Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 46, 12 November 1898 — Page 7

Page PDF (874.33 KB)

This text was transcribed by:  Punahele Todd
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA, POAONO, NOVEMABA 12, 1898.

 

HE KAAO KAILI PUUWAI

-NO KA-

UI MINEWA.

-A ME NA-

Kaikunane Eiwa

-

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu

a i ole na Keiki i hoehaehaia

-

Kakauia no KE ALOHA AINA

-

MOKUNA IV.

O MINEWA ILOKO O KA EHAEHA.

-

            Aole na eka kaua Minewa i kuemi hope mai i a pii ana aku ma ia alahele weliweli, oiai, he like wale no, i na oia e hoole ana i ka pii ana aku ma ia wahi kiekie, e make ana no oia i ke kanaka ahiu, nolaila, e aho kona hoomau ana aku i ka pii ma ia alahele nihinihi.

            A no hapaha hora keia pii malie ana ona, aia hoi, ua kau aku la oia iluna o ke kualapa kiekie, a malaila i hoomaha iki iho ai me ka hana i hele a paupauaho, no ka mea, o kana huakai pii pali mua loa keia mai keena hanau ana mai ka puhaka mai o kona mau makua.

            I keia wa ana e hoomaha nei, ua huli aku la oia no lalo o kahi a ke kanaka ahiu e noho ana, aia hoi, ua halawai koke akula ka lena a kona mau maka me ka lima o ke kanaka lokoino a ahiu e aui mai ana, he me mea la, e kauoha mai ana e ku koke ae oia a hele aku ma kana huakai uhai holoholona.

            A ua lilo hoi ia i mea e hoehaeha loa ia ai o kona naau i ka ike ana iho, aole ka e loaa ana iaia he wahi manawa hoomaha mamua o kona hoomau hou ana aku ma kana huakai hahai holoholona, a ia wa i ike ia aku ai na waimaka e hiolo makawalu mai ana mai kona mau papalina mai.

            Ku ae la oia me ke ano nawaliwali e kaulono pono aku la hoi oiai kona mau onohi maka imua o kahi ana e hele aku ai. A he oiaio, he waonahele kanaka ole e waiho mai ana mamua ona, aka, ua hiki nae iaia ke ike aku i na holoholona ahiu e maaloalo ae ana ma ia wahi.

            A i kela a me keia manawa ana e hookokoke aku nei no loko o ka waonahele, aia hoi oia ke lohe aku la i ka leo weliweli o na holoholona ahiu e wawalo hele ana iloko o ua waonahele mehamea la, a na ia mau leo i hookemo mai i ka makau nui a i keia wa no hoi i hooi loa ia ae ai ka hiolo ana mai o kona mau waimaka.

            Mamuli o kona piha kaumaha loa ua hiki ole aku la iaia ke nee hou aku imua, nolaila, malalo o kekahi kumulaau i hoomaha ai oia, a hoolono aku la hoi kona mau puka pepeiao no kahi a ka leo o na holoholona ahiu e pae mai ana, i hiki ai ke hoololi ae i kona alahele a pakele ae hoi oia mai ka halawai ana aku me na maluu o na holoholona o ia ulalaau.

            A no kekahi minute ka hoolohe akahele ana o ka kaua Minewa, ua hoomaopopo iho la oia, aohe ana wahi e nee hou aku ai, oiai, na leo ahiu e olowalu like mai ana ma na wahi a pau.

            I ka ike ana o Minewa aohe o na wahi e pakele ai mai ka waha mai o na holoholona, ua hooholo iho la oia he oi loa aku no kona pono e lawe ae no oia i kona ola ponoi a ukali aku hoi mahope o ke alahele a kona makuahine i hala mua aku ai i ka make mamua o kona waiho ana aku na ke kanaka ahiu a i ole na na holoholna e lawe ae i kona ola.

            Nolaila, me na waimaka e hiolo makawalu ana ma kona mau papalina, paa ae la oia i ka pahi ia ke kanaka ahiu i haawi mai ai iaia, a kilohi iho la i kona nanaina weliweli e waiho ae ana imua o kona alo ka mea hoi nana e hooko aku i ka ahailono weliweli o ka make maluna o kona kino.

            I ka hala ana ae he mau minute o kona lolelole anani ua pahi la, ua loheia aku la kona leo kaukau hope i ka puana ana ae me ka walohia, penei:

            E ka makani huihui o ke kakahiaka e pa kolonahe nei, e ae mai i ka`u noi e lawe aku i ko`u aloha hope a hookuu malie iho ma na pa a kapu o ka halealii o ko`u papa aloha, nona a me kuu mau kaikunane ka hooilina pau ole o ko`u aloha, a e hoike aku ia lakou aole lakou e ike hou ana i ko`u mau helehelena no ka mea, e hoi aku ana no au ihope, aole nae ma ke ano kino kanaka, aka, ma ke ano kino wali a no ia, a e huli mai hoi lakou mahope o ko`u meheu, no ka hoihoi ana aku i ko`u kino lepo i ka home a i ole no ka huna iho maanei no i ole ai hoi e uhae liilii ia ko`u kino iloko o na apana he lehulehu wale, ua pau ae la ka`u wahi kanaenae ana maanei, a nolaila, e na ahe makani e ahai aku i keia lono kaumaha imua o ke aloalii, a na ke Akua e hookau i na hoopai ana maluna o ka wahine lokoino nana i hookomo mai ia`u iloko o keia poino kuho honu.

