Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 47, 19 November 1898 — Page 4

KE ALOHA AINA

 

4           KE ALOHA AINA, POAONO, NOVENMAPA 19, 1898

 

Ke-Aloha-Aina

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

EMMA A. NAWAHI.

Puuku o KE ALOHA AINA

 

HONOLULU                         NOV. 19, 1898

            OIAI o Kalani Aimoku ma ka uwapo make ahiahi Poakahi nei, ua hoike mai la na kilihune ua Kukalahele i ko lakou aloha no Kalani, e hoike mai ana ia mau paka-ua kilihune, he ehu wawae keia nou e Kalani, ma kau huakai kaahele no na aina e.

            MAMUA iho o ka nee ana aku o ka mokuahi Coptic mai ka uwapo aku, ua mao ae la ke kilihune ana a na paka ua liilii e uhipaa ana i ke kulanakauhale nei, a ua hoike mai la hoi na ao kaalelewa o ka lani, i ko lakou paa ana aku i na kihene wai iluna o ka lewanuu, he hoike moakaka hoi, ma Kona ano Alii Aimoku i hoikeikeia mai ai ia mau kahoaka lani.

Aloha no.

            UA HOOPA leo ia mai makou, e kekahi o ko makou mau makamaka, ina paha, e waiho aku ana makou i ke kulana hookele nupepa ana, elike me na lono e ahai hele ia nei ma ua huina alanui e ka poe puni kamailio, me ka oleio ana, ua ake ka makou e hoopau i ke kukulu ana i ka oihana hoolaha nupepa ana, iwaena o ko makou lahui aloha, ka mea hoi a makou i hooikaika ai me ka nana ale i na kuia mamua o ko mako alahele.

            OIA mau lono, oia ka makou e hoike aku nei, e hoomau aku ana no makou i ke kulana hana no ka pono o ka lahui aloha a makou i hooikaika ai, ka poe hoi i maliu mai i ko makou leo me ka hoolohe ana, a nana hoi i hoopahua i na hana a ka poe i ake e alapoho ia kakou iloko o ka waha o kekehi i-a nui @ makaukau e ale holookoa aku mai ke poo a ka hiu.

            E HOIKE aku makou me ka hookamaui ole, e hoomau ia aku ana no ka hoopuka ia ana o KE ALOHA AINA pukala a puka pule, ma keia mua aku elike no me ia e puka nei.  A oiai hoi o keia makahiki ae e hoea mai ana, he makahiki hana nui ia no ko kakou ninau e hoopaapaa ia nei ka mea hoi a kakou a pau e oni nei na hao, o ke ake aku e ikemaka owai ana ia ka aoao nana e papa h@ i ka lanakila no keia ninau hooniua noonoo u awaena o i a aoao paonioni elua.

            A INA he hana hewa keia imua o ka Nohoalii o ka Mea Mana Loa, alaila, ke kalokalo ae nei ka makou mau leo pule, e hoohioloia ka mana o keia kumuhana hoohui, a ka poe e makemake nei i mea ole, a e hoihoi hou ia mai hoi na pono kahiko o ka aina @ maa ole i ka hoohaunaele ia, ka uhauha a me ka hao wale.

            OIA nae paha hoi, o na anoano ia e pono ai na halepule o kakou, i noho haiolelo ia e ka poe naau hookamani puni dala, a me na hana ino a pau, a oia mau mea ananei na hoikeamaka imua o ko ka kou mau alo, e hiki ai ke hoololi hikiwawe ia na hana ino a keia poe, i mea e hoopau loa ia ai na hana e hoohaahaa ai i ka noho eehia ana o ko kakou mau ekalesia.

            MAI oi loa paha ka pono, e hoopii loa ia mai e ke Kahu Ekalesia oia halepule ma Waialua, @ na Aliikoa kiekie ma Honolulu nei, a na lakou e huli pono ka oiaio o kela hana ino, aka, ke hoomanao nei makou i kela olelo kahiko, “ke pu-a ka nahi, aia he ahi olelo” pela no hoi keia, ke lohelohe ia keia mau hana, aole no e nele ka hoea mai o ka oiaio.

            I KEIA la, eia ke ao holookoa, ke ku nei ma ke kae o kekahi kapuahi nui, i hele kona mau aoao a enaena, a i hakalia wale no i ka ulele iho, o ka hoomaka no ia e lapalapa, oia hoi, eia kekahi mau aupuni nui o ka honua, ke liuliu mai nei no ka hakoko ana maluna o ke kahua hookahe koko.

            EIA o Pelekaue, ka liona o na aupuni honua, ke hoopapa mai nei me na maiuu o ka hea o Pukiui, a i hakalia wale no ko laua hooni, i ka loaa ole he wa no kahi o laua e lele aku ai maluna o kona enemi.

