Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 29, 16 July 1898 — Page 7

Page PDF (857.21 KB)

This text was transcribed by:  Nadine "alohatita" Samorano
This work is dedicated to:  Harry Kaiana Pali, Sr.

KE ALOHA AINA

 

Poaono Iulai 16, 1898.

 

-----

HE MOOLELO WALOHIA

NO

ALAN ADELA

 

Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aahu KeoKeo.

 

A I OLE:

 

Ka Loea Hookani Pila o ke Kulu Aumoe.

 

            Aka, i hoopupu ik@ iho anei oe i kou hookuu ana ia'u, alaila, e kauoha aku au i ka leo o ka'u pila e kii aku a kaili mai i kona puuwai uahoa mai iaia mai, a na ke au nae o ka manawa e hoike mai i keia mea a'u e wanana e nei.

 

            Mamua io no o ka hala ana o umi minute, aia hoi, ua loheia, aku ia na kapuai wawae o Magarita e pahupahu mai ana iluna o ka papahele pohaku, a i ka hiki ana mai imua o Alanedela, ua hookuu iho la oia i ka pila hapa ilalo, a oia no ho, ka wa o ka kaua aloha i lalau aku ai.

 

            A me ka hoohakalia hou ole iho, lalau iho la kona mau manamana lima i na kaula keleawe o ua pila la a hookani ae la i kekahi leo mele o kona aina hanau, oia hoi o Italia, a nona hoi ka inoa o na mele la "Rose Ula Weo o Italia."

 

            No kekahi manawa loihi keia hookani ana me ka nahenahe nui e hiki ole ai i kekahi mea nona ka naau i piha me ka makona, ke hoomau aku ia manao ona, aia no hoi iloko o keia wa a ka kaua Alamadela e hoohenehene nei i ka leo o kana pila, ke komo loa la ka maeele o ke aloha iloko o ka puuwai o ke alii wahine o na powa.

 

            I ka hooki ana ae o Alanadela i ke kikoni palane ae ana o kona mau manamana lima i na kaula o ka pila hapa, oia no ka wa i lohe ia aku ai o ka leo o Magarita me ka leo halulu o ka mea i komohia ia e ke aloha no ke kanaka hookani pila Penei:

 

            E Alanadela, ke haawi aku nei au ia oe he inoa hoohanohano, a nau hoi ia e papahi a hiki i ka pau ana o kou ola ana ma keia ilihonua, a oia iho hoi keia ke Kekialii o ka Pila Hapa. No ka mea, ua kaapuni au a puni ke ao holookoa, a ua lohe hoi i na loea hookahi pila a pau o ka honua nei, aka, aohe nae he hookahi iwaena o lakou i uhai aku mahope ou.

 

            Owau no ka'u i kaena iho, aohe mea i hiki ke hoohaahaa ia'u ma keia hana, aka, ke ike nei nae au i keia wa ua kuhihewa loa ia mau kaena ana a'u, a mamuli no hoi o ko'u helu ekahi ma keia hana i lilo ai ia'u ka puuwai o ke alii powa o keia mau kuahiwi.

 

            E Magarita ke aliiwahine o keia mau luahuna mai kapa mai ia inoa maluna o'u, oiai, malia eia hou aku no he loea hookahi pila i oi ae mamua o'u, aka, ua puka hewa o la nae kau mau kaena ana no'u. A e Magarita e ae mai i ka'u noi, aole anei oe e oluolu e hookahi mai i kekahi o kau mau leo mele punahele maluna o keia pila? Wahi a Alanadela i panai aku ai.

 

            Aole au i kaena hewa, aka, he oiaio ka'u e kaena nei, a no kau noi e ke kanaka opio, na oluolu loa ko'u puuwai no ka hooko ana aku ia mea e noi mai nei.

 

            Iloko o keia wa i lalau aku ai o Magarita i ka pila a hookahi iho la i ka pila me kona manao ana e kaili aku i ka puuwai o ka kaua Alanadela aloha, aka, ua kuhihewa loa nae ia mau upu ana a ua wahine ia o ka aahu ulaula.

