Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 33, 13 August 1898 — Page 4

This text was transcribed by:	Kate Motoyama
This work is dedicated to:	auntie bina mossman

KE ALOHA AINA

4 KE ALOHA AINA POAONO AUGATE 18, 1898

Ke - Aloha - Aina

Hookumuia no ka

@maikai o ka Lehulehu, a he Nu

pepa no ka Lahui Hawaii.

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

EMMA A. NAWAHI.

Puuku o KE ALOHA AINA.

HONOLULU . . . AUG. 13, 1898

He oia mau no ke ola o ke Alii, mai ka la ike alii mai a na makaainana a hiki i keia la, a makou e puka aku nei, a aia no hoi Kona hooluana ana ma Wakinekona Hale. O ka makou no ia e kalokalo ae nei, i na mana lani, e hooikaika mau ia mai Kona mau lala a me Kona kino holookoa, i pale ia aku na onawaliwali o ke kino maluna On a

O KA ike Alii i malamaia ma Wasinetona Hale i ke kakahiaka Poaka nei, oia kekahi hoike oiaio o ko na makaainana Hawaii aloha maoli no i ko lakou Moiwahine.

OIAI e noho ana ka lahui iloko o ke kaumaha a me ka luuluu no ke aloha i ko lakou have, oia hoi ka wa like e ehaeha ana o na Luna aupuni o ka Repubalika Hawaii no ko lakou hoopau ia mai mai na oihana a lakou i ai uhauha ai i na loaa aupuni me ko lakou mau naau alunu.

O KA hoea ana mai nei o kekahi hoike no na mea e pili ana i ko ke Kuhina Sewall alualu o ka noho Kiaaina maluna o na Paemoku Hawaii, he hoikeamaka ia no ko Dole hoihoi ole ia e noho ma kahi ana i rula ai no na makahiki elima a oi. Ino ka ia la e Umiamaka, he one a oloko.

KAKANI na waha o ka poe hoohui aina, i ka pono a me ka pomaikai e loaa ana i ka poe i hooikaika mahope oia hana, oia nae ka makou e ike nei i keia mau la ke pau nui mai nei o ua o Kauluiki ma i ka mimimihi no ka pau aku mai ua hana aku a lakou i lawelawe ai. O ka ike hoi paha ia @ ka maikai o ka hoohui aina. HU ke gula i Kawaapae, pa pa-pau oukou la he a-a ko ka hale. I ka na mea o ka hookuli, a o ka ike pono ia, i k amea o ka paakiki ana, a hookahi ko kakou nenele like ana. O ka poe kakou naauao, ua ike lakou i ka pololei o ka makou e olelo nei.

MA ka hoike a ka nupepa haole Avalataisa, o keia kakahiaka Poalima, i hoike ia ae ai na mea e pili ana no ka huki a ana o ka Hae Amerika; ma ka hora 12 o ke awakea Poalua, mamuli o na kukakuka ana Kuhina Sewall a me Adimarala Miller, a ke oiaio hoi keia mau hoike a keia nupepa. Aka, aole no nae he hewa o makou, i ka hoonaauao mau aku i ka lahui, mai noho a hele malaila, elike me ka makou mau hoakaka piha i na la i hala ae nei. O ka lohe no noi a malama ka pono, aole hoi o ka ike wale iho no a kapae ae.

Eia na kenikeni Kalakaua ke huli ia mai nei e kekahi poe a i ka makou hoomaopopo iho, me he mea la, e nalowale loa aku ana ia ano dala mai ko kakou nei aina aku, a oiai hoi he mea kupono no i ka lahui ke malama ia mau dala, no ka hoike ana i ko kakou kulana ma na mea pili naauao o keia au hou e nee nei. He ala hele keia no ka nalo loa aku o ko kakou mau ano dala Hawaii, ke ole e loli hou ae ke kulana o ke aupuni.

ALOHA NO IA MAU OLELO.

Ae, nani ka maeele o ko makou puuwai i ka lohe ana aku i na olelo, ku maoli no i ka walohia i panai ia mai imua o na keiki noomanawanui o ka bana lahui, maloko o ka pahale o Wasinetona mai na lehelehe mai o ke Aliiaimoku, oiai hoi ke alakai o ua puali mele la, e kaukau ana imua on a, ma o ko lakou hoike ana i ko lakou makee Iaia, a oia Kana i panai mai ai: "O ka hopena o ka hoomanawanui, oia ka maha o ka naau a me ka oluolu o ka noho ana."

Oia hoi, e hoike mai ana keia mau olelo a ke alii o ko lakou hoomanawanui a hiki i ka hopena, e loaa no ia lakou ka noho oluolu ana. A wahi hou ana i puana mai ai, "o oukou ka hikimua loa o ke Aloha Aina oiaio, mahope aku Au, a o ka lahui mai mahope O'u, oiai, o ko oukou waiho ana aku i ka oukou ai a me ka pono o ko oukou noho ohana ana, he hoike maopopo loa ia o ko oukou aloha i ko kakou aina makuahine. A'u hoi e poina ole nei no oukou a pau."

