Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 27, 2 July 1898 — Page 3

Page PDF (935.21 KB)

This text was transcribed by:  Paul Hanohano
This work is dedicated to:  my Grandparents Peter Hanohano & Stella Piianaia

KE ALOHA AINA

POAONO, IULAI 2, 1898.

HE KUPANAHA KO KAKOU

ALOHA.

            He mea keia na makou i pahaohao nui ai, oiai, na hele ka make o ka lahui a kau i ka nuku, ua hele hoi ka uhi o kapa eleele a aia i na maka kahi i kau ai, aole nae ia he mea e hoemi hope ia mai ai o ka manao aloha aina oiio o ka lahui Hawaii nawaliwali ma na hana e ae, a ma ka manao kupaa a me ke aloha, na palua a pakolu aku ia i ka ikaika hoonee o na pualikoa hakaka o na aupuni nui o ka honua, e lelepi mai nei iloko o keia mau la.

            He mea oiaio, ua lawa lakou ma ka ikaika kaua ma ka aina a ma ka moana, e holo ana i o a ia nei, me ka haawi ana i na manao hoolana, i mea e hookupaa mau ia ai ko lakou manao, aka, aia no nae iloko oia pohai, he poe kumakaia, he poe aloha ole i ko lakou aina, a he poe hihiu loa hoi i oi aku mamua o ka mea hiki ke hoolakalaka ia ko lakou mau manao hiena, ka poe hoi i hapuku wale ia aku malalo o na kuahaua o ke kanawai koa.

            Aka, no kakou ka lahui Hawaii, ka lahui hoi i hookomo ia mai na haawina maemaa  o ke aloha, ua hui ae kakou me ka puuwai lokahi, a kapae aku i na manao nonohua o ke aloha ole, a hookupaa iho la i ko kakou manaopaa maluna o ke kahua hookahi wale no, aole e hoi hope, aole hoi e haalele i ua manao kumu i omau ia aku iloko o ko kakou mau umauma mai ka hoomaka ana mai o keia hana, e kau maluna o kakou, me he ma'i ahulau la e kauhola ana maluna o ka aina, aka, o ka hale i kukulu ia maluna o ka pohaku, a i loaa hoi kona kahua paa e ku ai, aole loa ia e hiki ke hoohiolo ia.

            Nolaila, o ka makou wele no e hoike aku nei, paa ia ia haawina laahia iloko o ko kakou puuwai, a mai pihoihoi i na lono hoohuiaina e hauwawa mai nei, no ka hooholo ia, no ka mea, he mea mau no ia, i ka aoao nona na manao alunu, no ka mea, he haawina puiwaiwa mau ke loaa ana ia lakou, mamuli o ke ake mau o ka hooko ia o ka manao alunu, alaila, olu iho kahi manao, aka, aole loa ke Akua i ae mai ia haawina e lanakila maluna o ka lahui Hawaii, no ka mea, nona ka aina a ua paa hoi ko lakou manao e kupaa mau a hiki i ka hopena.  Nani ka hoomanawanui o ke aloha, he mea i loaa ole i na lahui e ae, aka, i ka Hawaii wale no.

 

E HOOLOHE I KEIA!

            Owau o B.H. Keliiheenalu, Puu ku o ka Nupepa "Ka Ahailono o Hawaii," ua waiho aku au ia kulana ia D.L. Keku, mamuli o ke kuia e pili ana no ko'u ohana.  O na hookaa dala apau ma ona wale ala no.

            B.H. KELIIHEENALU.

            Honolulu, Iune 27, 1898.

                        iune 27.  1wk. dly.

