Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 26, 25 June 1898 — Page 7

Page PDF (919.15 KB)

This text was transcribed by:  Lynne Minamishin
This work is dedicated to:  Minamishin 'Ohana

KE ALOHA AINA, POAONO IUNE 2, 1898.

HE MOOLELO WALOHIA

NO

ALANADELA

Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aahu Keokeo.

A I OLE

Ka Loea Hookani Pila o ke Kulu Aumoe.

            E hiki ole ai i kekahi kanaka i loaa na manao aloha kapaka ke hoonele i ka haawi ana aku i na kokua ana i ka kana Alanadela, aka, oia mau @iohiona kaumaha nae a pau e ike ia nei, aole loa he wa@i lihi aloha i komohia aku iloko o ka puuwai o na kanaka powa, a ke haawi mau la hoi lakou i na aka henehene ana i na wa a pau e hiolo makawalu mai ana o kona mau waimaka mai kona mau lihil@ihi maka mai, auwe aloha wale no oia.

            I kona kau pono ana aku iluna o ka hokua o ka lio, oia no kona wa i hauhoa ia aku ai me kekahi kau@a ili paa loa, e hiki ole ai i kekahi kanaka m@ ka honua nei ke moku ae.

            I ka paa ana ae la o ka kaua Alanadela i ka hauhoa ia, oia no ka wa i hopu ae ai o ka mea nona ka lio a ka kaua Alanadela e kau nei i ke kaulawaha, a alakai aku la no kahi a ko lakoku alii powa e ku ana, a o kona mau hoa hoi ua kau hou ae la lakou ma@una o ko lakou mau lio.

            A i ko lakou hoea hou ana aku imua o ko lakou haku, ua loheia aku la ka leo o ka mea e alakai ana i ka lio; ka pane ana aku me ka moakaka.

            E ko makou haku, eia kau pio la i kauoha mai nei no ka hoihoi ana i ko kakou home kuahiwi, ua pia oia i ka hauhoa ia i ke kaula, a aohe hoi he mana ma keia honua e h@ki ke hoopakele aku iaia mai ko makou mau poholima aku, o kona mau maka, ua h@na ia aku ia maloko o kekahi hainaka, aole pu ana hoi oia e ike ana i na pali nihoniho a la@mania o ko makou alahele a hiki i kona wa e hoea aku ai i ka rumi pouli helu 40, a i ka hoopau ana ae e ko makou haku, e hilinai m@i i ka'u e kamailio aku nei ia oe, a mai kana ua hoi.

            E kuu mau kauwa hoolohe a'u i paulele nui ai aole loa he wahi manao kanalua iloko o'u no oukou, a u@ hilinai hoi au i kau mau mea a pau i kamailio mai la, nolaila, u@ lawa ka kakou kukai kamailio ana no ka mea, eia kakou ke nee awiwi aku nei i na hora o ke aumoe, a e hoomau hou aku ana makou ma ka huakai huli waiwai ana no ka hoopiha ana aku i ko kakou mau hale papaa, wahi a ko lakou alii powa i panai mai ai.

            A i ke kuu ana iho o kona leo, oia no ko@a wa i hapai ae ai i kana o-le a puhi hou ae la i kana o-le no ekolu e kahea aku ana i kona mau ukali e akoakoa mai, me ka emole, ua hoea mai la kona mau ukali imua ona, a oia no hoi kona wa i haalele iho ai me kona mau ukali i na kanaka @li@@@, a o na powa hoi elima, ua hooh@li ao la lakou i ko lakou alahele a hoi hou aku la iho pe no ko lakou home me ka lawe pu ana i ka kaua aloha, me ka mahui mua ole he wahine keia a lakou e lawe nei.

            I keia wa o ka kaua Alanadela e lawe ia nei no ka home o na powa, he mea oiaio aole he hookahi wahi mea ana i ike lihi no keia alahele malihini, aka, ke hoomaopopo la nae oia i ka pii ana o ka lio iluna o na puu a me ka iho ana ilalo o na awawa.

