Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 34, 20 August 1898 — Page 6

Page PDF (827.13 KB)

This text was transcribed by:  Beryl Tyau
This work is dedicated to:  Komeiji wahine ame MaileGinger ame StaciLeimomi

KE ALOHA AINA

POAONO, AUGATE 20, 1898

 

KUU HAE HAWAII ALOHA

 

Kuu Hae Hawaii aloha,

Nou mau ku'u upu ana,

Kou mau kahakahana nani,

Ka'u e poina ole nei,

Nou wau i na hora o ka la,

Nou wau i na hora o ka po,

Nou wau mai luna a lalo,

Nou wau me kuu puuwai,

He oiaio e hiki io mai ana,

Kou la nani oi kalakela,

Au e hooma'u hou ai,

I na kaiaulu aloha o Hawaii,

Hoomalu no oe a malu,

Mai Hawaii a Kauai,

Aohe kupu nana e hooni,

I ka ola mai luna loa mai,

O ke ola ia pono ka nohona,

Kou lahui oiwi ponoi,

Ola ke kane, ola ka wahine,

Ola ka aina mai o a o,

Ke i mai nei ka olelo,

Ua malu ka honua i ke aloha,

Ua ike na welelau o ka honua,

No Liliu no Loloku i ke kapu,

No ka lahui oiwi ponoi,

No ka I, no ka Mahi, no Kapalena

No lakou ia Hae Hawaii,

E mau loa kona welo ana,

Ma ko Hawaii Paeaina,

Nane ia mai ana ke aloha,

Kua Hae Hawaii mau loa.

 

Sam K. Kamakaia

Honolulu. Aug 14 1898

 

 

UA HOEA MAI HE POE KOA MALUNA O KA MARIPOSA.

 

Maluna mai nei o ka mokuahi Mariposa i hoea mai ai kekahi mahele koa o Nu Ioha i haalele ia aku ai mahope no ka loaa ole o ka moku nana e lawe mua mai ia lakou he 155 ko lakou nui mei na alii a na kanaka.

 

I ka wa no o ka moku i pili ai i ka uapo, oia no ko lakou wa i lele mai ai, a hoi aku la no waho o Kapiolani Paka, no ka hoomoana ana malaila me ko lakou mau hoa alo ehuehu i hoea mua mai.

 

O ke koena o na mahele koa Nu Ioka e hoea mai ana lakou ma ka la i o keia mahina ae maluna mai o ka mokuahi Allianhe.

 

PAKELE KE OLA.

 

Ua pakele mahunehune ae ke ola o kekahi Iapana limahana, ma ka Poakolu nei, mai kak poka mai o kekahi pupanapana ana e milimili ana.

 

Na Luna Nui Bueka o ka hale uwila o ke aupuni keia pupanapana, a o kona hoi ana mai uo hoi ia me kona hoaloha a waiho iho la iluna o ka noho, ua kii aku keia Iapana e kolohe i ua p la, a oia hoi ka wai pahu ae ai a kapoo aku la ka poka iloko o kona uha. Ua laki nae aole i kukonukonu loa na poino i loaa iaia.

 

KA BUKE MOOLELO HAWAII

I HAKUIA E KA

Moiwahine Liliuokalani, ma Wasinetona.

 

Pai a hoopua la o Li a me Shepord o Bosetona, Amerika Huipuia.

 

Unuhua no ka pomaikai o na poe helu helu o KE ALOHA AINA

 

MOKUNA IX

KA HOOILINA MOI

 

Ua loaa iaia he wa mua no ka hoomakaukau no ka hookipa ana aku ia makou mamua o kekahi mau wahi e ae a makou i hoomaha ai a nolaila, aole he luhi i koe ma ka haawi ana mai i na hookipa pumehana ana, oia a me kanawahine. O ka hopena ua hoike  o ai he manao oluolu a me ka lokomaikai, a oiai keia la ua kaewale loa aku, aka, aole nae ia e hiki ke holoi ia aku mai ko'u mau hoomanao ana.

