Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 31, 30 July 1898 — Page 3

Page PDF (903.42 KB)

This text was transcribed by:  Ruth Horie
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

POAONO, IULAI 30, 1898.

 

KANI PONO ME KA NAUE.

 

            Ma ka noho ana o ka Ahakukamalu o ka Repubalika Hawaii e kamau nei, ma ka hora 2 o ka auina la Poakolu nei, maloko o ka Iolani Hale, ka Hale Mana Hooko hoi i keia wa ua hiki kino ae ka Peresidena Done, na Kuhina King, Damon, Cooper a me Smith; na hoa o ka Ahakuka P. C. Jones, John Phillips, M. P. Robinson, A V. Gear, John A. Kennedy, A G. M. Rodertson, M. A. Gonsalves, J. L. Kaulukou, W. C. Achi, S. K. Kan-ne, a me F. M. Hatch, ke Kuhina Noho o ua Repubalika Hawaii nei i Wasinetona.

            Ua kauoha ka Peresidena e heluhelu mai ke kakauolelo pokole Marx i ka olelo hooholo o ka Ahakuka i hooholo ai, no ke kaoi poho a ke aupuni Iapana i keia aupuni, ma o ke kauoha la a ke aupuni o Amerika Huipuia i keia aupuni nona ka huina o $75,000, e apono ana i ka uku piha ana i kela huina dala i hoike ia ae la maluna.

            Ua hoike aku no makou i ko makou manao, aole nana o keia aupuni i ka mea ku i ka pono, ua hooi aku lakou i na hana hookelakela hoakamai, a oia mau hana hoakamai a ke Kuhina o ko na Aina E i hana ai, eia ia ua hiki mai @ maluna o ka lahui, a nanao mai la i ka huina dala a kakou i makemake ole ai e hoolilo wale ia aku no i ka puahiohio, me ka loaa ole hookahi keneta puka, ma ia hana hookelakela ana.

            O ka loaa ana mai o keia kauoha i ka Luna Aupuni maanei o ka Repuballika Hawaii, mai ke keena Poo mai o Amerika Huipuia ma Wasinetona, e kauoha hoke ana i keia aupuni e uku koke aku ia Iapana me ka hookaulua ole, he hoike maopopo ia o ko Amerika ike kalai aupuni, ma o ka unuhi ana aku o Iapana i kona kanaka nui a koikoi ma na kapakai o Hawaii, a oia hana ana a Iapana pela he hoike ana aku ia imua o kona mau maka, i kona wa e komo mai ai e noho hoomalu ma keia Paeaina, aole o Iapana he hoaloha nona.

            Oiai, aole he mea nana e hooponopono ana i kona poe maanei a malalo oia kumu i kauoha koke ia mai ai keia poe e noho mana nei maluna o ke aupuni, e hana koke i ka lakou mau kekee a pau i lawelawe ai mamua ae o ko lakou komo kino aana mai e hooponopono i keia aina, ma o ka mana la o ka olelo hooholo i aponoia e kona Aha Senate.

            Pehea iho la la keia i ka manao o na hoa o ka Ahakukamalu, hoihoi no papa lakou i keia lu wale ana aku la a lakou i keia puu dala nui, e pono ai ke hoohana ia no kekahi mau hana pili lahui, e laa na hana hou o ka aina a pela aku. Aka, o keia puu dala i haawi makan ia aku la, ua hele ia a hele loa, me ke kani o ka aka a Iapana no keia mau hana hoopaakiki a kahi Repubalika Hawaii, a hiki iho la i kona wa i nanahu iho la i kona elelo ponoi. O ka hua iho la ia i hoea mai la ma keia mau lawelawe hemahema ia ana, oia ko kakou uku ana i keia puu dala nui, me na haawina pu o ka minamina. Oia nae hoi o ka make ia o ka mea hookuli, wahi a kahiko.

 

MAI PUNI E KA LAHUI.

