai hoi ua aliipowa nei e noho hookohukohu ana me na wahine he lehulehu wale, mamuli hoi o kona mana alii ia mau la.

            I ka wa i komo aku ai lakou iloko, ua hele pololei aku la ka opio ma ka rumi hiamoe ana o ua alii powa la, a kikeke aku la ma ka puka

            He elua a he ekolu a ia nei manawa i kikeke aku ai, akahi no a lohe ia aku ka nak@k@ mai o ka rumi, kahi a ua alii nei e moe nei.

            A me ka leo i piha i ka inaina ua kahea mai la oia maloko mai me ka ninau mai, owai oe a heaha kou makemake e hoala nei i ka hiamoe o ke akua o na makaainana, a o ke alii hoi o na alii, ka mea nona ka mea nona ka mana a me ka weli ia ma Pelekane holookoa nei.

            Heaha ka waiwai o kau mau olelo h@p@ i keia manawa, oiai, ua hoea mai oe i ka hopena o kou mau la, ka mea hoi ao i moeuhane mua ole ai, o oe ke akua a ko’u lahui a me ko’u mau alii e hoomana aku ai, wahi a ka opio noho kuahiwi i pane aku ai

            O keia mau olelo welawela i panai ia aku la ma ka aoao o ka opio, ua hiki ole ia i ua moi nei ke moe hou iho iluna o kona wahi moe a me ia ano i lele mai ai oia mailuna mai o ka moe a lalau aku la i kana pahikaua a me ka ihe e ku ana.

            Wehe mai la oia i ka puka, aia hoi, ike mai la oia he keiki opio wale no ka, ka mea nona keia leo e hoala nei i kona hiamoe.

Ua hooi paumi ia aku ka inaina i loaa i ua alii nei mamua o ka mea hiki iaia ke hana, a me ka leo o ka mea i piha i ka hehena, oiai hoi ka opio e ku kilakila aku ana imua o kona alo me ka hemahema, ana e manao ai, he luahi mua oia na kana pahikaua ke hili oia.

            A oia kana i pane mai ai, e pale me kou mau lima no kou ola iho, wahi a ua moi nei i pane mai ai me ka hakalia ole.

            He wili ana, a he niniu ana no kana pahi, aia hoi, ua kokoke loa iho ia maluna o ke kania-i o ka kaua opio, me ka manao ia ua hoea mai la oia i kona hopena.

            Aka, elike me ka palamimo ana o ka i’a i eha mua i ka makau, pela no i hoaui ae ai ke kino o ua opio la a oia no hoi ka wa i kamumu aku ai ka pahikaua a ua alii nei iluna o ka papahele.

            A oia no hoi ka wa i pane aku ai o ua opio nei me keia mau olelo hoonaukiuki e ulupuni loa ai ua moi nei i ka huhu.

            Aia ka hoi ihea kou mana akua au i kuahaua aku ai maluna o ka lahui Pelekane, ka mea hoi au i olelo ai, o oe ke akua e hoomana ia ai e na mea a pau.

            I keia minute, e lilo ana ko mana ihikapu o ke ano pegana i mea hoohenehene ia e ka poe au i hoomaewaewa ai, a e kauoha aku ana au ia lakou e okioki liilii ia kou kino, a e hanai ia aku na na ilio pololi o loko o ke kulanakauhale nei, i manalo ai ke koko o na keiki opio hala ole au i pepehi wale ai.

            Na keia mau olelo ku i ka hoonaukiuki i hoopii paumi aku i ka inaina iloko o ka puuwai o ua alii nei, a me ka hookaulua hou ole iho, pahu mai la oia i kana laau ihe ma ka @pu o ka kaua opio.

            Aka, elike no me ka kaua i kamaaina ai nona ma na helu i hala aku nei, pela no kaua e ike nei i keia wa, aole ia he mea na ka opio e kuemi ai, oiai, o kona wai auau ia o ka hoopapa ana ma na ano a pau me ka poe i kaena ia lakou iho he wikani ma ka lawelawe ana ma na mea pili i na mea kaua, ka mea hoi a ua alii la i moeuhane ole ai, e hoohoka ia ana oia.

