Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 33, 13 August 1898 — Page 7

Page PDF (906.11 KB)

This text was transcribed by:  Susan Moore
This work is dedicated to:  My Dad, Santiago M. Simpliciano

KE ALOHA AINA

KE ALOHA AINA,   POAONO,   AUGATE 13, 1898.

 

POHA KA LEO O KE OLA, MA

NA KAIAULU OU E HA-

WAII KUAULI.

   O ka le ekolu o Augate i hala, a e aneane aku ana hoi i ka hora 12 o ua la ala, ua poha mai la ka leo o ke ola mai ka puuwai alii mai o ka makua o ka lahui Hawaii, oiai ka Puali Puhiohe a ka Lahui, mahope iho o ka hookuu ana o ka lako@ mau leo mele imua o Kona hanohano.  Ua kai huakai aku la lakou imua o ko lakou Makuahine Alii me kekahi kope i hoomakaukau ia e ko lakou alakai, Samuel K. Kamakaia.  A penei na hopuna olelo i hoomakaukau ia:

   "E ke Alii e; E ola mau loa oe.  O makou o na lala o ka Puali Puhiohe a ka Lahui Hawaii.  E noho ana i kaula a ka makani.

   I Koolau ke ola o ka huakai malihini; Kanaenae i ka weuwe@.  Ola i ka pua o ka mauu.  E ke Alii e ola mau loa oe.  Me ko makou puuwai i omau ia e ke aloha oiaio.

   Ua hoea mei la imua o Kou Ihiihi Alii e haawi aku i ko makou kanaenae aloha ana ia Oe e ka Makua o Kou lahui ponei.  A oiai no hoi aohe a makou mohai e ae imua o Kou Ihiihi Alii, hookahi wale iho no, o ke aloha.

E aloha ana i ka aina,

E aloha ana i Kou lahui,

E aloha ana no ia Oe e ke 'Lii,

A o ke 'Lii wale no ko makou make nak@,

O ka luhi o makou me Kou lahui,

O ko makou makemake no ia.

   I ka hoopau ana i keia kanaenae aloha ia oe e ke 'Lii, ke waiho aku nei, no i ko makou aloha oiaio malalo o Kou mau kapuai Alii.  A na ka lokomaikai o ke Akua me ke aloha o Karisto, me ka launa pu ana mai o Kona uhane aloha maluna iho Ou, Kou lahui ponoi a me ka nohoalii o Kou aupuni, mai ke ao kumu ole, a ke ao pau ole.  Amene.

   Oiai ke Alii e ku ana imua o Kana mau keiki aloha, ua poha mai la Kona leo alii i ka i ana mai penei.

   E A'u mau keiki aloha e no@ o ana iloko o ka hune a me ka nele, e hoomanawanui ana hoi i na inea o keia ola ana.  He mea oiaio, a oukou ka hiki mua o nei mea he aloha i ko oukou aina, Owau aku mahope o oukou, a o Ko'u lahui mai, a mamuli o ko oukou waiho ana aku i ka oihana i mea e ola ai ka ohana, he hoike ana mai ia i ko oukou aloha io Ia'u a me ko oukou aina hanau.

   Ano, e A'u mau keiki aloha, e hoolana i ko oukou manao, a e loaa ana no ka uku no ko oukou hooma nawanui, oia hoi, he maha a me ka oluolu, aole no hoi au e poina ia oukou, me keia mau wahi olelo poko le, ke haawi aku nei Au i Ko'u aloha a nui ia oukou.  Aloha oukou.

   O keia ae la na hopuna olelo i panai ia mai, mai ka puuwai alii mai, a ke ku nei ka olelo alii imua o Kona mau makaainana a pau ha ipukukui e hoomalamalama ana i na ipuka hale a pau o ka poe i kupaa mahope o ko lakou aina hanau, e wae a e kaana nou iho o ka pa i aloha i ka aina, a e lilo hoi ia i kia ao i ke ne, a i kia ahi i ka po, e hoomalamalama ana hoi ia oa mai ka piko o kou poo a hoea aku i ka poli o kou mau kapuni wawae.

