Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 38, 17 September 1898 — Page 7

Page PDF (877.53 KB)

This text was transcribed by:  Beatrice Lawelawe Santiago
This work is dedicated to:  PuakeaN

KE ALOHA AINA

 

POAONO,  SEPATEMABA  17,  1898.

________________________________

 

 

HE  MOOLELO  WALOHIA

--:no:--

ALANADELA

________

 

Ka Wahine Hoopahaohao o ka

Aahu  KeoKeo.

--A I OLE:--

Ka Loea Hookani Pila O Ke Kulu Aumoe.

__________

 

          A  oia, ka kaua Alanadela e noho ana iloko o ke kaumaha mamuli o ka pau ana ae o na kaula i ka mokumoku ma o ka pulu ana i na kulu pakaua me ka nalu pu ana iho iloko ona i kana mea e hana hou aku ai, e pupue pu ana hoi i ke anu oia po me kona kino e naka haalulu ana, a he mea aoaio aohe po a ka ehaeha nui wale ana i ike ai e like me keia, aia hoi, ua hoopuiwa la ae la oia i kona lohe ana aku i ke kani kapalili ana mai o ka leo o kekahi o-le no ekelu manawa, a i ke kuu ana iho o ka leo o ua o le la, oia no kona wa i lohe aku ai ai i na poha poha kapuai lio mai na kukulu mai a pau e kamoe pololei ana hoi no ka hale a ke kukui e uiuiki mai ana.

          A iloko o na sekona pokole wale no, aia hoi, ua ike aku la oia i na lio a me ko lakou mau hololio e kau ana maluna, e hoakoaka ae ana mawano iho o ka hale.

          O keia mau hiohiona a pau ana e ike nei ua lilo ia i mea e hookahaha ia ai o kona noonoo, no ka mea,  ua maopopo no iaia he hana nui ke hoea mai ana ia kulu aumoe i ka wa a ka o le kahea i kani kapalili mai ai.

          Nou e ka mea heluhelu, he mea oiaio, ua komo pu paha iloko ou na hoohuoi ana no keia leo kahea o ka o le, a nolaila, e wehewehe iki aku kou mea kakau i ke kumu i hoea mai o keia leo kahea.

          Oiai, ke alii o na powa e hoonanea ana maloko o ka rumi o Magareta, e haawi aku ana hoi i na minoaka o ka hoohenehene no kana wahine ana i kupee aku ai me na apo hao o ke aloha ole, a me ka hoolohe pu ana i ka leo papaaina o ka hekili e hoohaalulu ana i ka honua a mena kikiao makani pu hoi e nu ana me ka ikaika, aia hoi, ua hoohikilele ia ae la oia i ka lohe koliuliu i ke kani mai o kekahi mea kani.

          Ua moeuhane anei au, a i ole ke lapuia mai nei anei au no ka'u mau hana hoomaewaewa i ka'u wahe leo no kekahi melodi nani ka'u e lohe nei, he nani a he ono kona leo ma ka'u hoolohe, a o ka mea nana e hookani mai la oia owai?

          O keia ae la na olelo a ke alii powa i hooopuka ae ai, a oia no kona wa i ku koke ae ai a hemo aku la no waho.

          A maloko o kekahi rumi nanea i noho iho ai oiai me ka opa ana aku i kekahi hele kahea e kau ana ma ka paia o ua rumi la.

          Iloko o ka manawa pokole mahope o ke kani ane aku o ka hele, ua ikeia aku ia ka elemakule Kaisa e komo mai ana, a mamua o ke alo o ke alii powa i kukuli iho ai oia me ka pane pu ana aku me ka leo malie, penei:

          E kuu haku he makemake anei kou ia'u i hookani ae nei oe i ka hele kahea?

          Ae, e Kaisa, kuu kauwa hoolohe he hana nui ka'u i makemake ai e hana koke i keia wa ana, a nolaila, e kii aku i ko'u mau aliikoa a pau, a e lawe koke mai ia lakou a pau imua o kuu alo.

