Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 24, 11 June 1898 — Page 8

Page PDF (872.80 KB)

This text was transcribed by:  Karen Mah-hing
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

8                                                                                              POAONO IUNE 11, 18@8

 

HE MOOLELO WALOHIA

--:NO KE:--

Keikialii Alabati

--

Ke Kaeaea o Pelekane.

--:A ME KA:--

Ui Madelina.

--

Ke Kukui Uwila o Ainapo

Hoohenoia no KE ALOHA AINA

 

             Oiai na elele i hala aku la no ka lawe ana i ke kuahaua a ka opio, a no hapalua hora mahope iho, aia honua ike ia aku la na kanaka e hele mai ana no loko o ka paalu, mamuli o ka lohe ana aku i na elele e kaluhea ana i na kupa o ka aina no ka hiki ana aku ana i ka paali, no ka lohe ana i ka manao o ka opio o ke kuahiwi.

            No kekahi mau minute keia komo liihi ana mai o na kanaka a i ka piha i na o hookahi hora mahope iho, ua ike ia aku la ke komo ma kawalu ana mai o na kanaka, a ua piha pu hoi o loko o ka paalii i na kupa o ka aina, mai ka poe kiekie a hiki aku i ka poe haahaa.

            I ka hiki ana ae o ka manamana kuhikuhi minute o ka uwati i ka hapalua o ka hora 11 o ke awakea, aia hoi, ua ike ia aku la ka opio o ke kuahiwi i ka pii ana ae iluna o kekahi aleo, no ka hoike ana aku i kona manao imua o kona lahui, ka lahui hoi a kona mau makua a me kona mau kupuna i aloha ai.

             I ka ike ia ana aku o ua opio nei i ka pii ana ae iluna o ke aleo, ua hoopaiakuli ia ae la ka lewa me na leo uwa, e olelo ana kekahi poe e ola ka opio i ke akua, a he nui wale na mea i lohe ia aku, a i ke kuu ana iho o na leo e wawalo nei, oia no ka opio i hoomaikai aku ai imua o na mea a pau a lohe ia aku la kona leo i ka pa-e ana mai:

            Imua o oukou e na kupa o ka aina nei aloha oukou a pau loa.

            Ano, i keia la, ke hai aku nei au @mua o oukou a pau, ua pau ko oukou hookaumaha ia ana, a e noho aku ana oukou elike me ke au i o’u mau kupuna, a me o’u mau makua i pakaha ia e na lima menemene ole o ka lokoino.

            Nolaila, ke hoike aku nei au imua o oukou a pau, i ka hora 12 o keia la e haawi aku ai au na oukou e kuu lahui i hookaumaha ia iloko o na makahiki i hala ae nei, e hookau aku i na hoopai maluna o ka mea nana oukou i hookaumaha mai, i uku panai hoi no kana mau hana pakaha i hana iho ai maluna o na opio hala ole, ana i pepehi wale iho ai i mo@kuni nona.

            I ke kuu ana iho o kona leo, aia hoi, ua hoopaiakuli hou ia ae la ka lewa me na leo huro o na makani nana, a na keia mau leo i hoopiho@ ae i na manao o ka moi e paa pio ana iloko o ka rumi pouli, a haupu ae la oia, ke @ kokoke mai nei ka paha na minute hope o ko’u ola ana.

            Oiai no ia mau manao e nalu ana iloko ona, aia h@, ua lohe aku ia oia i ka nakeke ana mai o ke ki, a hemo mai la ke pani puka hao, a komo mai la ke koa iloko me kona mau makaukau, a hele mai la e wehewehe i na kaula i hoopaa ia ma kona mau wawae.

            I ka hemo ana ae o ke kaula, ua kauoha aku la ke kea iaia e ku iluna no ke hele ana aku imua o ka lahui ana i hookaumaha ai, oia no ka wa i ike ia aku ai na kulu waimaka o ua moi nei e kulu ana, a ku ae la oia iluna no ka hooko ana aku i ke kauoha a ke koa.