   E hapai i ka manaolina a kiekie i kaupoko o Hanalei, a oiai, ka olelo ke i mai nei.  O ka mea hoomanawanui a hiki a ka hop@na e ola ia.

   Pehea oe e ka mea i aloha io i kou aina hanau e hoea mai ana ka ia au e noho ai iloko o ka maha a me ka oluo'u, a e ike no auanei @e me kou maka ponoi, he alah@le oluolu ka ke Akua e hoihoi hou mai ai i kou mau pono kumu e ka lahui Hawaii.  A oiai na lono i hoea u ai imua ou no ka huki ia ae o ka hae Amerika ma na kaiaulu o Hawaii nei, a o kou hae aloha ke huki ia ana ilalo, ne oiaio, oia ka hiki mua no kou pono e ka lah@i Hawaii, a mai pihoihoi wale no ia mea, aka, e nana aku ia mua, a e leha aku na maka i na mauna, mailaila mai kou kokua e hiki mai ai, he oiaio, iloko o ke aheahe malie ka ke Akua hooponopono ana mai i kou pono, aole i oko o ka uluaoa, aole hoi iloko @ ka haunaele, ak@, i ke aheahe malie.

   Nolaila, ke kikehe aku nei no ka maka o ka'u peni i ko oukou mau puka hale a pau e ka poe i aloha i@ @ ko oukou aina hanau, e noho me ka manaolana mau, me ka hooma nao h@i i ka leo alii i pae mai, o k@ uku o ka hoo nanawanui ana, "oia ka maha a me oluolu," a e loaa no auanei ia haawina hoopomaikai maluna ia ou e ka lahui oiwi ponoi.  A nou ka hoonani mau loa ia, mai ke ao kumu ole a ke ao p@u ole A@ene.

 

UA HOE @ MAI LA HE MOKU-

AHI HOU.

   Ma ka hora 4:30 o ka auina la Poako u nei, i hoea mai ai ka mokuahi hou o ka laina Glen nona ka inoa o Glenfarg mai Kina a me lapana mai.

   Ua lawe mai nei oia he 550 tona ukana no keia awa, He moku@ hou keia o kona kipa ana mai i na kapakai o Hawaii nei.  Ua kapili i keia moku ma Glassgow i ka 1894 he 360 kapuai kona loihi, 44 kapua laula a me 30 kapuai nohonu, -a n@ na ke kaumaha o 2,350 tona.

   He halihali ti ka hana a keia moku mawaena o Kina a me Ladana, aka, i leia wa nae i nele ai ka hui laina mokuahi Pakipika mamu li o ka ohi ia ana aku o kona mau moku i mau moku lawekoa no Amerika, na pani mai la keia moku no ka manawa wale no.

   O Glengyie, o keia laina moku ahi ka mokuahi e hoea mai ana anei ma keia mahina, mai Kina @ me Iapana mai.  I ka hora 5 o kei ahiahi e holo aku ai o@ no Kapalakiko.

 

HILINAI NUI IA KE ALOHA

AINA.

   Mamuli o ko makou paio ana no ka pono o ka aina, ka lahui a me ke Alii Aimoku, ua loaa mai l@ ia makou kekahi leta kauoha nupepa mai Piladelapia mai, Penesilavania, i kakau ia ma ka la 15 o Iulai o keia makahiki.  E nonoi mai ana hoi e hoike aku makou i ke kulana o ka makou nupepa e ku ai, a me ka aoao ana e kakoo ana.

   He oiaio, mamuli o ko makou ku ana a hoikeike i na hana apu hi a na poe Amerika, na loaa mai la ia makou kekahi anuu kiekie o ka hilinai ia, mai na Agena mai o kekahi mau nupepa nui a kaulana o ke ao nei e nonoi mai ana, e hookomo pu ia ka makou nupepa, iloko o na hoike makahiki o na nupepa like ole o ke ao nei, a i mea e ike ai ka lehulehu, ke waiho aku nei makou i keia leta i hiaai nui la, a oia iho keia malalo ino nei:

LETA.

I ka Lunahoopuka o KE ALOHA AINA.