            A iloko no hoi o keia wa o ka ehaeha akahi no oia a @@hi iho i ka hewa o kona mahuka ana ma@ mai ia Walata mai, aka ua hala aku la nae ka wa kupono no ka mihi ana, a ike ia aku la hoi kona mau waima ka e huai mai ana mai kona mau lihilihi maka mai me he wai mapuna la, a akahi no hoi oia a ike maoli i ka nui o na haawe kaumaha i halawai mai la me ia.

            No kekahi manawa loihi keia kuoe hele ana o lakou. ua lohe ia aku la ka leo o kekahi o ua poe nei i ka hooho ana ae penei:

            Pehea ka loihi i koe a hiki aku kakou i ka home?

            He eha wale no mile i koe, a hiki aku kakou i ka home a kuu aku ka @uhi, wahi a kekahi o na powa, i pane mai ai.

            A ia manawa no i hamau iho ai @a mea a pau, a hoomau h@u aku la hoi ma ka lakou huakai no na luahuna o na powa ka pahuhopu, iloko o ka lakou nanea nui e hoi nei, aia hoi, ua puhi ae la kekahi o lakou i kana o-le, a kani wawalo aku la iloko o ua ululaau la, no kekahi mau @ kona wale no ke kuu ana iho o ka leo o kana o-le, ua lohe ia aku la ka leo o kekahi o-le pae mai ana me ke anoano eehia, ma kahi he hapa mile wale no ke kaawale.

            Aole nae @a p@e kanaka powa la i hookaulua iho i ka lakou Luakai a hiki i ka wa i lohe ia aku ai o ka nakeke ana mai o ke pani puka hao o ka rumi e hoopaa ia aku ai o Alanadela.

            Malaila, i hookuu ia@@h@ ai o@a ilalo mailuna mai o ka hokua o ka lio, a lawe ia aku la oia no loko o ua rumi la, a i kona wa i komo aku @i iloko o ka rumi, oia no ka manawa i weher ia ae ai o ka uhi e palulu ana i kona maka, a ike ae la hoi oia eia ka oia iloko o kekahi i rumi pouli.

            Wehewehe ae la na powa i na kaula e hoopaa ana i kona mau @ma a me na wawae, a i keia wa no i mapu mai ai na ea polopolona o ua rumi la, a ia manawa no i loheia aku ai kekahi o na powa i ke kahea ana @e.

            E Olafa e lawe mai i ke kaula hao kupee wawae i keia wa ano, no ka mea, ua haawi l@ mai ke kauoha ia makou e malama i ke pio a hiki i kona hoi ana mai.

            Ae, wahi a kekahi leo i hooho mai ai.

            Oia no ka manawa o kekahi ele makule poohina me kon@ umiumi i ulu aku a hiki i kona mau kuli, ma kona @@@ahema e paa @na ola he h@ ipukukui h@lepo, a ma kek@hi lima hoi e kaualako ana oia i kekahi kaula me na kupee waw@e i hoopaa ia aku iluna ona.

            I ke komo ana mai o ka elemakule iloko o ka rumi me ke kukui helepo e paa ana @a kona lima hema, oia no ka wa o na kukuna malamalama i hoolei pau ae ai i kona nani nui, a hoahuwale ae la hoi ia loko o kona mau paia.

            A i keia manawa lio hoi i pii ae ai ke anu maeele i ko Alan@e@la mau a@koko, no ka mea, i keia wa a ka ipukukui e hoolei nei i kona malamalama, na halawai aku la kona mau onohi maka me kek@hi mau iwi kanaka make e ahu mokaki ai a maloko o @a rumi la, a na keia mau hiohiona weliweli ana e ike nei  hoopiha mai iaia me ka weliweli, a oia ka wa i loheia aku ai kona leo i ka ninau ana ae:

            E ka elemakule maikai e hiki ana anei ia oe ke hoike mai, mai hea mai keia mau iwi kanaka make i hoea mai ai? Iloko no anei lakou o keia rumi i make ai, e hoike mai ano a mai huna hoi.

