Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 40, 1 October 1898 — Page 7

Page PDF (862.69 KB)

This text was transcribed by:  Danna Ebia
This work is dedicated to:  Asinsin-Ebia

                    KE ALOHA AINA, POAONO, OKATOBA 1, 1898                           7

 

HE KAAO KAILI PUUWAI.

NO KA

UI MINEWA

A ME NA

Kaikunane Eiwa

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu a i ole na Keiki i Hoehaehaia

Kakauia no KE ALOHA AINA

MOKUNA II

KA HOLOHOLO KAKAHIAKA NO KA POINO.

            A ua lilo keia i mea e hoinoinoia ai o ka noonoo o ka moiwahine, a komo mai ia na manao hoowahawaha iloko ona no na keiki a kana kane me ka hooholo pu iho hoi e hana no oia i na hana a pau e kaawale aku ai lakou mai ko laua alo aku i na no ka make a ola paha, aole loa oia e hoi hope ana.

            Nolaila, ma kekahi waanao i ka wa a ka hokuloa e pii mai ana maluna o ka ilikai, e hoike mai ana, ua kokoke loa e hoea mai na kukuna malamalama o ka la maluna o ilihonua, aia hoi, ua puoho ae la ke aliiwahine mai kona hiamoe ae a alawaiki iho la i kana moikane e waiho kahela ae ana imua o kona alo, a i kona ike ana, ua lilo oia i ka hooipoipo ana me niolopua, oia no kona manawa i iho malie akuk ai mailuna aku o ko laua moe, a e like me ka nihi malie ana a kekahi popoki e hoomakaukau ana no ke poi ana i ka iole pela oia i hele aku ai a hiki i kona hemo ana mailoko aku o ko laua rumi.

            I kona hemo ana aku iwaho o ko laua rumi, ua aloalo koke ae la oia ma o a maanei, a i kona ike ana aole he poe kiai e maalo ae ana ma ia wahi, oia koke no kona wa i hele aku ai me ka puahi nui no loko o ka rumi a ke kaikamahine alii Minewa e moe ana me ka mahui mua ole ae, o kona mau minute hope ia e walea ai i ka olu o ka home a kona makuahine i luhi pu ai me kana aliikane, aka, ua bala aku nae oia me ka haalele iho i ka home no ka na mau lei aloha, aloe hoi no kekahi u’a komohewa.

            I ka hiki ana aku o ke aliiwahine ma ka aoao o ka punee gula a ka kaua Minewa aloha e moe lolii ana, oia no kona wa i hoala aku ai me kapane ana iho penei:

            E kuu Minewa e ala ae, a hele aku kaua i ka holoholo kakaniaka.

            A no kekahi mau minute pokole wale no keia hooluliluli ana iho a ka moiwahine ma ke poo o Minewa aia hoi, ua puoho ino ae la oia me ka hikilele nui, a hooho ae la me ka leo nui:

            Owai keia, a heaha kou makemake o ka hiki ana mai?

            E Minewa mai pihoihoi no’u aole au he nalihini, aka o kou mama aloha no a i hoea mai la au imua ou no ka ninau aha aku la oe, aole anei ou makemake e hele pu aku me a’u i keia wanaao, oiai, he wanaao pumehana maikai keia no ka hele holoholo ana?

            E kuu mama aloha aole paha e hiki ia’u ke hoiko aku i kou makemake, no ka mea, he ano onawaliwali au i keia kakahiaka, wahi a ke kaikamahine i pane mai ai me ka leo kaumaha.

            I ka lohe ana o ka moiwahine i keia mau huaolelo i puka aku mai ka waha aku o ke kaikamahine ahi ua pii koke ae la kona inaina, aka, aole nae oia i  hoike aku iala, a me ka pahee nui o kona alelo lohe ia aku la oia e haawi ana i na olelo pahele e nele ole ai ka’punihei mai.