 

Mailaila mai i huli hoi mai ai ma kou no Honolulu, a i ka wa i hauwawa ia ae ai i ke akea e komo mai ana ka huakai iloko o ke kulana kauhale, ua hoopiha ia ae ko makou alanui e hele aku ai me na kanaka, a he haiki loa hoi ke alanui no ko makou mau lio e komo mai mawaena o lakou.

 

Mai leleo a hiki i ke Alanui Alakea, ua hoopihaia me na kanaka, a ma ka hele malie wale no o na kaa lio a me na poe hololio mawaho ae e hiki ai ke hele malaila. Ua hoomaopapoia a ua apoia mai he hua kai lanakila keia, a mawaho ae o ke aloha no ka Moiwahine Kanemake i hookaumaha ia, ua pale aku ko'u mau kanaka i na poe hauwalaau nui a me na leo huro nui ana, ua wehe ae na kane i ko lakou mau papale a o na whaine hoi ua kunou haahaa mai, i ko makou wa i kaalo ae ai.

 

Ua makaikai aku au me ke akahele ma keia huakai mua a'u ma ke ano he hooilina Moi no ka Nohoalii, no ka mea, he mea makikai ka hoihoi hou ana mai i na hoomanao ana no ia mea kaulana o ko'u ola ana, a ma ka hoomau ana aku e kamailio ae au me ka haaheo nui no ka hoomau ia ana o ke aloha luli ole o kuu poe kanaka. Ma kekahi mau lahui o na alakai, ke alii e rula ana, ua komo aku iloko o na apana i loaa ka lanakila mai na pahikaua mai, e hooikaika aku ina kanaka o hoike mai i ko lakou noho ana mamalalo.

 

O ko makou nee ua ana mai kinohi a hiki i ka hope, he huakai wale no elike me na poe i papahi ia me ka lanakila, aka, aole nae he poe i make a i ole hoeha ia ma ko makou alahele. Ua lanakila mau makou maluna o na puuwai o na kanaka, a ua hoike mai lakou i ko lakou aloha no makou, a ua apo pumehana mai lakou ia'u elike me ka mea i  ikeia mawaena ona Hawaii i o lakou moi, a hiki mai ia i keia ia me kekahi noonoo hoohalahala ole ma ko'u aoao, ua hoike maoli mai no lakou i o lakou aloha a me ka makee i ko makou ohana, a no'u iho, ma ike au aole i loli ae, a i ole emi iho, i keia wa no e akaka nei, ua oe loa ae ka loko i ko ua makahiki he iwakalua i hala ae nei.

 

MOKUNA X

 

KO'U KIPA MUA ANA I AMERIKA HUIPUIA

 

Ma na wa mua o ka makahiki 1878, aole au iloko o ke kulana oia maikai, a o ko'u Kauka, Kauka Tisdale o  Okalana, Kaleponi ua ao mai la oia ia'u no ka holo ana aku ma ekahi huakai i ka aina mamao, me ka hilinai nui ana ma o ka loli ana ae e loaa ia'u ka pomaikai.

 

I keia wa, aohe kipa mau mai o na mokuahi, aole hoi he hookawaawale mua ia elike me ko keia wa, aka ua loaa no mae ia makou he heena maikai loa maluna o ka mokuahi St. Paul, a maluna ona hoi makou i holo aku ai.

 

Ua ukaliia au e ka'u kane, Kenerala Dominis, a mawaena o na poe e ae maluna o ka moku, o Mr. a me Mrs. Wm. F. Allen, Mr Nott, i mare ia Miss Mary

Andrews, Mr. C. O. Berger i mare i kekahi kaikamahine a Lunakanawai Wideman, Amawaho ae o lakou o Mrs J. I. Dowsett, ua make a me Mrs. C. B. Wilson.

