Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 46, 12 November 1898 — Page 6

Page PDF (818.89 KB)

This text was transcribed by:  Shaun Kamakea-young
This work is dedicated to:  Ike Kuokoa

KE ALOHA AINA

 

HE MOOLELO WALOHIA

NO ALANADELA

Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aahu

Keokeo

A I OLE

Ka Loea Hookahi Pila Haapa o ke Kulu Aumoe

 

            Na keia mau olelo hookina i puka mai la mai ka waha mai o ke alii powa, i hapai hou ae i ke poo o ka kaua Alanadela a kaulona pololei aku la maluna o ke alii powa, a me ka hoohakalia hou ole iho, oiai, ua maopopo iaia e apahu kokeia aku ana kona ola mailoko aku o kona kino, ina aole ola e pane koke ana i ka ninau i waihoia mai imua ona, nolaila, ua loheia aku la kona leo i ka pae ana aku me ka nawaliwali i ka ana aku, penei:

            E ka haku alii o ua powa, he mea oiaio, ua kipa ae kau wahine maloko o ko'u rumi paahao i kela wanaao aku nei, aka, aole ma ke ano he ipo au nana, aole, aole loa pela, i hoea ae oia malaila no ka ike ana ia'u ma ke ano he hoaloha kahiko au nona, a ua hoopuiwa loa ia hoi oia i ka lohe ana, ua paa pio mai aa iloko nei, a no kona akenui loa, i mea e hoopau ia ai o kona pohihihi owau no keia kona hoaloha, pela oia i kipa mai ai e ike ia'u.

            He oiaio anei keia mau olelo a kuu pio, wahi a ke alii powa i huli ae ai a ninau aku la i kana wahine e waiho mai mailuna o ka lepo, e pane koke mai no.

            Ae, ae, i panai koke mai ai o Magarita, ua pololei na olelo a kela kanaka opio

            Nawai i hoike ia oe, aia he pio iloko o kela rumi? i ninau hou aku ai ke alii powa.

            Na Kaisa, ka luna paahao, i hoike mai ia'u, aia he kanaka opio maloko oia rumi.

            A i ka hooki ana ae o Magarita i kana kamailio ana, ua ike ia aku la ke luliluli ana ae o ke poo o ka haku oia mau pae mauna, a keehi iho la kona kapuai wawae iluna o ka honua me ka piha inaina nui me ka hooho pu ana ae:

            Aole, aele loa e hiki ia'u ke hooiaio aku i ka olua mau olelo, a eia ke kau mau mai nei imua o ko'u mau maka me he aka la iloko o ke aniani, ua komohia ke aloha iloko o olua i kekahi a me kekahi, a na kela elemakule lapuwale hoi, e hoowalewale nei i kuu wahine e aloha aku ia oe e keia wahi aeahaukae.

            A i keia wa no hoi i poha aku ai ka leo kauoha o ua aliipowa la i kona mau kanaka no ka hopu pio ana aku i ka elemakule luna paahao a lawe mai imua o kona alo, aole wale oia kana kauoha i haawi aku ai, aka, ua kauoha pu aku la oia e lawe ia mai na lio ahiu elua e hoopaa ia ana maloko o kona halelio, no kona wahi e noho nei.

            I ke kuu ana iho o ka leo kauoha o ke alii powa i kona mau kiai, aia hoi, ua ikeia aku la na kanaka i lawe mai ai ia Alanadela i ka haalele ana iho i ka lakou pio, a hoi hou aku la ihope no ka hopu pio ana i ka elemakule a me ka lawe pu ana mai i na lio ahiu, elike me ke kauoha i haawi ia aku ia lakou.

            A no kekahi mau minute pokole wale no ko lakou kaawale ana aku mai ke alo aku o ko lakou haku, ua ike ia aku la lakou e oili mai ana ma ka aoao hikina o ka halealii, a mamua o lakou i ikeia aku ai ka elemakule i kupee ia na lima me ka hao e kuoe hele mai ana me kona poo e kulou ana, a mahope hoi o ua poe kiai la, e alakai ia ana na lio ahiu elua.

            Mamua o ko lakou alo i hookuu iho ai lakou i ka lakou  pio, a haawi aku la hoi i ko lakou mau kiai makaala ana maluna o na lio ahiu, e lele ana, e peku ana, a e kani palalu ana hoi ko laua mau puka ihu me ka weliweli nui.

            I ka ike ana aku o ke aliipow ia Kaisa, ka luna kiai o na rumi paahao, ua loheia aku la kona leo i ka pane ana aku me ka inaina nui, i ka ninau ana aku, penei:

            E Kaisa, ka luna paahao hookahi a'u i hilinai nui ai, i hana ole mai hoi i kekahi mau hana ino imua o'u i na makahiki i hala aku la, aka, i keia la ke ike nei au, ua hana oe i kekahi hana ino loa a'u e hookau aku ai i kekahi hoopai weliweli maluna ou.

