Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 33, 13 August 1898 — Page 7
This text was transcribed by: | Susan Moore |
This work is dedicated to: | My Dad, Santiago M. Simpliciano |
KE ALOHA AINA
KE ALOHA AINA, POAONO, AUGATE 13, 1898.
POHA KA LEO O KE OLA, MA
NA KAIAULU OU E HA-
WAII KUAULI.
O ka le ekolu o Augate i hala, a e aneane aku ana hoi i ka hora 12 o ua la ala, ua poha mai la ka leo o ke ola mai ka puuwai alii mai o ka makua o ka lahui Hawaii, oiai ka Puali Puhiohe a ka Lahui, mahope iho o ka hookuu ana o ka lako@ mau leo mele imua o Kona hanohano. Ua kai huakai aku la lakou imua o ko lakou Makuahine Alii me kekahi kope i hoomakaukau ia e ko lakou alakai, Samuel K. Kamakaia. A penei na hopuna olelo i hoomakaukau ia:
"E ke Alii e; E ola mau loa oe. O makou o na lala o ka Puali Puhiohe a ka Lahui Hawaii. E noho ana i kaula a ka makani.
I Koolau ke ola o ka huakai malihini; Kanaenae i ka weuwe@. Ola i ka pua o ka mauu. E ke Alii e ola mau loa oe. Me ko makou puuwai i omau ia e ke aloha oiaio.
Ua hoea mei la imua o Kou Ihiihi Alii e haawi aku i ko makou kanaenae aloha ana ia Oe e ka Makua o Kou lahui ponei. A oiai no hoi aohe a makou mohai e ae imua o Kou Ihiihi Alii, hookahi wale iho no, o ke aloha.
E aloha ana i ka aina,
E aloha ana i Kou lahui,
E aloha ana no ia Oe e ke 'Lii,
A o ke 'Lii wale no ko makou make nak@,
O ka luhi o makou me Kou lahui,
O ko makou makemake no ia.
I ka hoopau ana i keia kanaenae aloha ia oe e ke 'Lii, ke waiho aku nei, no i ko makou aloha oiaio malalo o Kou mau kapuai Alii. A na ka lokomaikai o ke Akua me ke aloha o Karisto, me ka launa pu ana mai o Kona uhane aloha maluna iho Ou, Kou lahui ponoi a me ka nohoalii o Kou aupuni, mai ke ao kumu ole, a ke ao pau ole. Amene.
Oiai ke Alii e ku ana imua o Kana mau keiki aloha, ua poha mai la Kona leo alii i ka i ana mai penei.
E A'u mau keiki aloha e no@ o ana iloko o ka hune a me ka nele, e hoomanawanui ana hoi i na inea o keia ola ana. He mea oiaio, a oukou ka hiki mua o nei mea he aloha i ko oukou aina, Owau aku mahope o oukou, a o Ko'u lahui mai, a mamuli o ko oukou waiho ana aku i ka oihana i mea e ola ai ka ohana, he hoike ana mai ia i ko oukou aloha io Ia'u a me ko oukou aina hanau.
Ano, e A'u mau keiki aloha, e hoolana i ko oukou manao, a e loaa ana no ka uku no ko oukou hooma nawanui, oia hoi, he maha a me ka oluolu, aole no hoi au e poina ia oukou, me keia mau wahi olelo poko le, ke haawi aku nei Au i Ko'u aloha a nui ia oukou. Aloha oukou.
O keia ae la na hopuna olelo i panai ia mai, mai ka puuwai alii mai, a ke ku nei ka olelo alii imua o Kona mau makaainana a pau ha ipukukui e hoomalamalama ana i na ipuka hale a pau o ka poe i kupaa mahope o ko lakou aina hanau, e wae a e kaana nou iho o ka pa i aloha i ka aina, a e lilo hoi ia i kia ao i ke ne, a i kia ahi i ka po, e hoomalamalama ana hoi ia oa mai ka piko o kou poo a hoea aku i ka poli o kou mau kapuni wawae.
