Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 47, 19 November 1898 — Page 5

Page PDF (947.69 KB)

This text was transcribed by:  Ruth S. Goldstein
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

ka hoouna Elele, oiai, aohe a lakou hana ke hiki aku i Wasinetona, oiai, aohe o lakou leo iloko ona hale Ahaolelo o Amerika, e hiki ai ke koi aku ma na ano a pau; ina paha, o ko lakou holo ana, ma ke ano Senate a Lunamakaainana iloko o na Hale Ahaolelo o Amerika, ina la ua apono loa makou i keia manao nilani oia Hui makua a makou e minamina nui nei, elike me na lohe o keia mau la, e wawa hele mai net.

 

            Aka hoi, ina he mea kamailio wale iho no, na ko kakou mau enemi, i mea e hoinoino ai i ko kakou noho like ana, alaila, e huikaia ia mai makou ma ia mea a a hoopau ia hoi ka onioni ana o ka makou makapeni no na hana oia ano.

 

            He mea oiaio, o na hana maikai a ku i ke aloha a kekahi kanaka e lawelawe ai, he mea hiki no ia ka mahalo ana aku a nui maluna ona, pela hoi makou e haawi aku nei i ka manalo kiekie ana maluna o ka Peresidena o ka Papa Oia, ma o kona hooikaika kino ana e haawi i na kokua mai i ae ia ai e holo e ike no ko lakou mau ohana i hoopilikia ia e noho ana ma ke Panalaau o Kalaupapa a me Kalawao, Molokai.

 

            O kona haawi ana i na kokua aloha maluna o ka mokuahi Mazama, ma ka holo ana aku a me ka hoi ana mai, he hoike ana mai ia ona i kona ano makua no ia oihana a e hiki ole ai hoi ia makou ke nema aku ma ia wahi, no ka mea, he wahi kupono ia e hiki ai ke haawi ia ka mahalo, a ma ia ano hoi ka makou makapeni i haawi aku ai i na mahalo ana, aohe ma kekahi ano e ae.

 

            Ke kolopupu mau nei no ka nee ana o na hana o ka aiua, aole hoi i ka nee aku imua, aka, o ke emi kope mau i na wa a pau oia ka mea e ike ia nei, a oia ike a kamaaina i ka hoonee ana o na hana, pela makou i kamailio ae la, eia keia wa i ke au o ke kolopupu o na hana holomua o ka aina a huli waiwai hoi.  Oia iho la no hoi paha, he au ka hoi keia no ke olohelohe.

 

            Mai ka lokomaikai mai o ke kahi mea a makou i hilinai ai, i loaa mai ai ia makou ka lohe a ke oiaio hoi ia lohe, aole no i kanamai o ka awaawa; oia hoi, ma kela kuakai kaahele iho nei a na koa Nu Ioka i ka mokupuni o Oahu nei, a i ko lakou hiki ana i Waialua, ua komo aku la lakou iloko o ka halepule Kalawina oia wahi i ka po, ho-a i na kukui, a hoolilo iho la i ka maluhia oia hale laa i mea ole, a ua lawe pu la mai me kekahi kiaha dala no na hana ahaaina a ka Hak@ ia heiau.

 

            Aia ka hewa la o ka makemake aua i ka hoohui aina, ke hhhooi mai nei ua keiki la i pailani ia ai i na hana ino, oi hana mai nei i ka ke kanaka a no ka lawa ole o ka makemake o ka naau kolohe i ka ke kanaka, ke laiama ae la i ko ke Akua kuleana, i hoomakaukauia e na hoahanau oia ekalesia.

 

UA HALA IO AKU LANO.

 

            Elike no me ka makou i hoike aku ai ma ka pepa o ka Poakahi nei, e holo hou aku ana o Kalani maluna o ka mokuahi Coptic i ke ahiahi poeleele loa ana iho oia ia, aole hoi elike me ka hoolaha i hoike ia ae e kona mau Agena, ma ka hora 5 p. m. ponoi e holo ai.  O kekahi kumu paha o ka ulolohi loa, oia no ka nui hewahewa o na ukana ana e lawe aku ai no Kapalakiko.

 

            Ua hoea mua ae o Kalani Aimoku ma ka uapo mokuahi, he kapaha i hala ae o ka hora 4, i ukali ia e ka Wohi Alii o ke Kalaunu, Kaiulani, ke Kama’lii David Kawananakoa a me ka Mea Hanohano A. S. Cleghorn, a ma ia wahi i huipu aku ai me kona Agena Waiwai, Joseph O. Carter, (Kao Kaaka) kana wahine, ka Peresidena Nui o ka Hui Aloha Aina o na Wahine, Mrs. Kuaihelani Campbell, ka Ahahui Aloha Aina o na Wahine a me kekahi poe koikoi e ae he lehulehu wale, mai na kanaka Hawaii a hoea loa aku i na haole.

