Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 26, 25 June 1898 — Page 3

Page PDF (921.19 KB)

This text was transcribed by:  Susan Moore
This work is dedicated to:  My Dad, Santiago M. Simpliciano

KE ALOHA AINA

KE ALOHA AINA,  POAONO,   IUNE 25, 1898.

 

REPUBALIKA O HAWAII

KUE IA

Repubalika Amerika.

   Ua loaa mai ia makou na lono, e hoike mai ana, ua hoouna mai nei o Haki a me Kakina, he kope o kela olelo hooholo hui bila kanawai a ka Ahaolelo Makaainana o Amerika i koho mai nei, ia Peresidena Dole o ka Repubalika o Hawaii, me kekahi kauoha, e waiho ae imua o ka Ahaolelo Hawaii e apono a hooholoia ua olelo hooholo hui la, a ua hoole ae ka Peresidena Dole, aole oia e ae e waiho aku i ua olelo hooholo la imua o ka Ahaolelo, no ke kumu he kue Kumukanawai ua olelo hooholo la, a aole hoi i makemake ka Peresidena Dole, e hoohui ia o Hawaii malalo o kekahi olelo hooholo bila kanawai a Amerika i onou mai la, oiai, he Kuikahi hoohui, ka ke aupuni o Dole i hoouna aku nei na Amerika e apono mai, aka, ua kapae ia ae e Amerika ua Kuikahi la, a lawe kaokoa ae la i olelo hooholo bila kanawai, me ka nana ole ia o ke Kumukanawai o Hawaii, ke kahua wale no e hiki ai ke ikeia mai ka pololei a me ke kaulike o ka lawelaweia ana o ka hana hoohui aupuni, aole ma ka olelo hooholo Bila Kanawai, a ano e ae paha, i kulike ole me na Kanawai o Hawaii, e haawi ana i ka mana hana Kuikahi na ka Aha Senate wale no.

   Me keia mau lono, ua kakooia mai ka makou e ao mau aku nei i ka lahui, mai hopohopo a lele ka oili, aole i pau ka oni ana, eia aku no, eia ae, eia iho, a hoea mai, he koe ka pule a Kahuna a ka wa e oni ai, wahi a ka olelo.

   A ma kahi o ka mahalo e mahalo no, nolaila, ke mahalo nei makou i ka Peresidena Dole, i na io pela kona manao kaulike, e nana ana no ka pono a me ke kaulike maluna o na mea a pau, me ka nana ole ae i na ao a me na kuhikuhi e kulai ia ai ka mana o ke Kumukanawai o ke Au puni ana e noho Peresidena nei, a oia ka makou i olelo ae nei; Repubalika Hawaii kue ia Repubalika Amerika.

   He mana ke Kumukanawai, a he mana ka Lahuikanaka.

 

   Maluna mai nei o ka mokuahi Moana i huli hoi mai ai na kaikamahine a ka Oua Miliona, Miss Abbie a me Alice Campbell, no ka hoohala ana i ko laua manawa hoomaha ma ke one hanau nei, mahope o ko laua kaawale ana aku nei no kekahi manawa loihi no ka imi naauao ana ma Amerika Huipuia.

 

LIULIU KAUA O GEREMANIA.

Ua Manaoia e Kokua Ana Oia

 ia Sepania.

HE OIA MAU NA HOOKAHE KOKO ANA:

Anai Like ka Make i na Aoao a Elua.

   Maluna mai nei o ka Moana i loaa mai ai ia makou na mea ihou o na aina mamao, a no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu ke hoopuka awiwi aku nei makou i na mea hou makamaka loa i hoea mai nei.

E ULU AE ANA PAHA HE KAUA MAWAENA

O GEREMANIA A ME AMERIKA

HUIPUIA.

   Ladana, Iune 14.  Ua hooi ia ae mamua o ka mea hiki ke ikeia ko ka Emepera Uilama o Geremania, ake e hooulu ae i na hoopilikia ana me Amerika Huipuia.  Ma ka hikina loa aia na aumokukaua Geremania ke hooweliweli la i na mokupuni o Pilipine.

   Aia o Geremania ke hoakoakoa la i kona mau mokukaua ma na kai o Pilipine.  O ka manao ma keia hana oia no ke komo ana aku e keakea ma ka aoao o Sepania.  A oia hana ana pela he alakai ana aku ia e ka ua me Amerika Huipuia.  O keia malalo iho na aumokukaua o Geremania ma ka Hikina loa, ka mokukaua o ka papa ekahi Kaiserini Augusta; ka mokukaua o ka papa elua Ge@on, na mokukaua o ka papa ekolu Cormoran a me Augusta i keia wa aia lakou i Manila.  Ka mokukaua hakaka Kaiser e hoea aku ana oia ilaila i keia pule, ka mokukaua hakaka Deutscher e noho alakaiia nei e ke Keikialii Heneri a me na mokukaua Princess Wilheimina a me Irene aia lakou i keia wa i na wai o Kina.