            Elike no me kana i hana ai i ka hauna pahikaua a ua alii nei, pela no oia i alo ae ai, a kapalulu aku la ka laau ihe a komo loa aku la iloko o ka paia o ka paa loa, a ku olohelohe iho la ua alii hookano nei, oohe ana mau mea make e hoohana hou aku ai maluna o ka kaua.

            A oia ka ua opio nei i pane aku ai, o keia wa, he wa keia nou e hana ai i kau mau hana a pau, a ua ae ia oe e hana ma na ano e hiki ai ke hoopakele i kou ola, i na ia he mea hiki ia oe.

            A ina aole e hiki ia oe ke pale ae no kou ola, alaila, ke noi aku nei au ia oe e haawi pio mai ia oe iho iloko o ka poho o kuu lima, me kou nana hou ole aku he mau kokua kekahi e loaa mai ana ia oe mai waho mai, ma o kou mau pualikoa nui hewahewa la.

            Na keia mau olelo a ka opio imua o ua alii hookano nei, i hoopii aku i ka inaina wela iloko ona, a anehe mai ia oia e lalau i ka kaua opio me ka manao kuhihewa e loaa mai ana iaia, aka nae, ua hoohoka ia ia manao ona, oiai, ua palamimo iho la no oia, me kona haawi ana aku he hookahi pai mahanahana mahope o kona poo, a kaanini ana ua Alavina nei iluna o ka papahele.

            I ka hina ana aku o ua moi nei, ua pane aku la ka opio, ana, e pane mai e ka moi hookano i kuu nohoalii i na ninau a’u i haawi aku nei ia oe a ina aole, alaila, e hoopaa pio aku ana au ia oe iloko o kekahi rumi o ka halealii nei

            I ke kuu ana iho o ka leo o ka kaua opio, oia no ka wa i ala ae ai o ua moi nei a ke iluna, a me ka leo o ke ano hehena, pane mai la oia penei:

            Aole loa au e ae e haawi pio malalo o kekahi kamalii, oiai, nohea mai kona wahi ikaika, a mai hea mai oia i auwana hele ana oe ia’u e neia wahi moo.

            Oia no ka wa oua moi nei i lele aku ai maluna o ka kaua opio no ka manawa elua, a mamua nae o kona loaa ana mai, ua halawai aku la ka auwae o ua moi nei me ka puupuu wela a ka kaua opio, a haule pahu hou aku la oia iluna o ka papahele no ka manawa elua.

            I ka hina hou ana aku o kona hoa paio iluna o ka papahele, ua lele iho la oia maluna a kupee iho la oia i kana pio e like me ke kupee ia ana o ka holoholona, a i ka paa ana o kana pio, ua haalele iho la oia iaia ma ia wahi, a hele aku la oia e hui me kahi koa kiai puka.

            Iaia i hala aku ai, ua pohala ae la ke ano poniuniu o ua moi nei, a ike oia ua paa oia i ke kupee ia, a oia no kona wa i kupaka ae ai me ka manao e hemo, eia nae, ua poho ia manao ona, oia ua paa i ka hipuu polena ia.

            Oiai oia e noke ana i ke kupaka, ua hoea hou aku la ka kaua opio me kekahi koa, a lawe aku la i ka laua pio no ka hoopaa ana aku iloko o ka rumi pouli o ka halealii.

            I ko lakou hoea ana aku ma ka puka o ua rumi pouli la, ua wehe koke aku la kahi koa opio i ke pani puka a hookomo aku la i ka laua pio iloko, me ka pane ana aku o ka kaua opio penei:

            Mai keia hora aku a hiki i ka hora 12 o ka la apopo, e hanu hope loa ai oe i na ea oluolu o keia ola ana, a e hookau ia aku ana ka hoopoi au i moeuhane mua ole ai mluna ou, i uku panai no kau mau hana hoomainoino i hana aku ai maluna o na opio hala o’e o kuu lahui, a na na ilio pololi o ke kulanakuhale nei e ai i kou mau i’u, a paai aku la laua i ka puka.

           

            Ua waiho aku o Lunamakaainana McCandless, he noi iloko o ka Hale e hookaawale ia i $150 no ke kukulu ana i elua mau kia hoomanao no na poe koa i make ai ma Kalalau, Kauai, a e waiho nei mauka o Maemae.