E hapai i ka manaolina a kiekie i kaupoko o Hanalei, a oiai, ka olelo ke i mai nei. O ka mea hoomanawanui a hiki a ka hop@na e ola ia.
Pehea oe e ka mea i aloha io i kou aina hanau e hoea mai ana ka ia au e noho ai iloko o ka maha a me ka oluo'u, a e ike no auanei @e me kou maka ponoi, he alah@le oluolu ka ke Akua e hoihoi hou mai ai i kou mau pono kumu e ka lahui Hawaii. A oiai na lono i hoea u ai imua ou no ka huki ia ae o ka hae Amerika ma na kaiaulu o Hawaii nei, a o kou hae aloha ke huki ia ana ilalo, ne oiaio, oia ka hiki mua no kou pono e ka lah@i Hawaii, a mai pihoihoi wale no ia mea, aka, e nana aku ia mua, a e leha aku na maka i na mauna, mailaila mai kou kokua e hiki mai ai, he oiaio, iloko o ke aheahe malie ka ke Akua hooponopono ana mai i kou pono, aole i oko o ka uluaoa, aole hoi iloko @ ka haunaele, ak@, i ke aheahe malie.
Nolaila, ke kikehe aku nei no ka maka o ka'u peni i ko oukou mau puka hale a pau e ka poe i aloha i@ @ ko oukou aina hanau, e noho me ka manaolana mau, me ka hooma nao h@i i ka leo alii i pae mai, o k@ uku o ka hoo nanawanui ana, "oia ka maha a me oluolu," a e loaa no auanei ia haawina hoopomaikai maluna ia ou e ka lahui oiwi ponoi. A nou ka hoonani mau loa ia, mai ke ao kumu ole a ke ao p@u ole A@ene.
UA HOE @ MAI LA HE MOKU-
AHI HOU.
Ma ka hora 4:30 o ka auina la Poako u nei, i hoea mai ai ka mokuahi hou o ka laina Glen nona ka inoa o Glenfarg mai Kina a me lapana mai.
Ua lawe mai nei oia he 550 tona ukana no keia awa, He moku@ hou keia o kona kipa ana mai i na kapakai o Hawaii nei. Ua kapili i keia moku ma Glassgow i ka 1894 he 360 kapuai kona loihi, 44 kapua laula a me 30 kapuai nohonu, -a n@ na ke kaumaha o 2,350 tona.
He halihali ti ka hana a keia moku mawaena o Kina a me Ladana, aka, i leia wa nae i nele ai ka hui laina mokuahi Pakipika mamu li o ka ohi ia ana aku o kona mau moku i mau moku lawekoa no Amerika, na pani mai la keia moku no ka manawa wale no.
O Glengyie, o keia laina moku ahi ka mokuahi e hoea mai ana anei ma keia mahina, mai Kina @ me Iapana mai. I ka hora 5 o kei ahiahi e holo aku ai o@ no Kapalakiko.
HILINAI NUI IA KE ALOHA
AINA.
Mamuli o ko makou paio ana no ka pono o ka aina, ka lahui a me ke Alii Aimoku, ua loaa mai l@ ia makou kekahi leta kauoha nupepa mai Piladelapia mai, Penesilavania, i kakau ia ma ka la 15 o Iulai o keia makahiki. E nonoi mai ana hoi e hoike aku makou i ke kulana o ka makou nupepa e ku ai, a me ka aoao ana e kakoo ana.
He oiaio, mamuli o ko makou ku ana a hoikeike i na hana apu hi a na poe Amerika, na loaa mai la ia makou kekahi anuu kiekie o ka hilinai ia, mai na Agena mai o kekahi mau nupepa nui a kaulana o ke ao nei e nonoi mai ana, e hookomo pu ia ka makou nupepa, iloko o na hoike makahiki o na nupepa like ole o ke ao nei, a i mea e ike ai ka lehulehu, ke waiho aku nei makou i keia leta i hiaai nui la, a oia iho keia malalo ino nei:
LETA.
I ka Lunahoopuka o KE ALOHA AINA.