O KE KEAKEA O GEREMANIA HE KALA

KE HOEA MAI ANA.

   Wasinetona, Iune 14.  O kekahi o na hoa o ka aha kuhina, ua olelo ae oia i keia ahiahi.  O na ano kue a pau ma ka aoao o Geremania maloko o Pilipine he kaua no ke hoea mai ana.  I na aole e hoolohe mai ana o Geremania, alaila, ua oi loa aku ka pono e hana koke oia pela.  O ko makou manao, e paa ana makou i na mokupuni o Pilipine, aole hoi makou e ae aku ana i ka Geremania mau hana a i ole o kekahi aupuni e ae.

   I keia la i halawai ae ai ka Peresidena me kona aha kuhina no ke kuka ana no na mea e pili ana ia Pilipine a me Geremania.  Ua hoike ae na lono nupepa no kekahi launa kamailio loihi i malamaia ae mawaena o ke Kanikela Geremania a me a me Kapena Kenerala Augusti ma Manila, ua heluhelu ia mai ia, a pela pu me na hoike no ko Geremania liuliu kaua ma pa kai o Asia.

KA HOOUKA MA CAIMANERA.

   Camp M'Calaa, Iune 13.  He 15 koa Sepania i make i loaa aku ma kekahi wah@ hale pohaku maloko o ka nahelehele.  He eha i loaa aku ma ka hikina aku o kahi hoolulu.  Aka, he elua hou mau koa  marina i make a me ehiku i hoeha ia, a ke hui ia a pau he eono Amerika i make a me eiwa i hoeha ia.

   Ua like ka hakaka ana a na Sepania me na Ilikini Sioux.  I ka po e hookokoke mai ai lakou i kahi hoolulu o na koa, a aole hoi lakou i haa wi mai i manawa hoomaha no na koa.  I ke ao e ki mai ana lakou mai kahi mamao mai, aka, i ka po e hookokoke mai ana lakou i kahi o na koa e hoomoana ana, a ma keia hana i ohi liilii ia aku ai na koa Amerika, a make iho la he eono.

HOPOHOPOIA KE OLA O NA KOA AMERIKA

   Wasinetona, Iune 14.  He eono haneri koa marina ma Caimanera iloko o ke kulana kupilikii, a i makaukau no ka luku wale ia ana aku e na Sepania.  O ka manao ma Wasinetona, he hana hawawa loa keia o ka hoolele ia ana o keia mau koa malaila iloko o ka poholima o na Sepania.

AOLE E HAAWIPIO O SEPANIA.

   Nu Ioka, Iune 14.  He lono kai loaa aku i ka World mai Wasinetona mai, e olelo ana:  Ua hoomaopopo loa ia, aole e haawipio ana o Sepania a hiki i ka wa e hoopoino ia ai o Havana, ua kauoha ae la o Peresidena Makini e i kekahi pualikoa nui e hoomakaukau koke no ke komo ana aku iloko o Havana, aka, e hopu mua ia a i ole e hoopoino ia ke kulanakauhale o Santiago a me na mokukaua Sepania mai Cape Verde mai.

   Ua manao ia malalo o elua pule e hopu pioia ai, a i ole e hoopoinoia ai na mokukaua Sepania a lawe pio ae ia Santiago.

AOLE O @LANCO E HAAWI AKU ANA IA

HOBSON.

   Havana, Iune 14.  Ua ike ia aku he mokukaua Amerika i keia auina la me ka hae o ka maluhia, a ua hoounaia aku ka mokukaua Sepania Flecha me Lutanela-Konela Sebastian Ramos a me Lutanela J@ Rolden maluna ona.

   I ka huli hoi ana mai o ka Flecha he elua hora mahope iho, ua lawe p@ mai la oia ia Kapena Ludlow o ka mokukaua Monita Terror a i hoounaia mai hoi ma ke ano he elel@ mai ia Adimarala Sam@son mai, no ka kuapo ana aku ia Hobson a me kona mau hoa eono o ka mokukaua Merimaka, e paa la ma ke kakela o Moro ma Santiago me na pio Sepania e paa ia la e lakou.

ILI KA MOKUKAUA KAPALAKIKO

   Higland Light, Iune 13.  O ka mokukaua lawehae Kapalakiko, me Komodoa Howell maluna ona, i kona wa e hoao ana e hoohili ae ma ka lae o Cape Cod iloko o ka noe, na ili aku la oia ma kahi kokoke i High Head ma ka hora 7 o keia kakahiaka, a ua kiola ia aku ka ukana no ka hoomama ana ae iaia, ua hoouna ia mai he eha mau moku kolo mai Bosetona mai no ka hoopakele ana ae iaia, a ma ka hora 6 o keia ahiahi i hemo mai ai oia me ka poino ole.