          Ae, ae, wahi a ka elemakule i puana ana ae ai a hemo aku la oia iwaho malalo o ka hooko kauoha a kona haku.

          A i ka hala hope ana ae o kekahi mau minute o ke kali ana o ua alii powa nei i kona mau aliikoa, aia hoi, ua lohe koliuliu aku ia oia i ka haalulu mai o na kapuai wawae a iloko o na sekona pokole wale no ua ike ia akula he puulu kanaka no lakou ka huina he kanakolu me na hoailona aliikoa hoi e kau ana maluna o ko lakou poohiwi, a me na pahikaua hoi e kaiewa ana ma ko lakou puhaka, a ma ka hakilo ana aku i ko lakou kulana ua hoolako pono ia lakou me na mea kaua.

          Imua ponoi o ke alo o ka moi i kukuli iho lakou a me ka leo nahenahe, ua loheia aku la ka pane ana aku o kekahi koa.

          E Elevia, ko makou haku hoaloha he manao ano nui anei kou i kauoha ae nei oe ia makou kau poe kauwa a hele mai imua ou me ka awiwi, ina he manao kou e hoike koke mai i keia wa ano, a ua makaukau loa makou no ka hooko ana aku.  He kiu anei eia iloko o ka heana o na keiki poni koko o ka aahu ulaula?

          E kuu mau keiki hiena o keia mau kuahiwi mehameha, na opuu momi hoi o Sekota akau, he mea kupanaha loa ka'u i lohe ai i ka wa o ka leo hekili e wawalo hele ana ma na paialewa, oia hoi, ko'u lohe maopopo ana aku i ka leo hoene o o kekahi mea kani, a no ia leo nani ka kuu puuwai i ake ai e ike.  A o ka'u e ake nui nei e huli aku i kahi o keia leo nani i pae mai ai, a o ka mea o oukou e loaa ana o keia mea e kuu puuwai i@i nui, e loaa no iaia kekahi uku makana keikie.  A i na he wahine ka mea nana e hookani ana i keia pila e make ana no oia ia'u, no ka mea, aole ona kuleana o ka a'e wale ana mai i ko'u kapu ina e ike pono aku ana ua hewa oia.

______________

 

          Ua hanaia ae nei he rula, hou no ka mokuahi kolo Eleu, a ma keia mua e holo aku ana oia i waho no ke kolo ana mai i na moku       kalepa e hoea poeleele mai ana i ka wa e kauohaia ai.

____________

 

NUHOU  KUWAHO.

________

 

          Maluna mai nei o ka mokuahi Moana i hooa mai nei i keia kakahiaka nui Poakolu i loaa hou mai ai o na nuhou hope loa a no ko makou akenui no e ike mau ko makou akenui no e ike mau ko makou poe heluhelu pela no makou e hoopuka aku nei me ka awiwi nui penei.

          ` Candia, mokupuni o Crete, Sept. 4.  Eia o Candia iloko o ka haunaele.  Ua hookui ae na poe Mussulman, e kue ana i ka hoomalu ana o na aupuni o Europa, a me na luna aupuni o Beritania e kokua ana i ka poe Karistiano ma na oihana aupuni, a o ka hopena ua hooukaia ae he kaua hahana mawaena o na pualikoa Beritania a me na poe Mussulman.   Ua ulu pu ae ka haunaele ma na wahi a pau o ke kulanakauhale, a he lehulehu wale na poe i make.

          I ka wa i hahana loa ai o ke kaua ana, ua kipoka mai kekahi mokukaua e ku ana maloko o ke awa, a ua pahola aea la ke ahi ma kekahi wahi o ke kulanakauhale, a ua manao ia, aole e hala ana keia po me ka nui ole o na hana hoopoino.

