Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 30, 23 July 1898 — Page 3

KE ALOHA AINA

 

                       KE ALOHA AINA, POAONO, IULAI 23 1898.                        8

 

PIOO NA MANAO O UA POE

NEI.

Eia ke hana pupuahulu ia mai nei na hana no na mea e pili ana i na paaha@a emi lo, mamua o ka pii ana ae o ka hae Amerika maluna o na pahu hae o ka Hale Mana Hooko, iloko o keia mau la kokoke loa e hiki mai ana, a no ia kumu, @ aho e haua mua ia ka makaukau no ka wa e hoea mai ai o ka pilikia.

O ka noho aua o ka poai o ke @upuui e ku nei, na hana ia ia me ka manao, ei aku ka pilikia ke hookokoke loa mai nei a nolaila, na ala ae la ko lakou mau manao kuhihewa a hooholo iho la, e hana e lakou i na aelike paahana mamua o ka hookuu ia ana o ko lakou noho paaua ana malalo o ke kanawai hookaumaha o keia aina. He oiaio, o na haole ona mahiko nui, na poe hoi i hoopomaikai ia iloko o na makahiki loihi i kaahope ae nei, eia lakou ke mihi nei me ka nalu pu ana, he oi loa aku keia o ka hana pilikia loa, mamuli o ko lakou kuhihewa e hooko mai ana la o Amerika i ka lakou i makemake ai, oia hoi, e noho no lakou nei e ai i ka momona o k@ aupuni, a o Amarika wale no la ke kiei mai, a pela i ikaika loa ai ka manao o keia poe i ka hoohui aina.

Aka nae, i ka nana a me ka wae pono ana iho i ka manao o na kilo aupuni o Amerika, he ohi pau loa no, aohe wahi koena palaai iho o ka umehe na lakou nei, a malalo oia kumu, ua lilo na manao hauoli a me na manao kuko o na la i hale, i mea ehaeha loa i ko lakou nei manao, a no ia mea ua ulu koke na manao, e hoopaa e lakou nei i na aelike paahana mamua o ka pii ana o ka hae hoku o Amerika Huipuia.

Ke hauoli nui nei ko makou uhane no keia mau hoakaka o ka poino @ hookokoke loa aku la ma ke alo o na poe i ai a ukauka na waha i ka momona o ko kakou aina, i na manawa a pau i hala ae nei, a me keia mau la koke iho la i pau aku la, a malalo oia kumu, e hoea mai ana ka la e hookuu lanakila ia ai na paahana kēpa o na Iapana, Pake a me na ano lahui e ae a pau, a e himeni hauoli aku no auanei lakou me na manao, ua palekana lakou malalo o keia mau hana hoonioni aupuni a ka poe mahiko, a o ko lakou hopena, oia ko lakou mihi ana i ka pilikia no ka pii o na uku hana o na limahana ma keia mua aku, ke pii nae hoi. O ka pono hoi paha ia, hookahi ko kakou kaumaha like ana, e kaumaha oukou no ka lilo ana o ko oukou mau pomaikai ma o na limahaua la i mea ole, a o makou hoi no ke aloha i ko makou aina.

 

KA HUA MUA O KA HOOHUI

AINA.

 

 

Mamua o ka nii ana @o o ka hae Am@rika ma kona wahi e liuliu ia nei no ka huki ae, oia ka wa e @uapuai liilii mai nei na noonoo ino o ka hoohui aina, oia hoi, ma ka po o ka Poalua nei, o ka hora 11 paha ia o ke aumoe, aia hoi, ua ike @a aku la kekahi Pukiki opio e noho hana nei no ka halekuai o Fairchild, ma ka aoao ma Ewa o ke kihi o na al@nui Papu me Hotele, i kona lele ana aku mailuna aku o ke kaa hapaumi, a pii wawae ma ke alanui Puowaina, me kona moeuhane mua eie eia ka pilikia ke hookokoke mai nei mahone ona.

