Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 45, 5 November 1898 — Page 3

Page PDF (858.04 KB)

This text was transcribed by:  Mae Takeda
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA, HONOLULU, NOVEMABA 5, 1895.

 

O KEAHA AKU KA MEA I KOE?

 

            I hoopuka ae la makou i keia ninau, no ko makou ikemaka i na hana awaawa a ka hoohui aina i hoohua mai ai maluna o ka aina, ka mea hoi a makou i hoopuka ae la, heaha aku ka mea i koe o ke kanalua ana, he mea ino loa keia o ka makemake ia ana aku nei, a na ia ino i haawi mai ia makou i ka manao e kue aku ma na ano a pau no ka wa mau loa.

            Eia iloko o ko kakou aina nei a ka maluhia i noho ai, ka haunaele a me na uluaoa hakaka kahi i hoopunana ai, a ua hele loa aku no ia ano, a hoea imua o na maka o kekahi Kuhina, ka mea ana i hiki ole ai ke hoopoina i na la a pau o kona ola ana, a he haawina hoi nana e kula mau ai iloko ona i na la a pau o kona ola ana.

            Aole wale malaila e ike ai kakou i ke iao, aka, ma o ka hoea kino ana mai nei o na pualikoa Amerika o Nu Ioka a me Kaleponi, i hooiaio loa ia ai ka makou mau hoikeike ana aku mamua ae o ka hoea ana mai o na hooko ia ana oia mau mea ino, a i keia wa, o na haole ilikeokeo, ka poe no lakou keia makemake i hookikina ai i kekahi poe Hawaii puni wale, eia lakou ke mihi malu nei iloko o ko lakou mau naau, (koe na ilikeokeo aloha aina), me ka olelo malu ana, heaha aku ka mea i koe, a kakou e hoopapau ai, ua lawa ka ike e hiki ai ke hooiaio.

            Nolaila, aia hou no ke lohe mahuihui hou ia mai nei, e hoea hou mai ana he pualikoa no ka noho ana ma Hawaii nei, a o ko lakou Mokuaina oia o Tenesi, ua olelo ia, he poe ino loa keia, a he oi loa aku ko lakou puni hakaka mamua o keia poe koa Nu Ioka e noho mai nei, a i ko lakou wa e hiki mai ai, e hoomahuahua aku ana lakou i na hua ino o ke kumu laau hoohui aina, ka mea no a kakou i ike mua ai, i ka wa no i Amerika ka hoohui aina kahi i hele mai ai.

            A o ka mea pono wale no, oia ka hoopau ana i na manao kokua i keia mea ino, a e hoao like kakou mai ka poe kue a ka poe apono, e noi aku ia Amerika e hoopau loa i ka hoohui aina, a e hoihoi hou ae i ke kahua mua i ku ai o ko kakou aina, i wahi e hiki ai ke hoihoi hou ia aku keia poe koa hoohaunaele i ko lakou wahi i hele mai ai.

            O ko makou manao keia, aole hoi ma ke ano hoino pilikino aku ia poe, aka, o ka lakou hana i lawelawe ai, he mau hana e hoowawaha ia ai ka inoa o ko lakou aina i hele mai ai, a ma ia ano hoi e hiki ai ke hoihoi hou ia aku lakou no kahi i hele m@i ai.  A ke hooko ia pela, alaila, ke hauoli nei ko makou uhane no ka nooko ia oia mau manao a makou e upu nei.

 

EIA HOU NO UA HANA LAPUWALE A NA AMERIKA.

 

            No kekahi mau la wale iho nei no ka noho hamau ana o na koa Amerika mai ka hoomau ana aku i ka lakou mau hana lapuwale, a hiki mai la i keia mau la ke lohe hou ia aku nei na leo o kekahi poe e hoike ana i na hana ino a ua poe koa ia, a penei kekahi mau lono i loheia mai.

 

HOU IA HE KANAKA I KA PAHI.