            Nolaila, he hookahi wale no mea e pakele ai o kou ola mai kuu inaina aku, oia hoi kou hoike pololei ana mai i namea a pau e pili ana no Magarita a me kela kanaka pio, i ka laua hana maloko o ka rumi paahao, no ka mea, aia na koikoi a pau maluna o ka piko o kou poo no kou hookuu wale ana aku ia Magarita e komo ma kela wahi me ke kuleana ole.

            I ke kuu ana iho o ka leo o ke alii powa, oia no ka wa i hoohaalulu ia ai ke kino o ka elemakule luna paahao me ka piha weliwlei nui no ka hoopai o ka make e hookauia mai ana maluna ona, a ke mihi la hoi oia no kana hookuu ana ia Magarita e komo maloko o kela rumi paahao, aka, he hookahi wale no wahi ana i manao ai e loaa ana iaia ka pakele ana, oia no kona huepau ana aku i na mea a pau ana i ike ai e pili ana no kona haku wahine a me ka kaua Alandel.

           

            E pani aka ana ka mokuahi Kalaudine ma na awa o Kinau ma keia mua iho, mamuli o ka noho ana e hoomaemae i kona iwikaele, me he mea la, e hookelakela aku ana ke Kalaudino me ka Mauna Loa.

 

NUHOU KUWAHO.

 

Maluna mai nei o ka Mariposa i loaa hou mai ai ia makou kekahi mau hunahuna o na aina e, a oia ka makou e hoopuka aku nei no ka omaikai o ko makou poe heluhelu.

 

LIULIU NA MOKUKAUA BERITNIA NO KE KAUA PAHA ME RUSIA.

            Wei-hai-wei, Nov. 2. Eia na mokukaua Beritania a pau e ku nei maanei me ka hui pu aku o ka mokukaua hakaka o ka papa ekahi Centuria, ka mokukaua holomama o ka papa ekahi Nacissus, kamokukaua holomama o ka papa elua Hermione, ka moku topido Whiting, ka moku topido Fame, ka moku topido Handy ame ka mokukaua Peacock, ua makaukau loa lakou no ke kaua, a ke kali wale la no, no ka hoopuka ia aku o ke kauoha.  O ka mokukaua hakaka o ka papa ekahi Victorious a me ka mokukaua holomama o ka papa ekahi Undaunted, aia laua ke hoopiha nanahu la ma Chefu.

            Aole he maopopo o ke kumu o keia mau hoomakaukau kaua ana aka, e ike ia aku ana no ka hopena i ka wa e loaa mai ai o ke kauoha.

            He puulu nui o na mokukaua Rusia e hoakoakoa la ma Pota Ata.

 

LAWELAWE OOLEA O RUSIA.

            Ladana, Nov. 2. O na lono mai Wei-hai-wei mai, e hoike mai ana no na hoomakaukau kaua malaila ke nee mua la ia elike me na hoomakaukau kaua ana ma ka home nei mawaea o Beritania a me Farani.  Ua haupu wale ia mamuli o keia kuee mawaena o Beritania ame Farani, ua manao iho la o Rusia no ka hoonee mua ana aku i kona mau kuleana aina ma ka hikina loa, ma o ke kaili ana ae la me ka lima ikaika i ke awa kumoku o Niu Chang i hana kuikahi ia, a i olelo ia ae, aole e ae aku ana o Beritania Nui.

            He lono kai loaa mai nei i ka Associated Press mai Ladana ma ka la 20 iho nei o Okatoba, e olelo ana, he lono kai loaa mai nei mai Sanahai mai.  ua lawe ae la he regimana koa Rusia i kahi taona o Niu Chang (apana o Leao Tong) ame na papu ma ka waha o ka muliwai LIaou, ma ka la 15 o Okatoba, a ma keia lilo ana oia wahi, ua lilo ae la iaia ka mana holookoa o ka hoomalu ana ia wahi.  Ua haalele iho na pualikoa Kina me ke kue ole aku, malalo o ke kauoha mai ka Emepera Wahine mai a me Li Hung Chang.

            He mokukaua Beritania kai loko o ka muliwai ia manawa, a mamuli o kona kue ole ana aku, ua manaoia ua haalele loa aku na poe Beritania ia Manchuria no na Rusia, a ua loaa iho la hoi ia Rusia kekahi kulana ikaika loa. E nele an o Beritania Nui i ke kalepa ana me Niu Chang, a nona na loaa he 80 pa-keneta.

 

HOOUNA O BERITANIA I KONA MAU MOKU NO KA HEMA.

            Victoria, B.C.  Nov. 1. Ua manaoia i ka la apopo e haalele iho ai ka moku lawe hae o ka Pakipika akau a ukali aku mahope o ka Amphion no ka hema.  He kanaha tona lako ai i hoouka ia aku me ka puapuahulu nui maluna o na i keia la.

