Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 36, 3 September 1898 — Page 8

Page PDF (806.82 KB)

This text was transcribed by:  Audrey Matsuoka
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

8          KE ALOHA AINA, POAONO, SEPATEMABA 3, 1898.

 

@E MOOLELO WALOHIA

-:NO KE:-

Keikialii Alabati

 

Ke Kaeaea o Pelekane

-:A ME KA:-

Ui Madelina.

 

Ke Kukui Uwila o Ainapo

 

Hoohenoia no KE ALOHA AINA

            Me keia manao i ulu ae iloko o

            I ka wa i maopopo pono ae ai na mea a pau no ka hele kaahele ana o na alii opio ma na wahi a pau o ke aupuni o Pelekane, ua lilo ia he mea nui.

            Hoopau ia ae la ka malama ia ana o na lealea no ke anaina mare a hookuu ia aku la lakou e hoi no ko lakou mau home ponoi, me ka piha i ka hauoli.

            A oiai hoi, ua maopopo loa ka manaopaa o na alii opio no ka hele ana, a o kekahi no hoi paha, oia maoli no ka manao ana o ke alii opio e hoolaukanaka i kona wahi i @anau ai me na makaainana ilihune ponoi o kona aina.

            Oiai hoi na alii opio e liuliu nei no ka hele ana, eia hoi ka moi Uilama, ka Aha Kuhina, a me na hoa o kona Ahakukamalu, ka noonoo ana no ka ukali pu ana aku o ka moi ma keia huakai.

            He mea oiaio loa iloko o keia noho ana kukakuka ana o keia mau hoa o kona Ahakuka, ua hooholoia iho la, e ukali pu ka moi ma ka huakai a na alii opio e hele ai, ma ke ano, oia ke poo maluna o ka lahuikanaka holookoa.

            A oiai hoi, ua maopopo loa ko na alii opio manao, nolaila, ua waiho aku la oia i kekahi mau ao ana i kona Ahakuka@no e hoonoho ana i ke alii opio Alabati, i mea nana e malama ke aupuni, i ka lakou wa e kaawale aku ai.

            Oiai hoi, o ka manao o ke alii opio, he makemake no oia e ukali aku mahope o ka huakai kaahele a kana mau keiki, a ua lilo hoi i mea pono ole i kona manao keia mau olelo imua ona.

            Aka, o ka mea wale no paha nana i hoomalielie mai i kona manao, oia no ke noi maoli ana o ka moi e noho oia e malama i ke aupuni, ma o kona ano he hooilina alii no ke aupuni, a ma ia ano ua kupono oe ke noho o malama.

            I ka holopono ana o na mea a pa@, oia no ka wa i hoike ia aku a ka lohe i na alii opio, ua makaukau ka huakai alii no ka haalele ana iho i ke kulanakauhale alii o Ladana, no ka hooko ana aku i ko laua makemake.

            O keia mau lono i lawe ia aku imua o na alii opio, ua lilo ia i mea hauoli i ko laua manao.

            A o keia no hai ka wa i ike ia aku ai kela a me keia @ liuliu ana i ko lakou mau pono uo ke kaahele ana ma keia h@akai a na alii opio.

            Ma ka hora 12 ponoi o ke awake@, i haalele iho ai ka @uakai alii i ke kulanakauhale alii o Ladana, iloko o na leo ohohia o na maka inana e haiamu ana ma kela a me keia aoao o ke alahele.

            Oiai ka huakai alii e maalo ae ana ma ke alah@le, ua ike ia aku la na keiki ilihune makua ole e alualu hele mai ana mahope o ka huakai ali@

            O keia leo walohia i pae mai ma ka aoao o na alii opio, oia no hoi ka wa a ke alii opio i hoohuli ae ai i ke poo o ka lio ana e kau ana, a holo pololei aku la ma kahi a na keiki ilihune e alualu mai nei mahope o lakou.

            Me ka naau makee kanaka oiaio, ua lele koke iho ai mailuna iho o kona lio, a haawi aku la i na kokua aloha ana no keia poe keiki ilihune makua ole.

            Mamuli o kana kauoha, ua hoihoi ia aku la lakou a pau no ka Palii, kahi hoi a kona makuakane alii e hooponopono ana i ke aupuni.

            Ua hookipa ia mai ka huakai alii iloko o ka ulumahiehio nui ia e na makaainana ponoi o ka aina, a ua puka mai hoi mai ko lakou mau lehelehe mai na leo mahalo he nui wale.

            Iloko o ekolu mahina a oi o keia nee malie ana o ka huakai, hoea aku la lakou a pau ma ko lakou home noho kuahiwi, kahi hoi a lakou i haalele iho ai no kekahi manawa i hala ae.

            A oiai hoi e noho malama ia ana ia wahi e na makaainana, nolaila, aole he hemahema o ke kipa ana aku o ka malihini.

            Ua hoolaupai ia ka noho ana oia uka me na poe o ka huakai, e walea ana i ka olu kehau o ka waokele.

