Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 41, 8 October 1898 — Page 1

Page PDF (718.12 KB)

This text was transcribed by:  Mae Takeda
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

HILO BAY , HAWAII

UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO

HOOKUMUIA MEI 20, 1895

 

BUKE IV.      HONOLULU,  POAONO, OKATOBA 8, 1898.     HELU 41

 

KA NUPEPA KE ALOHA AINA

 

E hoopuka mau ia aku ana mai ka

            Poakahi a ka Polima o na pule a

pau o kela a me keia mahina.

E Uku Pepa, he 20 keneta o ka pule.

No ke hope hookahi, he 5 keneta.

E loaa no ka pepa maike Keena aku o

KE ALOHA AINA, a mai ka

lima aku o na Luna Lawe Pepa.

E pai ia no na Olelo Hoolaha, na

            Kanikau a me na Mele Inoa, me ke

            Dala kuike.  Aole nupepa ma ka

            owili pakahi e hoouna ia ke ole e

hookaa mua ia ka uku pepa.

E hoouna pololei mai i na Nuhou na

            Kmumanao, na Olelo Hoolaha, na

            Kanikau a me na Mele Inoa i ka

            Lunahooponopono o keia Pepa.

Aole loa e hoopuka ia a hoolaha ia kekahi

            manao ma na kolamu o keia

Pepa, malalo o kekahi inoa

kapakapa ke ole e hooike mai i

ka Lunahooponopono i kona inoa

ponoi.

 

Ka Nupepa Puka Pule

 

Ke – Aloha – Aina

 

            Hookahi makahiki       $2.00

            Eono mahina   $1.00

            Ekolu mahina  .50

            Hookahi mahina          .20

 

EMMA A. NAWAHI.

Puuku o

Ke – Aloha – Aina

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono a Hope Puuku

S. P. KANOA.

Hope Lunahooponopono.

 

O na kauoha Nupepa me na hookaa Dala,

            e hoona pololei mai i ka Puuku

            ma Honolulu.

 

Nuhou Kuwaho.

 

            Maluna mai nei o ka mokuahi Auseteralia i loaa mai ai ia makou o na nuhou o na aina mamao, a no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu ke hoopuka aku nei makou me ka hakalia ole penei:

 

UPUIA E MAKE KA MOI O POTUGALA.

 

            Nu Ioka, Sept. 21.  He lono telegarapa kai loaa aku i ka nupepa Sun mai Ladana aku e hoike ana:  Ua hoouna ia mai nei he lono i ka nupepa Daily Mail mai Lisebona mai, e olelo ana Aia ke kiai makaala ia la ka halealii ma Cintra a me Cascae, mamuli o ka uluku o ka manaoia ua loaa he mau ao ana i na luna aupuni no ka upuia ana e powa i ke ola o ka Moi Carlos o Potugala.

 

NUI NA OLA I MAKE I KA WAIKAHE

 

            Vanekoua, Sept. 21.  O na lono i loaa mai nei ma ke ku ana mai nei o ka mokuahi Emepera o Kina i keia kakahiaka mai Kina i keia kakahiaka mai Kina a me Iapana mai, ua hoike mai la oia no kekahi ino nui weliweli i pahola ae ma Kina a me Iapana, a he mau haneri o na ola i pau aku i ka make i ka waikahe ni.  Ma ka aoao akau o ka Mauna Fan Shong, ua uhi puia ka aina e ka wai mai ka muliwai Melemele mai no 100 mile.

He mau haneri tausani o na poe i hoopoino ia e ka wai i hoonele ia me na home, a he nui a lehulehu na poino e ae e hiki ole ai i ke aupuni ke kokua aku.

 

PAU NA LUNA PAAHAO I KA PEPEHIIA.

 

Ladana, Sept. 21.  He lono kuikawa kai loaa mai nei mai Parisa mai e olelo ana:  Ua loaa mai nei i ka luna aupuni e noho ana no Guiana maanei, he telegarapa e hai mai ana, ua ulu ae la he haunaele ma Cayenne, ke kapitala o French Guiana mawaena o na paahao a me ko lakou kiai, a ua pau aku na kiai i ka pepehi ia, me ka lawe pu ana i na lako kaua a pau.  Ua lohe ia mai aia lakou ke hoao la e wawahi i na hale paahao nui, a ke hopohopo ia la e pau ana he 4,000 paahao i ka hookuu ia mai ia mau hale mai.