            I ko laua hemo ana aku, ua ike aku la ua moi nei i na kanaka e piha ana iloko o ka paalii holookoa, a i ka hiki ana aku imua o ka kaua opio, ua kauoha aku la ola i ke koa e lawe aku iaia no luna o ke kuahu ana i hana ai i mea molia no na keiki opio ana i hoomainoino wale ai.

            Oiai laua nei e hele nei no kahi o ke kuahu a ua moi nei no i hana ai i wahi e molia ai i ke ola o na opio hala ole o ka lahui Pelekane, kahi hoi ana i mahui mua ole ai ma ia wahi ana no hoi oia e molia ia ai.

            Ia laua nei e hele nei, ke lohe nei laua i na huaolelo hoinoino mai na kanaka mai, he nui wale na mea i puka mai mai ka wahamai o na kanaka, a i ko laua hiki ana aku ma ua kuahu nei, ua ike aku la na mea a pau i na kulu waimaka e hiolo ana ma na papalina o ua moi puuwai lokoino nei, me he mea la e mih@ana no kana mau mea i hana ai.

            Ua hoaahu ia iho la oia me kekahi lole keokeo, e like me kana hana i hana ai maluna o na opio hala ole o ka lahui Pelekane, a i ka pau ana o na mea a pau i ka hana ia, ua lohe ia aku la ka leo o ka kaua opio i ka pane ana mai imua o ka lahui holookoa.

            Ano, i keia mau minute, ke ike ae la oukou e ka lahui i hookaumaha ia, i ka mea a oukou i hoomana aku ai e like me ke akua, a me na hana hoi he nui wale i hana aku ai maluna o oukou.

            Nolaila, wahi hou a ua opio nei i hoomau aku ai, i keia hora ke haawi aku nei au i kona ola iloko o ka poho o ko oukou lima, e like hoi me ka’u i manao ai, i uku panai hoi no kana mau hana i hana ai.

            O ke ano o ka make ana o ua moi nei, ua like me na mea i ike ia ma na helu i hala, oia hoi kona hoomainoino ia ana, a ua ilio pololi o @ kulanakauhale i hookauliilii aku i kona mau i’o.

            I ka make ana o ua alii powa nei ua hoike ia aku la ka lohe i na mea a pau, no ka hoi ana aku no ko lakou mau home me ka malama ana i ka maluhia o ka aina, a e noho hoi e like me ke au i ka moi Uilama, a o na kanawai mua o ka aina, oia na kanawai e malama hou ai.

            I ka lahui e huli hoi nei me na manao hauoli ua hoi aku la ua mau opio nei no loko o ka rumi hookipa no ke kali ana i ke kani mai o ka hele aina, oiai, ua hele mai la a ho upo lewalewa.

            No kekahi mau minute keia kali ana, ua kani mai la ka hele aina, a hoonaue aku la laua no ka rumi aina, a i ko laua hiki ana aku no ka rumi aina, e nonoho mai ana na kai kumahine a ke Kiaaina, na wahine hoi a ka moi i make aku la, e kali mai ana no ko laua hiki aku.

            I ko laua hiki ana aku, ua noho iho la lakou e haupa i na mea a pau i hoomakaukau ia maluna o ka papaaina, a i ka piha ana aku o ka ina o ka inaina, ua haule aku la lakou mawaho no ka hoonanea ana.

            Oiai no lakou e hoonanea ana, ua komo mai la iloko o ka kaua opio na hoominao aloha ana no kona mau makua a me kona mau kupuna a ike ia aku @ na waimaka e hiolo mai ana ma kona mau papalina.

            No kekahi mau minute keia hakukoi ana o kona mau manao, ua eu ae la oia no ka hele ana aku ma loko o ka ma-la pua e holoholo ai, no ka hoonalonalo ana iho i na hoomanao ana no kona mau makua, me ka ukali pu ana aku hoi o kona hoaloha iaia.