 

HE OLALAU IA MAU HAWAII

            Ma ka puka ana mai o ka nupepa Avalataisa o keia kakahiaka Poakolu, ua hoike ae la oia no na mea e pili ana i kekahi poe kanaka halihali nanahu iho nei iluna o ka Brutus a me ka Monterey, e hoike ana, ua kakau inoa aku la ka he elua mau kanaka Hawaii, (Hua haule wale) no ka hoolilo ana ia laua i mau kanaka Amerika, ma ka holo pu ana me keia poe i maopopo ole ko lakou hopena e loaa mai ana ma keia huakai o ka weliweli, i koho mua ia e hoea mai ana he hopena.

            O ka ae ana aku o keia mau kanaka Hawaii elua, e hoolilo ia laua i mau mea paahana malalo o ka hae hoku o Amerika, ua like ia me ka hiamoe ana o ko laua mau maka, a me ka make ana o ka uhane noonoo iloko o ko laua mau kino, oiai no nae hoi kakou e noho ana me ka hauoli, no ka loaa ana he noho ana kuokoa mau, aole hoi ma ka hookikinaia mai, elike me ka hana a keia mau wahi Hawaii olalau elua i hookomo aku la i ko laua mau paukukino iloko o ka pilikia.

            O na olelo hoonuinui a ka nupepa haole puka kakahiaka, aole ia he mau olelo oiaio, he akenui na Hawaii, e hoolilo ia lakou i poe Amerika, o ka poe wale no i kumakaia i ko lakou aina, oia no ka poe he aweawea wahi pilikana aku ko lakou ilaila, a ua oi loa aku no ka pono, oia poe no ke wae ia a hoonoho maluna o na moku halihali koa a nanahu paha.  Heaha ka mea puni wale o keia poe i na wahi apana dala a Iuda, a o ka mea ia e pono ai o ka noho ana iho o ka ohana mahope nei, he lalau loa ia, a mai punihei ma ia alahale, no ka mea, he pilikia ka hopena e loaa mai ana ma ia hana.

EIA HOU NO UA OPIUMA.

            Ma ka po Poaono nei i paa ai i ka hopu ia o Chu Kun, ma ke alanui Moi, kokoke i ka hale hui hou o na pake e kukulu ia nei.  Ma ka hora 10 a oi o ka po Poaono nei, ua hoomaka aku la o Chillingworth a me na hoahanau elua o ka ohana Vida, no ka hele ana e hoomakakiu i keia punana awaawa o ka uahi opiuma. Mahope iho o ke kali ana no ka loaa mai o na hoailona mailoko mai o ua wahi nei, ua naha koke aku la ka ipuka a loaa aku la o Chu Kun a me elua wahine Pake e paani pepa ana.

            Iloko o ka rumi, ma kahi kokoke i ko lakou wahi e noho ana, na lako puhi e waiho ana, a mai keia wahi aku, he puka e hamama mai ana ma kekahi wahi haiki, a he pa kiekie hoi e hoopuni ana i ka hale. Ua loaa aku la hoi ia Chillingworth he hapa tini opiuma na kanu ia i ka lepo, a maloko o kela wahi, he ipulepo dala a iloko o kona kino, he hapakolu tini opiuma, a ma kahi o ke alapii e kupono ana i keia wahi mua ae la, ua loaa aku la he 4 tini opiuma helu ekahi, ua kunu ia i ka lepo, ma ke poo o ke alapii e pii ai iluna. A ma keia wahi, ua hoopaa ia he kaula e lewalewa ana i ka honua, a ma kahi i hopu ia ai he eiwa lemi maloo i hoopiha ia me ka opiuma a o keia opiuma hoi, malalo no ia o ka moe, iloko o ka rumi.

            Ua hopu ia o Chu Kun, he mea malama halekuai a me Kale, he mea malama haleaina, no ka malama opiuma me ka laikini ole. 

            Ma ka la sabati nei hoi, ua hopu ia o Tai Hung no ka loaa ana he mau tini opiuma ma kona poli kahi i hoopue ai.  Kanawai ole no hoi keia poe i ka paa i Kawa.

 

OEHU NA KEIKI O KA UAPO.