            Ua ike iho makou maloko o ka nupepa Avalataisa o ke kakahiaka Poakahi nei, e olelo ana, ua pule ae kekahi wahi kaikamahine uuku nona na makahiki he eha mawaho o Waikiki i ka po Poaono nei, mahope o kona hoomaikai ana no kona mau hoaloha, ua hoomaikai pu ae la oia no na Sepania. Eleu no ka hoi keia opio.

 

HE KUAI HOEMI NUI

 

MA KAHIO

 

L. B. KERR

 

He emi loa ke Kumukuai o na Waiwai i hoopakele ia mai mai loko mai o ka Pauahi Nui o Ladana, Dekamaba 1897.

Malaila o L. B. Kerr ia wa me kana mau dala a kuai aku la oia ia mau Waiwai a pau, a ke Kuai Hoemi ia aku nei i keia wa.

            Na Lole Aahu ma na kumukuai e hoonuiwa ana ia oe. Na Hainaka me na kaekae waihooluu he 20, 25, a me 35 keneta o ke Kakini. Na Dimiti Keokeo he 5 keneta o ka i-a. Oganadi he 12 ½ o ka i-a. Na Dimiti kahakaha maikai loa 15 i-a i ke $1.00. Lawn Enelani 15 i-a i ke $1.00. Lihilihi Valenciennes he 25 keneta o ka kakini i-a.

Mai hoohala i keia wa maikai:

Ka Rumi Hana Papale.

O keia hale ua lako ia me na Paikini Hou o na Papale i hoouna ia mai Parisa a me Ladana mai, e loaa no ia oe na papale Parisa mamua o kou hele ana ilaila. Na Papale i kinohinohi ia mai ka 1.00 a pii aku.

L. B. KERR.

Honolulu – Alanui Moiwahine – Honolulu

 

            Ua pau mai nei i ke ahi ma Kobe, Iapana, ka mokupea Flint i kamaaina ma Honolulu nei, ma ka po o ka la 5 o keia mahina, a ua nui na poino i loaa iaia.

 

BOROKA.

$10,000   MA KA   $10,000

Waiwipaa

 

            Ua makaukau e Hoaie aku ma ka Moraki i ka poe a pau, he mau Waiwaipaa hihia ole ko lakou.

            Ua makaukau e huli maloko o na Buke aupuni, i na Aina pohihihi ma na ano a pau a me ka hooponopono ana i na Aina e paaia nei me ke kuleana ole.

            Ua makaukau e hana i na Palapala Kuai, na Palapala Hoolimalima na Palapala Moraki a me na Palapala o kela a me keia ano i ku i ke kanawai.

            E ohi ia no na Aie o kela a me keia ano ke waiho ia mai. E hookoia no na kauoha me ka eleu.

            Ke kono aku nei i na makamaka a pau e kipa mai ma ko maua Keena hana, ma ka Hale ma Ewa o ka Hale pule o Kaumakapili. Alanui Beretania.

JOHN PRENDERGAST, (Kapamawaho.)

WILLIAM MOSSMAN, (Mokimana)

Honolulu, Mei 24, 1898.   3m dl wk

 

W. C. AKANA.

KALAUKI

 

            He Loea Maheleolelo mawaena o ka Lahui Hawaii a me na keiki o ka Aina Pua. He makaukau oia ma ka hana ana i na Palapala Hoolimalima, na Palapala Kuai a me na hana a pau e pili ana i na Waiwai Paa a me ke kuka ana.

            Keena Hana: Ma Kanaana, kihi o na Alanui Moi a me Alakea.

feb 21 – 1 yr.

 

OLELO HOOLAHA.

 

            Ke papa loa ia aku nei na mea a pau he mau holoholona ka lakou e hel@ua ma ke kula o Kaelepulu, Koolaupoko, Oahu, aole e kii wale i na holoholona o ua kula la, e h@i mua mai i na poo o ka hui kula, o ka mea i keia hana makou e like me ke kanawai.

            O makou no me ka oiaio,

J. MAULIOLA,

KAWELO

KAIHENI

 

OLELO HOOLAHA.

 

            E ike auanei na kanaka a pau mai keia la aku, aole au e uku i na aie i aie ia ma ko’u inoa, k@ ole au e kakou me ko’u pulima.

GEO. W. PAHU.

Pu@nui, Mei 16, 1898.  1m - dly