Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 28, 9 July 1898 — Page 6
This text was transcribed by: | Alika Olsen |
This work is dedicated to: | Great Grandfather Christian Olsen |
KE ALOHA AINA
6 KE ALOHA AINA POAONO IULAI 9, 1898
KA BUKE MOOLELO HAWAII
I HAKUIA E KA
Moiwahine Liliuokalani, ma Wasinetona.
Pai a hoopua ia e Li a me Shepord o Bosetona, Amerika Huipuia.
(Unuhiia no ka pomaikai o na poe heluhelu o KE ALOHA AINA).
MOKUNA VII.
Lehulehu a lehulehu na manawa a Kalakaua i hoao ai e lawe mai ia laua ma ka pili aloha hou ana, a oiai, ua ae aku ka moiwahine Kapiolani ia mau mea a pau, elike me ke kulana kiekie o ka wahine, aka, aole nae ka moiwahine Emma i hoike mai i kona ae. A hiki ponoi no iloko o ka hale o ko'u kaikunane, i kona wa i hoea mai ai ma ke kono a ka moi, ina no o ka moiwahine kekahi malaila, ua hoole no oia i ka ike ana aku iaia, a i kekahi mau manawa e ku ae ana oia a haalele iho i ka wa o ka moiwahine e komo mai ai, me ka haawi ole aku i kona aloha i kekahi mea e ae, koe wale no ka moi i kona manawa e haalele iho ai, a oiai, he hana hoohaahaa i ka moiwahine malalo ponoi o ke kaupoku o kona hale, mamuli o kona Karistiano, aole oia i nana aku ia mau mea. Me ke kue ole o Hon. A. S. Cleghorn i kana wahine ke Kama'liiwahine Likelike, ua hookuu aku oia e hoomau i ko laua noho launa pu ana. E hoike aku au o ko'u manao oluolu no keia hana i hoike ia mai aole e hiki ia'u ke ahonui hou aku, aole no hoi au i kulou aku a hoolaulea aku iaia, aole hoi i ike aku iaia, aole oia i kala mai ia'u me ko'u kulana i koho ia mailoko mai o ko'u ohana no ka nohoalii ana aku maluna o na kanaka Hawaii. Aole oia i hoopilikia mai ia'u, a ua hookuu aku hoi au e noho ma kona kulana i koho ai.
Aole i hoopoina o Kalakaua i ke kono ana aku iaia ma na aha lealea e malama ia ana maloko o ka Halealii, a ma na anaina ike, ua haawi aku oia i na hoohanohano kiekie ana iaia. I ka wehe ana, a me ka hoopau ana o ka ahaolelo, ua hookaawale ia he noho nona e like me ke kulana kiekie i loaa iaia, ma ke ano he moiwahine kanemake, aka, aole nae oia i haawi i ka moi ma kekahi ano i na hoomaikai ana no na hana hoolaulea i hanaia aku.
MOKUNA VIII.
KA MOI KALAKAUA.
O ka hoomaka ana o ko'u kaikunane e nohoalii ma ka 12 ia o Feberuari, 1874, a ma ka la 14 oia mahina ma ka ae ana a na alii malalo o ka pauku 22 o ke Kumukanawai o 1864, o ko'u kaikunane opio William Pitt Leleiohoku, oia kai kohoia aku la i hooilina no ka nohoalii. Ua noho oia i kahu aupuni i ka wa o Kalakaua i kaawale aku ai mai ke aupuni aku, ma kekahi huakai ana i ea aina e a'u e hoike koke aku ana ma keia mua!
He kanaka opio oia i ike nui ia a no na makahiki he 20, a ua hanauia hoi oia ma ka la 10 o Ianuari 1854, aka o ua Keikialii la i aloha nuiia, aole oia i ola no ka pii ana ae ma ia wahi, ai ole no ke komo pu ana paha iloko o ka hauoli ana. Ma ka la 10 o Aperila i make ai oia iloko o ekolu makahiki o ka noho ana ma ke kulana hooilina moi.
He puni himeni ola, e like me ko'u hiaai nui ia mau mea, a pela pu no hoi me ko'u kaikunane Kalakaua. I keia wa i haawale aku ai ka moi, aia he ekolu mau hui himeni e hookelakela ana, e hoao ana kahi e oi ae maluna o kahi haku ana i na mele a me ka himeni ana.
O keia poe oia no na hoaloha o ke Keikialii kahu aupuni, ko ke Kama'liiwhaine Likelike a me ko ko'u mau hoaloha. O ka makou mau mele me na leo mele i haku ai ua himeniia aku ia i kahi me okoa aku a hiki i ka laulaha loa ana. O ka makou mele me na leo i haku ai, ua himeniia aku ia kahi a i kahi me ka nani nui e ko makou mau hoaloha, aka, o ka oi aku nae o ka maikai ma ka'u ike, oia no ka hui himeni a ke Keikialii Leleiohoku, a ua oi aku ka holomua i ka kona mau kaikuahine. Ua huipuia maloko oia hui na poe loea maikai loa i ka himeni i wae pono ia mailoko mai hoi o kekahi poe kanaka Hawaii.