                                                Aloha oe:

   E oluolu oe e hoouna mai ma ka hoi ana mai o ka moku i kekahi mau kope o kau pepa.  He makemake makou e hookomo pu iloko o ka Hoike makahiki o na nupepa e hoomakaukau ia nei i keia wa, mamuli o ko makou ake i pololei ka makou hoopuka ana aku.

   Ina he nupepa kalaiaina, he kokua nui ana mai ia ia makou, kou hoike ana mai i kana aoao e kakoo ana, ina aole i hoakakaia maloko o ka nupepa.

   Ua makemake makou i ka nupepa puka la a me puka pule a e hoike pu mai hoi i ka kaki ana o ka hoolaha.

   E hoouna koke mai me ka hakalia ole.

            Kou oiaio,

                        N. W. AYER & SON.

Piladelapia, Iulai 15, 1898.

 

   O keia leta maluna ae, oia ka hoike oiaio o ko makou hilinai ia, aole iloko o na olelo hailiili e loaa ai ia makaua hiwahiwa, aka, i ke aheahe malie wale no. Pololei.

 

NA MOKU LA WEKOA MUA.

   Ma@una mai nei o ka mok@a'i Glenfarg i loaa mai ai o ka lono, aia na mokuahi lawekoa mua Pekina, Auseteralia a me Sidane na Nagasaki, Iapana, e hooili nanahu la ma ka la 28 aku nei o lulai.

   Mahope hoi o ka pau ana aku o ka lakou mau koa i lawe aku ai i ka hoolele ia nia Manila.  E holo pololei loa ae ana no lakou mai ia awa ae no Kapalakiko, me ke kipa ole mai maanei, a ma ka la 10 o keia mahina i koho ia ai e hoea l@a aku ai lakou ilaila.

 

HE MOOLELO WALOHIA

NO

ALANADELA

Ka Wahine Hoopahaohao o ka

Aahu Keokeo

A I OLE

Ka Loea Hookani Pila o ke

 Kulu Aumoe.

   Ua lilo keia i mea na Alanadela e noonoo nui a ai hiki i ka wa o ka o le kupu i kani mai ai, a oia no hoi ka wa ona i loho aku ai i kekahi halulu mawaho o kona rumi, iloko o ka manawa pokole ua hamama ae la ka puka a komo mai la ka elemakule me na helehelena kaumaha a ma kona lima hoi e paa ana oia he apana pepa olaula.

   Me ka hakalia ole, lalau koke aku la ua wahine la i ka apana pepa ulaula e paa ia ana e ka elemakule, a heluhelu koke iho la, oiai, kona puuwai ua hele a piha i ke aloha kupouli no ka wahine o ka aahu ulaula.

   No kekahi mau sekona wale no kela kilohi ana iho ona, aia hoi, ua ike ia aku la na waimaka e haloiloi mai ana kona mau lihilihi maka mai, me he mea la, e hoike okoa mai ana no, ua loku eh@ kona puuwai i na huaolelo oloko o ua leta la.

   Nou e ka mea heluhelu ua ake pu paha oe e ike i ka manao o keia leta nana i hookomo iho i na manao kaumaha iloko o ka puuwai o ka kaua Alanadela, a penei iho na olelo o ka leta i kakau ia me ka wai inika bolu.

                        Ka Home o na powa

                                    Hora 8:30 o ka po.