            He mauawa loihi loa ko lakou no ho ana malaila, o ko lakou wa no hoi ia i hoeu hou ae ai ma ka lakou huakoi kaahele, ma kekahi mau wahi e ae o ke aupuni.

            Oiai nae lakou e nee nei ma keia huakai, aia mau na manao makee kanaka iloko o ke Keikialii kahi i hoopumehana ai, a o ko@ inoa i ka wa e hoopuka ia ai iloko o kekahi anaina, ua lilo ia he mea aala.

            O keia kulana i loaa i ke Keikialii, ua hooi ae ia i kona kaulana ma na wahi a pau o ke aupuni, a ua lilo hoi i mea kaulana.

            Ma keia alahe@e huli hoi i ka home, aole loa i ike ia he mau kupikipikio haunaele iwaena o ko ka lahui noho ana.

            I ka hoea hou ana mai i ka Paalii, ua hoohauoli nui ia na mea a pau no ka @ui hou ana me lakou iloko o ka maluhia.

            He hookahi makahiki o ko lakou noho p@ ana ma ka Paalii, ua ulu aa la ka manao iloko o ke Keikialii Alefereda, e haalele @o laua i ka noho pu ana me ka ohana, no ko laua home @oho kuahiwi.

            A mahope iho o na kukai olelo loihi ana mawaena o ka ohana o ka hale me na al@i opio, ua apono ia mai la kana noi.

            A oiai hoi, o ke alahele huli hoi i ke kuahiwi, he mamao ia a me ka loihi, nolaila me ka@makaukau wale no i na lako ai e @pono ai ko laua hoi an@.

            Me keia makaukau i haalele iho ai laua i ke aloalii no ko laua home noho kuahiwi, me k@ laua mau kauwa lawelawe,

            He mau pule ko lakou hele ana ma keia huakai, a hoea aku la i ka home noho kuahiwi a laua e noho aku ai.

            Ua hoohauoli nui ia ka noho ana o na alii opio me ko laua mau kanaka mamuli o ka pa kolonahe mai a ke aheahe kehau o ke kuahiwi aa lilo ia i mea noonanea @ ko laua noho ana.

            A he mea oiaio hoi, ke hele loa aku la e poina na hoomanao ana no ko laua mau makua alii, oiai hoi ka hapanui o ko laua manawa maluna o ka hokua o ka lio, no ka hele ana iloko o ka hi@ipea o ka nahele.

            I ka piha ana o na makahiki he 10 o ko laua noho pu ana, ua lilo na olapa kuahiwi, na alu kahawai, a me na kuahiwi, i ipo aloha na ke Keikialii.

            O ke kaikamahine alii hoi ua lilo @a pua o ka nahele i hoa kuilima pu nona i na wa a pau, a me he mea la, o kona hoa kuwili ia i na wa @ pau.

            I kekahi kakahiaka kalae malie o ke kau, a e pa aheahe malie mai ana hoi na oaniani makani malalo mai o ka la o na laau, ia wa no hoi i haalele iho ai ke Keikialii i ko laua home malalo o kana hana maa mau, me kona haupu mua ole ae e hoea mai ana he hopena weliweli maluna ona.

            I kona komo ana aku iloko o ka naele o kekahi ponaha laau e ulu ana, lele iho la oia ilalo a hoopaa iho la i kona lio ma kahi kupono.

 

KUAI AINA A KA LUNAHOO PONOPONO

            Elike me ke kauoha a ka Hon. A Perry, Lunakanawai Ekahi o ka Aha Kaapuni, Apana Ekahi, i kakau ia ma ka la 13 o Iune, 1898.

            E kuai ia ana ma ka la 29 o September, 1898; ma keena kudala o J. F. Morgan, Alanui Moiwahine, ma Honolulu.

            Oia na Aina o Makanihalulu a me Kaunaloa ma Puna Hawaii.  He mau Aina i kupono no ke kukulu hale, kanu kopea mahiai i na huaai.  A e hookoe ia ana ma keia kuai ana kekahi mau eka e pili ana me ke awa kumoku.  No na mea i koe e ninauia W. R. Kakela ma Honolulu a ia

EMMA A. NAWAHI,

Lunahooponopono Waiwai.

Honolulu , Augate 11, 1898.

            O keia ae la na hoololi ho@ no kahi e kua@a ai o kekia mau Apana Aina.

 

HE KUAI HOOPAU NUI LOA.

Lihilihi, Libine a me na Lole Aahu.

MA KAHI O

L. B. KERR

No Hookahi Pule Wale No.

Na Lole Huluhulu Farani, mamua 50 keneta, i keia wa 25 keneta o ka i-a.

Na Oganadi Farani Ano Hou 5 keneta o ka i-a.

Na Kalakoa Nainsooks, 5 keneta o ka i-a.

Na Lole Keokeo o kela a me keia ano, he 5 keneta o ka i-a.

O Keia mau Waiwai he Emi

Nolaila, e komo mai, a e kuai no oukua iho.