 

            Iloko nae o keia wa a Magarita e hookani nei i ka pila me ka hookuukuu malie ana i ka leo nahenahe o ka hapa, aia hoi, na minoaka hoohenehene ke pahola la maluna o ko Alanadela mau papalina i ka hoomaopopo ana ae, he oki loa io no ka ke aliiwahine o na powa ma ke kikoni ana i na kaula keleawe o ka pila hapa, a lohe ia aku Ia hoi kona leo i ka puana ae me ka leo malie:

 

            Ua kuhi au ua lawa io kou noe au ma keia hana, eia ke he oki loa no ka, a nolaila, ke ole e hewa ka'u ko ho ana na ka leo o ka pila e hoopakele se i ko'u noho ana he pio maloko o keia rumi pouli a lilo hou hoi au he wahine Ianakila.

 

            I keia wa i hoopau ae ai o Magarita i kana hookano ana i ka pila a me ka hookamani nui haawi aku la o Alanadela i na hoomaikai ana he nui, a lohe ia aku la he hehe aka e puka mai ana mai ka wahine mai o ka aahu ulaula, i keia wa no me ka hakalia ole lalau hou aku la oia i ka pila, a haawi hou ae ia i kekahi eo nani loa, na ka helu ekahi o keia leo mele i hookomo aku i ke kuko iloko o Magarita e kaili ae i ka kaua Alanadela i ipo nana.

 

            Ua hoao iho oia e kaomi i keia manao hewa, aka, aole nae e hiki i ka huekoni a ka makamaka, a mamua o ka hoopau ana ae o Alanadela i ka hookani ana i ka pila, aia hoi, kona mau lima ke manana la me ka makaukau nui no ka puili ana aku ma ka a-i o Alanadela, a nona paha ke kupono o keia wahi hooheno.

 

            Ahi wela mai nei loko,

            I ka hana a ke aloha,

            Ke lalawe nei i kuu kino,

            Konikoni lua i ka puuwai.

 

            A i ka hooki ana ae o ka kaua Alanadela i kana hookani ana, ua hoopuiwa ia ae la oia i ka ma-u o kona ihu i kekahi mea koekoe, a me ka puili ia ana ae o kona a-i, aka, ua hoopau koke ia ae la nae ia mamuli o kona hoomapopo ana ae, aole keia he mea okoa aku, aka, o ke aliiwahine Magarita no ia.

 

            A i keia wa no hoi i loheia aku ai ka leo o Magarita me ka haaluu nui i ka hooho ana ae:

 

            E Alanadela, e ae mai ia'u e lilo aku au i ipo nau, no ka mea, na ka leo o kau pila i kaili aku i ke aloha ana o ko'u puuwai no ka'u kane, a o oe hookahi ka mea a ko'u puuwai e lia nei.

 

            E make ana ka kaua ia oe, wahi a Alanadela i pane aku ai, no ka mea, ua ike no oe he puuwai uahoa ko kau kane, a pehea la kaua e pakele ai ke lohe mai ua lilo oe me ka ulua hou. Nolaila, mai noonoo oe no'u, no ka mea, he pio au malalo o kau aliikane.

 

KA HOIKE A J. O. CARTER NO NA MEA E PILI ANA I NA ELELE LAHUI.

 

            Ua loaa mai ia makou mai ka Peresidena mai o ka Hui Aloha Aina o na Wahine, Juaihelani Campbell, ka hoike e pili ana no na dala i loaa aku ma ka lima o ka Moiwahine ma Wasinetone, nona ka huina o $900, a me ka uku ia ana o na aie o na Elele Lahui mailoko ae oia huina nui, a penei na hoakaka oia mau lilo:

 

Uku ia no ke aie o Kaulia ia William Auld ... $60 00

Uku ia no ka aie o Kaulia i ka Moiwahine ... $ 92 82

Uku ia no ka aie o Kaulia ia Jno Rikikini ... $47 00

Ukumoku o na Elele ekolu ia W. G. Irwin & Co no ka hoi ana mai ... $225 00

            Huina nui $424 82

 

            A o ke koena iho i koe $475 18, a i hoihoi hou ia mai i ka Hui Aloha Aina o na Wahine, ma o ko lakou Peresidena la, Mrs. Kuaihelani Campbell mai ka Moiwahine mai, ma o kona Agena ia ma Honolulu, Joseph O. Carter, i Iulai 7, 1898.