Aloha oe:
E oluolu oe e hoouna mai ma ka hoi ana mai o ka moku i kekahi mau kope o kau pepa. He makemake makou e hookomo pu iloko o ka Hoike makahiki o na nupepa e hoomakaukau ia nei i keia wa, mamuli o ko makou ake i pololei ka makou hoopuka ana aku.
Ina he nupepa kalaiaina, he kokua nui ana mai ia ia makou, kou hoike ana mai i kana aoao e kakoo ana, ina aole i hoakakaia maloko o ka nupepa.
Ua makemake makou i ka nupepa puka la a me puka pule a e hoike pu mai hoi i ka kaki ana o ka hoolaha.
E hoouna koke mai me ka hakalia ole.
Kou oiaio,
N. W. AYER & SON.
Piladelapia, Iulai 15, 1898.
O keia leta maluna ae, oia ka hoike oiaio o ko makou hilinai ia, aole iloko o na olelo hailiili e loaa ai ia makaua hiwahiwa, aka, i ke aheahe malie wale no. Pololei.
NA MOKU LA WEKOA MUA.
Ma@una mai nei o ka mok@a'i Glenfarg i loaa mai ai o ka lono, aia na mokuahi lawekoa mua Pekina, Auseteralia a me Sidane na Nagasaki, Iapana, e hooili nanahu la ma ka la 28 aku nei o lulai.
Mahope hoi o ka pau ana aku o ka lakou mau koa i lawe aku ai i ka hoolele ia nia Manila. E holo pololei loa ae ana no lakou mai ia awa ae no Kapalakiko, me ke kipa ole mai maanei, a ma ka la 10 o keia mahina i koho ia ai e hoea l@a aku ai lakou ilaila.
HE MOOLELO WALOHIA
NO
ALANADELA
Ka Wahine Hoopahaohao o ka
Aahu Keokeo
A I OLE
Ka Loea Hookani Pila o ke
Kulu Aumoe.
Ua lilo keia i mea na Alanadela e noonoo nui a ai hiki i ka wa o ka o le kupu i kani mai ai, a oia no hoi ka wa ona i loho aku ai i kekahi halulu mawaho o kona rumi, iloko o ka manawa pokole ua hamama ae la ka puka a komo mai la ka elemakule me na helehelena kaumaha a ma kona lima hoi e paa ana oia he apana pepa olaula.
Me ka hakalia ole, lalau koke aku la ua wahine la i ka apana pepa ulaula e paa ia ana e ka elemakule, a heluhelu koke iho la, oiai, kona puuwai ua hele a piha i ke aloha kupouli no ka wahine o ka aahu ulaula.
No kekahi mau sekona wale no kela kilohi ana iho ona, aia hoi, ua ike ia aku la na waimaka e haloiloi mai ana kona mau lihilihi maka mai, me he mea la, e hoike okoa mai ana no, ua loku eh@ kona puuwai i na huaolelo oloko o ua leta la.
Nou e ka mea heluhelu ua ake pu paha oe e ike i ka manao o keia leta nana i hookomo iho i na manao kaumaha iloko o ka puuwai o ka kaua Alanadela, a penei iho na olelo o ka leta i kakau ia me ka wai inika bolu.
Ka Home o na powa
Hora 8:30 o ka po.
