Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 47, 19 November 1898 — Page 3

KE ALOHA AINA

POAONO NOVEMABA 19, 1898

 

ALOHA E KALANI

Ke ka Lahui Leo Kupinai

NA'I IA KA PONO O KA AINA.

Mai Kou Mau Kapakai Aku.

 

Oiai, eia ka mokuahi Coptic iloko nei o ke awa i keia kakahiaka Poakahi, me ko makou manao la hoi, e ku mai ana oia i kona wa maa mau, pela makou i hoike aku ai ma ka pepa o ka Poalima aku nei, e hoopiha ae i ka uapo i ka wa e holo ai o ka moku ma ia la; aka ua hoea mai la oia, a e holo aku ana paha i keia ahiahi, a i ole i keia po paha, ke kono ia aku nei na mea a pau e akoakoa pau ae ma ka uapo mokuahi Pakipika no Kona holo hou ana e hooikaika wahine no ka wa hope o ka Ninau o Hawaii imua o ka Aha Senate o Amerika Huipuia iloko o keia mahina ae, na manao Oia, e hoea kino aku mamua ae o ka wa e noho mai ai aha hanohano.

 

He oiaio, he nui na hooiloilo a ka poe waha-a e noke nei i ke kamailio, me ka olelo ana, heaha ke waiwai o keia huakai hele a ke alii, oiai, aohe mea i koe ana e hele ai e hakoko pu me ko Amerika poe loea kau kanawai ma o ko lakou nana ole ana mai i Kana noi a me ka ka lahui i na wa i hala ae nei.

 

E Kalani, o ke Akua o ke Ahonui Kou palekaua, o Kou kokua no ia ma ka moana a me ka aina, a me na mea a pau, nana e haawi mai i na hoololi ana i na manao makona, o na la i hala aku la, i mau mea e hoopalupalu ia ai ko lakou mau manao oolea, a e haawi ia mai ai hoi na apono ana no Kou kuleana alii mai ka po mai.

 

Ma ka aoao o ka lahui aloha aina, ke hapai nei makou i ka makou makapeni a kiekie, no ka  papahi ana aku maluna. Ou e Kalani, ka Elele Alii no Hawaii, no ka pono o ka nohoalii, ka lahui a me ka aina Au i aloha ai, ke kumu nui hoi nana i kono wahine mau ia Oe, e hele e hakoko imua o ke alo o kela poe kau kanawai, a hiki i ka wa hope loa.

 

Aka, o ko makou mau manaolana, eia ia ke hapai mau ia mai nei i na wa a pau, ma Kau alahele e hele ai, aia malaila na ieo noni a haipule a Kou mau makaainana haahaa kahi i molia mau ai, e kalokalo mau aku ana i ka lokomaikai o na lani, e malama maikai ia Oe ma ke kai kupikopiko, a ma ka aina i paa i na pauku hau paakiki, e hoopilikia ai i ke ola o ke kino.

 

Aohe hewa i ka lahui ke hoopiha ae i ka uapo mokuahi i ka wa e holo ai o ka mokualii Coptic, mai na kane na wahine a me na keiki, e hoike aku ana i ko kakou aloha makee nona mai kinohi mai no a hiki i keia la, a ke manaolana nei no hoi makou, aole no e nele ana ko kakou luakaha pu ana ae ma ia wahi, me na manao ohohia o ke aloha, elike no me ko kakou ano mau.

 

KA BANEKO LAHUI HELU 1.

 

Eia ke hoolala ia nei he Baneko hou e kekahi poe keiki ahua ao nui, i hookomo ole i ka lakou mau aala ma na Baneko e ae o keia kulanakauhale, noha ka huina waiwai io o $1,000,000, a i manaoia hoi, aole e liuliu na la ma keia mua aku, a e ku io mai ana ua baneko la me kona mau lala, aohe e kala i hoonohonoho ia ai.

 

Ma ka holo ana aku o ka mokuahi Coptic i ka Poakahi nei, i kau pu aku ai o Col. Macfarlane no keia hana, a oia hoi, ma ke ku ana mai o ka mokuahi City of Puebla, i loaa mai ai na ao la ana no kona holo koke aku ma keia misiona, a pela iho ia i haalele awiwi iho ai oia i keia Paeaina me ka hookakaulua ole.

 

Ua olelo ia ae, o ke poo o keia Baneko Lahui, oia no o Perry S. Heath, ka Hope Luna leta Nui ma Wasinetona. He mea keia i lia mau ia ai e keia Heath no na makahiki i kaahope ae nei, i loaa ai he poe maikai a ulakolako ma Honolulu nei, no ka hoala ana i keia hana ku i ka pono o ka poe waiwai, e waiho wale ana ka lakou kala me ka hoohana ole ia ma kekahi mau wahi e ae.