 

            O keia ae la maluna ka hoike piha i loaa mai ia makou, a oia hoike hoi ka makou e waiho akea aku nei imua o ka lahui, me ko makou hilinai nui i keia mau hoakaka piha a ke Poo oia Ahahui i waiho mai ai na makou e hoolaha aku. A oiai hoi, he mau dala no kekahi i hiki hope mai mahope iho o ka haia ana o keia huina dala mua i Wasinetona, a e paa ia nei iloko o na lima o ka Puuku o na Elele a ka Lahui, Miss Lucy Peabody, nona ka huina o $339.45. O ke koena dala i loaa mai ma ka lima o ka Peresidena o na Wahine, ua hoihoi aku oia iloko o ka lima o ka Puuku Nui o ka ahahui o na Wahine, Mrs. Minewa Fernandez, a pela no hoi me na dala ia Miss Lucy Peabody, a ke hui ia keia mau koena lahui a pau, e hiki aku no ka huina i ka $814.60.

 

-----

LOAA AKU E HOAO ANA EKUAI OPIUMA.

 

            Ua loaa aku ia Hope Ilamuku Chillingworth a me Lutaneia Warren he ehiku Pake, mawaena o alanui Maunakea a me Beritania, e hoomakaukau ana no ke kuai ana aku he mau puolo opiuma. He lehulehu wale o ka opiuma i hookomo ia iloko o na ope i makaukau no ke kuai ana i hului pu ia aku no ka halewai.

 

-----

            HE 10,000 KOA E KIPA HOU MAI ANA I ANEI.

 

            Ua oleloia ae he 10,000 koa e hoea hou mai ana i anei ma ko lakou alahele no Manila. I keia pule ae e hoea hou mai ai ka huakai eha, he elua wale no moku ma keia huakai.

 

            Ma ka pule mua o keia mahina aku e hoea mai ai ka ulu moku nui loa, a no lakou hoi na inoa malalo iho nei:

 

            Queen, State o California, City of Pueblo, Oregon, Umatilla, Walla Walla, Columbia a me he mea ia o ka Mariposa a me ka Alameda ana kekahi. Aka, aole nae i maopopo loa ko ka Mariposa a me ko Alameda komo maloko o keia huakai.

 

            O kekahi o keia mau moku, he oi loa ae ko lakou mahuahua i ko na moku lawekoa i kipa mai i keia awa.

 

            I keia awakea i hoea mai nei ka mokuahi Kinau mai na awa mai o Hawaii a me Maui.

 

LOAA HOU IA MAU PAOAHI MAHUKA.

 

            He eha hou mau Paoahi mahuka o ka mnokukaua iawekoa Ohio i hopu ia e ka makai Nigel Jackson a me kekahi poe e ae, mai ka Poaono mai a hiki i ke Sabati nei, a he hookahi i koe e huli ia nei. O na poe i loaa mua ai ma ka Poaono nei, ua pau aku lakou i ka hoihoi ia no luna o ka Ohia ia ia no. Ua manao wale ia ma ka haalele ana o keia poe paoalii, ua loaa iho la he manawa kupilikii i ka Ohio.

 

HOPU HOUIA NO KA AIHUE.

 

            Aole no i loihi ae nei na la o Makaainana, he luina no ka mokuahi Kalaudine, no ka limalimna ana i kekahi mau dala a Hendry, ua waiho hou ia aku la he hoopii i ka Hope Ilamuku Chillingworth no ka aihue nau ia o ka waiona mai ka moku aku. Ma ka huli pono ana a ka Ilamuku, ua loaa pono iho la he elima hou luina o Kalaudine i komo aku ia ma keia lawelawe ana, a ua lawe ia aku lakou a pau no ka halewai.

 

            He poe Hawaii wale no lakou a pau. A hea no hoi kakou ao kanaka mai a haalele aku ia hana lapuwale.