Oiai nae oia e pii nei me ka nanea, oia ka wa a Joe Fraga e pee ana mahope o ka pou uwea telepone a me ke ano tiga punikoko, lele aku ia oia me ka hiena nui a hou aku la ma ke kua Joe Dias i ka pahi. Ua komo aku ia ka oi puanuanu o ka pahi ma na poohiwi, a moku pu aku la ke kuka ana e @hu @n, a komo pono aku la ka pahi iloko o ka io no eono iniha ka leihi, mahope iho o ke ku ana o Joe Dias i ka pahi, ua ike koke iho la o Fraga aole keia o kana Pukiki i makemake ai e hou i ka pahi. Ua kakali iki oia no ka hoea mai o kekahi kokua hou, a na Dias a me Sylvester i lawe aku a hoopaa i ka Halewai. O ka oua mai no ke kumu o keia hon pahi ana.

 

KE LIULIU E NEI NO.

Eia na hoomakaukau a me na liuliu ana no ka wa e huki ia ae ai o ka hae Amerika, ke ho onohonoho e ia mai nei no na hana, a i manawa oia na ka mokuahi Alameda ana e hoohanohano i ka la mahope iho o kona ku ana mai, ma o ka manao ia ana la, ua kau mai o Adimarala Miller maluna o kona oneki, a me kona ukali, a pela hoi e hooko ia ai na hana i hoolale mua ia.

Aka, i ka pili ana mai nae o ka Alameda i ka uapo, he poe okoa wale no o luna o kona oneki, aole o ke kanaka a lakou i hilinai ai na na e hana ka makemake o ua poe nei, nolaila, ua haule pu na hoolala hana no ka hoki hae i keia mau la, a kau hon aku la ka manao, aia a hoea mai oia maluna o ka Piladelapia, alaila hookoia ka iini. @ na lani; mai ae aku i ka lakou nei mau upu ana e hooko ia.

KA MOKUKAUA BENINETONA

 

I ka wa a ka mokuahi Alameda i haalele aku ai ia Kapalak@ko, ua kokoke loa ka mokukaua Benineto na e pau na hemahema i ka hoopoponepono ia, a me he mea la, ua haalele aku la oia ia Kapalakiko ma ka auina la 14 iho nei no kekahi huakai i maopopo ole, aka, ua manao wale ia no nae no Honolulu nei no kana huakai.

 

UA HOOHUI IA MA KA BERITA

LAAHIA O KA MARE.

 

Ua loaa m@ nei ia mak@u he lono, ua hoohu ia ma ka @ o ka mare o Miss Amelia Kekulu me James Nakapuahi, he mau opio no laua a elua no ka Ua Kanilehua o Hilo. Ma ka hor@ 6 p.m. o ka la 16 nei i hipuuia ai laua e ka RevDesh iwaena o ko laua mau ohana a me na hoaloha i akoakoa aku, ma ka home hoi o ka wahine, ma Kukuau.

Mahope iho o ko laua oo ia ana a paa, ua haawi ia ae la kekahi papaaina nni i luluu i na ono like ole a ka puu. Ua hoea ae ka baua o Hilo no ka hoohauoli ana i ua paa mare, aua malama pu ia he mau lealea e ae me ka maluhia, a hiki i na hora koliuliu o ke kulu sumoe.

O kamakou e kalokalo ae nei, e haawi ia na hoopomaikai ia ana he nui i na mea i hoohui ia ae la i hookahi io a i hookahi puuwai.

 

LOAA PONO KE KOLOHE.

 

No kekahi mau manawa i hala ae nei, ua nui ka haohao o ke Kapena o luna o ka mokupea Otterspool no ka aihue mau ia o na tini makale a me ke kopa mai ka ukana mai o ka moku, nolaila, ua haawiia iho la na kiai makaala ana, ma ka Poa@a iho nei, ua loaa pono iho la ke kolohe. Eha ka nui o keia poe haole i komo ma keia hana aihue, a he poe hana wale no hoi no luna o keia moku.