            I ka hoopau ana ae o Minewa i kana kanaenae aloha ana, oia no kona wa i hilinai aku ai i ke kumulaau, a me na waimaka o ka ehaeha e hiolo makawalu ana ma kona papalina, hapai koke ae la oia i ka pahi pepehi holoholona mamua o kona umauma, a ala hoi oia i keia wa, ke hoopololei la no kahi o kona puuwai, no ka mea, ua lohe wale no oia o keia kahi e make koke ai o ke kanaka.

            A iloko o keia minute ana e hoomakaukau nei e lawe ae i kona ola, ua hamau iho la hoi ka pa ana a na oaheahe makani, a ke kau malie la hoi na lau laau maluna o ko lakou mau lala me ka oni ole, a he wa hoi kela no ka meha o na poe a pau maloko a na waonahele la, me he mea la,e  hoike mai ana lakou i ko lakou minamina nui no ka opio ui e hoao nei a lawe i kona ola.

            Aka, aole nae o Minewa i maliu aku ia lakou, a oia no ka wa i keia aku ai o kona maulihilihi maka i ka upoi ana iho, no ka mea, ua hooweliweli ia kona lunaikehala, i kea hulali mai o ka maka o ka pahi i ka wa a na kukuna malamalama o ka la e hooloi pau nei i kona nani nui, a oia upoi ana a kona mau lihilihi maka, aole ia he mea nana e kaohi aku ai i ka huekoni ana mai a kona mau waimaka eloelo, me he ua liilii noenoe la e halii paa iho ana ia loko o ua waonahele ala. Aloha wale oia.

 

HOOHANA IA NA ILI KANAKA.

            Ua ike iho makou maloko o ka nupepa Call o Kapalakiko e hoike no kekahi mau hana hoomainoino e lawelaweia la ma Kapalakiko, oia hoi, ke kaha ia ana o ka ili o ke kanaka make, i like loa me ka hanaia ana o ka ili o na holoholona. A hanaia iho la i mau eke waiho dala, kaei opu a pela aku.

            Ua huli pono ia aku ka oiaio o kei amea e Alice Rix, a hoike mai la he oiaio na mea a pau i lohe ia, a ia ake hele pu la kekahi mau lede me na eke a me na kaei ili kanaka.

            O kahi o ka ili e loaa ai, mai kekahi mau haumana kauka no ia e noho ana ma kekahi kula nui o kela kulanakauhale, a malalo o na kanawai, ua kokoke aku lakou i ke County Hospital a me ka Almhouse. Ua hele loa aku lakou ma ka huli ana i na kino ola e waiho ana malaila, i na he kupono ko lakou ili no ka hana ana i na eke, kaei a pela aku, ua wae la lakou me ka hoailona pu ana, a i ko lakou wa e mako ai, ua hiki loa lakou ke ikeia iho.

            Ua laweia aku keia mau ili no kahi o ke kanaka hooluu ili a malaila e laweia aku ai no kahi o na kanaka akamai i ka hana ana i na paikini like ole a na poe kuonoono o Kapalakiko i makemake ai. A ua olelo mai kekahi o na hauman akauka iaia o kahi maikai loa o ka ili o ke kanaka no ka hana i mau kaei opu oia no ka uha, a he pii pu hoi me ke kumukuai o keia ano ili.

 

UA HALA AKU LA NO HILO

            Ua hala io aku la he elua mau puali o na koa Nu Ioka no Hilo, no ka hoomaha a me ka makaikai ana i ka nani oia kulanakauhale. Ua ukali pu aku le me ka lakou hana ma keia huakai, a e haawi ana hoi lakou he mau aha puhiohe hoonanea i ko lakou wa e hoea aku ai i ka Ua Kanilehua.

            E hoolaha ana lakou he mau pule malaila, a e pii loa aku ana hoi no uka o ka luapele, a ua manaoia aole e ukali aku ana ka lakou hana ma ia huakai.

 

HOOKAHE KOKO IWAENA O KE ALANUI.

            Ua malama ia ae la ma ka auinala Sabati nei, he hakaka mawaen o kekahi mau koa Amerika e noho nei mawaho o Waikiki, ma ke alanui Hotele. Aole he maopopo o ke kumu i ulu mai ai o keia manao ino ana, aka, o ka mea wale no nae i hoomaopopo ia, i ko laua wa i hui ae ai he alo a he alo ma ia alanui, ua hoopaka ia ae la he mau olelo inaina mawaena o laua, a o ka hopena o keia mau hoopaapaa ana oia no ka hoolei puupuu ana, iloko o keia wa i unuhi ae ai o kekahi o laua he pahi umiumi a oki iho la no na manawa he lehulehu ma ka helehelena a me ka a-i o kona enemi. Mahope iho o kona oki ana i kona hoa, ua hookomo iho la oia i kana pahi iloko o kona pakeke a hoi aku la no waho o Waikiki, a o ka mea i hoeha ia ua hoihoi ia aku oia no ka haukapila koa. He mau haole no laua no loko o ka puali hookahi.