He oiaio, o keia mau olelo i puana ia mai, mai na lehelehe mai o ke alii, he hoike moakaka no ia no Kona hilinai nui i keia mau makaainana kupaa mahope On a, a me ka aina aloha a Kona mau kupuna i NA'I ai, a pelal hoi i puai mai la kela mau huaolelo mailoko loa mai o Kona puuwai, i hoopiha ia me ke aloha oiaio no lakou a pau, a in a he loli hou ana no ke kulana o ka aina, alaila, me he mea la, he poe nui lakou imua o Kona alo, a pela no makou e hilinai nui nei, e hoea mai ana no he mau hooponopono ano hou, a kakou no e noho nei me ka hoomanawanui.

KENALOWALE LOA AKU

NEI.

He mea ehaeha no makou ka ike ana iho, o ke kia hoomanao a ka Moi Kalakaua i kukulu iho ai mahope nei he 15 makahiki i hala ae nei, oia hoi ke dala Kalakaua ana i manao ai, ua lawa ia no ka waiho ana mahope nei, no ka hoomanao aku o ka lahui Hawaii nona no ka wa pau ole.

Aka, a hiki mai la i keia wa a na moku lawekoa i kipa mai la i keia mau mokupuni ma ko lakou alahele no Manila; ke ike nui ia nei ka nalowale liilii ana o na dala Hawaii, a hiki i keia la, ua nalowale loa ka ike ia ana o na umi keneta Hawaii, a ma ko lakou wahi na pani ia mai na dala Amerika.

I keia wa o kekahi poe i ike ai i ka emi hikiwawe ana o na dala Hawaii no ka nalowale loa aku, eia lakou ke malama loa nei i mea hoomanao na lakou no keia mua aku, a ke kuai ia nei na umi keneta Hawaii maluna o ko lakou mau waiwai io e kekahi poe, a i keia wa eia kekahi poe ke ake nui nei e kuai mai i na umi keneta Haaii no ka $3 o ke kakini.

He mea maiki io no keia na kakou e malama ai i mau mea hoomanao no keia mua aku, no ka mea, e nalowale loa aku ana lakou i ka wa e komo nui mai o na dala malihini a kipaku ae i na dala i hoea ponoi ae maiwaena ae o ke aupuni Hawaii. Aloha no.

NUI KA MAHALO I NA KA-

NAKA HAWAII.

Ia makou i hele makaikai aku ai maloko o na pa hana oloko o keia kulanakauhale, a me ke kulana hana i loaa i na kanaka Hawaii, ua hiki ole ia makou ke kaohi iho i ka haawi ana aku i na mahalo a nui no ia poe, e hakoko ana i ka wela o ka la no ka pono o ka noho ana o keia mau la ilihune. I ka hookuku ana ae me ka ikaika hana o kekahi mau lahui e ae, aole ia i lawa no ka hookomo pu ana mai me na poe Hawaii ma na hana a pau, ka mea hoi a makou e kaena ae nei:

Aohe lua elike ai,

Mahiehie launa ole.

Aole wale ma la wahi e loaa ai na kanaka Hawaii oolea, aka, aia maloko o na pa auamo papa, u alike ka hana ia ana oia hana koikoi, me he hana mama loa ala, ka hana hoi a na lahui e ae i weliweli ai, a koe hookahi ka lahui Pukiki. E ike ia no hoi kekahi poe Haaii ma na uapo, e hapai ana i na ukana kaumaha me ka hoomanawanui maoli no, a oia ka makou e haawi aku nei i ka mahalo a nui i na poe Hawaii mikiala hana.

Ka Paina a ka Lahui i Haawi ia

no ka Moiwahine Liliuokalani

ma Wasinetona.

Elike me na hoolala i hoopaa mua ia iloko o ka papa konane o na hana mikiala a ku i ke aloha alii oiaio, ua lawe kino ae la na kaikamahine eleu o ka Ahahui Aloha Aina Kuwaena o na Wahine, i na hooponopono ana o ka paina a ka lahui no ka Moiwahine Liliuokalani, elike no hoi me ko lakou ano mau, o ka mikimiki no a me ka eleu in a ole, pela i hoea aku ai na hana i ka paha hopu o ka holomua a me ka mahalo nui ia. Oiai, ua kapae ae lakou i ko lakou mau kulana iloko o ka Ahahui, a na lalau maoli na lima me ka hooikaika nui no ka holopono o ka hana a lakou i lawe kino maoli ae ai no ka pono a me ka ihiihi o ko lakou haku alii.