He poe maikai wale no lakou i ka himeni, a o na mele i hakuia ai e ko makou mau poai mele, eia no ia ke lohe ia nei a hiki i keia la. A he mea oiaio, aohe mea ea e nana i hoemi mai i ka lakou haku ana ma ke kakau ana, aka, owau wale no.
HALA KA MONTERE NO MANILA.
Ma ka hora 7:30 o ke ahiahi Poalima nei i haalele iho ai ka moku kana Montere a me kona kokoolua, moku lawe nanahu Brutus i ka nuku o Mamala, a holo aku la ma ka laua huakai no ke kahua kaua o Manila, mahope o ka hookaulua ana iho nei no kekahi mau la, no ka hooponopono ana i na wahi poino o ka mahu lawe nanahu Brutus.
Mamua o ko laua haalele ana iho i ke awa nei, ua holo mua aku ka Brutus no ka hoao ana i ka holopono o ka hoohana ana o kona mau mekini, a i ka ike ia ana aole he mau poino i koe, oia no ka wa o ka Montere i haawi ae ai i kekahi mau hoilona ahikao, no ko laua haalele ana iho i nuku, a mahope koke iho no oia wa, ua ike ia aku la laua e hooiho ana no ka hema.
He eono ka nui o ua moku koa o keia huakai ekolu e holo nei no Manila.
KE HOHONO MAI NEI
Ae, o ka makou hoi ia e honi aku nei i ka hohono uahi, me he hohono la no kekahi welu lole i a ia e ke ahi. Mai ka Poakahi mai ko makou honi ana, me ka huli pu ana i kahi i hoea mai ai o keia hohono, ua hoopu-a ia mai la makou, aia ua welu ahi la a makou i honi ai iloko o ke Keena o ka Ilamoku, a o ke kahua i pu-a mai la i o makou nei, i na he oiaio na mea i wawa ia ae, oia hoi ka hoopau ia ana o Kapena Makai Aiwohi o ka uwati ekolu, a me Lutanela Needham, makai ku huina Kamaka a me Alex Nicholas, kekahi alii makai o ka Halewai.
O ke kumu e ko lakou hoopau ia ana, penei na lono i loaa mai: Ma ka hoakahi nei, e noho ana no o Kapena Makai Aiwohi ma ka Halewai, me kona Lutanela pu hoi, oia no ka wa i hoea mai ai o Alika maluna o kona io a hookomo ia aku la ma ka puka hoopaa lawehala, a hooiho loa ia aku la no lalo o na rumi e hoopaa ia ai na lawehala me ke keakea ole ia aku.
O ka hookomo ia ana o kekahi lio ma kani hoopaa lawehala o ka lahulehu me ke keakea ole ia aku, oia ke kumu i hoopau ia ai o kela poe ae la eha, a i na he pololei ko makou lohe, alaila, ua ku makou ma kahi o ka pololei, a haawi aku ina na kakoo ikaika ana i ka Ilamuku, no kona malama i kana hana no ka pono o ka lehulehu.
A i na he mau hana poholalo keia i imi ia i wahi e pau ai keia poe, mamuli o na hana akiaki a me ke ake oihana, o ko makou enemiia. O keia no hoi kekahi alahele ino ia a kekahi poe e hana mau nei, mamuli o ka manao ana o kahi ia e pii koke aku ai i na anuu kiekie o ka hanohano a me ka waiwai, wahi a ka haakei o ka manao o kekahi poe.
UA HALA AKU LA NO HILO.
Ma ke Kinau o ke kakahiaka Poalima aku nei, i kau aku ai ka Puuku o ka nupepa Ke Aloha Aina, no ka Ua Kanihelua o Hilo, malalo o kana mau hana ponoi, a e hala ana hoi iaia he mau la ma ke one oiwi mamua o ka huli hoi ana mai i ke kaona nei.
MOKUKAUA BENINETONA.
Ma ka hora 2 o ka auina la o ka la 26 i hoea aku ai ka Beninetona i Kapalakiko, ma kekahi la ae i manao ia ai e holo loa aku ana oia i Mea Ailana e hoomaemae ai, a ua lohe wale ia ae e hoi hou mai ana oia no onei i kiai ai i keia mau kai, aole nae i maopopo ioa ka oiaio o keia lohe.
Ina he makemake oukou i ke kaa pio e hookani ae ia Joe Kalana. Telepona helu 310. *
AIA NO KA NINAU O HAWAII ILOKO O KE SENATE.
O ka lono telegarapa i loaa mai i ka nupepa Kahea o ka la 26 iho nei o Iune, aia no ka ninau o Hawaii ke hoopaapaa ia la maloko o ke Senate. O Mogana ma ka aoao kokua a o White ma ia aoao kue, ua nui na paio hahana i malama ia mawaena o laua, ua hoopuhili ia ka ike kalaiaina o Mogana e ka eueu o Kaleponi. A ua haawi ia hoi na mahalo kiekie ana ia White e na hoa o ka Senate.