            Haliu kokoko mai la na maka o ka elemakule maluna o ka kaua Alanadela, aka, aole n@e he leo i pae mai iaia, a i ka hope loa o kona haka pono ana maluna o ka kaua aloha ua ikeia aku la kona poo i ka luliluli ana ae, me he mea la, e hoike okoa mai ana no, aole e hiki iaia ke pane aku, a ikeia aku la hoi oia i ka haawi ana aku i ke kaulahao i na poe powa.

            Me ka hakalia ole lalau koke mai la lakou i na kaulahao la, a hoopaa iho la i na kupee ma na wawae o Alanadela, a hoopaaia aku la ua kaulahao la i kekahi mau kia p@ha ku elua e @u ana maloko o ua rumi la.

            I ka paa pono ana o kona mau wawae i ke kupeeia a me ka hoopaa ia aku hoi i na kia pohaku, oia no ka wa i haal le koke iho ai na powa ia loko o ua rumi la @io waho, aka, o ka elemakule nae, ua hele aku la oia me kona kukui hele@o e nana pono i na p@ha aohe he wah@ e ae a ke pio e hoao ai e m@huka.

            A no kekahi mau minute kona noii hele ana, ua ike iho la oia aohe wahi a ke pio e hemo aku ai mailoko aku o ka rumi, nolaila, me na maka palupalu nana mai la oia maluna o ka kaua aloha, a hala ae @a he mau minute, ua ike i @ aku la ka halo'ilo'i mai o kona n au waim@ka mai kona mau lihil@hi maka m@i.

            Na keia mau hiohiona kaumaha maluna o ka elemakule i hoopuiwa ae i ka kaua Alanadela, a no kona ake loa e lohe pono no ke aha la keia kumu ona i hookaumaha ia ai nolaila, me ka leo nawaliwali ike ia aku la ka owaka ana ae o kona mau lehelehe a ninau hou aku la.

            E ke kanaka malihini e oluolu anei oe e hoike mai, no ke aha kela mau helehelena kaumaha e h@kau l@ maluna ou? He poino anei ke halawai ana maluna ou?

            Aloalo ae la na ouohi maka o ua elemakule la ma o a maanei o na paia o ua rumi la, a @ kona ike ana ae o laua wale no ko loko o ua rumi la, ua ikeia aku la ka owaka ana ae o kona waha a pane mai la.

            E ke kanaka opio i lawe ia mai nei no loko nei o ka hale paahao o ka ehaeha, no keia mau helehelena kaumaha au e ike mai la, a oiai, he pio oe, nolaila, aole he hike ia'u ke kamailio aku i kinohi i ka wa o na kanaka, no ka mea, he hoopai ke lohe ia ua k@mailio makou me kekahi pio i lawe ia mai no ka hoopaa ana, ake=a, e hoopokole ae au i ka'u kamailio ana aku no ia mea, a e hoike aku hoi au ia oe i ke kumu nana i hookaumaha mai ia'u, oia keia, aole oe e ike hou ana i ka maka o kou mau makua, oiai, ua kamaainana makou o na poe a pau iloko o keia mau rumi pouli, aole loa lakou i ike hou i ka malamalama o ka la, a pela iho la hoi keia mau iwi kanaka e ahu mok@k@ mai nei.

 

MAKE O ANDREW DAVIS.

            Ua haalele mai la i keia ola ana o Andrew Davis, ka hapahaole i kipu ia ai ma ka po Poaono nei e Wm. Hamilton kona hoaloha ponoi no, aka, na ka ona nae i mawehe ae i ko laua noho hoaloha ana, a lilo ae la laua he mau enemi i loko o ka manawa pokole.