 

            Eia mai a hoea aku he mau palapala noi imua o oukou, mai ka poai mai o ka poe hoohui aina e noho maea nei ma na oihana aupuni, e hele aku ana e noi ia oukou e hele aku kakou i ka wa e huki ia ai ka hae Hawaii ilalo, a hoike maoli aku i ko kakou mau manao kue ma na ano a pau, a ke hoolohe ole ia mai ka kakou mau leo uwalo, he mea ia nana aupuni e nana mai ai, a hoihoi hou mai i ke kulana aupuni, aole nae o ke aupuni moi, aka, o ka Repubalika no.

            Mai noho a puni ia mau olelo a mai hookokoke aku ma na wahi e hana ia ana oia mau hana, no ka mea, aia ilaila ko kakou make loa. E noho ma na hale mai na na wahine a me ka oukou mau keiki pu hoi. O ko aukou hoomaalo ana a@ ma ia mau wahi, he hoike ana aku ia ua apono kakou i ka mea a pau e hana ia mai ana ma ia wahi, na ka poe puni hoohui no ia e hana i ka lakou mau hana, aole na kakou. E nihi ko kakou hele ana, aole e hele kapalulu, no ka mea he mau la ino keia.

 

HALA KA MOKUKAUA BENINETONA I NA WAI O ALASKA.

 

            O ka mokukaua Beninetona aole oia e hoouna ia aku ana i Manila, pela na olelo a ka nupepa Karonikala o ka la 15 iho nei.

            Ma ka la inehinei i holo aku ai no ka akau, malalo o ke kauoha i hoouna ia mai Wasinetona mai ia Adimarala Mila e hoouna koke aku iaia elike me ka hikiwawe e loaa ana no ka huli ana i ka moku powa hoopahaohao a na poe i hilinai ole ai aia oia maloko o na wai o Alaska.

            He nui na hoololi aliimoku i ikeia maluna ona, iloko o ka wa pokole. O Kapena Nicholls, ua waiho aku la oia i kona kulana mamuli o kona onawaliwali, a ua lawe ae la hoi o Kapena Lutanela Moser o ka Albatross i kona wahi, a me he la, o Kapena Hemphill e noho la iloko o ke Keena Kaua Moana ma Wasinetona ke lilo aku ana i kapena no ka Beninetona ma keia mua aku.

 

HE MAU ANOAI LIKE OLE.

 

            He uwati ano hou kai hana ia mai nei, i ka wa e kani ai o ka hora 10, o ka wa ia e oili mai ai o kekahi kanaka kii i aahu ia me ke kapa moepo me kekahi palapala e paa ana mailoko mai o ka uwati. O na olelo o ua paiap@la la e haawi mai ana i kona aloha ahiahi.

            Me kekahi wahi o Norewai i ka wa e piholo ai o kekahi kanaka, ua hookauia he moa kane iluna o ka waapa, a hoe ia aku la no kahi o ka ulia poino i halawai, o ka manao ma keia lawe ana i ka moa kane, no ka huli ana i na poe piholo mamuli no ia o ka manaoio ia ana i ka wa o ka waapa e kau pono ai maluna, oia no ka wa o ka moa e oo ai.

            Ua alelo ae na poe paikii, o ka aoao maikai loa o ka helehelena e pai ai, o ka aoao hema no ia, a he like loa hoi ka helehelena maloko o ke kii ma ia aoao, mamua o ka aoao akau.

            O kahi manoanoa loa o ke kanaka ma ka honua nei, ua olelo ia ae o Bomabe n ia, a o Agra wale no ka mea i kue aku. O ka nui o na kanaka o Bomabe e ka eka hookahi he 760, a o keia he hookahi wale no hapaha o ka lahui kanaka holo okoa, aka, i na nae lakou ma kekahi manawa e hoakoakoa ia ae maluna o na alanui e hiki aku no ka huina kanaka i ka 3,040 o ka eka hookahi.

 

HOPU HOU IA NO.