            O na ea o ke kakahiaka nui ka laau maikai loa no na poe i loaa i ka mai a aole no o’u makemake e lawe ia oe i keia kakahiaka, aka, no ko’u ake nui e komo pu aku oe me kou mau kaikunane i hala mua aku la no loko o na uiu laau no ke alualu ana i na manu hulu gula, a no ia kumu ua manao iho ia he hana pono no’u ke ku ana mai ia oe.

            I keia wa no me ka piha hauoli nui o Minewa, ala koke ae la oia a holo aku la e komo i kona mau aahu a na keia mau olelo wahahee a ka moiwahine i hoonalowale ae i na hiohiona o ka mai e hekau ana maluna ona.  A i ka paa ana o ka aahu o Minewa, oia no ko laua wai haalele iho ai i ka halealii no loko o na ululaau.

            Haule hope ae la he mau mile ioihi o ko laua hele holoholo ana aku maloko o na ululaau e hoopuni ana i ka paa ahi, aia hoi, ua oili aku la lana mawaho o na lae laau.

            Maanei i hoomaha iho ai laua, a lohe ia aku la ke leo o ka kaua Minewa i ka ninau ana aku i kona makuahine penei:

            E mama pehea ka loihi a kaua e hele hou aku ai a hoea aku kaua i ka pahu hopu o keia alahele?

            Aole he mamao loa mai keia wahi aku, i panai mai ai ke aliiwahine i piha me na manao lokoino.

            A i keia wa no hoi i ku hou ae ai ua aliiwahine la a hoomau aku la i kanee ana imua, me ke ani pu ana mai o kona lima ia Minewa e ukali aku mahope ona, aka, o ka hopena nae o kana huakai, aole he maopopo i ke kaikamahine opio.

            No ka manawa loihi keia hele ana a laua, aia hoi, ua hoea aku la laua maluna o kekahi ahua, a mailuna aku o ua kiekiena ia i halawai ma; ai ka lena ike a ko laua mau maka me kekahi muliwai nui e kahe ana a o kona mau kapa wai hoi, ua uhi paa ia e na lau uliuli o ka waokele.

            Aole nae ua aliiwahine la i hookaulua hou iho malaila, aka, ua iho aku la no lalo o ka muliwai e kehe ana a ma ka Minewa koho aku ua kamaaina kona makukahine i keia mau wahi a no ia kumu, ua hoopau e la oia i kona manao hopohopo no ko laaua huhewa.

            Aka aole nae laua i hoea loa aku no lalo o ka muliwai, aia hoi, ua halawai iho ia laua me kekahi elemakule poohina umiumi loihi, nona na onohi maka ula e like me me ka ohia palaku o Gidela, a o kona mau niho wakawaka ua oili mai ia mawaho o kona papa niho, a o kona helehelene e ulu ia ana o ka hulu e like me ko ke keko, na ia mea i hooi ae i ka leleiona o kona helehelena, a he kuiana ahiu loa kona ma ka ike, a na keia kanaka ahiu i hoonaka haalulu ae ia Minewa no ka piha makau.

            Maanei e wehewehe iki aku kou mea kakau no keia kanaka ahiu me na hiohiona weliweli.  O ka inoa o keia elemakule, o Lokaila, a ua ike mua ia hoi oia ma ka mokupuni o ke aliiwahine i hele mai ai, aka mamuli o kana mau hana puuwai eleele, ka aihue wale ana aku i na keiki opio a na kanaka o ua mokupuni la, ua huli ia iho la oia e make, aka, mamuli o ke komo ana o ke aloha iloko o ke aliiahine, ua kauoha ae la oia i kona mau kanaka e lawe mai iaia no keia mokupuni a laua e ike nei, no ka hoomau ana aku i kana mau hana ino, a pela kaua e ike nei nona.