 

            Ua hoopiha ia ae o luna o ka oneki o ke Coptic, a na poe maka hanohano o uka nei o ka aina, no ka haawi ana aku i na kahoahoa hoomanao, oiai Oia ma Kona alahele moana, no ka haawi ia mai o na hoopomaikai ma Kona alahele moana, a hiki i Kona hehi ana aku i ka aina maloo.

 

            Aohe a makou kamailio hou ana aku no na mea e ae, no ka mea, ua ike a ua kamaaina ka lahui i ko makou mau manao e pili ana Nona, me ko makou ao pu aku no, e moni i na hoiko ia mai mamua o ko kakou mau alo, no ka mea, ua ike a ua lohe hoi kakou ia mau olelo hoopalaimaka a ko kakou mau enemi mai kinohi mai, a pela no a hiki i keia la, aka, o kakou a pau, he poe kauwa haahaa kakou ua ke aloha a me ka hoomanawanui, a ma ia ano i hikii paa ia ai ko kakou manae, a aloha aku i ko kakou Alii Aimoku iloko o Kona hoino ia e Kona mau enemi.

 

            Ke pule ae nei makou, e hahai ia Kana huakai Ahi e ka pomaikai o ka moana, ma ka aina, a ma Kana mau hana a pau e pono ai Kona lahuikanaka nawaliwali iloko o na hakoko ana me ka manao kupaa Iuli ole.  A-lo-ha.

 

KE KO NEI KE AU ILALO.

 

            He oiaio o ka lawe ana o na au elua i kekahi mea kino, i koia e ko lana ikaika ume, elike paha me ke au ko iluna,, a i ole, o ke au ko paha ilaio, elike me ka ume ana o keia a me keia o laua.  He mea hiki no i na poe kilo, i ke ko ana o ke au, a na hiki ke olelo ia, he au maikai keia, a he au ino keia.

 

            O ka mea maa mau, o ke ko ana o ke au ilalo, a iwaho paha, he au ino ia o ke kai, a o ka hope o ka mea e lilo ana, he pomaikai ka pakele o kona ola, a o ka hapanui no o ka manawa, he poino, aohe mea e nele ai, a pela hoi ke au ko iluna, he au maikai ia, a o ka poe i ma ia ano au, he maa hoopomaikai i ke kanaka.

 

            Ua lawe mai makou i keia a hoopili ae no ke kulapa o ko kakou aina i keia ia mai kona lilo ana aku malalo o na hookele ana a ka poe e noho mana nei maluna o ka aina, ua ike ia, o na mea pili i ka waihona dala o ka lehulehu ua mimino iho ia a olohaka, elike me kekahi popo ea paani a kamalii, ke pau ke ea, na lilo iho ia kona kulana nani mamua iho i mea ole, a o kona hopena he hoowahawaha ia a lilo i mea hoolei wale ia no.

 

            E hoomaopopo ia, o ka aie lahui mamua koke iho o ka hookahuli ia ana o ke aupuni moi, mai ua alii kahiko mai, oia paha, mai a Kamehameha III, IV., V., Lunalilo I., Kalakaua I. a me Liliuokalani, ke hui ia ka aie lahui ia wa, ua kokoke aku no ia i ka elua miliona dala, a oia aie lahui, mamuli no ia o kekahi mau hana i manao ia e hoea mai ana na pomaikai iloko nei o ka aina, e laa na hana hou e pili ana i ke awa o Honolulu, na bona aie, a pela aku.

 

            Aka, oiai no nae e hookele pakiko ia ana na uku panee no keia mau hana, malalo o na hookele noeau ana a na alakai oia mau la, e ike mau ia ana na hana hoenei lilo, i wahi e hiki ai ke hookaa ia ka aie lahui oloko oia mau la, ka mea hoi a ia poe Alii Aimoku i makemake ole ai e ike aku i ka manoanoa o kekahi ahua pali aie e ku mai ana mamua o ko lakou alo.

 

            I ke kaa ana mai nei malalo o ka lakou nei hookele ana, o ka lakou nei hana mua, oia ka hoopi@ palua ana ae i ka aie a oi aku mamua o ko ua au Moi i hala, a i mea paha hoi e hoomaopopo maoli ai kakou i ka nui hewahewa o ka aie o keia wahi aupuni uuku, oia no na mea e pili ana i ko kakou hoolilo ia ana aku malalo o Amerika i Panalaau a ano aupuni e ae paha, a ia wa i hoike ia mai ai o ka aie lahui o eha milliona dala, oia ka ka repubalika o Amerika e lawe ai, a o na aie i oi aku maluna oia huina, aohe kuleana o Amerika e lawe ai ia mea nana e hookaa.

 

            Aole na makou wale iho keia mau manao hoikeike, aka, na ke aupuni no a ka poe i ake ai e hoolilo aku ia kakou nana e malama, nana no keia kaupalena mua mai, mamuli o ka ike kalaiaina o kona poe kanaka, ina e hookuu wale mai na lakou nei e hana, e noke ana lakou nei a pipili ka a-i o Amerika i na hana hoonui lilo, na hana uhauha, a pela aku.

