Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 27, 2 July 1898 — Page 1

Page PDF (843.93 KB)

This text was transcribed by:  Punahele Todd
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO

HOOKUMUIA I MEI 20, 1895

BUKE IV.      HONOLULU, POAONO, IULAI 2, 1898   HELU 27

 

KA NUPEPA KE ALOHA AINA

E hoopuka mau ia aku ana mai ka

 Poakahi a ka Polima o na pule a

 pau o kela a me keia mahina

Ka Uku Pepa, he 20 keneta o ka

 pule. No ke kope hookahi, he

 5 keneta.

E loaa no ka pepa maike Keena

 aku o KE ALOHA AINA, a mai

 ka lima ku o na Luna Lawe

 Pepa.

E pai ia no na Olelo Hoolaha, na

 Kanikau a me na Mele Inoa, me

 ke Dala kuike. Aole nupepa ma

 ka owili pakahi e hoouna ia ke

 ole e hookaa mua ia ka uku pepa

E hoouna pololei mai i na Nuhou

 na Kumumanao, na Olelo Hoolaha,

 na Kanikau a me na Mele

 Inoa i ka Lunahooponopono o

 keia Pepa.

Aole loa e hoopuka ia e hoolaha ia

 kekahi manao ma na kolamu o

 keia Pepa, malalo o kekahi inoa

 kapakapa ke ole e hooike mai i

 ka Lunahooponopono i kona

 inoa ponoi

 

            Ka Nupepa Puka Pule

 

Ke – Aloha – Aina

 Hookahi makahiki     $2.00

 Eono mahina              $1.00

 Ekolu mahina               .50

 Hookahi mahina          .20

EMMA A. NAWAHI.

            Puuku o

Ke – Aloha – Aina

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono a Hope Puuku

S.P. KANOA.

Hope Lunahooponopono.

O na kauoha Nupepa me na hookaa

 Dala, e hoona pololei mai i

 ka Puuku ma Honolulu.

 

Nuhou Kuwaho.

            Maluna mai nei o ka mokuahi Belgie o ka Poaono nei i loaa mai ai ia makou na nuhou hope loa, a no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu ke hoopuka awiwi aku nei makou penei:

WELA AUANEI PAHA KA HAO MAWAENA O

GERMANIA A ME AMERIKA HUIPUIA

            Ladana, Iune 17. E like me na lono i loaa mai nei mai Sana Hai mai, ua olelo pili aupuni ia ae, ua haalele aku o Adimarala Von Diedrich ia Nagasaki, Iapana, no Manila, mamuli o ka loaa ana mai nei o kekahi mau ao ana mai Belina mai no ke kue ana aku ia Dowe i ke kipoka ana i ke kulanakauhale a me ka nana ana i kahi hoahu nanahu o na mokupuni o Carolina, a Kapena Kanerala Augusti i haawi aku ai, no ka wa e ulu mai ai o ke kue ia Manila.

HAALELE NO MANILA.

            Belina Iune 16. He lono kai hoea mai nei i keia la e olelo ana, o ka moku lawekoa Darmstardt, ua hoea aku oia ma ke kaikuono o Kiao Chau, a o ka mokukaua o ka papa elua Princess Wilhelm, ua haalele iho la oia ia Nagasaki ma ka la inehinei, a holo aku la no Manila.

KIAI IA KA GEREMANIA MAU HANA.

            Parisa, Iune 16. Eia na kanaka o nei a me ko Ladana ke haohao nei, heaha la ko Geremania manao ma ka hoakoakoa ana i kona mana kaua moana ikaika ma Manila. ma ka hoea ana aku o ke Kaisa, e loaa ana iaia he eha mokukaua maloko oia mau wai. He 1,600 ka nui o na kanaka maluna o keia mau moku, a e hoouna hou ia aku ana he 1,400 kanaka i Cavite ma ka la mua o keia mahina ae maluna o ka mokuahi lawekoa Darmstardt o ka laina mokuahi North German Lloyd. Ua lilo keia he mea kamailio nui ia. Ua manaoia e keakea ana o Geremania i ka hoololi ia ana ae o ka ona, oia mau mokupuni, koe wale no ke loaa he wahi hoahu nanahu nona.

AOLE E HOOKUUIA ANA NA GERMANIA E LELE IUKA O KA AINA.