 

            Ua hopu hou ia no o Alabati @ kanaka Hawaii opio no ka lapaau me ka laikini ole. Oia no ka Alabati i hopu ia ai iloko o ka malama o Aperila a mamua iki iho papa, no ka lapaau ana i kekahi poe mai i loaa ia lakou ke ola mamuli o kana kuhikuhi wale ana no i ka laau, a me ke ano o ka ma’i. Eia oia maloko o ka Halewai, a ua hiki no ke kohoia aku, aole no e nele kona hoopai ia, no ka mea, aole i makemake ia e laulaha keia hana mawaena o na kanaka Hawaii, aka, i ka poe haole wale no. Ua manao makou, o ka oi loa aku o ka pono, e hookuu laula ia na poe a pau i loaa ia palena ike, mamua hou o keia mau hana hoopilikia e lawelawe ia mai nei i keia mau la.

 

I NA KOA ALOHA AINA O HAWAII.

 

            Ke kauohaia aku nei na Koa Aloha Aina o ka 1889 me ka 1895 e akoakoa ae ma kahi noho o J W. Bipikane, Alanui Kuakini. Ke hiki aku i ka hora 10 o ke kakahiaka o ka la 30 ae nei o Iulai, oia ka Poaono ae nei.

            Ua makemake ia oukou e na koa Aloha Aina e akoakoa ae no ka hoomanao ina poe i make i ke aloha aina, ma na Kaua Iolani Hale me Laeahi, ma ka lawe ana aku i na lei no na he o ka koa aloha aina i make i ke kaua.

            E hoouna ia ae na pua me na lei ma kahi o J. W. Bipikane no ka he o na poe i make ou e Hawaii.

            Ma ke kauoha.

            Honolulu, Iulai 27, 1898.

 

HE HANERI MILIONA DALA I UKU IA E AMERIKA.

 

            A hiki iho la i ka la 10 o Iulai nei, o ka nui o na dala a Amerika i uku ai no na hoolilo o keia kaua mawaena ona a me Sepania mai ka waihona ponoi aku o ke aupuni he $100,000,000. ua like ia me $1,000,000 ka averike o ka la hookahi, a ke pii mahuahua ae nei ka ohi ia ana o ka koa no ka hele ana maluna o na kahua kaua, a pela no e pii hou aku ai na hoolilo i ko ka wa i hala.

            O na dala no keia kaua, ua hoaie ia aku ia i ke aupuni e kekahi poe waiwai. O na bona i hoopuka mua ia ai o $200,000,000, ua mahelehele ia aku no kekahi mau manawa o 200,000 kanaka a oi aku. Nui no ke dala o Amerika.

 

UA HALA @U LA.

 

            Maluna o ka Mariposa i hala aku la o Chas. L. Brown o ka Halekuai Laau o Hollister, no ka ike ana i kona ohana ma Geremania, mahope o kona kaawale ana mai ia lakou mai no aneane 29 makahiki. Ua haalele aku oia ia lakou i kona wa he wahi keiki uuku loa. No elima makahiki o kona lohe ana i kona ohana, a mamuli o ka loli ana o ko lakou wahi i noho ai, a no 20 makahiki a oi aole he wahi mea i lohe hou ia no lakou a hiki iho la i ka mahina hope o kela makahiki aku nei, akahi no a loaa h@ mai he leta mai kona kaikuahine mai.

 

            HOPUIA NO KA HOOHAAHAA.

 

            Aia ma Camp Algor mawaena o na koa ili keokeo he 20,000 malaila he hookahi bataliona koa @ele no loko o kekahi regimana mai Ohio mai. O na alii a pau o keia puali he poe paele wale no. o ka mekia e alakai ana i na paele, oia no e Mr. Young, he kanaka paele oia i hoonaauao ia ma ke kula koa o West Ponit. He mau la i hala ae nei, e ku ana kekahi aliikoa paele ma ka aoao o kekahi koa oloko o ka regimana o Tennessee maloko o kekahi hale kuai i kukulu ia no ke kuai ana i kela a me keia ano mea kuai. Aka, aole nae i haawi aku ke koa i ke aloha ana i ke alii paele.

