Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 38, 17 September 1898 — Page 5

KE ALOHA AINA

 

 

POAONO, SEPATEMABA 17, 1898.

 

ONIPAA KA LAHUI

Aohe wa e Alu ai o ka Uwea

Aohe wa i oi aku o ka onipaaa o ka lahu, elike me ka wa i uumi maoli la ai e ka hanu ana o ko kakou noho ana kuokoa e ka poe nana kakou i hoomaewaewa i na pono o ko kakou lahui a i hao aku hoi i ko kakou noho lanakila ana a hiki i ko kakou noho hoopii wale ana, me he mea ia, aia kakou iluna o kekahi moana kai @ lipo @ ahi i lana ai, me ka ike ole mai i kekahi ao aina e manao ae ai ka palekana o ke ola ana, olai, na palewa ka aina, @ aohe hoi he mea hoolana e pakele ai ma na ano a pau.

Aka, iloko no oia hele a pualewa a halehale ke kai, ua emi mai hoi ka au ana i keia moana kai nui hohonu, oia hoi ka hoohui aina a kakou i pal@ ai ma ke kino a ma ka uhane, a heaha ka mea i loaa mai la ia kakou ka lahui ma ia hooikaika ana, ua maliu ia mai anei ko kakou mau leo, nonoi a apono i ka kakou mau koi? Aole.  Ua pauaho anei kakou i ka hoole ia ana mai la o ka kakou mau noi? Aole no.

I keia la, a i keia hora, e ike ai ka lehulehu mai Hawaii a Kauai, i ka paualio ole ana o ka lahuie koi ia Amerika ma na ano a pau, e hoihoi hou mai o Amerika i ke kuokoa ana i kaili aku la ma ka la 7 o Iulai, 1898, a me ke aupuni hoi ana i hookahuli ponoi ana me ka hoolohi oia ia ma na ano a pau e hiki ai ke hooponopono ia me ke akahele a me ke kauli, elime ma ka kakou mau mea a pau e koi nei.

He oiaio, he mea kupanaha loa keia i loaa ole iloko o ka umauma o kekahi lahui nui o ikaika o ka honua nei, ka hoomanawanui a me ke aloha oiaio no ko lakou aina, oiai hoi, aohe mea i nele ka ikkemaka i ka hoohui la ana o keia mau Paemoku malalo o ko amerika mana, oiai hoi ko kakou hae aolha, ua emi a nalo aku la i ke ao opua o ka hoopoina oile ia, a ke noho nei kakou me ka luuluu a me ke kaumaha walania, me he mea la, o ka kakou makahiapo ia ua okipu ia ae la, i kona mau la aohe i lu-a iho kona kino.

Ua emi anei ko kakou mau manao onipaa no ka pono o ko kakou lahui? Ua alu anei ko kakou mau manao no ka hookuu loa ana aku i ko kakou mau pono ma Amerika e hana mai? A ua na@ha a weluwelu ko kakou no ho ana lahui mai ko kakou ku paa ana malalo o ka man@ o ka lokahi a me ke aloha? Hai aku makou me ka oiaio hookamani @ aole loa e hiki i kekahi @ i poho maluna o ke dala ke ku mai a olelo, he @ wale no iaia ke paani i ke aloha aina o na kanaka Hawaii, me he poe pekupeku poho maluna o ke dala ke ku mai a olelo, he @ wale no iaia ke paani i ike aloha aina o na kanaka Hawaii, me he poe pekupeku popo la iluna o kekahi ka@oa @mania, oiai, ke hoike mai nei na @ o keia mau kahiki elima a oi, i ka hiki kekahi kanaka waiwai, ke kuai ko kakou mae manao aloha aina.