 

Ma ke kamakamaiho pu ana o ka mea kakau o ka mupepa haole o Honolulu nei, me ua Konela Makapolena la, ua hoike mai la oia penei:

"O ka inoa o ka baneko hou e kukulu ia aku ana ma Honolulu nei, oia no ka Baneko Lahui o Hawaii, e hoala ia aku ana ma ke kulanakauhale o Honolulu nei, a nona hoi ke kumu waiwai o $1,000,000. Ma ka hoomaka ana i kinohi, he hapa o keia huina ua komo mai iloko, a e kahea ia aku ana no hoi na poe e noho ana maanei, no ka hookomo ana mai i ke dala no ka wa e hoohana ia ai.

 

Wahi a ua Konela la i pane hou ae ai o ke dala a ko Wasinetona a me Kapalakilo i hui ia eia ia ua makaukau no ka hoopu ka ana aku i ko lakou mau kumupaa, a he hooi ana aku hoi i ka hooholomua ana no keia hana baneko no na mokupuni, ma o ke Konela la, i hilinai piha ia e Mr. Heath a me kona mau hoa kokua no keia hana nui."

 

Ua pau mua no ka hapanui o ua mahele i ka lilo i ko Amerika mau keiki lalawai, nona ka huina o $700,000. Nolaila, o ka huina wale no i koa iho na ko onei poe kuonoono e lawe ae ai he 300,000 wale no. A mailoko ae o keia huina, ua lawe ae la o Kimo Ona Miliona he $1000,000 a koe iho la he $200,000 na kekahi poe kuonoono e ae, e waiho wale mai nei no ka lakou mau dala me ka hoohana ole ia.  A oia hoi, ei aku nei o Kimo Ona Milliona i Kapalakiko ma ka Australia aku nei no ke kukulu hotele ponoi ana nona, a i ole, malia paha, no keia hana no a ke Kopela i holo aku la.

 

O kekahi $100,000 i koe iho, ua lilo ae no ia i kekahi mau mea elua ma ka $25,000 pakahi a he hookahi ma ke $50,000, no lakou kekahi mau wahi waiwai nui iloko o ke kulananakauhale nei, a koe no he $100,000 wale no, a e mahelehele ia aku ana ia ma na mahele haahaa loa o $500.

 

O ka wa paha e wehe ia ai na ipuka o keia baneko, me he mea la, i keia makahiki ae no ia, a i na mahina mua paha, a me he mea la ma kekahi rumi aku ana no paha o James Campbell e lawelawe ia ai na hana O ka makou e kalokalo ae nei, e holomua na hana hoeueu a na keiki Hawaii hookuonoono, a e hahai mau a hoi ko lakou alahele me na poomaikai he nui.

 

HOOPANEE IA KA AHA ELELE

 

Oiai ma ka halawai ana a ka Aha Hooko o ka Ahahui Kuwaena o na Ahahui Aloha Aina o ko Hawaii Paeaina, ma ka la 10 o Nov nei ua hooholo ia e hoike ia aku i na Ahahui lala a puni ka Paeaina, ua hoopanee ia ke kahea ana i ka Aha Elele o ka Ahahui Aloha Aina o ko Hawaii Paeaina nolaila, ke hoike ia aku nei ka lohe aohe he Aha Elele e noho ana ma keia mahina o Nov a.

 

No ka mea, ma ka noonoo akahele ana o ka Aha Hooko, ua hooholoia aole he hoouna Elele hou ana ma ka aoao o ka Ahahui aloha Aina i Wakinekona, e hoike ana hoi i ka nui o ka pilikia o ka lahui e hiki ai ke hookaumaba hou ia aku no ka elua o na manawa.

 

E hoike pu ana hoi o ka Memoriala a ka Aha Elele o na Ahahui Aloha Aina i waiho aku ai imua o na Komisina Amerika, ua lawa ia a Amerika e ike mai ai i ka manao o ka lahui Aloha Aina me ka hookaumaha hou ole ia o ka lahui.

 

MAKE KAUOHA

 

He 472 ka nui o na koa a ka mokuahi lawekoa Newport i lawe mai nei no Manila.

 

Make Kauoha.

 

Ke hoike ia aku nei imua o la lahui Aloha Aina, mai na kane, na wahine a me na keiki ka lohe, ua loaa mai la ia makou he kauoha ponoi, mai ka Peresidena Nui mai o na Ahahui Aloha Aina o na Wahine a puni ka Paeaius Mrs. Kuaihelani Campbell ua waiho aku la ola i kona kulana noho Peresidena ano no ia Ahahui, ma ka Poalua, Novemaba 8, 1898 malalo o na kumu kupono ana i manao ai, a mai ia manawa mai, ke noho nei oia mawaho ae o na hana pili Ahahui i keia wa.