He oiaio, i ka hiki an aku i ka hora 2 p.m. o ka auina la Poaha nei, aia hoi, ua lawa pono ka papaaina me na mea ai o kela a me keia ano, e hoonuanue ana hoi i ka papaaina a na Lani Alii la aka lahui, a makou hoi e hewa ole ai ke puana ae:

Ke ai nei o Kalani

I ka poi ai lehua,

I lawea ia mai

Mai ka uu iuiu o Manoa,

Ai-e-he-he, Ai-la.

Malaila ke Kama'liiwahine Kaiulani, na Keikilaii a elua, na Peresidena o na Ahahui, na Elele a me na Luna Nui o na Hui Aloha Aina o na Wahine a me na Elele mai na Mokupuni mai o Maui.

Aole no hoi Oia i nana wale mai i Kona mau makaainana, aka, na puili mai la no me Kona puuwai makee kanaka, e komo pu aku ma ka hoolawa ana i na mea e pili ana i ko ke kino. Nani no ke akea o ka puuwai o ke Alii, a oia no hoi na makaainana i kupaa mahope Ona ke pono ka aina.

AOHE HOOHIWAHIWA ANA.

Ma ke kipa ana ku a Adimarala Miller a me kona mau ukali a me Kuhina Sewall, ma ka hora 10:30 o ke kakahiaka Poakahi nei maloko o Iolani Hale, kahi a Peresidena Dole a me kona Aha Kuhina e noho ana, na haawi ia mai na hookipa kiekie ana, elike me ke kulana i loaa ia lakou.

Mahope ke kukakuka ana, ua hoike ia aku la, o ka hora 12 o ke awakea Poalima ae nei, oia ka wa e huki ia ai ka Have Amerika, a o ka wa hoi ia, e huki ia ai o ka Hae Aloha o Hawaii ilalo, i ka wa e makaukau ai o keia mau mea a pau aole he poe kileo le'a i ka himeni kekahi elike me na hoolala hana a keia poe i noke i ho nei i ka himeni hoopaeae; aka, aia ka hana iloko o ka lima o na puali koa Hawaii a me ko Amerika.

I ka wa e huki ia ai o ka Have Hawaii ilalo, oia ka wa e kani ai o ka bana Pi-gi, a e ki ia ai hoi na pukuniahi he 21, a i ka wa hoi e pii ae ai ka Have Amerika, oia ka wa e kipu ia ai no ka hanohano oia have he 21 pukuniahi.

Nolaila, o na hana hookelakela i manao ia ai, ua kapae loa ia ia mau mea, a nolaila, he hoike maopopo loa la o ko Amerika kue i ka lakou nei mau hana hoonaukiuki. O ka makou no hoi ia e nonoi aku nei i ka lahui, mai noho a hookokoke aku ma kahi o ko kakou have aloha e iho iho ana ilalo, no ka wa i maopopo ole ia kakou o kona hopena, aka, e noho aku ma na home, a e nonoi aku i ka lokomaikai o ka Mea Mana Loa, e hoomaha mai i ko kakou naau luuluu.

AKAHI NO A HOOKAAKAA IA

KONA MAU MAKA.

Ma ka la Sabati nei, ua lawe ae e E. Leinaholo Stiles, i kekahi koa opio Amerika nona ka inoa o N. L. Williams, e holo ana no Manila,e hoomaikai i ke kulanakauhale nei. He keiki oia na kekahi ohana kuonoono o Sana Paulo, Minesota. maluna o Puowaina a mawaho o Waikiki, ua haawi mai ka malihini i na mahalo ana he nui i ka nani o keia aina, a ua kaumaha loa ia hoi oia i ka paumaele ana o ka lima o kona aina i ke kaili ku ana ae ia Hawaii nei, me ke kuka mua ole i na oiwi o ka aina.

O kona manao kuhihewa a me ka hapa nui o Amerika, na na kanaka Hawaii ke noi e hoohui, aka, ua ike iho nei nae oia, aole ka pela ka oiaio, he nui kona mahalo i na kanaka Hawaii, i ko lakou lokomaikai. Ina i piha o Amerika i na kanaka elike me ko keia opio ka noonoo kaulike, in a ua palekana o Hawaii nei i na inea i hiki mai la maluna on a, aka, na ke au o ka manawa e noike mai.

Ua hopuia o Kalihi, he luina no luna o ka Mikahala no ka aihue ana he $35 i ka wa o kekahi eke dala e hooleleia ana i uka o Koloa. Ua ae no oia i kona hewa.

Ma ka Poaono nei i hala aku ai ka moku Misionari Hoku Ao a maluna on a i kau aku ai he ekolu Hawaii a me hookahi Kilipaki no ka hana ana mauna a hiki i kona ku ana i Kapalakiko, no ka uku mahina o $25, a maluna o ka mokuahi mua loa e haalelo aku ai lakou ia Kapalakiko a hoi mai no Honolulu nei.