 

PAUKA MANA O KA EMEPERA O KINA.

 

            Peking, Sept. 22.  He kauoha Imeperiala kai hoopuka ia ae e hoike ana, ua haalele aku la ka Emepera o Kina i kona mana i ka Emeperese wahine kanemake, a ua kauoha aku hoi i kona mau Kuhina e waiho aku i ka lakou mau hoike pili aupuni i ka Emeperese ma keia mua aku.

 

AIA O KILI A ME AGENETINA MA KE KAE O KA HOOKAHE KOKO.

 

            Valaparaiso, Kili, Sept. 22.  Ua hoomau ia aku ka hoopaapaa palena aina mawaena o Kili a me Agenetina i kela mau la aku nei mamuli o ka la kulaia lahui.  He halawai kuikawa ka ka Aha Kuhina no ka noonoo ana i ke kulana o na moku kaua o Kili.  He puulu mokukaua ke ku makaukau la ma ka hema no ka lele kaua ana mai i ka wa e hoopuka ia ae ai o ke kukala kaua.  A aia no hoi o Kili ke kukulu la i mau papu kaua ma ke kowa o Magellan.  Ua manaoia o ko Agenetina kue iki ana i ka aha uwao he haawi ana aku ia i manawa e hoopuipui ai i kona ikaika kaua.

 

E KIPA MAI ANA MA KE ALAHELE NO MANILA.

 

            Nu Ioka, Sept. 18.  He lono kai loaa mai nei i ka nupepa Sun e olelo ana:  O ka la 27 o Sepatemaba ka la i koho ia ai e ke Keena Kaua Moana no ka haalele ana iho o na mokukaua Oregona a me Iowa i ka pa kapili moku o Burukelina ma ka laua huakai o 18,000 no Manila, me ke kipa ana aku ma Honolulu, E ukali ia aku ana na mokukaua e na moku lawe nanahu elima, a he elua oia mau moku e ukali loa aku ana me laua ma ko laua alahele.

 

MAKEMAKEIA I 400 LUINA NO NA MOKUKAUA O DIUWE.

 

            Wasinetona, Sept. 21.  Ua hoopuka ae nei ke Keena Kaua Moana he kauoha no ka hoouna aku i 400 luina no na aumokukaua o Diuwe ma Manila, a e hoouna ia aku ana lakou ma kekahi mokuahi.  O ka manao o ke Keena oia ka ohi ana mai i ka hapanui o na kanaka ma na kapakai Pakipika, aka, ua haawi ia aku no nae ke kauoha ia Lutanela Wall e noho ma kahi hoolulu kaua moana ma Kikako, no ka ohi ana mai i 110 luina mailaila mai.  O keia mau luina aole no ka hoopuipui ana aku, aka, no ke pani ana aku ia ma kahi o na luina i pau ko lakou manawa hana.

 

            Ma ka hora 11 o ka po Poaono nei i hoea mai ai ke Kinau, he kanakolu hora mai ka Ua Kanilehua mai o Hilo.

 

KA NUI O NA WAHI A BERITANIA E HOOMALU NEI.

 

I keia wa o ka nui o ka Emepaea Beritania ma kahi no ia 53 manawa ka nui ae ia Farani, 52 ka oi ae ia Geremania 3½ ka nui ae mamua o Amerika Huipuia, a he ekolu manawa ka oi ae mamua o Europa holookoa.  A ua papakolu iho hoi ka nui o kona heluna lahui i ka lahuikanaka o Rusia.

            E noho mana ana oia maluna o 11,000,000 mile kuea, a ua like ia me hookahi hapalima o ka poepoe honua, a he hookahi hapalima o ka heluna lahui o ka honua holookoa a nona ka huina o 350,000,000, me ka paa ana he eha mau mokupuni nui, (continents), 10,000 mokupuna, 500 lae kahakai a me 2,000 muliwai.