            Ladana, Iune 16. O ka mea kakau o ka nupepa Star ma Belina, ke kapitala o Geremania, ua hoika mai nei oia i keia la@@. Ua hoike mai nei ke Kuhina Amerika ia`u i keia la, aole e ae ana o Amerika Huipuia e hooleleia na koa Geremania maloko o na mokupuni Pilipine. O Geremania, wahi a na poe Amerika, ua like ka uuku o kona mana me kona mana ma Nu Ioka. O Manila a me Pilipine he panalaau ia i keia wa no Amerika Huipuia.

NAWALIWALI KE KUHIKUHI PUUONE O GEREMANIA.

            Ladana, Iune 17. He lono kuikawa kai hoea mai nei mai Belina mai, e olelo ana, o ke ola o ke Keikialii Bisimaka, eia hou ia iloko o ke kupilikii. Ua hoikeia mai he nui kona eha mamuli o ka pehu ana o ke aakoko o kona wawae akau, o kana huakai holoholo mau o kela a me keia la, ua hoopanee ia aku.

            O Kauka Schweninger, ko Bisimaka kauka pilikino, ua manaoia e hoea mai ana oia i Friedrichsruhe, o Kauna Herbert Bisimaka, ua upu ia oia i keia po e hoea mai ai.

HE POKA HOOPAHU WELIWLEI.

            Parisa, Iune 16. He lono telegarapa kai hoea mai nei i ka nupepa Figaro mai Madarida mai, e olelo ana: O ke kipa ana aku o Kapena Anunon i Cadiz no ka hoao ana no ia ma ka moana i kekahi ano poka pahu weliweli loa i hana ia mai nei, he poka hoi i hoopiha ia me na ea make.

HE MAU OLELO KAENA A GEREMANIA.

            Manila, Iune 6 (hiki i Honokaona, Iune 17). He lono kai pahola ae i keia ahiahi e hoike ana o ke kapena a me na aliimoku o ka mokukaua Geremania Irene ua kau aku lakou maluna o na lio a hele aku la mawaho loa o kahi hoomoana, i ukaliia e na aliikoa kiekie o Sepania, no kekahi paina i hoomakaukau ia.

            He mau mea inu kekahi i malama ia ae maloko o keia paina ana, malaila i haiolelo ae ai ke kapena o ka Irene, a ma ia wahi no hoi oia i hoopuka ae ai no na Amerika. “Aole e hiki ia lakou ke hoohui i na mokupuni o Pilipine, oiai o Uilama e noho ana i Emepera.”

            O na Geremania, ua olelo ia ae, me ko lakou mau hoa Sepania, ua pepehia ia lakou e na koa kipi, e paa nei i ke alanui o Sana Juana, aka, ua hoike hou ia mai nae, ua haawi ia aku ke kauoha i na poe kipi aole e hoopoino aku i na Geremania.

            O ka hopena, ua olelo ia ae, ua noi aku na Geremania e laweia na poe Sepania i hoeha ia i kekahi moku malama ma`i malalo o ka hae Geremania e hooponopono.

HOOMAUIA KA HAUNAELE MA MANILA.

            Manila, Iune 13, (hiki i Honokaona, Iune 17.) Eia na poe kipi ke hoopuni nei ia Manila. Ma ka la inehinei, ua lawe ae lakou ia Malabona, a i keia wa eia lakou iloko o Tondo, aia he ahi ke a la ma ke komohana akau oia wahi. O na pualikoa kamaaina, ua pepehi aku lakou i ko lakou mau alii ma ka po nei, a pau aku la i ka mahuka. O kekahi mahele koa ma Caloocan, ua mahuka aku lakou me ka pepehi ana i na aliikoa Sepania. Ua lele kaua mai na poe kipi i kahi hoahu nauda ma Maleta i keia kakahiaka nui, aka, ua hoauhee ia aku lakou e na poe Sepania. Eia na poe kipi ke pii mahuahua ae nei. Eia na Sepania ke ku kiai nei ma ke ano he mau koa kokua, mai na makuakane, na keiki a me na moopuna. Aia no kekahi mau pakau maloko o na apana ke paa la no. Aia mau na poe kipi ke hoao la e hoohiolo i ka pakaua o Manila, aka, ke manaoio nei au, e hoopanee ia aku ana ka lele kaua ana a hiki i ka wa e hoea mai ai o na moku lawekoa Amerika. Ma ka hopu pio ia ana o Guadalupe, ua hoihoi ia aku na poe i hoeha ia i Manila. Eia ke malama pono ia nei na Sepania i hoehaia.