 

He eiwa la o keia huakai ai ka panina ua ike aku la au no ka wa mua loa i na kapakai o la aupuni nui, Amerika Huipuia, ka aina hoi a'u i lohe pinepine mau ai mai ko'u wa opio mai.

 

He mea oiaio, aohe a'u mea e hoo halahala ai ma keia kipa ana, no ka mea, he nui na kamaaina o ia kulanakauhale nui o ka Pakipika i hoea mai e hoomaikai a i ole e haawi mai i na hoohauoli ana ia makou i ko makou wa e noho ana malaila.

 

Mawena o na hoaloha kahiko o ka'u kane a me ka hoa paani o kona mau la opio, Kiaaina Pacheo; o Mr. Henry Bishop, Ka hoahanau o Mr. Charles R. Bishop, ka mea i mare i kuu hoahanau Bernice Pauahi; Mr. H. W. Severance, ia wa he kaneikela no ke aupuni Hawaii e noho ana ma Kapalakiko; Mr R. S. Floyd me kana wahine, o keia keonimana ua komo pu oia ma ke kukuku ana i na mea kilo kino lani me James Lick i make; Mr. a me Mrs. Toler o Okalana; Mrs Haalelea a me Mrs. Coney (ia manawa e noho pu ana me na keiki a Mrs. Coney), a he lehulehu wale na poe e ae i huipu mai no ka hoolauna ana ia makou me ka hauoli.

 

O ke komo mua ana aku o ka mea kaahele ma keia mau kapakai aole e hiki ke hoopoinoia ae a he nui hoi na mea e ike ana, a o keia mau mea a pau ua hoomaopopo ai aole no hoi au i hoopau ae i ka hoala ana ae i na manao aloha iloko o ko'u puuwai.

 

Aole i hala loa aku ka makou huakai ilolo o na mokuaina, a o ko makou kipa ana aku i Sacramento aole loa la e hiki ke hookuu aku e maalo ae me ka nele i kekahi mau huaolelo nona.

 

MAKEMAKE O PERESIDENA MAKINILE I MAU KOA HAWAII

 

Maloko o ka nupepa Kahoa o ka la 8 iho nei o Augate ua ike iho la makou i kekahi manao i hoopakaia mai ke Kee a Kaua mai o Amerika Huipuia, ua makemake o Peresidena Makinile e ohi ia mai i hookahi bataliona mai na koa ae o Hawaii a me he mea la, o ka manao o keia ohi ana no ka hoouna ana aku no ia i na pualikoa Hawaii no Manila, a penei ka heluhelu ana.

 

O na kamailio pili aupuni maloko o Wasinetona oia no ka hoomahuahae hou ana aku i mau koa no Kenerala Merritt, aka aole nae he may hana i hooikaika ia ma keia aoao. I na la a pau he uukii wale no kahi mea i hanaia no na moku lawekoa Scandia, Arizona, a me kekahi mau moku lawekoa e ae.

 

Malia he makemake o Mekia Kenerala Merritt i mau koa hou, aka o na lono hope loa, aia no o Kenerala Otis i Honolulu kahi i lalau wale ai no, me ka paopopo ole ua makemakeia i mau koa hou no Manila. O na moku lawekoa Peru a me Puebla, me na koa kumau a me na koa o ka puali pukaa i haalele iho ai ia anei ma ka la 15 o Iulai, a hoea aku la ilaila i ka la 24, o na ono i loaa mai maluna o ke Dorika, e noho ana lakou ma Hawaii a hiki i ka la 10 nei.