            E holo aku ana ka mokukaua Imperieuse malalo o kekahi kauoha i sila ia, aole hoi ia e wehe ia a hiki i ka wa e nalowale aku ai o ka aina. Ua lawe aku ka mokukaua Amphion maluna ona i kekahi o na moku topido holo loa, a o ka Leander e kau nei ma kahi kapili moku, e lawe aku ana o oia i kekahi moku topido, a ua koho wale ia, e holo pu aku ana oia no ka hema.  O ka moku topido wawahi Sparrowhawk, no kekahi manawa loihi kona waiho wale ana, ua komisina ia aku la oia.  O a moku topido Virago, ua hoopiha ia oia me ka lako nanahu a me na lako ai, a e ukali aku ana oia i ka moku lawe hae.  O ka mokukaua Icarus, aia oia ke kali la i ke kauoha, a o ka mokukaua Pheasant ke noho iho ana maanei.

 

KA NUI O KA MAKE O NA KOA AMERIKA.

            Kikako, Oct. 29. Ua olelo ae o H.C. Evans, ke Komisina haawi i na uku hoomau, i hoea mai la iloko o keia kulanakauhale, o ka nui o na koa Amerika i make ma keia kaua me Sepania a hiki iho la i ka la 30 Sepatemaba ke huipuia me na luina o na mokukaua he 2906, a ua olelo ae oia o na inoa i hooiliili ia ma kona keena i make no ka mai maloko o na wahi hoolulu he uuku loa ia i ko ke kaua huliamahi.

            Ma ia kaua ana he 40,000 i make maluna o ke kahua kaua, a he 360,000 koa i make maloko o na halepaahao a me na wahi hoolulu. Ua olelo ae oia maloko o keia huina o 2906 koa make he 107 aliikoa.  Ma ka hoouka kaua o Santiago he 222 koa a me 22 alii make.  O ka huina o na koa mai i make ma kahi hoolulu he 2520 koa a me 80 alii, ma keia e ike ia iho ai, ua oi loa ka nui o na koa i make i a mai mamua o ka make a ka poka. A he 600 ohana i loaa na uku hoomau i keia wa.

 

            O ka nui o na koa o ka Arizona i lawe aku la he 1,15, a o ka huina hiki iaia ke lawe ma kahi no ia o 1,846 koa.

 

KA BUKE MOOLELO HAWAII

I HAKUIA E KA

MOIWAHINE LILIUOKALANI

MA WASINETONA,

Pai a hoopukaia e Li a me Shepord o Bosetona, Amerika Huipuia

 

Unuhiia no ka pomaikai o na poe helu

helu o KE ALOHA AINA

MOKUNA XI

KA HUAKAI NO MAUNA LOA.

 

            O ko makou lahui, na kanaka Hawaii, aole lakou he hoolei aku i ke dala, aka, ua lawe aku lakou i na lei a me na pua, elike me ia e ike ia ai i ka wa e kaawale aku ai o na hoaloha maluna o na mokuahi, ka hoohiwahiwa ia, a me ia mea lakou e kiola aku ai i iloko o na ale hanupanupa o ka lua ahi.

            I keia wa a'u e kamailio nei no keia huakai, ua hoi hope aku la ko'u hoomanao ana no kahi a'u i kakau ai no ka hoopau ia ana o ka weli ia ana o ke akuawahine ahi, e ko'u makuahine hoahanau ka moiwahine Kapiolani, ma keia wahi no.  Nolaila, i mea e hoopau ia ai ka pohihihi, he mea pono paha ke hoike ia ae, o ka inaina o ka luapele i keia wa he wahi poino ole ia, aole hoi keia hana ma ke ano he hoomana, aka, ua hiki no ia me na mea maa i ikeia ai ke kiola ana i na kamaa kahiko i ke kaa o ka wahine mare, ai ole, ke kiola ana i ka raiki maluna o na paa mare hou, he mea i hana nui e na oe o ke kulana kiekie a me ka naauao. Mahope o hoohala ia ana oia la ma ka maikaikai ana i ka a ana o ke ahi, ua huli hoi mai l ka huakai i ka hotele, me ka lulu a me ka pololi, aua makaukau hoi no ka haawi ana mai i ka hauoli no ka paina ame ka hoomaha ana a lakou i iini nui ai.

            He hookahi po i hou ia ma ka hale hoomaha o ka luapele oia au kahiko, alaila, ua hoi aku la makou no ke kulanakauahle o Hilo. Aole nae i emi iho ke ahi i kona hoikeike an amai i kona nani nui.  E mau ana no ka baila o ka lua, a maluna hoi o Mokuaweoweo, ua hiki ke ike maopopo ia kahi o ka lua mai ka malamalama o ke ahi e puka mai ana.

            Aka, i huli ana o ko makou kua maluna o keia mau mea kupaianaha, ua hooia mai ka nani o na mea a ke Akua i hana ai, e ku lalani ana ma ko makou alahele a hiki i ke kai, a ua manao ia o ke alanui nanaina nani hookahi keia maloko o Hawaii.