          O ke kumu i ulu mai ai o keia hakaka ana, mamuli no ia o ke koho ana o na luna aupuni Beritania i na kanaka Karistiano i mau luna aupuni.  Ua hoonohoia na koa mawaho o ke keena me ke kiai makaala ana.

          Ua hoea mai he puulu kanaka Mussulman mawaho me ke ake ana e komo aku iloko o ke keena, aka, ua kue aku na koa Beritania me ke kipu aku maluna o lakou a hoeha ia he lehulehu o na Mussulman, ua holo koke aku lakou e kii i ka lakou mau lako kaua, a o kekahi poe hoi, ua holo aku lakou e puhi wale i na hale o na poe Karistiano i ke ahi.  A ua hoikeia mai, ua pepehiia ke kanikela Beritania.

 

PUHIIA  O  CANDIA  I  KE  AHI.

 

          Canea,  Sept. 6.  Ua pahi aku la na Tureke i ke kulanakauhale o Candia i ko ahi.  O ka mokukaua wale no malaila i ka wa i ulu ai o ka haunaele oia no ka mokukaua Beritania Hazard, ua hoolele aku oia i kona mau koa iuka o ka aina no ke kokua aua i na koa Beritania no lakou ka huina o 130.

 

NUI  KA  POINO  O  NA  DEVERISHES.

 

          Ladana, Sept. 4.  O ka mea kakau o ka nupepa Telegarape hele la me ea pualikoa Beritania a me Aigupita ma na kahua kaua, ua olelo ae.  O Khalifa Abdullah a me Osman Digna kona alihikaua kiekie ua mahuka aku laua, aka, o ka hae nae o Abdullah a me kona mau kanaka he mau tausani he pio ia iloko o ko makou mau lima.  O ka nui o na enemi i lukuia ma kahi no ia o 15,000.  O ka nui o ko makou poino he 500.

          Mawaho ae o Kopeia Rhodes, he mea kakau nupepa okoa iho kekahi i hoohaia.  O ka mea kakau o ka nupepa New York Herald oia kai make, mamuli o kekahi poka pahu ma Omdurman.  O ka mea kakau o ka Daily News maluna o ke kahua, ua olelo ae;   O ko makou lanakila ana, aole ia i loaa mai me ka oluolu.  O ka nui o na poino ma ka aoao o na Deverishes he nui hewahewa, aole hoi o emi iho malalo o ka 8000 ka poe i make.  O ko makou mau puali holookoa, na hoomaka lakou i ka hakaka ana mai ka hora 6:30 o ke kakahiaka a hiki i ka napoo ana o ka la.  A oiai, aole na enemi i kaii no ka hui ana me makou ma Omdurman kahi i koho wale ia e lilo ana he mautausani ola o ko makou mau puali, aka, ua nee mai lakou imua no ka halawai ana.  He 12,000 o na enemi i hookaawale ia iloko o eha mahe'e i lele kaua mai maluna o ko makou pualikoa Zereba, ua hoauhee ia aku lakou me ka poino nui.  O na pualikoa o na Deverishes no lakou ka huina o 60,000 kanaka, ua nahaha liilii aka ua makeukeu hou nae makou i ka halawai hou me lakou ina he makemake ko lakou no ka hakaka ana.

______________

 

UA  HULI  HOI  MAI  NEI.

________

 

          I ka hora 6:30 o ke ahiahi Sabati nei, i hoea mai ai ka mokuahi Mikahala i ke awa lai o Kou nei, mai kana huakai pokole aku nei no Kalaupapa, Molokai, me na Komisina Amerika a me kekahi poe e ae ma luna ona.

          Ua haalelel iho ka Mikahala ma ka hora 10 o ka po Poaono nei, a ma ka hora 7 o ke kakahiaka Sabati i lele aku ai na Komisina i uka o Kalaupapa, ua kipa aku lakou ma na Home a me kekahi mau wahi e ae o ke kahua ma'i lepera.  A ma ka hora 1 oia auina la, i haalele aku ai lakou ia Kalaupapa a hoi hou mai la ka huakai no Honolulu nei, a mamua ae nae o ao lakou haalele aea aku ialaila, ua haawi ae na  Komisina he mau haiolelo ana.