Eia ka hoiike ioaio ola mau mea a makou e olelo nei, ma ka hoike ana mai o ka lahui i ko lakou mau manao aloha aina oiaio, ma o ko lakou hoolohe ana mai i ka leo kuhea a ka Peresidena Nui o na Ahahui Aloha Aina o ko Hawaii Paeaina, ma o ko lakou koho ana mai i mau Elele Lahai a hoouna mai i Honolulu nei, no ka noonoo ana i ka hana hope loa a ka lahui e waiho aku ai imua o Amerika, o ke noi paha a loaa mai ka mana koho a meona aupuni Pa@laau a Mokuaina paha, elike me ka kekahi pohai o kekahi poe naauao e ake mai nei la lakou e komo pu aku e hoolaupai malalo o ka lakou mau alakai hewa ana, ka poe pana kakou i kumukaia me na olelo hoonaikoia, e poina ole nei i ka lahui Hawaii a hiki i keia la, "Aohe ka he hoihoi Aupuni Moi ana i koe, aohe e hoi hou ana ka Moiwahine Liliuokalani ma ka noho kalauna o Hawaii," a pela aku.

Oia poe nae ia e noi mai nei o komo pu aku ka  kakou e hooluana pa iluna o ko lakou mau makaukau alua, i hamo la ka lakou mau apana palaoa i ka laau make, a ola mau mea anei ka kakou mau mea e akenui ai e alualu aku mahope o ka lakou mau alakai ana, oiai, he ikemaka ko kakou i na hana i hana ia mai imua o ko kakou mau maka, oia hoi, ke alualu nei lakou i ka hanohano a me ka waiwai o keia noho ana, a ma ia ano, ua hiki wale no ke kuai ia ko, lakou uhane a me ko lakou kino, no ka hookahi keneta a emi iho.

A ina hoi he hiki ke kuai ia kekahi, a i ole oia poe holookoa a pau malalo oia kumuhana haahaa loa, manao anei kakou he poe kupono lakou e lilo i poe @ ao ana, a pela kakou e pono ai, a ilaila hoi e loaa ai kakou ka palekana, malalo o keia aupuni hou e ku nei i keia la, ka mea hoi a ua poe nei e noi mai nei, o kela kealahele kupono e loaa ai ia kakou ka palekana.

No makou iho, ke kaukolo aku @ makou i na Elele a ka lahui i kohoia mai na wahi mai a puni ka Paeaina, mai puni i na mali leo a na poe omokoko o Honolulu nei, oiai, o lakou ko kakou poe i pilikia ai, aole o na poe e ae.

A mai noho a hoalualu aku i ka uwea o ke aloha aina e paa la iloko o ko oukou mau paawai, e @a'i no kakou i ka pono o ko oukou mau puuwai, o na'i no kakou i ka pono o ko kakou alua i pakaha ia imua o ke alo o ka poe mua, kakou i hana hewa mai, mai noi ma kekahi ano e ae, no ka mea, aole ia o ka kakou mea i hookumu ai i na A@ Aloha Aina a me Kalaiaha.

Aka, no ka ana a me ke aloha i ko kakou aina a me ko kakou Moiwahine pu, ke kumu i makia loa ia ai a paa kela mea a hiki i keia ia, e hoohemahema anei kakou ia manao kahiko, a hoolo@ aku i ka olelo a kekahi poe @ hanohano, a noonoo papau "Mai nonoi i una bipi mau, oiai ka aha hipa eia ke kau nei imua o ke alo."  Oia paha hoi, mai noi a hoihoi hou ia mai ke aupuni kumu, oiai, @ mamao loa oia mai a kakou aku, a e noi i aupuni Panalaau a Mokuaina palia, i loaa ana mana koho.

He lalau ia a me ka Iapuwale, he hana ia no ka hohe wale a me ka makau wale, oiai, e hana ae kakou elike me ka pono a kakou i ike ai, oia no, ka mea maikai, a oia no ka kakou e hoomau ai a hiki i ka hopena.  aole hoololi, aole kahulihuli wale, aka, imua aku, a hiki i ko kakou lanakila ana,, a ina no e nele ana, nani pele ana no ia ua noi  ia ma ka piko ma kahi momona.