            Ia laua nei e hele holoholo ana maloko o ka ma la pua, e honi ana hoi i ke ala onaona o na pua, oiai o ke ano ahiahi ia, a ua ka li aku o Lehua i ka la ia manawa, a @ kekahi mau minute keia holoholo ana o laua, ua hoi aku la laua no ko laua mau rumi no ka hooluolu ana, oiai, ua ano maluhiluhi mai la ko laua mau kino, a i hakalia no a kau ke poo i ka uluna o ka lilo aku la no ia i ka aina moeuhane o Niolopua.

             A i ke ao ana ae i ke kakahiaka, ua ike ia aku la ua mau opio nei e maalo ae ana iloko o ka mala pua, e hookaunu ana hoi, oiai na kulu kehau o ke kakahiaka nui e kipehi ana ma ko laua mau papalina, a me na pua, a e pu-a mai ana hoi ke ala kupaoa o na pua, a malaila laua ia kakahiaka a hiai i ke kani kapalili ana mai o ka bele aina kakahiaka a huli hoi aku la laua no ka rumi aina no ka hoopiha ana i ka lua o ka inaina.

            I ko laua hiki ana aku ua makau kau na mea a pau, a noho iho la e haupa i na kohi kelekele a ka Puukolu, a i ke laua maona ana, ua hoi aku la laua no loko o ka rumi hookipa no ka noonoo ana i ka laua mea pono e hana ai.

            Ia laua e noonoo ana, ua loaa iho la i ka opio ka manao maikai, oia hoi ke kuahau ana a puni, ka a me holookoa, e huli ia ka moi Uelama a me ka ohana ahi a pau, a ina e l@ae ole iloko o hookahi mahina, alaila e noho ka aina holookoa iloko o ke kanikau ana no lakou.

            I ka pau ana o na mea a pau i ka hana ia, ua kauoha ia aku ia he mau elele ka lawe ana aku i ke kua hau a ka opio no na kihi eha o ka aina, a i ka hoea ana mai o na elele ua hoouna ia aku la lakou no ka lawe koke ana aku me ka hoohakalia hou ole iho.

            Ia lakou i hala aku ai, e kalahea ana hoi ma na wahi a pau, a i ka lohe ana o kekahi poe, ua hoomaka koke aku la no lakou e huli, e au wana ana hoi iloko o na ulula u me ka manao aia la lakou iloko o na ululaau kahi i pee ai.

--

MAI POINO KE OLA.

--

            I na la hope aku nei o ka mahina o Mei, ua pakele mahunehune ia ke ola o kekani kamaiki opio, mamuli o ka hana hemahema o kona kupunakane, ma ka hauhoa ana i kana moopuna o elua e ekolu paha makahiki, a penei kahi moolelo no ia hana hemahema ana:

            Ma Kowali, Hana, Maui kahi i lawelawe ia ai o keia hana ku i ka manaonao, ua hauhoa iho la o Pi ka moopuna a paa iluna o ke kua o ka ilo, a alakai aku ia no ka hele ana no kekahi wahi.  O ka @o ua elemakule a pu-pu hoi ma ka hele ana, a noia kumu paha ka hana hemahema ana.  Oiai nae keia laka nui, a i ka wa pokole wale no, ua puiwa ae la ua ho ala a hemo aku la ke kaula mai kona lima aku, a nui ae la ka waha o ke kupunakane i ka alala:  Auwe kuu moopun@ Auwe kuu moopuna!! Ua paupauaho ka hanu, a ua hiki ole ke aluelu.  Ua pakele ke ola o ka moopuna ina o kekahi puuwai aloh@ la, oiai oia e lewalewa ana malalio ka opu o ka lio.  E na makamaka a me na hoaloha, mai hoohalike i ka hana ana i ka oukou mau pulapula makamae elike ae la me keia kupumakane heaa hemahema.

 

--

            Maluna o ke Kalaudina o ke kakahiaka Sabati nei i huli hoi mai ai ko makou Hope Lunahooponopono me ke ola kino maikai, a o na hoomailo ana a ka ma’i i na wa i hala aku la, ua nalo aku ia.