            I keia wa i pii ae ai ka inaina o ka paele, a ninau aku la: Aole anei ou haawi i kou aloha i na alii o kou regimana? Ia manawa no i pane kikoola mai ai ke koa ili keo keo. O na paele a pau, ua like wale no lakou a pau ia’i. ua hopu koke ia oia, a ke kali nei no ka manawa kupono no ka hookolokolo koa ana aku iaia. – Baltimore America

 

            I ka hora 3:30 o ka wanaao Poaha i ike ia ai ka mokuahi lawekoa Peneselevania, a i ka hora 7 o ia kakahiaka no i pili mai ai oia i ka uwapo, malaila ae bana oupuni kahi i hoolaulea ai i na koa malihini.

 

HE PUA ALOHA AINA UA MOE UA NALO.

 

            I ka Lunahooponopono o ka nupepa “Ke Aloha Aina.” Aloha oe:

            E oluolu mai kou ahonui, e hookomo iho ma kahi kaawale o kou mau kolamu, i kekahi o kou mau pua aloha aina i moe a nalo aku la i ka Polikua a Kane, oia hoi o S. Kimona Naaimokohi, he Puuku oia no ka Hui Aloha Aina lala o Holualoa, Apana o Kona Akau, mamuli o ka hoomailo ana a ka ma’i ma kona kino no umi la, a nalo aku ia oia ma kela aoao mau o ka honua. Ua hanauia oia ma Holualoa, Kona Akau, Hawaii, i ka makahiki 1845, a he keiki kup@ oia no Holualoa. Make ma ka la 20 o Iulai. Nolaila, ua piha iaia na makahiki he 53 a oi aku o ka hanu ana i na ea oluolu o keia ola ana. Ua moe oia ma Kia, mailoko mai o laua i puka mai ai he umi a oi na keiki, a he eono keiki e ola nei ma keia ao, he ekolu kaikamahine a he ekolu keikikane. He elua kaikamahina i mare i ke kane, a he elua keikikane i mare i ka wahine, mailoko mai o keia ohana i puka mai ai na keiki he umikumaono, a moopuna a ka mea i make e ola nei, he Hawaii ponoi wale no lakou a pau.

            Nolaila, mamua o kona hookokoke ana aku ma ke ka’e o ka luakupapau o ka make, ua hoopuka mai la oia i keia mau huaolelo ku i ke aloha oiaio. A i make au; e haawi oukou ia’u mau keiki i ke aloha e nui, i ka Hui Aloha Aina a’u, i Puuku ai’ a me na Luna Nui a pau o ka Hui Aloha Aina ma Honolulu a na ke Akua e kiai ia lakou. No laila, e ahonui mai oe i keia wahi puolo waimaka, i kike mai ai na kini makamaka lehulehu mai ka la hik ma Kumukahi, a hiki aku i ka mole olu o Lehua. He aloha aina kupaa naue ole oia, a moe aku la i ka mo@ kapu o Niolopua.

            Me ke kaumaha luuluu au e haawi aku nei i ke aloha poina ole ina keiki hoonoh@ hua metala, a me ka Puuku nu@ ka Nupepa Ke Aloha Aina ho’u welina pau ole.

            Mrs. Kia Kimona.

 

AOHE MAU LONO NO KA HUKI HAE.

 

            Aole he mau lono huki hae a na mokuahi lawekoa Peru a me Puebla i lawe mai nei mai Kapalakiko mai, a pela no hoi me ka Mekia Kenerala Otis, aohe he mau a’o i loaa iaia no ka noho ana maanei no ka malamalama ana i na hana huki hae, no@, i hookaulua wale iho no oia maanei no ke kali ana i ka hoea mai o na moku lawekoa hope.

            O ka mokukaua Piladelapia, aia oia ke kokoke loa la e pau kona mau hemahema i ka hooponopono ia, a i ka wa e pau ai o kona mau hemahema i ka hooponopono ia, e haalele koke aku ai ia Kapalakiko no Honolulu nei, a maluna ona e hoea mai ai o Adimarala Mila. I keia pule ae oia i upuia ai e  hoea mai anai a nei.