I kuu ipo aloha iloko o ka ehaeha,

                        Aloha no paha oe:--

   Eia au iloko o ke kulana kupilikii loa i keia wa, oiai, ua loaa pono au i ka haku o na powa i kuu wa i oili mai ai mailoko o kou rumi i hoopaa ia ai ma ka wanaao nei.  Mamuli o keia loaa ana ma ia wahi me ke kuleana ole, nolaila, ua hoopaa ia k@u mau lima a me na wawae i ka hao, a aohe hoi i oi aku kou mau ehaeha elike me ko'u e ike nei.  O @a hana a kaua i hoolala ai o ka po i hala, ke kaumaha nei ao, aole paha e holopono, aka, e hoao a mai hoi hope, no ka mea, malia o halawai oe ma na ulia o ka pomaikai.  Mai hookaulua aku i manawa okoa aku.  A o ka mea nana i hoo@ mai i ko'u mau ehaeha nou wale no ia, oiei, iloko o ka piha inaina o ka haku o na powa no'u, ua hooili wale aku la no ia maluna ou e ka mea hala ole a iloko o kona piha inaina nui, ua kau ha aku la oia i kona alihikaua nai o ka uku hoopai e hookau ia eku oe maluna o kekahi lio ahiu he ekolu la mai keia po.  Aka, ke noi nei nae a i ka mea kiekie loa, o kou ola ke hoopakele ia, a owau o kaua ke make maluna o ka hokua o ka lio ahiu.  A i loaa hoi ia oe ka lankila e hoomanao mai ia'u.  Ua lawa me ka ehaeha o ko'u puuwai nou.                Magarita.

   I ka pau ana o ka Alanadela heluhelu ana i ua palapala ia oia no kona wa i haehae ae ai iloko o na apana liilii, a me na maka kaumaha @ana ai u a oia maluna o ke elemakule luna paahao.

 

KUPUEU O KUPANIHI.

Kaulana Kupanihi i ka uka iu,

Kahi a ke kupua i noho ai,

He kupa mai au no ia uka,

A'u i noho ai a kamaaina,

He pua mai au no ka wekiu,

He lou ko'u mea e loaa ai,

He iwa mai au nolaila,

A he pulapula na le aiwaiwa,

Aohe hana nui a kuu kino,

A ka nui manu e alu mai nei,

Ulu mai ka manao me ka hilahila,

Na huaolelo a kuu hoa,

Kuu hoa i ka wai hoou'i kino,

A kaua i ike pu iho ai,

Olelo ana oe i ko'u le,

Noonoo ole oe i ko ke kino,

E kuhi ana oe a o @e ka oi,

Au i kaena @u iho ai,

Ua hiki no ia'u ke uilani,

A he waiwai paa na kuu kino,

Koena pua ia na'u i lei,

A he hope oe i ka maukauka,

Kuu hoa o ka ai hoonoenoe,

O ka ai kaulana o ka aina,

Nani ia ua lohe mai nei au,

Ua kukala ia i ke akea,

Me ko i mai na'u e honi,

Ko pua lakana lau kalakala,

Noonoo ole iho no hoi oe,

I ka huaolelo a ko waha,

Ko pane ana mai i ko lealea,

I kuu kauila hoowali kino,

Akahi no paha oe a ike,

Ka nanea a ka holo kaa hapaumi,

Paumi a oi kou honi ana,

Ke ala o kau poke pua,

O kau ia la e hana hu'a nei,

E maalo nei o ke kakahiaka,

Akaka wale no kou manao,

Ke koho ia aku e ka lehulehu,

A he Ina ku oe i ke aluka,

Aohe laau mahiki ole,

He lima nui kau loaa,

Ua ike Pauoa nei a puni,

A ne hana kohu ole kau ianei,

Me he ona ala no nei kai,

Hooko au wale oe e ka alauka,

I ka'u mea nui hoowali kino,

Hoi aku me oe kau olelo,

Ka mau'u kewai pale wawae,

O oe o kaua kai ailolo,

Molia i ka ihu o ka Puaa,

Haina ia mai ana ka puana,

No ka'u aloha i kuu poli,

Hea aku no au o mai oe,

O Kalua Ohele kou inoa.

 

KUAHAUA AHA ELEELE O KA

MOKUPUNI O MAUI.

   Ke k@aua ia aku nei ka Aha Elele o ka mokupuni o Maui, e akoakoa mai ma Wailuku, ke hiki a u i ka la 15 o Augate, hora 10 o ke kakahiaka, ma k@ Hale Holohau no ke kuka pu ana me ka Elele mai Wasinekona mai.  E hoouna mai na Ahahui a pau i ko lakou mau Elele pakahi.

                        Ma ke Ka@oha,

                                    T. B. LYONS,

   K@ kauolelo o ka Aha Kuwa @a o ka Mokupuni o Maui.