            OIA la hoi, he wa keia no ko ka honua e ooloku ai, elike me na hoikeike wanana a kekahi poe, aka, aole ia kakou ia wahi, no ka mea he haawina mamao ia mai ko ke kanaka ike ana ma ia mea, o ko ke Akua kuleana no ia, a malia paha, ua hoea mai la no i kana wa i makemake ai e hooni i na aupumni keikikane o keia noho honua ana.

            E OLE nae hoi ia, loaa na mea nana e hokelakela ae i ko ke ao holookoa elike me Amerika ia Sepania, pela hoi paha auanei o Farani a me Rukini e kue aku nei ia Pelekane hookahi, a oiai @ ke lohe mau mai nei no kaou, eia lakou ua makaukau loa a na na lono o keia mua aku, e hoike mai, i ka mea nana e rula ke ao holookoa, ina paha o Rukini, me Farani, a i ole o Pelekane paha.

O KA KE ALOHA AINA e mohai aku nei ma na kapuai ou e Kalani, na’i ia ka aina a ou mau kupuna i imi ai, aole hoi na keia poe lalau e hookoikoi mai i ko lakou mau leo malumna o kakou, no ka mea, aohe o lakou lihi hoihoi ia iluna o Hanunanuna.  A e holopono hoi Kau huakai imi pomaikai ma na ano a pau.

Aloha e Ka lani.

            O NA alanui ia e noke ia mai nei i ke kohokoho, elike me ke kahea a ke Kuhina Kalaiana, aka, o ka mea i poino ai ke ola o ka lehulehu, ma o na uwea poppo la o ke aupuni e aluhee mai nei maluna ae o na poo o ka poe e hele nei ma na alanui. aole loa ia he mea hiki i ke Kuhina nona ia oihana, ke paipai aku i ka Luna Nui o na Hana Hou e lawelawe koke ia na hoomaemae awiwi ana no keia oihana hoopoino ola.

            E KALI ana anei ka Aha Kuhina a nui ka poe make i keia uwea ino, alaila ala mai lakou mai luna mai o na moe, a kahea awiwi aku e hana koke ia kela wahi i poino, oia anei ka manao o keia hoapaapa ana i Muliwaa.

            I KO makou nana ana iho i ke koho no ke alanui mai Kona Hema a hiki i Kahuku, ma Kau Hawaii, ua hiki aku ka huina i ka $15,000, no na mahele elua i hookaawale ia ai, a oia no hoi ke koho haahaa loa, ua lilo aku @ Leians Vsconcelles, he olelo e paha ka hana ana ia mau wahi.

            A PEHEA no hoi e hiki ole ai ke aupuni ke hana pela i na kukui uila, ma ke koho ana, e lilo ai ka hana ana i ka hoomoe hou ana i na uwea uila maikai a oi aku o ka paa mamua o ko ka mea mua, oiai hoi e haawi ana na hana aelike hana malalo o ke kohokoho ana, me ka hana pu ia hoi i ku i ko ke aupuni makemake, elike me ka maa mai kinohi mai.

            E OLELO ia mai aaa paha makou, aohe dala i koe no ia oihana, a pela hoi i hiki ole ai ke hanaia ka hana o ka lehulehu, ma o ka Ahaolelo aua ana, me ka haawi ole ana i haawina kaokoa no ia hana, a malalo hoi oia kumu, ua paa ia ko ka Aha Kuhina, mana e haawi ai i ke dala, no na hana mawaho ae o ka mea i aponoia e ka Ahaolelo.

            PELA io no, aka, e hoomanaoia nae, o na hoolilo dala alanui ana mawaho ae o ka Ahaolelo, oia no ka Ahakuka o ke aupuni, kekahi hoi o na poe na lakou e haawi, a e unuhi aku i ke dala mailoko aku o ka Waihona o ka Lehulehu, a ina he kuleana oi ae ko lakou mawaho ae o ko ka Ahaolelo mana, heaha hoi ka mea o ka noonoo ole ana i keia pilikia kupono, e hiki ai ke lu koke aku i ke dala a ulu mai.

            OIAI hoi, e loaa ana ke dala ma keia alahele ae la me ke keakea ole ia; e hoomaopopo hoi, pela no hoi e hana kapulu ae ai i keia, pela i loaa ai ke dala no ka huakai hele a ka Peresidena i Wasinetona, he $10,000, i lu ia he $500 no ka waihona hoahu o ka mokukaua Maine, pehea hoi e nele anei keia mau dala no ko kakou pono iho me ke kokua pu ia me na hana e ae koke ole ia ae e ke aupuni, ina ia he hana pono a ku i ka hoopomaikai ana i na mea a pau.