 

HE UWATI LOAA.

 

            Ua loaa ia he wati kauhale ia'u ma ka pukapa o ka Hale Hana oio papa Enterprise mili ma Huehue, i ka po Poaono a ao ae la Sabati Iulai 10. O ka mea nana keia wati, e kii pololei mai ma ko'u wahi noho ma Huehue, ma ka aoao ma Ewa o ka Enterprise mili, me ka uku hoolaha a me ka luhi o ko'u malama ana, a ina aole pela, a hala na la he 15, e lilo loa no ia'u.

 

                        W. H. KEALA.

            Huehue, Iulai 13, 1898.

 

Nuhou Kuloko.

 

            Ua hoopii ae kekahi Pake kino ikaika i kekahi wahi keiki uuku no ka hoeha.

 

            Ua hopii aku la o Mary G. Busg ia W. C. Achi he $1,000 no ka mea e pili ana i kekahi moraki.

 

            Eia kekahi poe e paa nei i na oihana aupuni, ke kanalua nei i ko lakou noho aku ma ka lakou mau oihana e paa nei.

 

            Ua hopuia e Charles Chillingworth a me Jim Kupihea he 30 kanaka e lulu ana makai o ka uwapo o Kinau.

 

            Aole i piholo ka mokukaua Amerika Brooklyn e like me na lono i hoopuka ia ae e kekahi mau nupepa o ke kulanakauhale nei.

 

            Ua waiho aku la o D. H. Kahaulelio i ke noi i ke Republika o Hawaii e haawi ia mai i laikini loio nona i na aha a pau o ke aupuni.

 

            Mahope o ke kali ana o ka mokukaua Monadnock i ka leta a me ka nupepa, ma na auina la Poakolu nei, ua hoomau aku la oia i kana huakai no Manila.

 

            Aole e hoea mai ana na moku lawekoa a hiki i keia pule aku, a ua manaoia mawaena o ka la 15 a me 20 e haalele aku ai lakou ia Kapalakiko, pela na lono i loaa mai la maluna o ke Coptic.

 

            Ua oleloia ae hoi i kinohi ina e hoohui ia o Hawaii me Amerika Huipuia, na Hawaii no e hooponopono nona iho, aka, ke lohe nei makou e komo mai ana no o Amerika Huipuia a lawe ae i ka hooponopono hou ana i na kanawai o Hawaii nei.

 

            He palapala noi o 135 inoa mailoko mai o ka halekoa mai e noi ana e haawi ia aku i puaali malalo o ke alakai ana a Lutanela Arthur Coyne no ke kokua ana ia Amerika, a ua olelo hou ia ae, ua manaoia e haawi aku i hookahi bataliona koa, oia na puali A, D, E, a me ka F.

 

            He kolu mau manamana o ka wawae o ka malamamoku elua o ka mokupea Army Turner i hoopoino ia, mamuli o ka haule ana o kekahi apana paipu i ka wa o ke kilina me na paipu wai i huki ia ai ai mailoko mai o ka lua ukana.  Ua laweia aku oia no ka Halemai Moiwahine no ka lapaau ana.

 

KUAI AINA A KA LUNAHOOPONOPONO.

 

                        Elike me ke kauoha a ke Hon. A. Perry, Lunakanawai Ekahi o ka Aha Kaapuni, Apana Ekahi, i kakau ia ma ka la 13 o Iune, 1898.

 

            E kuai ana ka mea nona ka inoa malalo ma ke kudala, ma ke Taona o Hilo, ke hiki aku i ka la 15 o Aukake, 1898, kekahi mau a pana aina ma Kaunaloa me Kalapana, ma Pooa na apana e pili kokoke ana i ke awa ku moku oia wahi.

 

            No na nea i koe, e ninau ia, W. R. Kakela e noho nei ma Honolulu, a i ele, e mau ia Hitchco k me Smith na Loio, ma Hilo, a ma Puna ia F. W. Thru.

 

                        Emma A. Nawahi

                        Lunahoopnopono Waiwai.

 

Honolulu, Iulai 15, 1898.