            He hoouka kaua hahana kai malamaia ae ma ka aoao hema i keia la. Eia na Sepania ke kali nei i ka maka lawehae Geremania. Eia na launa aloha ana mawaena o Kenerala Augusti a me ke Kanikela Geremania ke ikeia nei ia.

HE KANAHA TANSANI TONA NANAHU NO HONOLULU NEI.

            Tacoma, Iune 17. O J.T. Steeb, ke Kanikela Hawaii a Komisina Amerika, ua hoi mai nei oia i keia la mai ka hikina mai. Ua olelo ae oia e hoounaia aku ana i Honolulu he 40,000 tona nanahu, he mokupea Amerika nona ka inoa o St. Francis aia ma Balitimoa kahi i hooili ai i kekahi mahele o keia nanahu.

AOLE HE NUI O NA POE I MAKE ELIKE ME KA NA AMERIKA HOONUINUI.

            Madrida, Iune 17. O na lono pili aupuni i hoea mai nei ianei mai Havana mai e hoike ana ia no ka hakaka ma Guatanamo, aia no na Amerika ke paa la i kahi a lakou i lele aku ai. ma ka hoomau ana aku i ua lono la, e olelo ana ia.

            Aia lakou iloko o ke kulana kupilikii mai ka lele kaua ia ana aku a me ka wela o ka la. Aia malalo o na Sepania ka malama ana ona lua wai a pau, aole hoi he hookahi oia mau lua wai i hoopoinoia. O na lono ua hoopoino ia na papu o Caimanera a me Moro, aohe oiaio.

            Eia iho ka hoike a na Sepania ma ke kipoka ia ana o Santiago de Cuba, penei no ia:

            Ma ka la 16 o Iune, ma ka hora 5 o ke kakahiaka, ua kipoka ia mai na batari o Santiago de Cuba e kekahi mau mokukaua hakaka eha, elua mokukaua pale kila a me hookahi mokukaua i hoolako ponoia, he hookahi mokukaua ma o mai oia o ke kahakai o Aguadores. He weliweli na kipoka ana no hookahi hora me ka hapa. He 1000 mau poka pahu i ki ia mai e na mokukaua, a ua hoopoino ia ka pukuniahi Hontoria ma La Socaps, me ka uhi pu ia aku i ka lep@@. O ka pa pohaku ua hoopoinoia. He hookahi pukuniahi ma Moro i hoopoino ia e na poka a na Amerika, aka, e pau ana no lakou i ka hooponopono hou ia i keia la.

            Ua hoopino nui ia na Amerika, no ka mea, ua hiki ke ike moakaka loa ia aku na poka pahu mai na papu Sepania aku e haule ana iluna o na mokukaua Amerika, ma kahi hoi he elua mile ka mamao.

            O na make ma ka aoao o na Sepania he hookahi kopala a me hookahi lutanela elua, nona ka inoa o Juan Arbela, he ewalu koa a me elua luina i hoehaia ma Moto. A ma La Socaps, he elus luina a me hookahi lutanela nona ka inoa o Rikard Benisquits o na mokukaua a me elua luina i hoehaia, aohe koa Sepania i hoopoinoia.

            O ke kiaaina o Santiago de Cuba, ua hoouna mai nei oia he mau lono telegarapa i ke aupuni e hoike ana i ka hooili kaua ma ka la inehinei, a ua olelo ae oia:

            He 1000 ka nui o na poka i ki ia mai e na Amerika. He lehulehu wale na poka ia ka poe Sepania i hookui aku i ka moku. O ka nui o na poino ma ko makou aoao he ekolu poe i make a me iwakalua kumamakahi i hoeha ia. O na aumokaua Sepania, aole ia i hoopoinoia.

HAALELE HOU IA PUULU MOKE LA CADIZ

            Wasinetona, Iune 17. Ua loaa mai nei he lono telegarapa i ke Keena Aupuni mai kona agena mai ma Giberalareta, e olelo ana:

            O na mokukaua Charles V. Pelaya, Rapido, Patriot, Audiz, Osada Properina, Giralda Periejo, Colon me ke Kuhina maluna ona, Alfonso Doce, Canadong, Antonio Lopez, Isia Panos, Bueros Avres a me San Francisco ua haalele iho lakou ia Cadiz, ma ka la inehiei.

            He umikumamakahi mau moku i hala aku la o keia huina no Carthagena ma ke kauoha. O ke koena iho he ekolu ua hoopiha ia me na pualikoa.

            O na mokukaua keia o Adimarala Camara, a me he la i keia wa aia lakou i ke Kaiwaenahonua ma ke alahele no na kai o Aferika.