Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 41, 8 October 1898 — Page 2

This text was transcribed by:	John Reppun
This work is dedicated to:	Awaiaulu

KE ALOHA AINA

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa no ka Lahui Hawii,

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono

EMMA A. NAWAHI.

Puuku o KE ALOHA AINA.

HONOLULU.... OCT. 8, 1898

MAI PUNI MAI E KA LEHULEHU.

Eia ke Kuhina o ko na Aina E a Kuhina Ao Palapala hoi, Henere E. Kupa a me ke Kahukula Nui H. S. Townsend, ke kuahaua mai nei i na kumukula a me na makua mea keiki, e lulu dala aku no ke kia noomanao o kekahi Kenerala Farani i lihi launa ole mai me kakou, ma na hana e pono ai ko kakou aina, nona ka inoa o La Fayette, he kokua no na pualikoa o Amerika, malalo o Keoki Wasinetona, ka makua mua loa o ke kuokoa o ko Amerika Huipuia lahuikanaka i ka 1776.

Ua kahaha nui loa ko makou naau i keia hana hookaumaha a juleana ole a keia mau Luna Aupuni o ka Repubalika Hawaii e lele loa kona aho ma kela ao, a e kamau wele mai no lakou no ka manawa, a ku a hele loa aku pela ma keia hope aku, a ina pela, heaha ke kuleana o keia leo kahea o ke Kahukula Nui e kauoha nei i na makua mea keiki o na kula aupuni a me na kula kuokoa, e lulu dla mai no ke kia hoomanao o keia kanaka Farani i lihi launa ole mai i ka lahuikanaka o Hawaii.

Mai mahalo nui makou i keia mau Luna Aupuni hookiekie a hookaumaha pu hoi i ka lahui, ina oia mau dala no ka waihona o ka lehulehu o na makua ilihune, i hiki ole ke kuai i mau buke no ka lakou mau keiki, a i ole, i mau aahu paha no na keiki a la poe, elike me ka makou i ike ai ma kekahi mau kula, ua nahaehae a weluwelu na wahi aahu o kekahi poe keiki, i kupono ole no ka hele ana i kahi maka kanaka elike me ko makou kamaaina i ko makou mau la opio, ua lilo ia nele a me ia pilikia i ka poe akenui i ka naauao i mea ole, a hoouna aku no i ka lakou mau keiki e hele e paio me ka ilihune a hiki i ka lanakila ana.

A oia nae hoi ka keia mau Luna Aupuni e hana kanawai ole mai nei, me ka lawe ana ae nei i ko lana manao ponoi iho a kukala ae nei i ke akea, e lele dala aku na makua mea keiki no keia hanaiahuhu a lakou nei, i popopo kahiko na iwi iluna o ka lepo o Amerika, a na Amerika no ia e hana, aale na Hawaii uuku ka mea aohe ona ahi pono iloko ona.

Ke hoonaauao mua aku nei makou i na makau mea keiki a ka poe Aloha Aina a puni ka Paeaina, mai hoolohe i keia @ahaua kanawai ole no ka auhau ana ia oukou, e hookuu aku no na na makua mea keiki o ka aoao hoohui aina, (koe ka poe he aloha no ko lakou iloko) e auamo i keia mau hua awaawa o na la kinohi o ka hua ana o ka hoohui aupuni iloko nei o ka lepo o Hawaii, a mai noho a haawi i hookahi kenata no keia hana, he lu ia i ka makani, a he ohi i ka puahiohio.

I na he lulu dala no ia hana, ua lawa no ia i ke Kahukula Nui a me ke Kuhina o ko na Aina E mailoko ae o ko laua mau uku makahiki ponoi, oiai, ke uku ia nei laua he mau tausani mai ka la hana a hana ole, a puni ka makahiki, a ina pela, heaha ke kumu o keia noi ana i na makua ilihune a waiwai e uku no keia hana i ku ole i ko kakou makemake; o ka lauana hana kaulana, oia ko laua kiloi pau ana i ko launa mau uku no keia hana, puka ka inoa o ke Kahukula Nui a me ke Kuhina Aopalapala pu hoi, ka mea nana i kokua hewa i keia hana hoopilikia.

A oiai hoi, aohe he wahi kuahaua a ke Kuhinia Amerika maanei, no kahooulu ana i keia hana, eia nae, ua kaa e iho nei ia laua nei ka mahaoi mamua, a o ka pono loa, na laua ponoi no e auamo i ke koikoi o keia hana a laua e painuu nei, a oia ka makou a papa loa nei i na makua mea keiki, mai no ho a ae wale mai i keia hana e lawelawe ia aku ana ma keia mua koke iho iloko o na Kula a pau, a puni ka Paeaina, oiai, aole laoa makou i ike, he kanawai kahi a Peresidena Dole i apono ai no ia mea, i ka wa i noho ai o ka Ahaolelo Pi-Gi a lakou, o ka lohe mai ko kakou palekana, o ke kuli k kakou pilikia, a o ka manawa i ma kemakeia no keia hana, oia no ka Poakolu, Okatoba 19.