 

Ka minamina nui nei makou no keia waiho ana mai la o ka Peresidena Nui i hilinai ia oia mau Ahahui, a oi loa aku hoi iwaena o na Ahahui kane, o kora leo, ua lilo ia i mea manao nui ia me ka hilinai piha ia, a owai ana la ke pani aku i keia makalua nui i hakahaka ae la, me ka hilinai piha ia e ka lahui. Owai hoi.

 

Na Anoai o Ka La.

 

A oiai hoi, elike me ka makou i hoike aku ai i ko makou mau lauani makamaka lieluhelu, o Ke Aloha Aina hookahi wale no ka nupepa e ike ponoia ai na mea huna pohihi o keia ninau, elike me ka makou mau alakai ana a hoikeike ana, a ua kamaaina ia hoi kela olelo kaulana a kahiko, "hele pololei no a ka waha o ke Ahi,"

 

Nolaila, ke hoike ia aku nei ka lohe i na poe heluhelu o ka nupepa Ke Aloha Aina, e noho nei he mau koena ale ko lakou i ka pepa, eia me makou ko lakou papa inoa no ia mea, e hookaa awiwi mai, i pau ia mau kikohukohu o keia makahiki, a ke komo aku i ka makahiki hou, he maemae wale no ia, i ke kai ka pua o ka hala.

 

O na hoike mea hou mai Wasinetona mai, e hele pololei mai ana ia ma na kolamu o Ke Aloha aina, elike no me ka makou i hoike mau aku ai i na wa i hala, a oiai hoi, aia ke Alii ua hala aku la no na aina e pela makou i manao ai, e hoomoe loa i na hapahapai ana i kekahi mau hana e ae, a e nana aku i na hoike ike no keia hana i keia mahina ae, ka wa hoi i manao ia ai, oia iho la ka pahu hopu o ka manaolana mawaena o na aoao elua.

 

E lawe nui i Ke Aloha Aina, he nupepa i hoopiha ia me na mea hou o na aina e na nuhou kuloko, na manao hoolana i ka lahui, a pela aku, a ke waiho aku nei na oukou e kaana pono iho i ka oiaio o ka makou mea e olelo nei, aole hoi o ke kaha wale aku no, elike me ka hana a kekahi mau loa kalai manao o makou.

 

Mamuli o keia mau lohe ae la a makou i hoike ae nei, ua lilo he mea hauoli kuhihewa i ka manao o kekahi poe, e ake nei e lilo makou i oepuu no ka lapuwale a e ku ai hoi ka lakou kaena, aohe e mau, no ka mea, he pepa na kamalii. A oia nae hoi ka makou e hoike aku nei i na makamaka a pau, me ka hookanani ole, he kamalii ke kino ma ka nana ana aka, ma ka hana e pono ai ka makemake o kona poe lawe, a e hiki ole ai hoi ke hoohalahala, no ka mea ua hoopiha ia me na nuhou o ka aina nei na manao hoolana a pea aku.

 

A ma ia kumu makou i hilinii ai, aia no ko makou ikaika iloko o ko makou poe lawe, o ko makou wahi hanu iho la no ia, a ke hookaa pololei ole mai no ko makou mau makmaka, aia no ilaila ko makou hooki i ka hana aka, ina lokahi mau ko kakou poe lawe, e hookaa pololei, aole loa e hiki ia makou ke kuemi ihope a haalele honua i ka hana.

 

Oiai no hoi, no makou ponoi no ko makou mau mea hana a pau, a ua pau hoi ka hookoikoi ana mai o ka leo o kekahi mea maluna iho o makou, nolaila ua hope ole makou i ka olelo ana ae, e hoomau aku ana no makou i ko makou noho kiai ana ma ko ka lahui aoao.

 

E hoea hou mai ana he wa no kakou e ike hou ai a keia mua aku, i ka hapai hou ana ae o kekahi poe kuonono a ulakolako o ka aina nei, e hoala hou i baneko elike me ko Bihopa ma Pi Ki Keoni ma, ame kekahi poe.

 

A no ia kumu, ua ulumahiehie io ae nei ka manao o koonei poe waiwai, i hookomo ole i ko lakou mau materia dala ma ia mau wahi, e hoala kino maoli ae no, no lakou ponoi, a oiai nae e hoolala ia ana, ua kii-na mai la ka hapanui o na kumuwaiwai e ko waho poe, aka, aole nae ia he mea e hoemi mai ai i na hoeueu ikaika ana  o na manao hana o ka poe o onei, a e ku io aku ana no.

 

He kumu nui no paha i ala mai ai keia manao iloko o keia poe e kukulu aku ana ia hana ua hoomakaulii ia ia no na makahiki koke e piha ka eono a eia ia ha auanei ka wa e ku ai.