BOROKA

$10,000                       MA KA                      $10,000

Waiwaipaa

            Ua makaukau e Houle aku ma ka Moraki i ka poe a pau, he mau Waiwaipaa hihia ole ko lakou.

            Ua makaukau e huli maloko o na Buke Aupuni, i na Aina i ohihihi ma na ano a pau a me ka hooponopono ana i na Aina o paala nei me ke kuleana ole.

            Ua makaukau e hana i na Palapala Kuai, na Palapala Hoolimalima na Palapala Moraki a me na Palapala o keia a me keia ano i ku i ke kanawai.

            E ohi ia no na Aie o kela a me keia ano ke waihu ia mai.  E hookoia no na kauoha me ka eleu.

            Ke kona aku nei i na makamaka a pau e kipa mai ma ko maua Keena Hana, ma ka hale ma Ewa o ka hale pule o Kaumakapili.  Alanui Beritania John Prendergast, (Kapamawaho)

William Mossman (Mokimana)

Honolulu, Mei  24, 1898                                                                                3 mg dl w

 

$3.00 MAKANA.

            Ua nalowale ma ka po la Sabati nei a ao ae Poakahi, Iune 6 he lio huelo poomuku, pokopoko ka hulu a@i, kiko keokeo a ka lae, keokeo na kupuai hope, ulana la hauliuli hao kuni uha hema V., uha akau 18.

                                                                                    W.S. K@

Kamoiliili.  Waikiki, June 7; 1898.

jun 11 lt@

 

HEKEAKA NIKA NUI

--: MA KA:--

Hale Mele Hou.

E weheia ana ho Keaka Nika Nui ma ka.

Po Poaono, Iune 11

--

             E huipa ana me ke Keaka Nika na leo manu o ka @ Hemeni Kawaihau, a e mele ana lakou he elua mau mele hiki,.  E me e pu ia ana Ka Lei o Kaiulanim a e loheia ana na leo nahenahe o na Mandolina a Kaai.  Henesey me Jackson o Vierra ame J Makuaea e haawi mai ana la ua he mau hana hoomakaaka.  E malama pu ia ana he hulahula Pake e Vierra a me Jackson.

            Uku komo maa mau $1.00, .75 a me .50 keneta.

OLELO HOOLAHA.

--

            E ike auanei na kanaka a pau mai keia la aku aole au e uku i na aie aie ia ma ko’u inoa, ke ole au o kakau me ko’u pu@.      

                                                                        GEO.W. PAHU

 

Puunui,  Mei 16 1898.                                                                                    1m—diy

 

 

HE KUAI HOEMI NUI

....MA KAHLO....

L.B. KERR

 

He emi loa ke Kumukuai o na Wai wai i hoopakele ia mai mailoko mai o ka Pauahi Nui o Ladana,

Dekemaba 1897.

Molaila o L.B. Kerr ia wa me kana mau dala a kuai aku la oia ia mau Waiwai a pau, a ke Kuai Hoemi ia aku nei i keia wa.

            Na Lole Aahn ma ua kumukuai e hoopuiwa ana ia oe.  Na Hainaka ma ua kaekae waihooluu he 20, 25 a me 35 keneta o ke Kakini.  Na Dimiti Keokeo he 5 keneta o ka i-a.  Oganadi he 12 ½ o ka i-a.  Na Dimiti kahakaha maikai loa 15 i-a i ke $1.00, Lawn Enelani 15 i-a i ke $1.00.  Lihilihi Valenciennce he 25 keneta o ka kakini i-e.

Mai hoohaia i keia maikai:

Ka Rumi Hana Papale

O keia hale ua lako ia me na Paikini Hou o na Papale i hoouna la mai Paries a me Ladana mai, e loaa no ia oe no papale Parisa mamua o koli hele ana ilaila.  Na Papale i hioohinoohi la mai ka 1.00 a pii aku. 

                                    L.B. KERR

Honolulu—Alanui Moiwahine           Honolulu