I kuu ipo aloha iloko o ka ehaeha,
Aloha no paha oe:--
Eia au iloko o ke kulana kupilikii loa i keia wa, oiai, ua loaa pono au i ka haku o na powa i kuu wa i oili mai ai mailoko o kou rumi i hoopaa ia ai ma ka wanaao nei. Mamuli o keia loaa ana ma ia wahi me ke kuleana ole, nolaila, ua hoopaa ia k@u mau lima a me na wawae i ka hao, a aohe hoi i oi aku kou mau ehaeha elike me ko'u e ike nei. O @a hana a kaua i hoolala ai o ka po i hala, ke kaumaha nei ao, aole paha e holopono, aka, e hoao a mai hoi hope, no ka mea, malia o halawai oe ma na ulia o ka pomaikai. Mai hookaulua aku i manawa okoa aku. A o ka mea nana i hoo@ mai i ko'u mau ehaeha nou wale no ia, oiei, iloko o ka piha inaina o ka haku o na powa no'u, ua hooili wale aku la no ia maluna ou e ka mea hala ole a iloko o kona piha inaina nui, ua kau ha aku la oia i kona alihikaua nai o ka uku hoopai e hookau ia eku oe maluna o kekahi lio ahiu he ekolu la mai keia po. Aka, ke noi nei nae a i ka mea kiekie loa, o kou ola ke hoopakele ia, a owau o kaua ke make maluna o ka hokua o ka lio ahiu. A i loaa hoi ia oe ka lankila e hoomanao mai ia'u. Ua lawa me ka ehaeha o ko'u puuwai nou. Magarita.
I ka pau ana o ka Alanadela heluhelu ana i ua palapala ia oia no kona wa i haehae ae ai iloko o na apana liilii, a me na maka kaumaha @ana ai u a oia maluna o ke elemakule luna paahao.
KUPUEU O KUPANIHI.
Kaulana Kupanihi i ka uka iu,
Kahi a ke kupua i noho ai,
He kupa mai au no ia uka,
A'u i noho ai a kamaaina,
He pua mai au no ka wekiu,
He lou ko'u mea e loaa ai,
He iwa mai au nolaila,
A he pulapula na le aiwaiwa,
Aohe hana nui a kuu kino,
A ka nui manu e alu mai nei,
Ulu mai ka manao me ka hilahila,
Na huaolelo a kuu hoa,
Kuu hoa i ka wai hoou'i kino,
A kaua i ike pu iho ai,
Olelo ana oe i ko'u le,
Noonoo ole oe i ko ke kino,
E kuhi ana oe a o @e ka oi,
Au i kaena @u iho ai,
Ua hiki no ia'u ke uilani,
A he waiwai paa na kuu kino,
Koena pua ia na'u i lei,
A he hope oe i ka maukauka,
Kuu hoa o ka ai hoonoenoe,
O ka ai kaulana o ka aina,
Nani ia ua lohe mai nei au,
Ua kukala ia i ke akea,
Me ko i mai na'u e honi,
Ko pua lakana lau kalakala,
Noonoo ole iho no hoi oe,
I ka huaolelo a ko waha,
Ko pane ana mai i ko lealea,
I kuu kauila hoowali kino,
Akahi no paha oe a ike,
Ka nanea a ka holo kaa hapaumi,
Paumi a oi kou honi ana,
Ke ala o kau poke pua,
O kau ia la e hana hu'a nei,
E maalo nei o ke kakahiaka,
Akaka wale no kou manao,
Ke koho ia aku e ka lehulehu,
A he Ina ku oe i ke aluka,
Aohe laau mahiki ole,
He lima nui kau loaa,
Ua ike Pauoa nei a puni,
A ne hana kohu ole kau ianei,
Me he ona ala no nei kai,
Hooko au wale oe e ka alauka,
I ka'u mea nui hoowali kino,
Hoi aku me oe kau olelo,
Ka mau'u kewai pale wawae,
O oe o kaua kai ailolo,
Molia i ka ihu o ka Puaa,
Haina ia mai ana ka puana,
No ka'u aloha i kuu poli,
Hea aku no au o mai oe,
O Kalua Ohele kou inoa.
KUAHAUA AHA ELEELE O KA
MOKUPUNI O MAUI.
Ke k@aua ia aku nei ka Aha Elele o ka mokupuni o Maui, e akoakoa mai ma Wailuku, ke hiki a u i ka la 15 o Augate, hora 10 o ke kakahiaka, ma k@ Hale Holohau no ke kuka pu ana me ka Elele mai Wasinekona mai. E hoouna mai na Ahahui a pau i ko lakou mau Elele pakahi.
Ma ke Ka@oha,
T. B. LYONS,
K@ kauolelo o ka Aha Kuwa @a o ka Mokupuni o Maui.