            Aole ona home kupono, aka, ua hoolilo aku nae oia i na alua pohaku i wahi no kona poo e hoomoe iho ai a o na io o na holoholona ahiu a me na io kanaka, oia kana ai i ola ai maluna o keia ilihonua.

            I kona ike ana mai i na kamahele o ke kakahiaka nui, uahoomaopopo koke mai la oia i kona mea nana oia i hoopakele mai ka inaina mai o na kanaka, a oia no hoi hona wa i kokolo haahaa mai ae, a moki iho la i ka lima o ke aliiwahine, a lohe pu ia aku la kona leo i ka hooho ana aeme ka weliweli nui, i ka i ana mai:

            E kuu haku wahine, nohea keia huakai o ke kakahiaka nui au e hele nei?

            Nou la ka’u huakai i hele mai nei o keia kakahiaka, a oia keia i lawe mai nei au i keia kaikamahine opio, nau e malama iaia a hiki i kona make ana, a mai hookuu hoi iaia e mahuka mai a oe aku.  A ina ua manao oe ua kupono oia no kou paina kakahiaka, e hana aku, a o ka’u wale no i akenui ai o kona kaawale mai ke aloalii mai.

            Ae, e kuu haku wahine, a oia no ka wa i lele aku ai o ua elemakule la maluna o ke kaikamahine opio a hopu aku la iaia a paa.

            I keia wa o Minewa i ike ai aole keia huakai a laua no ka pono, ua loheia aku la kona uwe kapalili ana ae me ka haawi ana mai i na leo kaukau aloha e uwalo aku ana i ka makuahineno ka hoihoi ana aku iaia no ke alo okona makuakane a me kona mau kaikunane, aka, aole nae he maliu ia mai oia mau leo aloha.

            Aole nae i hooulolohi ihoo Loka @lla no ka hookuu ana aku.  I ke kaikamahinealii e uwe kapalii ae, aka ua kaualako aku la nae oia iaia no loko o ka hihipea o pa laau e uluana ma ke kae muliwai.

            A iloko o na sekona pokole wale no, ua nalo aku la na helehelena o ka kaua Minewa, a o kona leo uwe walohia wale no ke lohe ia aku ana e noi mai ana i kona makuahine lokoino e kii aku e hoopakele ae iaia mai na lima kakauha ae o ke kanaka ahiu.

            I ke koliuliu loa ana aku o ka leo o ke kaikamahinealii, oia no ka wa o ka leo oua wahine la i lohe ia aku ai i ka puana ana:

            Akahi no a hoi pono iho la ko’u manao, ua kaawale kekahi o na keiki a kuu kane, aka, o ka’u na’i iho no ia a hiki i ko lakou wa e pau loa aku ai i ka nalowale mai ke alo akku o ko lakou makuakane.  A i keia manawa eia au ke huii hoi hookahi nei no ka halealii, a i na oia e ninau mai ana no kana kaikamahine, e hoike aku ana no au me ka oiaio, ua hookuu aku au me kahi o ko’u mau hoaloha, a he manaolana ko’u aole ia e hapaino mai ana ia’u ka mea hookahi a kona puuwai i aloha ai.

 

KA HUI KEAKA KICKAPOOS.

            Ua malamaia ae e ka hui keaka Kickapoos, he keaka ma ka po Poakoiu nei, ma ko lakou h lelole e ku nei ma ke kihi o na alanui Alakea a me Beritania.  Ua nui a lehulehu na poe i hoea ae malaila.  Aole he uku komo, aka o na noho wale no ka uku he 10 keneta.  O keia hui keaka, aia lakou malalo o ka huakai kaahele honua, no ka hoolauna ana aku imua o ke ao holookoa, no ka lakou laau kaulana a na kahuna Ilikini e lawe pu nei, na lakou hoi ka inoa he Kickapoos.