______________

 

KA  LA  HEIHEI  NUI  E  HIKI  MAI  ANA.

________

 

          Ma keia la, Poaono, Sepatemaba 17, e malamaia ai o na lealea heihei moku kiakahi, waapa, waa, au, a pela aku, maloko ae nei o ke awa.  Nolaila, o na poe Hawaii a pau he waapa, waa a i ole he akamai i ka au a me ka luu, ke konoia aku nei lakou e waiho ae i ko lakou mau inoa ma ka halekuai o ka Hui Lako Pakipika.  Aole hoi, he uku o ke komo ana ma ia mau lealea heihei.  A oia ke makou e upu nei i na kanaka Hawaii, e komo ae ma ia @ heihei a lawe haaheo ae i ka lei o ka lanakila mai na lahui e mai.

______________

 

NUHOU  KULOKO.

________

 

          He nui na waa i komo aku la ma na lealea lheihei o keia Poono pela ko makou lohe mai.

          Eia na waapa, waa, a me na poe au ke hoomaamaa mau mai nei i keia mau la maloko o ke awa.

          Maluna o ka mokuahi Auseteralia i huli hoi aku ai ke Alihikaua nui Kenerala Meriana no Kapalakiko.

          Ma ka po Poakolu nei, ua holapu ae na alelo o ke ahi ma ka home o G. W. Jones mauka o Kapalama, aka, ua pio koke no nae.

          Ua haalele aku la o L. Turner i kona noho ana i Luna Nui no ka haukipila ma Hilo, a ua lawe ae la o Makai Nui Anaru ia kulana.   

          Ua hala aku la ka mokuahi Scandia no Manila, ma ka auina la Poakolu nei, me ka lawe pu ana aku he mau aliikoa, kauka a me 175 koa no Manila.

          Ma ka halawai ana no ka Papa Ola ma ka auina ia o ka Poakolu nei, ua kauoha ia aku na kauka aupuni a pau e o wale i na poe a pau e hele aku ana me ka uku ole.

          Ua lohe makou ua hoole na keiki o luna o ka mokukaua Piladelapia i ke komo ana ma kekahi mau heihei waapa mamuli ka o ke komo ana o na keiki pailata ma ia mau heihei.

          Maluna mai nei o ka Moana i loaa mai nei o ka lohe aia he ekolu regimana koa e noonoo ia la no ka hoouna ia ana mai i anei ina e loaa aku ana na hoike no ka oluolu maikai o keia wahi no lakou e noho ai.

          O Kapena Cook i hoihoi aku ai i ka mokupea Tetautua, ua loheia mai nei, ua haalele aku oia ia laila ma ka la 10 o Augate, a kau aku la maluna o ke mokupea Geremania La Platte ma ke ano he malama moku elua e holo ana no Livapulu.

          Ua malama ae na Pukiki he halawai makaainana maloko o ko lakou hale hui ma ka auina la o ke Sabati nei, no ka noonoo ana i ka memoriala e waiho ia aku ana i na Komisina, a o kekahi manao nui o loko o ua memoriala la oia no ka hoopau ana aku i ke komo ana mai o na limahana Asia a e haawi ia hoi ia lakou ka pono e like me ke Kumukanawai o 1887.

          Ma ka auina la o ka Poalima nei ua puiwa ae kekahi lio e huki ana i kekahi kaa huila lua e kau ia ana o kekahi wahine a me elua keiki hilii mamua iho o ka hale hana hao, ma ke alanui Maunakea, ua haule iho la ka wahine a me hookahi keiki, a ua hoeha likeia laua, aka, o ke kekahi keiki a me ke kaa ua paa laua i ka hopuia e ka makai kauho Devauschelle mauka o Kapalama.

 

 

 

______________