 

HE MAU KOA HOOHAUNAELE.

            Ma keia po Poalima aku nei, oiai kekahi, puulu kanaka e kali ana i ka lakou mau leta i hoea mai maluna o ke Dorika, ma ka haleleta, ua kaalo ae la he mau koa Penesilevania malaila, a i ko laua ike ana i ke Iapana kahu kaa o Kauka Day e noho ana maloko o ke kaa, ua kui aku la kekahi o laua i ke Iapana me ka hana ole ia mai. I keia wa i holo mai ai o Espioda, a hopu iho la lale, aka, ua kue aku nae ka lua o ka haole i ka hopu ia ana o kona kokoolua a iloko o keia hakaka ana ua peku ia iho la ka makai ma ka waha. Ua hoea koke na kokua no ka makai a lawe ia aku la na koa hoohaunaele no ka halewai. Ua hele aku o Kapena Killan o na koa @aka, a noi aku la i ka Ilamuku a i ka hookuu ana mai i na koa, a ua hookuu io ia mai laua i ko laua wa i ae aku ai e hoea aku ana laua imua o ka aha hookolokolo ma kekahi la ae.

 

HE ELUA MAU KOA AMERIKA I MAKE AKU LA.

            He elua mau koa Amerika, o na pualikoa Nu Ioka, i make iho la ma ka haukipila, ma ka Poaha nei, no ka ma`i fiva. O ka ehiku iho la hoi ia o na make maloko o ia regimana, mai kona hoea ana mai i Honolulu a hiki i keia wa. A i keia la i hoolewa ia aku ai ko laua mau kino make no ka ilina o Nuuanu.

-

            Ua haalele iho la ka moku lawekoa Zealandiz i ke awa o Kou nei, ma keia kakahiaka Poaha, a holo aku la no Manila, no ka halihali ana aku ilaila i ka pualikoa ana e lawe ana.

 

Nuhou Kuloko.

            Ua hopuia he hookahi eneginia ma ka po nei no ka ona.

            Ma ke kakahiaka o ka Poakolu nei, i holo aku ai ka moku lawekoa Indiana no Manila.

            Ua hoohuiia ae ma ka berita o laahia o ka mare o Mr. Keoki Hapakela a me Beke Robikana, pela mai ko makou lohe.

            Ua manao wale ia e kii ia aku ana ka mokuahi City of Columbia, ina e ike ia ana, ua hiki no ola ke hooponopono hou ia.

            Ua hookuu ia mai la o Ed Adlrich ma ka bona o $1500 ka haole i hopu ia ai no ka hana i kekahi mau dala pepa apuka. He mahuka aku koe.

            Ua hoopuka ae nei ke Kuhina Kalaiaina, ma ka la 2 o Dekemaba, e hoea mai ana, e kuai kudalaia ai na laikini awa o ka mokupuni o Oahu nei.

            He elua mau keiki Hawaii no laua na inoa o Sam Black a me Kahinu i hala aku la maluna  o ka mokupea Amy Turner no Kapalakiko, ma ke ano luina.

            “Ulumahiehie ka hoohui aina a kakou,” wahi a ke Kuokoa ia Peresidena Kamika o ka Papa Ola. Pololei no ka pahu ana a ku i ka piko o ka hanai. Makani paha auanei o lalo e ka hoaloha.

            Ua loaa aku ma kekahi pa mahope aku o ka hale kaawai Helu 2 iho nei, ka baikikala o Bower i aihue ia ai. A ua haawi ae la o Bower he $20 uku makana i ka mea e hopu ana i ke kolohe nana i hana keia hana.

            He 189 koa me na alii i hala aku la maluna o ke Kinau no Hilo, a ua haule iho la i hope nei he elua koa a me hookahi Lutanela, e kau aku ana lakou maluna o ka mokuahi mua e holo loa aku no Hilo.

            Ma ka Moana o ka poakolu nei i kau aku ai ka Ona Miliona Jas. Campbell ma kana huakai no Amerika Huipuia, a ua loheia ae i holo aku oia e kuai mai i kekahi o na Hotele nui e ku nei ma San Jose, Kapalakiko, ua ukali ia aku kana huakai e kona agena Kikila Baraunu. O ka makou e upu ae nei e hahai ia kana huakai e na pomaikai he nui.

            Ma ke kakahiaka o ka Poaomo nei i hoolewa ia aku ai ke kino make o kekahi koa Nu Ioka, no na ka inoa o Van Kuren, no ka ilina o Maemae, a ma kekahi lua pao oia i waiho ia aku ai kona kino make no ka hoihoi ia ana aku i ka home o kona mau makua maluna o ka mokuahi Moana. O keia Van Kuren, he keiki kamakahi oia na kekahi mau makua waiwai loa o Kingston, a aohe hoi he lono i loaa mua aku i kona mau makua no kona kulana nawaliwali.