            HE keu ka hoi ka mea hikiwawe o ka loaa o ka inoa Kauka, a he hoopukapuka i na mea pili lapaau, elike me Kauka S. E. Bihopa o ka nupeoa Hoaloha o keia kulanakuhale, i pai ia a hoopuka ia mai nei ma ka nupepa Avalataisa o keia kakahiaka Poalima.

            O KEIA Kauka Bihopa o ka Hoaloha oia nei no kekahi o na hoa o keia aupuni hou i ai i ke dala a ka lahui ma ke ano he lala no ke Keena Anaaina o ke aupuni, eia nae ke hele lalau ae nei kana mau olelo no na mea pili i ka hoomana Katolika a me ka Moremona, na mea i hana ino ale aku i na dala a na Kauka Iapaau uhane nei, ke lapaau nae hoi i kahi o ke ola.

            O KA makou e ike nei, no na mea pili i ua hoomana Katolika a me ka Moremona, ua hoea mai laua ma ke ano e lapaau i na uhane nawaliwali a mai hoi, e kuhikuhi ana i ke ola o Karisto, ke kumu hoi o ka hana i haawi ia ma ka lima o ko lakou poe kahunahaiola.

            A NO ia hana eia lakou ke hooikaika nei no ka pono o na mea a pau, aole no ka mea hookahi, aole hoi no ka huli waiwai ana i mea e pomaikai ai ko lakou noho ana, aka, no ka hoopakele ana i na uhane hele hewa malalo o na alakai hewa ia e na haumana a Satana, ke diabolo nui o ke ao.  Pololei kela.

            EIA ke puapuai mai nei na Elele hou e hoouna ia aku ana no Wasinetona, mai kekahi mai o ua Ahahui makua o kakou e ku nei, oia hoi ka Hui Kalaiaina, a mai na @ i lawe ia mai imua o makou, a ke oiaio hoi eia ko lakou mau inoa, a me ko lakou ano pu hoi, i ake ia ai lakou e hele, no ka huakai elua no ke noi ana ia Amerika.

            O KA Peresidena o ka Hui Kalaiaina, D. Kalauokalani, a Elele mua no hoi i Wasinetona, Uilama Olo, (Wm. Auld) a Elele mua no i Wasinetona, Robt. Wilikoki a me J. Kua, o keia na inoa i hoea mai imua o ko makou pakaukau kakau, no ka hele hou ana e imi, a e hakoko maoli hoi no ka pono o ka aina, ka lahui a me ka nohoalii o Hawaii, a kakou hoi a pau e ake aku nei e hoea mai ka hopena no ia hana.

            He mahalo no makou i na inoa o keia poe i hoikeike ia ae la, a he poe kanaka ulakolako no hoi no lakou ponoi iho a ke hele lakou malalo o ko lakou mau lilo ponoi iho, aohe nani e ae a makou e haawi aku ai i na mahalo ana he nui maluna o lakou, oia ke aloha aina oiaio i oleloia, aole ia aloha ma ka lehelehe, aka mailoko lilo ae no ia o ka puuwai, e hana mao ole ana i na wa a pau.

            AKA, ina o keia mau Elele e laukua ia mai nei, a na ka lahui e uku i na lile no ko lakou hele ana, alaila, ke kue nei makou ma na ano a pau, oiai, ua lawa ko kakou hooikaika ana i kela makahiki i hala aku nei, a ua ike ia ka hua oia huakai hele, he hoopilikia i ka poe ilihune, mamuli o ka makemake o kekahi poe e hele ilaila e noho a e ai ai i ka hou o ko kakou mau lae.

            E AHO iki kela mau Elele i hele mua ai, oiai, he mau palapala hoopii ka lakou i lawe pu ai me lakou, a komo iloko o ka Hale Ahaolelo o na Lunamakaainana a me na poe Senate, a aia ia ke noi i nowelo la iloko o na hoomanao ana o na hoa oia mau hale hanohano, ka mea hoi a makou e manaolana nei, e hoea mai ana no he wa e hana ia ai oia mau hana ma ka pono a me ku pololei.

            I NA ua ikaika loa ka manao o na hoa @ Hui Kalaiaina, e hoouna i mau Elele, no ka hele hou ana , alaila na lakou ponoi no e hoahu i puu dala nui no ia hana, i loaa ai ke ola no ia poe, nolaila, mai hoao hou e hele e noi dala iwaena o na Ahahui Aloha Aina, oiai, na lawa loa kakou me ka Elele kupono, e hiki ai ke hookaumaha hou ole ia ka lahui, ma ia hana, oia hoi ko kakou Alii Aimoku.

            A MALALO hoi oia kumu makou i manao ai, he mea makehewaloa.