Aole no i lawe ia mai ka ninau o Hawaii e koho a hiki i ka wa i hala mai ai o na mokuahi lawekoa no Honolulu nei. Nolaila mai hoopioo kakou i ko kakou ma'u mauaolana, no ka mea aia no o Iehova o na Kana ke kokua mai nei i ka hana a ka poe nuau akahele. A ke koho nei makou ma ka laki, e ola mau no o Hawaii a mau loa.
EIA I KE KUKONUKONU O NA HANA.
Ua piha ae nei ka elua mahina a oi o ke komo o na aupuni elua o Amerika a me Sepania iloko o ua uluaoa o ke kaua, a ua ike ia hoi na lono mawaena o na aoao a elua, e hoike ana he nui ka make a me na poe i hoeha ia. Aole mea nui e ae e hoopahaohao ia ai ka manao, hookahi wale iho no , oia na hoike kupua o na la i hala ma ka aoao o na poe Amerika, e olelo ana, aohe hookahi mea i make ma kona aoao, a o ko na Sepania he lehulehu wale o lakou i pepehi ia a hoeha pu ia. O keia mau lono, ua hooi aku ia mamua o ka mea oiaio e hiki ai ke hilinai ia.
O ka hoea ana mai o na moku halihali koa o ka poe Amerika ma na wai o Hawaii nei, he hoike ana mai hoi, o na helehelena ia o ka weliweli e lawe ia ala e kanu maluna o ka lepo o na mokupuni o Pilipine, kahi hoi a Amerika e olelo nei i keia la. He mau mokupuni ia aia malalo o kona ikaika e hiki ole ai hoi i kona hoa paio ke onioni mai. Aka, oiai nae o Amerika e keha ana i kona ikaika, aia no hoi o Sepania ke hoolohe mai la me ka nana pono mai i ka Amerika mau hana maluna o kona mau mokupuni Panalaau.
O ke komo kukonukonu ana mai o na aupuni a i elua iloko o na paio hahana ana, oia ka kakou hana e nana aku nei iloko o keia mau la, me ka hiki ole ia kakou ke koho aku, owai ana la o laua ke lanakila ana, o kahi mea uuku paha, nona kela olelo haulana, he Alii ku makani a i ole ia, he nunui pumaia, ohaka o loko. Na ke au o ka manawa e hoike mai ka mea nana e haaheo ke kahua ulumaika.
HOPU IA NO KA MALAMA OPIUMA.
Ua hopuia ma ke kakahiaka o Poakahi o W. J. Coon, kekahi haole hoahui o ka huikaa ukana o Larsen no ka malama opiuma. Maluna aku o 900 nui opiuma i hului ia aku no ka Hale Dute. He 150 tini opiuma i loaa aku maluna o ke kaa ukana o Coon, a ke koena iho, ua loaa aku ia ma kona home ma Alanui Ema.
Ua komo ka hoohuoi iloko o ka luna dute Stratemeyer no ke kekahi mau hiohiona i ike ia i ka wa o ua mau ukana la i lawe ia mai ai mai ka hale dute mai, a nolaila, ua hoouna aku la oia he elua o kona mau kanaka kiai i ka hale o Coon, aole i liuliu mahope o ko lana hala ana aku, ua hoea mai la ke kaa no ke kii ana i ka ukana, a lawe aku la, aka, aole nae i mamao loa kahi a ke kaa i hele ai na hopu koke ia iho la ka i kana.
Ua hopu koke ia iho o Coon a me ke kalaiwa kaa ukana, a mahope o ka huli pono ia, ana, ua hookuu ia mai ia ke kalaiwa kaa, o Coon ua hookuu ia mai oia malalo o ka bona o $1,000.
Ua hoea mai o Coon ianei i ka makahiki 1893, he haole hoonoho hua kepau no ka Hoku, a ua hookaumaha ia na haoloha o Coon no keia poino i ili iho maluna ona.
Ua hookolokolo ia o Coon i ke kakahiaka Poakolu nei, a ua hoopai ia he $250 me ekolu mahina hoopaahao, a ua hoopii hou aku la oia no ke Kau Kiure.
HE ELUA MAU MPKU LAWE KOA I HOEA HOU MAI LA.
He elua mau moku lawe koa i hoea hou mai la oia ka Indiana a me ka Morgan City i ke kakahiaka nui Poakolu, a ua hiki aku no hoi ka bana aupuni no ka hoohauoli ana ia laua.
Aole no ko laua holo ole ke kumu i hiki ole mai ai ianei me ka Ohio a me ka Para, aka, ua haawi ia ke kauoha i na moku mua i hoea mua mai e hooikaika ia ko laua holo i ku mua i anei, i ka wa o na moku he elua la ke kaawale mai Kapalakiko mai.
O ka nui o na koa maluna o Para he 1,030, Ohio kokoke e piha 1,000 Indiana 923 koe na alii Morgan City 1,000 a oi.
Aia maluna o ke kulanakauhale o Newport e hoea mai ai o Kenerala Merritt ke alakai nui o keia mau pualikoa e holo nei no Manila. A me he mea la i ka la apopo a i ole i ka Poalima e hoea mai ai ola a me ka Valencia.
Ua haawi hou ia ae he paina no na koa i ai ole ma ka la inehinei, maloko o ka pa'lii.