            Mamua iho o ke kani ana o ka hora ekahi o ka auina la Sabati nei, Iune 26, ua ike ia aku la ka lehau o ka uapo pili waapa, ma ka aoao Waikiki iho o ka uapo o Burua ma, no ka holo ana e makaikai i ka Nautilo hookalakupua o Amerika, elike me ka hoike a na nupepa haole o ka Poaono nei, a o kekahi kumu hoi paha o ka piha loa, oia na helehelena pahaohao o keia wahi moku ma ka nana ana aku, a na ia mea i kono i ka manao o kela a me keia e hele e ikemaka i kona mau hiohiona weliweli, e ku hoomakue mai ana iloko o ke awa lulu o Kou.

            Aka, ua hookuhau ia nae ka manao o kekahi poe, mamuli o ka ike ana, aole ka na na waapa mokuahi oluna o ka mokukaua Mohikana, e lawe ana ka poe e holo makaikai ana, aka, na na waapa ha-i he wa kupono e haawi aku ai i hana na ia poe.  O na manao kanalua o na minute mamua iho, ua hoopau ia ia mamuli o ka hele ana o kela a me keia a kau iluna o ka waapa, a hoe ia aku la no luna o ka Monetere.

            I ka makou hoomaopopo aku, aole e emi malalo o ka 2,000 a oi na poe i hehi aku iluna o ka oneki o ua wahi Nautilo la, a ua komo huikau hoi na ano lahui ma ka hele ana e ikemaka i kona kino.  Ua piha pu ke awa o Kou i na waapa lawe ohua, a aole paha he la hookahi i ike ia ai ka lehau o luna o na waapa ma ka holo ana aku a me ka hoi ana mai o na waapa, elike iho la me ko ka auina la Sabati nei, ka hele a "Ohuohu Halemano i ka lau lehua Kanu no na pua i Kukaniloko"

            Iloko o keia huikau o na poe makaikai e hele nei, na poe kakau nupepa like ole o keia kulanakauhaule, a o makou pu hoi kekahi iloko oia auna like.

            I ka nani pono ana i na mea hana o luna, he ku no i ka weliweli, oiai na elolo nui elua mahope, (pukuniahi) e moe hoolaau mai ana me ka onioni ole, a ina paha e hoopa ia aku, pehea ia.  Ua ae holookoa ia ke kino o ka moku, a koe aku na rumi o @a Aliimoku a me na wahi waiho poka pahu, mamuli o ka hopohopo ia, o hele paha  kekahi poe ma ia mau wahi a lawelawe i na mea e pilikia ai. 

            Ua lawa ka ike ana o ka lehulehu i kela mau wa i haawi ia ai no lakou e hele e makaikai, a aole no hoi he mea mahalo ole i ke akamai o ka naauao i ka hoohana ana i na mea pohihihi malolo o kona mana.  A ua kokoke e kani ka hora 7 o ke ahiahi la Sabati nei i pau mai ai na makaikai i ka hoihoi ia mai iuka nei.

 

UA HALA AKU NO MANILA.

            Ma ka anina la Poaono nei, i pau nui aku ai i ka holo na moku halihali koa eha o Amerika, o Manila ka pahu hopu. Ua houlolohi loa ia ko lakou haalele ana iho i ke awa nei, mamuli o ka hoopiha nanahu ana o na moku ekolu e pili ana i ka uapo, oiai hoi ke China iwaho kahi i kali mai ai.  O ke Zealandia ka mua i haalele iho i kona uapo i pili ai, oia hoi ka Ocianika i kakahiaka nui wale o ka Poaono nei, a maluna hoi ona i kau aku ai kekahi poe koa kuikawa o ke Aupuni Repubalika Hawaii; a mahope aku ona ke Colon, a o ka hope loa no hoi, oia ke Senatoa, o kona kumu paha o ka lohi loa, oia ka pau koke ole o kona nanahu a me ka pau pono ole hoi o kona mau koa i ka hoi mai a ua haule ia nei, a me he mea la, maluna aku ana paha o ka moku lawe nanahu lakou e lawe pu ia aku ai i ka la apopo.  He mea maopopo ole ke koho pololei ana ae, e pae maalahi aku ana lakou i ka aina, oiai he alahele keia ua piha i na moku kiu o ka poe Sepania, a aolepaha e nele ko iakou la makaala mai k ko lakou la poino e lawe ia aku nei a kokoke imua o ko lakou la alo.