 

            Eia ke ku nei iloko o ka aina,malalo o ka hooponopono manawa ana a ke aupuni kumu ole o Hawaii, aia kakou mawaho ae o ka aie eha milliona, nona ka huina e piha ai ka miliona hou, a ke piha ia huina dala aie hou, mai hea mai e kaa ai, no ka mea, ua kau palena mua o Amerika i kona kuleana, a ihea ae ke aupuni Hawaii kumu ole e lalao ae ai a hoopiha iho ia makalua.  Lapuwale na hana hookaumaha o keia mau ia.

 

UA PAKELE AKU LA MA KA APUA.

 

            Ua olelo ae ka nupepa Karonikala i ka wa i haalele iho ai o ka moku lawekoa Indiana ia Kapalakiko, he lehulehu wale o ua wahine a na aliiikoa o na pualikoa Kansas i hoomahuka ia aku maluna ona.

 

            He elua wale no wahine i hookuu ia mai e ke Kuhina Kaua no ka noho ana aku maluna o ka Indiana.  I ka wa i maopopo ai o Kene rala Meriama i keia mea ua hoouna koke aku la oia he kauoha maluna o ka Ohio a me ke Dorika, no ka hoolele ana i na poe wahine holomahuka ma Honolulu.

 

            Aole nae i hooko ia keia kauoha mamuli o ka lohi loa o ka loaa ana mai o keia kauoha, a ua puehu mua aku la ka Indiana me na poe mahuka maluna ona.  Laki i ka holo koke ana o ka Iadiana ina ua hoolele ia keia poe wahine maanei.

 

            Mawaho aku o ke awa nei ka mokuahi kolo Eleu kahi i huli opiuma ai ma ke Sabati nei, a he neo ka mea i loaa mai.

 

            He elua mau keiki mahuka i hoea mai nei maluna o ka mokuahi Panesilevania, i loaa mai la he ka@oha mai na makua mai @o ka hoihoi hou ana aku ia laua maluna o kekahi mokuahi e holo p@lolei aku ana @o Kapalakiko.

 

HOAO E HOEHA I KE KAPENA MAKAI.

 

           

Ua ulu ae he hakaka mawaena o kekuhi mau koa Amerika ona, ma ka hora 11 o ka po Poaono nei, ua kahea koke ia mai o kapena makai Kekai a me makai kaulio Lambert, no ka hopu ana i na mea hoohaunaele.  Ua hooko koka aku o kapena.  Kekai, a i kona wa i paa @ku ai i ku haole hoohaunaele me ka manao ana e lawe aku i ka haole ona no ka halewai, oia no ka wa i hele mai ni o kokahi mau haole koa e ae a hoao iho ia o hoopakele i ko lakou hoaloha.  Ua haawi ia na kui palu ia ana maluna o ke kapena makai, aka, aole nae oia i hookuu i kana pio a hiki i ka hoea ana mai o na kokua.

 

            He ekolu haole i lawe ia aku no ka halewai, ua hookau ia aku ka ahewa ana maluna o kekahi haole no ka hoeha i ka makai, aka, i ka hoolaheia ana nae o kona hihia ma ka Poakahi nei, ua hoopau wale ia a ua hoopai ia aku lakou no ka ona.

 

HE MAKANA ALOHA I KA HOME O KA EHAEHA.

 

            Ma ke kipa ana aku nei a na iaia o ka Papa Ola a me na poe makaikai i ke kahua ma’i lepera ma kela Poaono aku nei, ua ike ia iho la ma Pauahi Home, ua nele lakou i ka piano maikai ole, a o ka lakou piano hoi e waiho ana maloko o ka home, ua pau kona kani maikai ana.  Nolaila ua lilo keia i mea e hoopiha ia ai ka ouuwai o kekahi poe me ka ehaeha, a hooholo iho la e haawi aku i pila hou, no ka hoonanea ana no ia home i pina me ka ehaeha.

 

            Ua hookoia ia mau kuko ana a na poe puuwai aloha, a e hoouna ia aku ana maluna o ka mokuahi.  Lehoa i kela Poakahi ae he piano nani no kela home.  Ua hoike ia aku ka lohe no ka hoouna ia ana aku o keia makana aloha i ke poo nui oia home.

 

MA KE ALAHELE NO HAWAII NEI.

 

            Wasinetona, Nov. 3.  No ka mea e pili ana i ke kue a Sepania no ka hoounaia ana aku o na mokukaua Oregona a me Iowa no Manila.  Ua hoike aku la ke Kuhina Aina ia Thiebaut, ke kanikela Farani e hana nei no Sepania i ka wa i kaawale aku ai o M. Oambou.  O ke alahele a keia mau moku e holo nei no Honolulu no ia, a oiai, e awa kumoku ia no Amerika i keia wa, na kuleana ke aupuni i ka hoouna ana aku i keia mau moku malaila.

 

            Aia ka Oegona a me ka Iowa iloko o na o Beritania a o@ na hoike pili aupuni ia ae @ olo aku ana laua no Honolulu @ka, ua maaaoia no nae, e ho@ ia aku ana laua no Manila