 

            Ua loaa mai nei he mau hoike ana mai waho mai o Kamoiluli, e olelo ana, ua hou ia iho ia he kanaka nona ka inoa o Pehu i ka pahi ma ka poohiwi a me ka lima, o ke kumu i ulu mai ai o keia hou pahi, mamuli no ia o kekahi hoopaapaa mawaena o na kanaka a me na koa, a i ka wa i ulele puupuu ai, oia no ka wa i unuhi ae ai o kekahi haole koa i kana pahi elau pu a hou iho la ia Pehu.  Ma ke ahiahi Sabati nei i hana ia ai o keia hana manaonao iwaena hoi o kekahi mau inu suaipa ana, e noii pono ia aku ana ka mea i hoeha ia, e ka oihana makai.

 

HOAO HE KOA AUMEUME I KEKAHI WAHINE.

 

            Ua hoike ae he haole imua o ka Ilamuku Baraunu ma ke ahiahi Poakahi nei, no na hana lapuwale a kekahi mau koa Amerika ekolu maluna ona a me kana wahine Hawaii ma kahi kokoke i ka halepule o Kamoiliili, ma ke Sabati nei.  Oiai oia e hele malie ana me kana wahine ma ke alanui, ua hopu mai la kekahi o na koa i kana wahine me ke ano aumeume ana.  Ua hoao aku la kana kane e kue i keia mau hana a na koa, a oia no kona wa i kui ia mai ai, a mahope o kona hoeha ia ana, ua haalele iho la ua mau koa la a hoomaka aku ma ko lakou alahele, a ua noi aku oia i ka Ilamuku no ka haawi ana mai iaia i hookohu kuikawa no ka hoopakele ana iaia a me kana wahine ma keia hopoe aku.

 

HOOPOINOIA NA LAAU O KA AINA O J. A. CUMMINS.

 

            Ma kekahi mau la i hala aku la ua hoea aku kekahi mau koa Amerika ma kahi a kekahi poe Iapana e nono hoolimalima ana i kekahi apana aina o Keoni Kamaki, a kukulu ae la i ko lakou mau hale lole, me ka hoike mua ole aku i ka mea nona ka aina, me ka hoike pu ia aku hoi i na laau e ulu ana maluna o ka aina, a oia hana ano like kai hana ia aku i ka aina o kekahi kanaka Geremania, a ua hoopii aku la oia i kona Kanikela maanei.

 

HOOPUKA IA NA OLELO HAILIILI MALUNA O KE KAA HAPAUMI.

 

            Ma ka po Poakahi nei, i ka wa o ke kaa hapaumi o ka hora 8:15 i haalele iho ai i ke kihi o na alanui Papu a me Moi, no waho o Waikiki, ua kau mai la he lehulehu wale o na koa ona.  Ua hoopuka ae kekahi o lakou i na huaolelo pelapela o ke kulana haahaa lea, a i ka wa o ke ka'aiwa i kii aku ai me ka manao e kipaku i ke koa no ka hoopuka i na olelo pelapela ilalo, ua kue ia mai la e kona mau hoaloha, no ka hiki ole i na lede e kau ana maluna o ke kaa ke hoomanawanui hou aku i na olelo awaawa e puka mai ana mai ka waha mai o ke koa ona, ua haalele iho la lakou i ko kaa hapaumi.

Ma keia e ike mai ai na poe hoohui aina i ka lapuwale o na hana a kekahi mau kanaka o ka aina a lakou i manao ai e loaa mai ana ia lakou na hoopomaikai ana i na e hoohui aku ana o Hawaii maluhia, aka, i keia wa ke hoea mai ana na manawa ino e hiki ole ai ia kakou ke pale aku.

 

UA AIHUEIA AKU

 

            Ua aihue ia iho la ma ka po Poakahi nei ke kaa baikikala o Kapena Bower, ka makai o na hale oihana.  Ma ke aumoe o ka po i hoikeia ae la, ua hoi aku la oia i kona home no ke paina ana, a waiho iho la i kona mawaho o ka pa o kona hale.  I ka pau ana o kona paina ana, ua hele pololei aku la oia no kahi o ke kaa i waiho ai, aka, ua hoohikilele ia ae la nae oia i ka ike ana iho aole kona kaa ma kahi ana i waiho ai.

 

NA MOKU KOA E HOEA MAI ANA.

 

            Kapalakiko, Oct. 22.  O na moku Indiana a me Ohio, o laua paha na moku e makaukau ana no ka holo aku i Manila i ka Poakolu a i ole i ka Poaha, Oct. 26 a i ole 27.  O ka nui o na koa i kauoha ia aku no ka hookau ana maluna o ka Indiana he 756 me na alii he 31.