 

O Mekia Kenerala Merriam, e noho poo ana ma ke Keena o Kaleponi, ma ka la inehinei, ua loaa mai la iaia he kauoha pili aupuni mai ka Peresidena mai, maloko mai o ke Keena Kaua, no ka ohi ana mai i na pualikoa Hawaii holoko o na pualikoa kokua o Amerika Huipuia. O ka nui o na koa e ohi ia ai, ua kaupalena ia he hookahi bataliena. O na aliikoa o keia mau puali ma o ka hookohu ana aku ia Kenerala Meriama, aka, me ke kanalua nae e kau ana keia mau hana koikoi maluna o Konela Barber o ka Regima- Ekahi o Nu Ioka. Aloha no na koa Hawaii, ina o lakou kekahi e lawe ia aku ana no Manila.

 

UA HALA AKU LA NO WAHO O KAPIOLANI PAKA

 

Ma keia auina la Pokolu i haale'e aku ai na koa o luna o ka moku lawekoa Lakme i hoea mai la ianei i keia kakahiaka no waho o Kapalakiko Paka  no ka hoomoana ana malaila a hiki i ka wa e loaa ai o ko lakou wahi noho paa.

 

He poe eneginia wale no lakou, a o ka lakou hana i hoounaia mai nei ola no ke kukulu ana i mau papu kaua no keia mau paemoku.

 

NA KUPA O KA AINA PUA.

 

Oiai, ua holo ae nei ko kakou noho ana iloko o keia mau la, a eia kakou malalo o na hooponopono kanawai ana a amerika Huipuia, a o kona Kumukanawai aku ana, ola ko kakou hale hou e ku aku ai ko kakou mau hooponopono ana ma keia mua aku, pela makou i lawe mai ai no na mea e pili ana i ko kakou mau makamaka Pake e noho pu nei me kakaou, kekahi o ko Amerika mau enemi ma kana mau hooponopono aupuni ana.

 

Ua lohe a ua ike kakou maloko o na nupepa, i ke kipaku ia o na Pake mai na mokuaina o Amerika, a me ko lakou ae ole ia e noho hou maluna o ka lepo oia aina nui, koe wale, ina ua hanau la oe maluna o ka lepo oia aina, he mau makua Pake kou , alaila, ua loaa ia o ke kuleana he kupa Amerika ma na ano a pau, a ua hiki hoi iaia ke noho me ka lele ole o kona oili no kona kipaku ia aku mai ia aina mai, elike me kona mau hoa e ae.

 

A pela makou i manao ai, e hoea mai ana no ia ano maluna o na Pake e noho ana maluna o ka lepo o Hawaii, ina ua hanau ia oia ma keia aina he mau makua Pake kona, e loaa ana no ia pono like maluna oia poe, a no na poe e ae e nele ana no lakou, elike me ko lakou nele ana ma Amerika Huipuia, a o na kumu kue no ko lakou kipaku ia aku mai keia aina aku, ua manao makou, aole ia e hapai ia mai ana e ko Amerika hooponopono aupuni Panalaau ana. Aka, o ka kakou keia e koho aku nei, heaha la ka Amerika e hana mai ai, e nana aku no kakou me ka malie.

 

KA HEIHEI WAAPA LEILANI

 

Ma ka po Poakoln nei, i malama ai ka halawai a ka Hui Heihei Waapa Leilani maloko o ka Hotele Hawaii, i noho Peresidena ia e David Kawananakoa. Mahope o na kuka ana a na lala oia Hui, ua hooholo iho la lakou, e komo akuko lakou waapa e malamaia ana malalo o Ewa ma ka la 10 ae nei o Sepatemaba me ka hakalia ole.

 

E hoomaamaa mua ana lakou maluna nei, mamua o ko lakou haalele ana ihe no lalo o Ewa ma ka la 29 o keia mahina, a ma kahi o J.F. Colburn, lakou e noho aku ai. A na e loaa ana ia lakou he waapa maikai mai kekahi hui heihei waapa e ae, e komo aku ana lakou ma na heihei waapa e malama ia ana maluna nei, ma ka la 24 o Sepatemaba.

 

Ma ka la 1 ae nei o Sepatemaba e hoea mai ai ka mokuahi Glengyle mai Kina a me Iapana mai.