L. B. KERR.

Honolulu         Alanui Moiwahine.     Honolulu

 

E NEE AKU ANA NO KEKAHI WAHI OKOA.

            Eia ke lohe ia mai nei e haalele iho ana o Mr. Cassidy, ka luna nui o ka Hui Telepona Mutual, maluna o ke Kopatika ma kekahi huakai no ka pono oia Hui ma Amerika Huipuia.  A maloko o kekahi mau pule e hoi mai ai oia, a ia wa no e nee aku ai e noonoo ia aku ka hale hoohui telepona no kekahi wahi okoa aku, mamuli o ka nui loa o na halulu like ole, a e hoolilo aku ana lakou ia wahi o lakou e ku nei ma ke kuai ana.

 

HOLOMUA NA HANA MA LANAI

            O na lono i loaa mai nei mai Lanai mai, eia na hana a ka hui mahiko hou ke hoonee mua la me ka puahi nui.  O ka enekini mahu, boila a me ka pauma wai, a ua manao ia e hoomaka ana ka pauma ma ka Poalua iho la.

            O ka palau ana a me ke kanu ana i ke ko aia ke holomua la, a i keia wa, aia ma kahi o kanalima eka a oi i paa i ke ko, aka, aole nae i hoemi ia mai ka ikaika hoohana o ka hui mahiko hou.

 

KA HALE WAAPA HOU O KA LEILANI.

            Ma ka halawai ana a na lala o ka hui heihei waapa Leilani, ua laweia mai ka noonoo ia ana no ke kukulu koke ana i hale waapa no ka Hui Leilani, na ka lunahoomalu Keoni Kolopana i hoike mai, ua makaukau na Keikialii Kawananakoa a me Kalanianaole no ka hoaie ana mai i kekahi puu dala no ke kukulu ana i keia hale me ka lawe ana mai e hoolilo aku i na haneri dala e waiho nei ma ka waihona.

            O ke ano o ka nanaina o ka hale i manao ia ai, e kukulu ia no ia elike me ka hale waapa Matala, he elua hale ke kiekie, E ku ana oia ma kahi he kanalima anana makai iho o ka Hale Waapa Leilani.  E hoonee mua ia aku ana ke kukulu ia ana o keia hale me ka awiwi nui, a ua makemake ia hoi e paa mamua o ka la heihei waapa e malamaia ana maloko nei o ke awa, oia hoi ka la 24 o Sepatemaba.

 

HOOLAHA PAPA AINA.

            Ke hoikeia aku nei ka lohe i na poe a pau, e noho ano ma ka lele o Auwaiolimu, e waiho nei ma Kakaako, he aina leialii hoi i lilo mai ia'u ma ka hoolimalima no 15 makahiki mai ka Moiwahine Kanemake mai Kapiolani.  Ua kapu loa ka hele ana a malama i na holoholona maluna o ua aina la, o ka poe he mau holoholona ka lakou e malama nei, e hookaawale koke aku iloko o @ la mai keia wa aku, a ina aole pela, e hana no au elike me ke kuhikuhi a ke kanawai.  E hoolohe e na makamaka i keia, o poino auanei.

D. KAHANU.

Kakaako, Augate 29, 1898.

 

HOOLAHA HOOPAU HOOKOHU HOPE.

            Ina kanaka a pau e ike ana i keia, owau o Hooipo (w), no Kalaupapa, mokupuni o Molokai.  Ma keia ke hoike aku nei au ma ke akea, ke hoopau loa aku nei au i ko J. U. Uahinui noho hope ana no'u e hooponopono i ko'u mau Waiwai Paa a Waiwai @ewa e waiho ana ma ka mokupuni o Molokai, a o ka Palapala Hookohu hope a J. U. Uahinui i hanaia ma ka la 15 o Sept. 1897, ke hoopau loa aku nei au i ka mana oia palapala.

HOOIPO [w].

Kalaupapa, Molokai, 25, 1898.

sept. 3 - 1 m

 

KUAI KUDALA

-:O NA:-

Waiwai me na Mea Hoonani.

Poaono, Sept. 3, '98,

Hora 12 a. m.

            E kuai kudala akea aku ana au i na Waiwai a me na Lako Hoonani o ka Hui Kalepa o Pauoa, me ke komo pu o na Waiwai Mea Ai a me Aahu, mauka o Pauoa.

Jas. F. Morgan,

LUNA KUDALA.

1wk

 

W. C. AKANA.

Kalauki

            He Loea Maheleolelo mawaena o ka Lahui Hawaii a me na keiki o ka Aina Pua.  He makaukau oia ma ka hana ana i na Palapala Hoolimalima, na Palapala Kuai a me na hana a pau e pili ana i na Waiwai Paa a me na Waiwai Lewa.  He waipahe ma ke kuka ana.

            Keena Hana.  Ma Kanaana, kihi o na Alanui Moi a me Alakea.

feb 21 - 1 yr.