            He 85 ka nui o na hui elike me keia e kaahele nei ma ka honua nei, no kahoolaha ana aku i ka laaau Kickapoos, aka, o lakou wale no naeka hui aole he poe ilikini kekahi oloko, no ka mea, i ko lakou wa e liuliu ana no ka holo ana mai anei, ua haalele iho la na ilikini o keia puali mamuli o ko lakou makemake ole e hole mai i ka moana Pakipika, ua hoike kokeia aku keia lohe i ko lakou agena nui, a ua loaa mai ia lakou ka lohe mamua o ko lakou haalele ana aku i na kapakai o Amerika Huipuia, heewalu ilikini i ae e holo mai ianei, he eono kane a me elua wahine, a me he mea la, eia lakou ke hele mai nei no ka hui pu ana me ka hui keaka.

            He nani na mea i hana ia e ia hui keaka ma ka po Poakohi nei, a he wahi kupono loa hoi ia e hoohala ai i kekahi mau hora noho wale o ke ahiahi.  E malama pu ia ana hoi he hoikeike i kela a me keia la i ka hora 3 ponoi.

            Ma ka Poakahi ae nei e hoomaha ai na keiki o ka bana aupuni.

 

Nuhou Kuloko.

            I ka auina la Poaha nei i huli hoi aku ai ka mokukaua Pilapelapia no Kapalakiko.

            O ka poe makemake i waapa hawai no lakou e alawa ae i ka hoolaha a J. J. Dower e puka aku nei.

            Ua lawe aku ka mokuahi Maui i kekahi puulu limahana Iapana no ka hui mahiko o Molokai ma ka Poakolu nei.

            He eha mau koa Amerika mai o ka haukipila i hoihoi ia aku no Amerika Huipuia maluna o ka mokuahi lawekoa Valencia.

            Ua huli hoi aku na Komisina Amerika maluna o ka mokuahi Gaelic no Amerika Huipuia ma ka auina la o ka Poaono nei.

            E malama hou ia ana he keaka e ka hui keaka Kickapoos i keia po, a oia ka wa e haawiia mai ai o ka lakou Kickapoos i na poe nawiliwili.

            Ua hopuia he umi kanaka ma ke po Sabati nei e na makai o ke aupuni no ka lulu piliwaiwai, ma ke Sabati nei.

            Ua hapa ae ka hae oke kanikela Auseturia makai o ka halekuai kukaa o Hakapila ma, no ke kumakena i kona moiwahine i powa ia mai nei.

            Ua hoomaha ka eli ana o ke kao eliawa makai iho o ka makeke hou, a e hoi hou ana paha oia no waho okahi kokoke i ka hale ipukukui.

            Ma ke Gaelic i loheia mai nei e hoea mai ana ka mokuahi Aztec mai Iokohama mai, ma kekaoi o keia pule me 700 limahana Iapana no keia awa.

            I ka la 13 iho la o keia mahina i hoea aku ai ka moku misionari Hokuao i Kapalakiko, he 33 la holo mai Honolulu nei aku.  Aole no i waa ka au ana i ke kai loa.

            Ua wahe ae nei o W.C. Kinney he keena hana no na ma ke kihi o alanui Moi a me Alapai, he akamai oia i ka hana ana i na umeke laau, a pela aku, e alawa ae i kana hooaha e puka aku nei.

            Ua makemakeia na poe lawe pepa o na nupepa puka la a me puka pule KE ALOHA AINE, he mau aie ko lakou i ka pepa e hookaa koke mai o nele auanei.

            O ka Poakolu nei Sept 28, oia ka piha ana o ke 44 o na makahiki o ko makou Puuku.  E hooloihi ia aku kona ola a kau i ka puaneana ka makou mau leo kanaenae.

            I ka auina la Poakolu nei i malamaia ai ke halawai a ka papa Ola, a o kekahi o na kumuhana ano nui i laweia mai ai, oia no ke mea e pili i na kope a me na ti ino e ikeia nei maloko o na ha inu kope Pake.