Nolaila, e na hoa o ka Ahahui Elele, ka poe hoi i hoea mai nei no ka na'i ana i ko kakou pono Paeaina, ke ku nei no kakou me na manao moak@ka lea, e hoea mai ana no he au o ka pomaikai e hoea mai ana, a oia pomaikai, oia no ka hoihoi hou ia naa mai o ko kakou aupuni kumu, ke aupuni hoi nona na manao e ohohia ia nei, oia ke aupuni i piha i ka momona a me ko maluhia, ka mea hoi a kakou e ike nei i keia la, aohe lahui malalo iho o na kaupoku lani, i hiki ke malama ia ko lakou mau hale aupuni, elike me ka Hale Mana Hooko a me Aliiolani Hale me elua wale no makai ku huina.

Nani ke kupanaha o ka paa mau o ka manaoluna o ka lahui, no ia mea he hoihoi aupuni kumu, oiai, ke olelo ia nei aohe pono i koe, aole he pono i koe, a heaha la ka mea haawi pio ola aku, oiai he mea makehewa loa ko oukou paakiki ana, aka pae, ioa mau olelo i nana maikai wale ia aku no, aloha no ka paa ola mua nani iloko o ko kakou mau puuwai.

E hoi aku ana kekahi mau Elele o na mokupuni ma na mokuahi o keia la Poalua, a aia hoi ma uko lakou alahele huli hoi i ka home ka malamalama o ka manaolaua e hoi hou ana no ko kakou Aupuni Moi, a pela aku, a e hui aku ana lakou me na haku nana lakou i hooena mai, me ka hoike pu aku i  ka lakou mau hana i hele mai ai.  Ola ka aina i @ oukou mau hana, i lawelawe ai no ka pono o ko kakou noho kuokoa ana.  Onipaa maoli no ko  kakou mau manao, a nona mau makou e p@ ae nei.  E oia o @ wili a mau loa.

 

NA ELELE LAHUI.

Me ka Puuwai o ke Aloha.

@ Eia i Honolulu nei ua Elele Lahui mai na mokupuni mai o Hawaii, Maui, Molokai a me ko Oahu nei, elike me ke kuahana kukui a ka Peresidena Nui o ka Paeaina, ma o kona Kakauolelo Nui ia, he mea na makou e haahao ai, ka ike ana aku i ko  lakou mau helehelena ulumahiehie o ke aloha i ko lakou aina a me ko lakou Moiwahine e puapuai mai ana malama o ko lakou mau hiona make me he mau pua lehua maka hou la e omamaka mai ana mailoko mai o ko lakou mau opuu i paa ai.

Ua ulu mai na hoomanao aloha ana iloko o makou, no na mea e pili ana i ko kakou mau Kau Ahaolelo o na wa o ku ana ke aupuni Moi, he hiehie a me ka hauoli ka mea i panai ia iloko oia mau la, pela anei, ko kela mau la a hele nei? Aole, ua ponalonalo aku ia mau mea a pau mai a kakou aku, a o ka kakou mea i ike mau iho nei, ne pamalo a me ka hoihoi ole.

Eia ka Ahaolelo Lahui i Honolulu nei, kahi i noho ai, malalo o ka hoomalu ana a ko lakou poo, a makou hoi, e olelo ae nei ke Alii kui a ka lahui iloko o keia mau la halana o ka na'i ana i ka pono o ka aina, a i mea e maopopo ai ka inoa oia poe, a me ko lakou mau apana i kohoia mai ai, oia iho ko lakou mau inoa malalo nei, a iwaena oia poe  he hookahi Elele wahine mai ka Apana mai o Hana Uakea, a he hookahi Elele kane mai ka Hui Aloha aina mai o na Wahine o Hilo Hanakahi, a na hoakaka ana:

Mamuli o ka pau pono ole ona Elele mai na mokupuni mai, a no ka pono o na mea a pau ke hoopuka nei makou me ka pau pono.

