Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 26, 25 June 1898 — Page 6

Page PDF (881.40 KB)

This text was transcribed by:  Lovey Slater
This work is dedicated to:  Sheila Williams Kahookele

KE ALOHA AINA

 

6                  KE ALOHA AINA, POAONO IUNE 25, 1898

 

HAWAII MA AMERIKA.

Na lono telegarapa.

AOLE I HAULE KA MANAOLANA O NA ELELE.

 

Kohoia ka Ninau o Hawaii.

Aole i Hooholoia e ka Aha Senate.

            Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Moana ma ke kakahiaka Poakolu, Iune 22, i loaa mai ia makou na mea hou ano nui e pili ana i ka ninau Hawaii a ke koena o na Elele e hakoko mai la no ka pono o ka lahui.

            E hoike ana ma ka la eha iho nei o Mei i hoala ia ae ai ka noonoo ana no ka ninau o Hawaii i ka Ahaolelo Makiaainana, ma ka la 17 mai, waiho ia ae ka hoike a ke Komite, na hoopanee ka noonoo ana, mamuli o na rula o ka hale, ua kaukai ia aku ko Reed ae ana e kapae ae i na rula o ka hale i hiki ai ke noonoo ia ka hoike a ke Komite.

            He nui na olelo hoino a me na kii hoohenehene i hoopuka ia ae e na nupepa no Reed, Petiguru, Sepekela, Hamey a me Waita, na alakai ma ko ka lahui aoao, aole nae he nana ia oia mau mea.

            Ua hoopuka ia ae, ua olelo ka Peresidena Makinile, ina aole e noonoo ia ka ninau o Hawaii a hookuu ia ka Ahaolelo, alaila, e kahea hou aku ana oia, i Ahaolelo Kuikawa no ka noonoo wale ana no i kaninau o Hawaii, ma ia manao i hoolaha ia ae, ua olelo ae kekahi poe o na hale elua, pehea no hoi, e hooholo mai oukou ka hale o lalo, a na ka hale o luna e hoopanee ae me ka noonoo ole ia, mamuli o keia mau manao ua ae ia ka hoololi ana i na rula, ke komo mai ka ninau i ka hale o lalo ua maopopo e hooholoia ana aka, e nana mai i ke ola i ka hale o luna, aole i emi iho ka manaolana.

            He nui ka pioo no ke kaua, a ke pau ke kaua o ka pio no ia o ka ninau o Hawaii.

            E hoike ana kekahi lono, ua hoouna aku nei o Kakina i ka olelo hooholo hui, ia Peresidena Dole, e kauoha aku ana e waiho ae imua o ka Ahaolelo a hooholo iho e hoohui ia Hawaii me Amerika ma ka Bila Kanawai, a ua hoole ia.

            Ma ka nana aku, ua paa ka manao o kekahi poe Amerika, e lawe ia Hawaii me ka nana ole ae i ka pono a me ka pololei, hookahi mea nui o ka hooko ia o ko lakou makemake, a me ia manao no nae e hoomanaoia, aia no a loaa ka apono ia e ka Aha Senate, alaila, mana, aia no he mau hoaloha ko ka lahui Hawaii iloko oia Aha, a ke nana aku i ko lakou kulana hoonee ma ke kahua mokomoko, he mea no’e hauoli ai ka manao, a e lei ai no i ka lei o ka lanakila.

            E hoike ana kekahi lono, ma ka la 15 o Iune nei, ua noho ka Ahaolelo Makaainana o Amerika a ua koho i ka ninau o Hawaii, he 209 ma ka aoao o ka olelo hooholo, a he 91 ma ka aoao kue, ua waiho loa ia aku la ua olelo hooholo ia imua o ka Aha Senate, no kona hooholo, a hooholo ole mai paha, aole i hoea mai i ka hopena oiaio maoli o ka ninau o Hawaii.

            Aole i emi ka manaolana, imua a lanakila.

 

NA MOKUAHI LAWE KOA.

            Maluna mai nei o ka Moana i loaa mai ai na lono e piili ana i na mokulawe koa no Manila, aia no lakou i Kapalakiko i ka wa a ka Moana i haalele aku ai, aku, ia awakea no nae lakou e haalele aku ai ia laila.

            He eha ka nui o na mokuani lawekoa oia ke China, Zealandia, Senator a me ke Colon.  He 3,500 koa a lakou e lawe nei ma keia huakai, a me he mea la, i na ua haalele io aku lakou mahope koke iho no o ka haalele ana o ka Moana, alaila, he manawa wale no no lakou e hoea mai ai, a o ka huakai ekolu, ua manaoia i keia Poaono e haalele aku ai lakou ia Kapalakiko.

 

HE IPUKUKUI HOU.

            Ma ka po Po @ha nei i hoao ia ai ka ikaika hoolei malamalama o ka ipukukui hou o ka hale ipukukui e ku nei maloko o ke awa, a o ka ipukukui kahiko i haawi mau aku ai i ka malamalama i na moku a pau e komo mai ana i ka po a me ke awa, ua hookuu ia aku oia e hoomaha no ka manawa mau loa. 