            Ua makaukau ka moku lawekoa Newport i keia wa, aka, ua hoohakalia ia nae oia a hiki i ka wa o Kenerala Mila a me kona mau ukali o makaukau ai no ke kau ana aku maluna ona.

            E lilo hou aku ana ka mokuahi Puebla i moku lawekoa, a he wa ku wale mai no nona, a o na moku la wekoa e hoopiha ia aku ana me na koa oia ka Ohio, Indiana, Newport Penesilevani a me Zealandia, a o na moku i hookuuia aku mai koa ana oia ka Rio Janeiro, Peru a me Para.

            Ua hoea mai la ka mokuahi Rio Janeiro i keia kakahiaka mai Manila mai, me ke kipa ana ae ma Hongkong a me Nagasaki.  He 151 koa mai i hoikoi ia mai Pilipine mai, a he ewalu i make ma ka moana.

 

            E lawe aku ana ka mokuahi Lehua i kekahi poe o Honolulu nei, ma keia ahiahi Sabati iho no ke komo pu ana aku me kekahi mau paa mare e hoohui ia ana ma Lahaina, i ke ahiahi Poakahi ae nei, a e holo aku ana o Makinikoki no ka hipuu ana i keia mau paa mare ma ka berita laahia o ka mare.

 

KA MOKUAHI BELGIC.

 

            Ua hoea mai i ke kakahiaka nui o ka Poakolu nei ka mokuahi Belgic mai Kina a me Iapana mai, a ua hoomalu koke ia hoi oia i kona wa i pili mai ai @ ka uwapo, mamuli o kekahi ma'i sa mola poki i oili ae iwaena o kona mau ohua oneki  i ka wa o ka moku mawaena o Kobe a me Iokohama, ua hoomaemae ia ka moku i ka wa i hoea i Iokohama, aka, aole nae ia he mea e pau ai ke kiai makaala ana aku a ka Papa Ola i keia kupuino i puka ae la maluna o keia moku.  Ua lawe mai nei oia he 554 Iapana, 106 Pake a me 7 Europa, no keia awa, a aia lakou ke hoomalu ia nei ma Mauliola.

            O keia ka huakai hope loa a ka mokuahi Belgic i kipa mai la i keia mau kapakai mai Kina a me Iapana mai, a mahope o kona huli hoi ana aku i Hongkong, e hoouna loa ia aku ai oia no Enelani no ka hoomaemae ia ana, a mahope aku oia manawa, e holoholo ai oia ma ka moana Atelanika, malalo o ka Hui Mokuahi Hoku Keokeo.  Ua hala loa aku no oia ia po, no Kapalakiko.

 

KA LA HANAU O KA EMEPERA O IAPANA.

 

            O keia Poaha, ka la hanau o ka Emepera o na keiki o Kalahiki a ua hauoli ae hoi lakou, no ka piha ana i ko lakou moi i keia la he 46 makahiki o kona ola ana.

            Ua pani ae kekahi poe i ko lakou hale oihana, a ua welo ae hoi ko lakou hae maluna o na pou hae a me na puka komo.  I kela makahiki aku nei, aole i malama ia ae kona la hanau me ka piha hauoli mamuli o ke komo ana o ke aloalii iloko o ke kaumaha no ka make ana o kekahi alii keikie o ka aina.

 

KE KUHINA IAPANA HOU NO WASINETONA.

 

            Maluna mai nei o ka mokuahi Belgic i hoea mai ai ke Kuhina Iapana hou nona ka inoa o Jutaro Komura e holo ana wo Wasinetona, no ke pani ana ma kahi o Kuhina Iapana Toru Hoshi i pau kona manawa.  Ua hanau ia oia ma Takanabe, Iapana, ma ka 1853 a oia hoi kekahi o na Iapana i hoonaauao ia ma Amerika Huipuia.  Ua komo oia ma ke kula loio o Harvard, a ma ka 1875, ua loaa iaia ke degere L. L. B., aka, aole nae oia i huli hoi aku i ka aina a hiki i ka 1882.  Ua nui a lehulehu kana mau keena oihana o kona aupuni i noho ai, mamua o kona lilo ana ae la i Kuhina Iapana ma Amerika Huipuia.