KE ALOHA AINA I KA LEHELEHE.

Ae, nani ke aloha o ke Kuokoa ma o ka Hui Lahui Hawaii la, a lakou e paipuu mai nei, me ka olelo ana o lakou ke aloha aina oiaio, o lakou ke aloha lii oiaio a o lakou no hoi ke aloha hooniponoipo maopopo i ka lahui, ma o na wahi hana la a lakou i nonoi iho nei i na Komisina Amerika me ka manao, oia noi makani ana a lakou, he hoike ia no ka lakou aloha oiaio i ka aina, ke alii a me ka lahuikanaka popilikia o Hawaii, i hana ino ia e ka poe a lakou e nui nei ka waha i ka olelo, he maikai a pela aku.

Ua hoikeia ae hoi na kumu o ko lakou aloha ana i ka aina, ma o ke noi mana koho blota la, ka hookuu akea i na kai lawaia, ke noi i ka uku hoomau no ka Moiwahine Liliuokalani, ka Hooilina Moi Kaiulani a me ka Moiwahine Kanemake Kapiolani, a me kekahi noi e ae iloko o ka lakou palapala Memoriala i na Komisina, a oia ka ek kumu i oi aku ai ke aloha mamua o ko ka hapanui o ka lahui, ka poe hoi aohe a lakou noi ia Amerika i uku hoomau no ko lakou mau Alii, aohe noi mana koho, aohe i na kai lawaia, a pela aku.

Heaha ke kumu o ko ka lahui noi ole ana ia mau mea? Oiai, wahi a lakou nei e kukaliki mai nei, oia ke aloha aina oiaio, oia ka ke aloha Alii oiaio a aloha lahui pu hoi. No makou iho, ma ka aoao o ka hapanui loa o ka lahui, he aloha wale no ia ma ka lehelehe, he aloha kamakaia ma ka naau, a he Parisaio maopopop ma ko lakou ano, me ka hoikeiki pu mai o keia mau wahi noi a lakou i waiho aku nei imua o na Komisina Amerika, i ko lakou wa i hana iho nei maanei, a i kiloi ia iho nei no iloko o ka pahu opala oloko o ke Keena Mana Hooko a lakou i hana iho nei, oia ko lakou aloha ia kakou.

Ua maopopo no i ka lahui no mea a pau a lakou i noi ai, ua ike lakou, o keia mau wahi noi liilii ano ole a keia poe, i ike ole ia ko lakou Aha Elele, ua poholopu ia iloko o ke noi kumu a ka lahui e koi nei a hiki i keia la, aia iloko oia, noi, ka uku hooomau o na alii, ka mana koho balota, na kai lawaia, na home liilii, a pela aku, aole ka makou ma ka lau wale no e hoikeiki aku ai, a koe ke kumu.

Ua kupono loa ia no ma ka Hui Lahui Hawaii, o elua kauna e noi no ka mea, o na poe la no ka poe naua i kamakaia i ke Alii A@moku, o ua poe la no ka poe e olelo nei, aole e hoi hou ana ka Moiwahine ma ka Nohoalii, mamuli o kona hookuu loa ana i ka mana nohoalii iloko o ka lima o ke aupuni o Dole, iloko o ka makahiki 1895, a oia poe no ka poe e noi ie i uku hoomau i wahi e hiki ole ai i kekahi o keia poe ke koi hou i ko lakou kuleana i ka nohoalii ma keia mua aku, ka mea hoi a ko makou naaa e hoopailua nei i keia mau hana a lakou.

I na ua haawai lilo loa o Liliuokalani i Kona kuleana i ka nohoalii, ma o Kona hooweliweli ia ana iloko o Kona rumi hoopaahao maloko o Iolani Hale, i kela kaua kaulana a na Aloha Aina, i kumu e hoopakele, ia ai ke ola o kekahi o Kona mau makaainaua, alaila, o ko ka lahui kuleana ko koe e ku nei a hiki i keia la, ka poe i noho ai kekahi mea i alii, a oia kuleana e pilipaa nei me ka lahui a hiki i keia la, oia no ke kuleana e hiki ai i na alii o kakou ke hoi hou maluna o ka nohoalii a ko lakou mau kupuna i hooili mai ai no lakou a lakou nei e hoole nei me ka makaewaewa, aohe kuleana e hiki ai ke pii hou ae maluna o kahi kapu.

O ko lakou aloha i hoike ae nei ma ke akea a i helu koke mai no hoi mahope iho o ka lakou hooapa ia ana aku, ke aloha ia a makou e olelo nei, aia wale no ia mawaho aku o ka lehelehe, aole i komo iloko o ka puuwai, aole hoi ma na hana e ike ia ia, aka he nele a nele loa, a oia uele loa nae, oia ka lakou e helu papa mai nei mai ke kumu a ka welau, mai ke poo a ka hiu, me ka manao, oia nele ka kakou e haliu aku ai a hoolohe aku.