            Ma ka hora 10:30 o ka po Poakolu nei i kuu aku ai o kona luhi a pau ae la hoi kona ike ana i na ehaeha a ka poka a kona hoaloha i ki aku ai iloko o ka wa o ka inaina, maloko o ka Haukipila, i kinohi ua manao ia e loaa ana no iaia ka maha, aka, aole nae i paa ke kahe nui ana mai o ke koko, a na ia mea i hoonawaliwali aku iaia a hiki i kona make ana aku la.

            Ua nana hou ia ae kahi a ka poka i komo ai mamua o kona lawe ia ana aku e kanu. O na poe i koho ia no ka aha koronero oia no o Joe Kalana, John Kuaana, C B. Maile, W. F. Love, Wm H. Smith a me Frank Strong.

            Ma keia make ana aku la o Andrew Davis, i hookau ia aku ai o ka hema lawe ola ma ke @engere ekahi ma@una o Wm. Hamilton, a ma keia maa koko iho e hoolohe ia ai kona hihia.

 

PAKELE E MAI POINO.

            Ma ka auina la o ka Poaono nei, ua holo aku ka waapa mokuahi o ka Mohikana no ka hoopakele ana ae ia Peresidena Dole a me kekahi poe e ae maluna o ka moku kiaka@i Bonnie D@ndee, mawaho aku o na kuaau o ke awa o Kou, ua loaa iho ia ka m@ku i ka @ohu, a oia no hoi ko lakou wa e laweia aku ana @@ luna o na puu pohaku, aka, ua laki nae i ka hoea koke ana aku o ka waana mokuahi a hoopakele ae ia ia lakou mai ao lakou kulana poino ae.

                       

MAKEMAKE O SENATOA LAIMANA I KAA UWILA NO HILO.

            Ua laweia mai e Senatoa Laimana, ma ka aoao o ke komite kuikawa he bila kokua no ka haawi ana i kuleana no ke kukulu ana i kaa uwila a i ole i kaaahi no Hawaii ma ka heluhelu ekahi ana.

            O ka hoike i loaa mai a ke komite, o ka bila e hana ia i alanui hao ma na alanui o ke kulanakauhale o H@lo, a i alanui hao maloko o Hilo, Hamakua, Puna a me Kau, Aka, ua k@eia nae keia bila maluna o ke kahua he haiki loa na alanui o Hilo a me na alanui e ae no ka hooma@e ana i alahao. O ka hoomoe ana i alahao no na apana, aole ia maluna o ke alanui aupuni, aka, e hana ka hui i alanui ponoi no lakou ma kahi a ke Kuhina Kalaiaina e haawi aku ai.

 

ALOHA IA HAWAII.

            Ua hoopuiwa ia ae na hoaloha o Keoni Wahineailaau i ke kakahiaka Sabati nei i ka wa i lohe ia ae ai ua make oia maloko o ka Haukipila ia kakahiaka no.

            O ke kmu o kona make, mamuli no ia o kona halawai ana me kekahi ulia poino maloko o ka lua ukana o ka mokuahi Coptic ma ka auina la o ka Poaono nei.

            E hana ana oia maloko o ua lua nei, a o kekahi mau pahu ukana e waiho ana ia ma ka waha o ua lua la, a i ka wa a kekahi haole i keehi aku ai iluna o ua mau pahu la oia no ka wa o kekahi pahu @i i haule aku ai ilalo o ka lua a pa pono iho la kona poo. Ia wa koke no i hina aku ai o a ilalo a hoomaka mai la hoi ke koko e kaheawai mai kona @oo mai, ua lawe ia aku oia no ka halema'i no ka lapa@ uia ana, aka, aole nae i loaa iaia ka ma@a a hiki i kona hala ana aku la.

            Ua haalele iho oia he wahine a me ka ohana e paiauma aku non@, ma Kewalo ae nei. Ua malamaia ae he ai a koronero i keia au na la Poakahi, a o na poe koronero i kohoia oia no o John Kuaana, Hiona, Keala, Lawelawe, Paulo a me Naholowaa. Ma ka hora 4 o ia auina la i nalo aku ai kona kino make. Aloha no ia Hawaii i hala aku la.