Ua loaa aku keia waiwai i aihue ia ai maloko o kekahi halekuai Pake nona ka inoa Lee Chee, a me kekahi halekuai Iapana ia makai Harry Evans. E hoihoi hou mai ana ka Pake ina waiwai i kuai ia ak@ i iaia, a me he mea la, pela ana no paha ka Iapana i ke kapena. O keia kekahi o na Kapena i halawai mau me na hana ino a kona mau luina, aka, he manaola@a nae kona, i ka wa e kaawale aku ai o keia poe e loaa hou aku ana iaia kekahi mau luina maikai.

 

HALA HOU NO HE HAWAII.

 

Maloko o ka Halemai Moiwahine, i kipa ae ai ka Anela o ka make a lawe aku i ka hanu ola o Anaru, kekahi o na Hawaii oiaio, ma ka hora 4 o ka wanaao o ka Poakahi nei, Iulai 18, 1898.

Ua hanau ia oia ma Mapulehu, Molokai, i ka la 15 o Mei, 1845, he hoahana ponoi kona e ola nei, oia o O. K. Kapule. Ua make mua kana wahine, a oia no hoi ka ukali hope.

O kalia kona wahi i hookupa kamaaina ai ma Honolulu nei, ke na’i ia aku nei kakou e ka make me ka awiwi nui. Aloha no.

 

EIA KA MOMI A ANAPA AE.

 

Ina iho a ana@a ae he “Momi” hou no ka “Pakipika” na kekahi mau opio Hawaii ponoi i wae pono ia mai no ke kai hohonu oiai no e alohi ana. E oili aku ana kona helu mua ma ka Poalima Iulai 22, 1898. Ua kinohinohi pu ia kona oiwi kioo lahilahi me na kii nani, a he momona hoi kona mau moolelo hoonanea.

HE HOU PAHI.

 

Ma ka po o ka Poakahi nei a ao Sabati, ua hana ia iho la kekahi haua puuwai eleelo e kekahi haole luiua ona, nona ka inoa o Brown, ma ka hou ana ia Kawi a me kekahi wahine nona ka inoa o Lepeka i ka pahi, ma Kakaako ae uei.

O ke kumu i ulu mai ai o keia hou pahi, mamuli no ia o ka hoao ana o k@la haole ona e kii i ka wahine a Kawi maloko o ka hale o na mea i hou ia i ka pahi, i ka wa o Lepeka i hoomaopopo ai i keia manao lapuwale o Brown, ua holo koke aku la oia e kue, a i keia manawa no i unuhi ae ai ua haole la i kekahi pahi a hou mai la i ka wahine ma ka lima akau a loaa iho la hoi kekahi palapu kukonukonu loa iaia.

I ka ike ana mai o Kawi i keia hana puuwai eleele a ka haole, oia no kona wa i lele mai ai no ka uwao ana ae, aka, aole nae i hooko ia ia manao ona, a kapoo aku la ka pahi a Brown iloko o kona kino no ekolu manawa, he hookahi maluna ae o ka pepeiao hema, o ka elua ma kona ihu, a o ke kolu ma ka aoao akau.

A mamuli o ka nui o na kokua i hoea koke mai ai, i pakele ai ko laua mau ola, mai ka liio ana i moepuu na ka maka o ka pahi.

Ua hoihoi ia aku o Kawi no ka haukipila, a o Brown hoi eia oia ke hoopaa ia nei maloko o ka ha@wai no ke kali ia aua i ka hooko@olo ia ana o kona hihia a hiki i ka wa e oluolu ai na mea o hoopoino ia. Ua ae no o Brown nana i hana i keia hana menemene ole.

 

NALOWALE A LOAA HOU

 

Ma ke ku ana mai a ka Malulani i ka Poalima nei, ua lawe mai la oia i kekahi lono kaumaha ia Eckardt, ka luna nui o ka haukipila i ka nalowale o kana keiki uuku maloko o ka mahiko o Pahala, Kau, ma ka auina la o Poakahi o kela pule aku nei. Ua noke ia ka huli ia la iloko o na malako, a hiki i ka haalele ana aku o ka Malulani i na Kona, ma ka Poaha mai, aole nae he lono  i lohe ia mai no ka loaa o ke keiki opio, a ua lilo keia i mea e hookaumaha ana i ka manao o ka makuakane.