   Ua hookui aku ka ihu o ka mokukaua Kapalakiko i kona wa e holo malie ana he ewalu nota i ka hora, ma ka nana pupuahulu ia ana, ua ikeia aole he poino i loaa iaia, a ua manaoia aole oia e hookau ia ana iluna o ke alahuki moku.

KA MISIONA NO KA MOHIKANA.

   Wasinetona, Iune 12.  I ka wa a ka niokukaua Piladelapia e haale le aku ai ia Mea Ailana no Kapalakiko maloko o elua pule, malalo no ia o ke kauoha no ka holo loa ana aku i Honolulu.  A o ka Mohikana i hoea aku la ia mau mokupuni, e hoouna ia a ku ana oia mai ia wahi hoolulu aku no ka Pakipika Hema.  O ka misiona a kela wahi moku, o a no ke kau ana i ka hae Amerika maluna o na kuleana i koe ia Sepania.

MAKE HE 1000 KANAKA.

   Livapulu, Iune 12.  O na mokuahi i hoea mai nei mai Sierra Leone mai, ua hoike mai lakou he 1000 kanaka i make ma ka ulu aoa mai nei o kekahi haunaele maloko oia apana, He 120 o na poe e noho ana ma Free Town, he hapanui hoi o lakou he poe kalepa, i ikeia ua pau i ka lukuia, a o kekahi poe e ae, ua laweia aku lakou noloko o ka ululaau, a me he mea la, ua halawai lakou me kekahi hopena weliweli.  He ekolu haneri poe kamaaina i make.  Mawaho ae o na poe misionari ilikeokeo, he eono mau misionari paele o ka Hui Hoahanau o Karisto i pepehi ia ma Manohbarger, O na misionari Enelani aia lakou iloko o ka poholima o na poe punikoko, aka, aole nae lakou i hoopoino ia aku.

HOOMAU HOU IA KA HAKAKA ANA MA

SANTIAGO.

   Havana, Iune 14.  O na au @okukaua Amerika, ua hookokoke mai lakou i ko @owa ma Santiago, ua kipu aku ka batari no elima manawa, a ua pan@i mai kekahi o na moku ma ke ki ana mai no elua manawa.  Ma ka wanaao o keia la, @a ki hou mai he el@a mau mokukaua Amerika maluna o na batari, a ia wa n@ i ki mai ai na moku a pau.  Ua panai aku na papu o Moro a me Socapa, a no kekahi manawa keia hakaka ana, ua @i hopo aku na mokukaua.  Ma Socapa, he ekolu poe i hoeha i@, aole nae i ko kukonukonu loa.

   Mahope o ke puhi wale ia ana o na kauhale ma Comayagua e na poe kipi ma'alo o ke alakai ana a Robert Bermudeg a me Aguila, ua hono mai la lakou e komo iloko o ka apana o Matanzas, aka, ua komo mai la lakou iloko o na kolamu o na Sepania, a ua lele kaua aku lakou maluna o na poe kipi.  Ma keia kakaka ana, ua make he kapena a me hookahi lutanela, a he lehulehu wale na poe i hoeha ia, a lawe pioia mai la he mau lio a me na lako kako kaua.  Ua emi hope koke aku lakou, aka, ua lele kaua hou ia aku lakou e Konela M@jares me ke auhee ana aku, he umi poe i make; elima pu raifela, 2000 poka, lio, lako ai a me na lako aahu na waiwai pio i loaa aku.

NA ENELANI A ME FARANI E HOOLA-

KO NEI IA SEPANIA.

   Cadiz, Iune 10.  He heluna nui hewahewa o ka nanahu e hoea mau mai nei i keia a me keia la mai Enelani mai.  A he heluna nui o na lako kaua i hoea mai n-i mai Farani mai.  He elua mau mokuahi Beritania Kings Cross a me Rememberance i hala aku la no Colon, aka o ka oiaio maoli no Porto Rico me ka piha nanahu.

AOLE HE OIAIO OIA MAU LONO.

   Ladana, Iune 11.  O ka mea kakau o ke Standard ma Madarida, na olelo ae oia.  O Kenerala Linares, e alakai nei i na pualikoa Sepania ma ka apana aina o Santiago de Cuba, ua telegarapa mai nei oia aohe mea i ike ia no iwakaluakum@ maha hora i ha'a aku la, a o na Amerika aole i hiki ia lakou ke lele mai, aka, aia no nae na mokukaua mawaho aku o ke awa.  Ua olelo mai o Kenerala Linares o na hoike ua piholo he moku topido Sepania, aohe he oiaio oia lono.

 

   E hoolimalima ia aku ana he mau hui himeni no ka hele ana makai o ka uwapo mokuahi lawe koa, no ka hoohauoli ana aku i na koa malihini i hoea mai la maluna o ka mokuahi Kina, pela na lono i lohe ia mai nei.