 

NA HOKU HAULE.

 

            Ua olelo ae ka nupepa Boston Herald, o ka la 12 o Novemaba e hiki mai ana, he wa ia no na poe kilo hoku e hooko ia ai o ko akou makemake ma@na wahi a nua no ka makaikai ana i na hoku helelei mai ka lewa mai, iloko o Novemaba, 13 1899 i manaoia ai oia ka wa e ike nui ia ai o keia mea kupanaha, e hoomalamalama ana i na paia lani.  Iloko o 33¼ makahiki e ike nui ia ai lakou e ko ka honua nei.

 

HALA KAI MOKUKAUA BENINETONA NO KAUAI.

 

            I ka hora 6 o ke ahiahi o ka Poakolu nei i haalele iho ai ka mokukaua Beninetona i ke awa lai o Kou nei, a holo aku la ma kana huakai kaapuni i ka mokupuni o Kauai.  E hoohala ana oia he hookahi pule malaila mamua o kona hoi ana mai i Honolulu nei.  A mahope o kona noho iki ana iho maan@i, e hoomau loa aku ai oia i kana huakai kaapuni no Hawaii, a malaila e hoolele ia aku ai na koa no ka hoomaamaa paikau ana iuka o ka aina.

 

Hoolaha Halawai

 

            Ke kahea ia aku nei na lala a pau o ka Papa Hooko o ka Hui Kuwaena o ka Ahahui Aloha Aina o na Wahine, e akoakoa ae ma ko lakou hele halawai mau, ma kahi noho o ka Peresidena ma ke Alanui Ema, ma ka hora 10 o ke kakahiaka Poalua, Novemaba 8, 1898, no kekahi kumuhana pili i ka Hui.  Ua makemake ia na lala a pau e akoakoa piha ae.

Mrs. Kuaihelani Campbell,

Peresidena Nui o na Ahahui Aloha

            Aina o ko Hawaii Paeaina,

            Honolulu, Nov. 3, 1989.

 

Ka Hui Kikapu.

 

            O ka holomua kupanaha o na laau a keia hui i hoolaha ai eia ke ikeia nei, ma Honolulu nei.  He lehulehu wale na poe i kamai io ae he manao lana poho ko keia poe mamua o ko lakou wehe ana, a o ke kumu mamuli no ia o ko lakou maopopo ole i ka Hui Laau Ilikini Kikapu a me ka lakou mau laau kupanaha.

            Aka, ua hoonee malie aku lakou i ka lakou oihana me ka hana maikai ana aku i na mea a pau, a o ka hopena i ikeia, ua hoopiha mau ia ka Halelole Kikapu i na po a pau me na kanaka o Honolulu, i hoohauoli a i na hana lealea a ka Hui Kikapu.

            Ma ka hakilo ponoi ana aku i ka lakou mau laau ua ikeia ka holomoku ana o na kanaka i ke ku ana aku i laau, a i hoola ia hoi mai na ma'i Opu.  Ake a me Puopaa no kekahi mau makahiki ma o ka inu i ka laau Ilikini Kikapu Sagwa.

            He lehulehu wale na poe i manao aole e hoola ia ana ko lakou ma'i, i haawi ae i na mahalo kiekie ana i ke Sagwa no ka hoihoi hau ia ana mai o ko lakou mau ola kino maikai.  O ka laau Sagwa, ua ike nui ia oia no ka hoomaemae ana i ke koko ino, a ua nui na poe e mahalo nei ko kana niau hana maikai.

            O ka Aila Ilikini Kikapu ua hiki iaia ke hoola i na eha a pau, a o ka Laau Hamo Kikapu oia ka laau ha mo maikai loa makou i ike ai.  O ka Laau Hoomake Ilo o na Opio aohe ona lua.  O ka lakou Laau Kunu eia ia ke kuai ia nei e na poe a pau.  Eia makou ke ao aku nei na poe a pau e hoao i keia laau.  A e loaa no lakou ma ke kihi o na alanui Beritania a me Alakea, kahi hoi a lakou e haawi mau nei i na anaina lealea ina po a pau.