 

NA KEA HOOHANOHANO O EMEPERA UILAMA.

 

            O ka waiwai io o na kea hoohanohano e kahiko ia nei e ka Emepera Uilama o Geremania ma kahi no ia 1,000,000 mark, (a i like ia me $230,000).  O na kea hoohanohano waiwai loa i loaa iaia, oia ke kea Aeko Eleele, ke kea o St. John a me ko Toison d'Or.  A ke hoohui ia kona mau hoohanohano, na hoku a me na mea hoohanohano e ae e hiki aku no ko lakou huina ma kahi o 200 a oi aku.

 

UA HOI AKU LA ME KE KO OLE O KA IINI.

 

            Maluna o ka Warimu o ka Poaha nei, i huli hoi aku ai o Miss Kate Marsden no Ladana, ma ke alahele aku o Vanekona, mahope o kona hoohala ana iho nei he mau la ma ke kulanakauhale nei.  Oia kekahi o na alakai o ka St. Andrew's Guild he ahahui i kukuluia no ka malama i na poe i loohia i ka mai lepera, A no ia kumu ua haalele aku la oia i kona ahahui a holo mai la i keia mau tausani mile loihi me ka manao ana e kipa aku e ike i na poe mai lepera o Molokai, aka, ua hoounaia aku la kekahi leta iaia mai ka Papa Ola aku e a'o aku ana laia e akahele, a i kona wa i ike ai, ua hooholo iho la oia no ka hoi ana aku ihope me ka hooko ole ia ana o kona mau iiui:

 

He Puali Kupanaha.

 

(Mai ka Victoria Daily Colonial)

 

            Me he mea la, aole he puali maloko o ka honua holookoa nei i hiaai nui ia no ka oiaio elike me ka Hui Laau Ilikini Kikapu.  O ka lakou laau lapaau, ua hoopahaohao mai ia i na kanaka o na wahi naauao a pau o ka honua.

            O kela a me keia laau he inoa maikai kona i ka lehulehu.  A he lehuleh wale na kanaka ma British Columbia i keia la e haawi nei i na hoomaikai i ka laau Ilikini Kikapu no ko lakou mau ola.  He mau tausani o na poe i hoehaeha ia no kekahi mau makahiki no ke Nahu.  Hupekole, Rumatika, Opuohao, Ake a me Puupaa, ua hoola ia lakou, ma ka hoohana ana i ka Aila Ilikini Kikapu no na ma'i Nalulu, Eha, Niho hu'i, Anuu, a pela aku, ua hiki ke hoola ia iloko o na minute pokole, a o na laau Hamo Kikapu, ua hoopohihihi aku oia i na poe a pa u i hoohana iaia maluna o na palapu, ili a me na ma'i pili ili a pau, o ka Huaale Ilikini Kikapu ua hoike mai oia i kona hiki ke hoola i na ma'i kahiko, a me ka palulu o ke poo, o ka Laau Kunu Ilikini Kikapu, ua hiki loa iaia ke hoola i ka ma'i i ka wa e hiki ole ai i kekahi laau e ae ke hoola.  He mau tausani o na wahine i manao aohe wahi pono i koe no lakou, aka, o ke komo wale aku no e okiia mai, ua hoola ia nae lakou e ka Laau Ilikini Kikapu Prairie Plant, a ua hoopakele ia ke ola o na opio mamuli o ka hoohana ia ana o ka Laau Kikapu Pepehi Ilo.  E ninau ae i na hale kuai laau no keia mau laau a i ole e loaa no ma ka.

 

Halelole Laau Ilikini Kikapu, ke kihi o na Alanui Alakea a me Beritania,

            E keaka mau ana i kela a me keia ahiahi, aole uku komo.

                        Oct. 4, 3 ts.

 

            Eia o Painapa ma ke hoike nei i na papale o na paikini hou ioa i loaa mai nei mai Parisa a me Nu Ioka mai.

            He mau hoahewa ke lohe ia mai nei mai waho mai o Leahi, no ka auau o na koa Amerika ma kahi kokoke i ka hale hoomaha o ka Peresidena mawano o laila me ke olohelohe.