MOKUPUNI O HAWAII.

Kalapana, Puna-S. T. Piihonua, Puula, Puna-J. N. Kamoku Hilo Hema-Henry West a me J. Ewaliko, Hilo Waena-H. K. Unea, Hilo Akau-D. S. Konia Hamakua-E. W. Kaunamano

MOKUPUNI O MAUI.

Wailuku-S. E. Kaiue, Thomas Clark, R. H. Makekau a me F. Silva.

Honokohau-Geo. Kauhi, Kaanapali-J. K. Hihio, Makawao-C. K. Pa, Kula-J. Kamakele Honua@la-Dan, Anekoolani Hana-G. P. Kauimakaole a me Mrs. J. W. H. Momoa. Honokalani-J. W. H. Momo. Keanae-G. W. Kilohoi.

MOKUPUNI O MOLOKAI.

Ualapua--Geo. Kakipi.

Halawa-M. Ka@e.

MOKUPUNI O OAHU.

Apana 1- Sam Ka@li

Apana 2-Aberahama Kaleikau a me S. W. Kamehiai,

Apana 3-L. W. P. Kanealii a me W. H. Kailimai.

Apana 4-W. K. Nahul@u a me E. W. Palau.

apana 5-Ana Kaulia a me S. E. Kaloa.

Ewa-G. M. Keone.

 

 

La Hana Ekahi.

Ua Weheia na hana ma ka pule a J. Kaneakele.

Mahope iho o ka pule, ua wehewehe mai ka Peresidena i ke kumu i kaheaia ai o keia halawai Aha Elele Lehui Kulawa:

I ka pau ana o na kanalilo pokole ana a ka Persidena, ua noi mai o M. Kane, e hoomaiopopoia na pai pala hookohu o na Elele, na aponoia.

Noi mai o W. H. Kailimai e hoomaka ke kahea i na hookohu ma ka  mokupuni o Hawaii,a mahope o na kamailio ia naa ua apohoia.

Kahea ke kakauolelo i na inoa, a i ke pau ana na noho koke na komite i koho @a no ka nana ana i na palapala, oia o M. Kane, S. W. Kamahiai a me Thos. Kalaka.

Hoomalu ka Hale no 15 minute a oia no ka nana aha i na hookohu o na Elele mai ka lahui mai, a i ka pau ana, ua, hoike mai ua apono ia he 32 hookohu Elele, 3 i kapa@ ia, ma ke ano he Elele wahine mai ka apana mai o Hana, ke Ele@ la kane mai ka apana mai Hilo no ka Hui wahine, a he hookahi Elele Kalaiaina no Kona Hema.

Mahope o ke Komite ana o ka Hale no na Elele wahine elua, ua ia no laua i mau hoa no keia Aha Elele.

Hapai ia ka noonoo no ka pono o ka Elele Kalaiaina i loli @ Aloha Aina, a ua aaponoia no.

Noi mai o Lilikalani, e hoomaha ka hale i elua minute aponoia.  Hoa manaha ka hale.

Hoike mai ke Lunahoomalu o ke Komite @ hookohu, Hawaii ha 9 elele, Maui 13 elele; Molokai, 2; Honolulu, 8 elele, Ekolu Elele i kapaeia @ o ke kumu, he 2 mai na Ahahui Wahine, i mai ke Kalaiaina, ma ke noi ua laweia ka hoike a noonooia.  Ma ka noonoo ia ana ua hooholoia @ aponoia ka hapemua.  Noonooia na elele mai Ka Ahahui mai o na Wahine, a aponoia, e ae ia laua i mau ele e.  Noonooia ka elele mai ka Ahahui mai o Milo@, Kona Hema, Hawaii, a hooholoia e ae ia oia kekahi elele i ka wa e noho hui ai na ahahui.

Ua aponoia ka hoike a ke Komite me na hooponopono.