He lapuwale ia, he kumakaia ia, he aloha ole ia ma na ano a pau, a ke hoohui ia ae ia mau mea a pau i kahi hookahi, e pau loa ana ia mau mea a pau i ka lapuwale, wahi a Solomona ka noeau, a oia no ka makou e hoike mau aku nei, i mau ka paa o ko kakou manao iloko o ke aloha oiaio, aole i ka welelau lima.

AOLE KEIA HE AINA NO KA AIHUE.

He oiaio, o Hawaii uuku, he aina oia no ka lanakila, i oi loa aku mamua o na Mokuaina hui ia o Amerika Huipuia a me kona mau Teritori lehulehu, aole hoi ia Pelekane, ka aina nona noa mile kuea he 11,000,000, a me ka huina lahui o 350,000,000, ka mea hoi e olelo ia nei, aia iaia ka hapalua o ke ki o ke honua kahi i paa ia ai, ke hoohuihui ia ae mai ka akau a ka hema, a mai ka hikina a ke komohana, ke kulana o kekahi aupuni nui o ka honua, aole no ia i like me ko Hawaii kulana.

Oia hoi, ma Pelekane ka aina nona ke kaulana a puni ke ao, aole e napoo ka la ma kona mau kapakai, aia no keia mea ino ilaila kahi i hoopunana ai, a me he mea la, aia iloko o kona mau kapakai a me na kulanakauhale nui o kona aina, na hana ino o pau, ke powa, ka pepehi kanaka ka aihue, a pela aku; pela no hoi ma Amerika, oia anoano like hookahi no . A i keia mau la hoi, eia ia malun ao ka lepo o Hawaii maluhia , ka aina a makou i kaena mau ai, aohe lua malalo iho o na kaupoku lani a ke Akua i hana ai, a nawai i hoolaha mai ia mau anoano ino i ko kakou nei mau kapakai nei? Na ka pohai o ka poe pakaha, oia o Dole ma, Kakina ma, a pela aku.

Imua o ka Aha Hookolokolo Apana o Honolulu nei, ua hookolokoloia he elua mau haole Wiliki no luna o ka moku lawekoa Penesilevenia, i ka Poakolu nei, imua o Lunakanawai Wilikoki, no ka aihui i ke kaa o ka wahine a Konela Fisher, mamua iho o ka halekuai o Sachs, ma alanui Papu, i ke awakea poeleele ole o ka Poalua nei, a imua no hoi o na maka o ka lehulehu e hele ana iuka a i kai oia alahele piha kanaka nui wale, a komo iho la keia manao hehena iloko o keia mau haole, hele laua e hoao i ka manao aloha o ke Konela Hawaii a me kana wahine, ma ke holo malihini ana iloko o na alanui o ke kulanakauhale nei.

Eia nae hoi, ua paa koke i ka hopu ia a aohe hoi he leo uwalo aku o ua Konela nei e, aole pono ke lawe, i ka Halewai, aka, ua hookuu aku la oia na ka aha Hookolokolo e kau paona iho i kona aloha, a oia ka Lunakanawai Wilikoki i hookau aku ai i keia hoopai o na aihue o ke awakea, he $20 pakahi, a me ka uku koina o ka aha, e aho hoi ia, mamua o na aliikoa ona rama a hoohaunaele o ka po Poakahi nei, a makou hoi e olelo nei, aole keia he aina no ka aihue a me ka powa.

HIKI O ANNIE ROSE I KAPALAKIKO

Maloko o ka nupepa Call o ka la 22 o Sepatemaba, i ike iho ai makou ua hoea aku la o Miss Annie Rose i Kapalakiko, a na halawai aku oia me kekahi wahine haole nona ka inoa e Mrs. C. K. Holliday, i holo mai mai Kansas mai no ka ukali ana aku iaia. Ma ke kakahiaka Poalima e holo aku ai oia no Sacramento, a e lilo ana oia he malihini na Mrs. Edw. R. Hamilton, a ma ka Poaono e haalele iho ai oia no ke kapitala o Kansas, kahi a kona mau hoaloha e kali mai la.

He elua wale no wahi ana e hookaulua iho ai ma kana haukai he hookahi ma kahi o Hutchinson no ka wahe ana i @anaina ike, a o ka lua ma ka Emporia, kahi e hoaahu ia mai oia i kona kapa alii. E kali ana o Kiaaina J. W. Leedy o Kansas a me Meia Chas. A. Fellow o Topeka i kona hoea aku no ka haawi ana mai i na ki o ke kulanakauhale.

E hoomaka ana ka hoikeiki mai ka la 26 aku o Sepetemaba a a hiki i ka la 1 o Okatoba. Mahope iho o laila e lawe ia aku ai o Miss Annie Rose i ka hoikeiki nui o Omaha.

Aole no i loaa ka limakoko nana i lawe i ke ola o Kiki Ringer, a eia no ka oihana makai ke hookolo nei i ka @ o ka puuwai @