 

OLELO HOOLAHA.

            E ike auanei na mea a pau ma keia, owau, o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hookohu nei wau ia Mr. E.K. Hueu, o Keanae, Maui, i mea nana e malama i ka pono o ko'u mau waiwai a pau e waiho la ma Keanae, Maui,

            Owau iho no.

            A. Robeck.

            Ookala, N. Hilo, H.

            jul2 1mwkiy.

 

KA AIE KAUA O AMERIKA HUIPUIA.

            Aia ke hoala ia ala ka noonoo ana no ka hookaawale ana i kekahi aie nui kuahewahewa o $200,000,000 no ua lilo kaua o Amerika Huipuia, no kona mau pualikoa moana a me aina, ma kekahi uku pa-keneta haahaa loa o 3 pa-keneta, i manaoia hoi, e hooholo ia ana no ia e ke Keena Waiwai o ke aupuni me ke kue ole ia, a oiai hoi, he hana pili lahui keia i manaoia ai, oia ke kahua o ka holomua, a ina e hooholoia ana, alaila, na na Hui Banako nui o Amerika Huipuia, a me kekahi mau Hui lalawai e ae e lawe keia aie, iloko o ka lima wale no o ka poe kakaikahi, a lilo keia puu dala nui i manao ia i mea ole, a penei paha e ike ia ai hoonohonoho ana, i lilo ai keia kuahiwi nui i mea haahaa, oia hoi:

            J.P. Morgan & Co, o Nu Ioka he $20,000,000.

            Harvey Fisk & Sons, o Nu Ioka he $20,000,000.

            Ka Banako Lahui Mua o Nu Ioka he $20,000,000.

            Ka Hui Hoopaa Ola Mutuala o Nu Ioka he $20,000,000.

            Kidder, Peabody & Co, o Bosetona he $20,000,000.

            O keia poe wale ae la no elima lele liilii ka lehu o kapuahi oia haneri miliona dala, he poe wale no hoi i hou ia ka nuku me ka hulalilali o ke dala, a he eha hoi poe, noloko lakou o ke kulanakauhale kaulana o Nu Ioka ma, ka Mokuaina o Nu Ioka no, a he hookahi no ke kulanakauhale o Bosetona, ma ka Mokuaina o Masekuseta.

            Ma ka mahele elua hoi, oia keia poe he umi, a na lakou ana no hoi e lawe ke koena iho ma ka umi miliona pakahi.

            United States Trust Co, o Nu Ioka he $10,000,000.

            Drexel & Co., o Piladelapia he $10,000,000.

            A. Blemont & Co. o Nu Ioka he $10,000,000.

            Kuhn, Loeb & Co. o Nu Ioka he $10,000,000.

            Paka Lahui Baneko o Nu Ioka he $10,000,000.

            Banako Lahui o ka Oihana @lepa o Nu Ioka he $10,000,000

            American Exchange, Baneko Lahui o Nu Ioka he $10,000,000

            Baneko Lahui Mua o Kinatinati, he $10,000,000.

            Baneko Lahui Piladelapia o Piladelapia he $10,000,000.

            Ka Hui Peneselevenia no ke panihakahaka ola, ma Pilapelapia he $10,000,000.

            O keia ka papa elua o ka poe nana e lawe ana keia mau aie haneri miliona, a ke makaukau ke aupuni, e lele liilii ana ka lehu o kapuahi.  Nui o ke kuonoono, a ua hua keia mea makamae, maluna o ke kihapai o keia poe.