Ma ke ku ana mai nae a ka Maui, ua lawe mai la oia i ka nuhou hauoli, ua loaa ke keiki opio i na limahana me ke ola kino maikai, mahope o kona kaawale ana mai ka poli mai o kona makuahine no aneane elima la.

Ua loaa aku oia i kekahi luahine ma kahi mamao loa mai kona home mai, a oiai, aole he ike o keia wahine i ka olelo Enelani, a o keia keiki hoi i ka olelo Hawaii, nolaila, ua hiki ole i ka luahine ke hoomaopopo i kahi o keia keiki i hele mai ai a hiki i ka hoea ana aku o ka poe huli i kona hale, aka, ua hoihoi @ku oia iaia no kona hon @, a @alaila i malama ia ai ke keiki auwana me ka maikai, a hiki i ke kakahiaka Poalima, i ka wa a na poe huli i hoea aku ai ilaila.

 

HOPUIA NO KA POWA

 

Ua lawe ia mai no ka halewai ma k@ P@ ha ne o Keawe a me Koi, he makuak@ne a me kane keiki no ka powa aua i k@kahi Pake ma ke @lanui o Kam@iliili, ma kahi e koko e @ na i@k@ h@lepule kahiko i ku iho @ei ma ke ahiahi o ka Poakolu nei i hana ia ai ke’a howa, a ua lawe i@ aku mai ka Pake aku, he $7,35. Eia laua ke hoopaa ia nei maloko o ka halew@i no ka hoolohe ana i ko lana hihia, a ua loaa aku hoi iloko o kekahi o laua ke eke dala a ka Pake.

 

KA MOKUKAUA COMUS.

 

O ka makukaua Pelekane, nona ka inoa o Comus, ua hiki hou aku oia i Enelani, mahope iho o ka hala ana o na makahiki elua me ka hapa ma na wai o ka moana Pakipika, oia hoi he 430 la ma moana wale no, a he 470 la ma na awa kumoku ana i kip@ aku ai  Ua k@ahele ia eia na mile he 16,000 malalo wale no o kona mau po’a, me ka hoohana ole ia o kona mahu, a na holo ia hoi eia na mile he 47,000 malalo o ka hoohan@ ana a kona mau, enegini mahu, a he 73,000 tona nanahu ana 1 hoonuu nui ai ma keia huakai hele, no@a ke kumukuai o $75,000. Aole no i kae mai.

 

UA PAU KE KULEANA.

 

O ka la iho la inehinei, Iulai 18, 1898, ka la i noho ai ka A@akukamalu o ke aupuni Repubalika o Hawaii, e noonoo no ke kala piha ana no na poe pio aloha aina kaulana o Ianuari 6, 1895, no lakou hoi ka huina i oi aku mamua o ka 200 a oi. O ke kumu no paha i hoea awiwi mai ai o keia kala @upuahulu ia ana, oia no ke ku@eana ole o keia aupuni e hoom@u iho i ka aua ana i na pono Kivila oia poe i kaili ia no ke aloha i ko lakou aina, a mamuli oia ike aua o ka poe e hookele nei i ke aupuni, nolaila, keia oehu okoa i ola honua. Nui no ka naauao.

 

Ma ka mokuahi G@lic mai ana e huli hoi mai ai o K@laui Aimoku, e hoea mai ana i k@ la 2 o Aukake, ke ole he m@u kuia ma kona @lahele.

 

HE UWATI LOAA.

 

Ua loaa he uwati p@keke ma ke alanui Alakea, kokoke i ke alanui Moiwahine. Nolaila, o ka mea nana keia uwati e kii koke mai maloko o 15 la me ka uku pu mai i na lilo o ka ho@ ha ia ana a me ka luhi o ka malamaia ana. ma ke Keena o KE ALOHA AINA

Honolulu, Iulai 21, 1898.