            Ua holo aku ka mokuahi kolo Eleu no ka nana pono ana i ke kulana hoomalamalama o ka ipukukui hou mawaho aku o ka nuku o Mamalu, a ua hoike mai na poe o luna i ka ikaika o ka malamalama o keia ipukukui, a ua hiki hoi ke ike moakaka ia ma kahi mamao loa.  O ke dala pono ia a ke aupuni e lu ai, he mea e pono ai na moku a me na kanaka e holo ana maluna o lakou, aole hoi o ke dala kiola wale aku no no na koa Amerika, a he makaui ka mea e loaa mai ana.

            Aole e hoea mai ana ka mokuahi Belgic ma ka Poaono ae nei, ua hooliloia aku oia i moku lawe koa, a e hoea mai ana oia ma ka huakai ekolu a na moku lawekoa no Manila, pela na lono i loaa mai nei.

 

EIA HOU NO UA KIPU.

            Ma ka po Poaono nei, i kipu ia ai o Andrew Davis, he hapahaole e Wm. Hamilton, he kanaka ilikeokeo, e noho hanai lio nei ma kahi o Waila ma, ma alanui Moiwahine, a i hoea mai hoi ia nei i ka 1893, a i hoopaa ia hoi ma ka Helu 1, o na rumi o ka Halewai, ua ki aku oia i kona hoaloha a laua i inu rama pu ai, me ka weliweli ole, a oiai hoi, he kanaka no oia iloko o na hana ino aka, ua loaa no nae iaia ke kuleana e paa hele ai i ka pu panapana ma kona poli i mea pepehi kanaka.

            O Anaru Davis, he mea paahana oia no Tom Hollinger, ma alanui Moiwahine, no kekahi mau makahiki loihi i hala ae nei, a he lima lawelawe eleu hoi i hilinai nui ia e kona haku hana no ka makaala ma na mea a pau.

            Ua manao ia, o ke komo ana aku o ka poka puanuanu o ka pu panapana maloko o kona puuwai e hoea awiwi mai ana la kona hopena ma ka pauaho ana mai ma keia ola ana me ka po Poaono nei, aka, ua loli ae nae ke kulana hopohopo ia ma ka la Sabati nei, a i ke ano oluolu maikai.

            Ua lawe ia aku ka mea poino no ka Halema’i Moiwahine, a malaila hoi kekahi poe kauka kahi i malama ai iaia, no ka wehe ana i ka poka i komo aku ma ke akemama, a kokoke e pili pu me ka puuwai, holo a paa ma kekahi ili alualu o ke kua.

            Ua hele aku a o Hamilton maka hora 8:30 p. m. o ka po Poaono nei, a hoike aku la ia Kapena Paka, ua kipu oia i kekahi kanaka, ua piha oia i ka haalulu a me ke ano leleiona, a ua makemake no hoi oia e pepehi iaia iho, a ua hele koke aku o Kena Makai Paka ma kahi o Hamilton, a Ioaa aku la o Anaru Davis, e moe ana ma ke kua o ko Hamilton rumi ma alanui Moiwahine, a hoihoi koke ia no ka Halema’i.

            O ka ona mai no ke kumu o keia kipoka ia ana o keia kanaka opio, a ina paha, aole oia i hoopa i keia mea, ina la aole e loaa keia pilikia mawaena o keia mau hoaloha maikai eiua no kekahi manawa loihi i hala ae nei.

 

HE POE MAKEMAKE OLE I KA WAHINE.

            Eia ke noho pu nei ma kekahi aina mahiai he eha mau hoahanau elemakule i makemake ole ia mea he wahine mai ko lakou manawa opio mai a hiki i ko lakou kanaka makua ana, o ka hoahanau mua he 80 ona makahiki, ka ela 78, ka ekolu he 71 a me ka eha he 61 makahiki, a no loko o ka ohana Offerman.

            Eia lakou ke noho ona nei maluna o kekahi aina mahiai nui o ka uku panee e loaa nei ia lakou he $40,000, aka, o ka mea epa nae Hoko o keia waiwai nui i loaa ia lakou, aole lakou i huli aku i wahine no ka hooonopono ana i ko lakou noho ana, a aole no hoi lakou i launa pu aku me ia poe o ka aoao palupalu.  He elua o lakou mau kaikuahine, aole laua i mare, aka, ua noho pu no nae laua me ko laua mau kaikunane, a ua kue aku no hoi laua i na kane elike me ke kue o ko laua mau kaikunane i na wahine.

            He umi makahiki mamua aku nei, ua make aku laua, a ua noho iho la ko laua mau kaikunane no lakou ponoi iho.  Mawaho ae o ka lakou mahiai ana i ko lakou aina ponoi nona ka nui o 155 eka ua lawelawe like ae lakou i ke ano o ka noho ohana ana, e like me ke kuke, ka holoi, ka hana waiubata ana, ka humuhumu a me na hana e ae e pili ana no ka hooponopono ana i ka hale.  Ua malama ae lakou i na mea a pau o luna o ka aina me ka maemae.

            He akamai lakou i ka hana waiubata a ua oleloia ae o ka lakou waiubata ka oi loa ae o ka maikai i ka na poe e ae e noho pu ana ma ia wahi.  O kahi o ka aina a keia poe e noho nei, aia no ia ma kekahi wahi kokoke i Reading, Pa.

 

LOAA HE ULIA POINO I KEKAHI WAHINE

            Ma ka Poaha nei, oiai kekahi wahine mai e noho ana maluna o kona kaa ma ke alanui Papu, ua holo mai la kekahi kanaka e kau ana maluna o kekahi baikikala a hoohuli pokole ae la i kona kaa, ma keia hana ana a ka mea holo kaa, ua komo ae la oia malalo o ke poo o ka lio, ia wa no i puiwa ae ai o ka lio a lele ae Ia iluna, a o ka wahine hoi e kau ana maluna oiai oia iloko o ke kulana nawaliwali loa, ua hiki ole iaia ke hoopakele ae, ua kiola ia aku la oia mailuna aku o ke kaa huila lua.

            Ua hoopoino loa ia oia ma keia haule ana, a ua hooi loa ia ae hoi kona ma’i.  Eia ua wahine nei me kana kane ke noonoo nei no ka hoike ana aku i keia hana a ke kanaka kau baikikala i ka Ilamuku.  Ua haawi ia aku na hoahewa ia ana aku maluna o keia kanaka no kona nana pono ole i kana wahi e holo ana.

 

KAAWE MA KAUAI.

            Ma ko ku ana mai o ka mokuahi Kimo Maki i ke kakahiaka la sabati nei, ua loaa mai la ka lono e hoike ana, ua lele iloko o ka muliwai o Kealia, Kauai, he Pake opio, nona na makahiki he 18, a he limahana hou no ka mahiko o Kealia, ma ka Poalua aku nei o ka pule i hao@ kona naauaua ana i kona ola, me ka minamina ole, a aole hoi i loaa ko na kino a hiki i ka Poaha nei.  Aole i maopopo ke kumu o kona kaawe ana, he uluhua paha i ke ola loihi, ai ole, he kumu e ae no paha.  He luhui hana apiki no keia, a ua hiki no ke ike ia, ma o ka lakou mau hana la i kamaaina ia kakou mai kinohi mai.

 

KA MOKUKAUA MONTERE

            Ma ka hora 1:30 o ka auina la Poalua, Iune 7, i haalele aku ai ka mokukaua Amerika Montere i ka Ipuka Gula ma kona alahele e holo ana no Manila, ua ukaliia mai kaua huakai e ka mokuahi lawe nanahu Brutus.

            E kipa mai ana laua ianei no ka hooili nanahu ana, mai anei aku e holo aku ai laua no Manila.  Ua manaoia e hoea mai ana laua ianei maloko o umi la.

            Ua hoi hou aku ka mokukaua Montere no San Diago no ka hoolako hou ana iaia i ka na pahu ma ka la 10, a ma ka la 12 i haalele aku ai oia ia laila no Honolulu nei.  Ua halawai oia me ka ino ma ka moana a ua pau aku hoi kona nanahu i ka lilo i ke kai.

 

KA BANA A KA LAHUI.

            Ina aole he mau kuia, alaila, e haawi ahamele ana ka Puali Puhiohe a ka Lahui ma Waianae, i ke ahiahi o ka Poaono la 2 o Iuiai ae nei, a mahope aku oia manawa, e kaapuni aku ana lakou ma na mokupuni o kakou, a ua hookonu pono ia aku o I. Kuamoo i Luna Hoohana Nui no ka puali, a oia ana no ke hoea mua aku ana ma kela a ma keia wahi o na mokupuni i manao ia no ka hana.

            Nolaila, i kona hoea ana aku imua o oukou e na oiwi aloha o ka aina, e oluolu hoi e hookipa aku iaia ma kahi kaawale o ko oukou home, a e hanai iho no hoi i ko oukou lokomaikai, a na ka Haku no e hoopiha iho i ko oukou waihona a ku i ka maikai.

Owau iho no me ka haahaa.

SAMUEL K. KAMAKAIA.

Alakai o ka Puali Puhiohe a ka Lahui Hawaii.

Ma ka la 1 ae nei o Iulai e wehe ia ai na pahu leta hou i hana ia iho nei o ka hale leta.

Eia hou na huina alanui ke hoolaukanaka ia mai nei e na koa Amerika i hoea mai la maluna o ka mokuahi Kina.

Ua pii ae ka waiu i keia manawa he elua keneta o ke galani i ko ka wa i hala, o ke kumu ka i pii ai, mamuli o ka pii loa o na mea ai a ka holoholona i keia manawa.

E malamaia ana ka hoike hapaha o na papa kula sabati o Kaumakapili ma keia la sabati iho ma ia luakini no, e hoomaka ana i ka hora 9:30 a. m., aole e like me mamua, i ka hora 10 e hoomaka ia ai.;

Aia maluna o kekahi mokuahi lawekoa he keiki opiopio loa nona na makahiki he 14, e hele ana oia i ke kaua i Manila, a oia ke keiki opiopio loa iloko o na pualikoa e holo nei no laila, o Peneselavania ka home o keia opio.